Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•абапольны-ная-нае—совместный (об-іцйй, обоюдный, С.) Нсл. 344. To наша абапольнае дзяржаньне. Нсл. Млын гэты — іх абапольны-. разам дзяржаць. Жара-ціна імсьц. (Бяльсл.). Гэта поле абапольнае ўсяго сяла, а сеяць яго хто купе. Пбалы Касьцюк (Тм.).
•абапал, предлог.—по обенм сторонам, Нсл. 344. с двух сторон, Гсл.; Дсл. по обе стороны. Ксл.; Шсл. Абапал дарогі ехалі хурманкі. Пятніцкая Беш. (Ксл.). Абапалракі, дарогі лес. Нсл. Мужыкі жывуць абапал рэчкі. Дсл. Яна будзе спаць моцна, абапал яе будуць стаяць дзьве бочкі віна. Смол. (Дсл.). Абапал дарогі бярэзы. Тм. Узяць абапал—взять поперек (человека), Нсл.
абапаль
7
абборыш
344. взять с двух сторон. Вазьмі яго абапал. Нсл. См. у пол.
•абапаль-лг, ж.—пространство, лежаіцее с двух сторон чего-л. Паглядзі, у пана якая абапаль. Дсл.
•абапальнасьць-гр, ж.—пространство, лежаіцее с двух сторон. Гсл.
•абапальны-ная-нае—лежаіднй йлй на-ходяіцнйся по обенм сторонам. Аб’ехаў усі абапальныя сёлы, шукаўшы свайго лесу. Дсл.
•абап-ёрці-граць,— см. под перці. •абапнўць,—под пяць.
•абапнўцца,—nod пяцца.
•абапрэць,—см. под прэць.
•абарона-ны, дат.. предл.-не, ж.—заіцйта, Ксл.; Шсл. оборона. Гсл. Ён у нас уся абарона. Пятніцкая Беш. (Ксл.). Ламачыну якую вазьмі — і то будзе абарона. Ст. Ого, у Немцаў вялікая абарона. Ст.
• абаронна, нареч.—в оборонйтельном положенйй. Нсл. 351; Гсл. Стаў абаронна. Нсл. Абаронна жывець. Нсл.
•абаронны-мая-нае—оборонйтельный (оборонный, С.), Нсл. 351. охранный. Гсл. • абароньнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —заідйтннк. Няма жывога віду сяла-. сорамам заірдзеліся б шчокі яго аба-роньнікаў. Дзьве Душы 150.
•абароньніца-цы-цы, ж.—заіцйтнйца. •абаротны-ная-нае (зброя, меч)—обою-доострый. Абаротны меч.
•абаранак-нка, м. 1. баранка. Ксл. Купі імне абаранкаў. Доўжа Куз. (Ксл.). См. абаранка.
2. свнток, перевязка йз крепкнх лык для связкй деревянных борон. Варсл. Тата накруціў абаранкаў, а заўтра будзе смыкі вязаць. Варсл.
•абараніць,—см. под бараніць. •абараншца,—под бараніцца.
• абаранка-кг, дат., предл. абаранцы, ж. —баранка. НК.: Очеркн, 37; Гсл.; Ар.; Смаргоні Аш. ВялІСКІЯ абаранкі. НК.; Очеркн, Но. 70.
уськідаваць на абаранкі—бнть кого рукамн, ногамй, палкой, чем попало, но
. не кнутом й розгамн. НК.: Пособ., Но. 22. •абараньнік-кд, предл.-ку, зват. абарань-ніча, м.—промышляюіцййся печенйем йлй продажей сушек, баранок. Смаргоні Аш.
•абараньніца-цы, дат.. предл.-ЦЫ, ж. к "абараньнік". Смаргоні, Аш.
•абарачаць,—см. под вярнуць. •абарачацца,—см. под вярнуцца. •абар-эц-эчак,—см. под абор.
• абарзчны-ная-нае, прйлаг. к "абарэц”. Абарэчныя вокі. НК: Очеркн, 500. Абарэчны канец. Тм. 501.
•абарсаць, < м. под барсаць.
•абарваць, соеерш. 1.—нарвать, опухнуть й нагнонться. Ар. Рука абрывае — скула на руццэ. Ар. Безлйч.-. Шчаку абарвала. Ар. 2.—см. под ірваць.
• абарвацца,—<«. под ірвацца.
•абасець,—см под басець.
•абасянець,—см. под асянець.
•абаткнуць, абтыкаць,- <■.«. nod ткаць 2.
•абава-вы-ве, ж.—промедленйе. Янка, на сход, але без абавы. Варсл.
•абавязак-зку, предл.-зку, м.—обязан-ность(—долг, мгсл.) Нсл.; Гсл. Будуць лі на лісьцех дзельчых паложаны якія аба-вязкі, зарукі а няўзрушаньню таго дзелу, кажны подле свайго абавяз-ку з рассудку праўнага заплаціці маець. Стт. 370.
•абавязаваць-зую-зуеш-зуе; повел.-зуй-зуйма, несоверш.—обязывать (кого, чем). Абавязую цябе словам. Нсл. 350. Прйч. наст. вр. абавязуючы,— обязуюіцйй, обязы-ваюіцйй. Гсл. Соверш. абавязаць, абавяжу-жаш-жа—обязать (кого, чем). Нсл. 350. Абавязаў мяне канечне прысьці да сябе. Нсл. Прйч. абавязаны—обязанный. Ты абавязаны гэта зрабіць яму. Нсл. 350.
•абавязавацца-зуюся—обязываться. Нсл. 350. Соверш. абавязацца-вяжуся—обя-заться. Нсл. Як абавязуешся, аба-вязаўся, так і павінен зрабіць. Нсл. Маюць досыць чыніці, чаго ся ацец іх абавязаў. Стт. 309. Таковымі лісты абавязаліся. Стт. 321.
абвязацца, абвя-жуся-жашся—обя-заться (чем). Абвязаўся лістам сваім. Стт. 220. Калі ся паддасьць пад тоеі абвяжаць, тагды прэд ся воны названы наперад будзець яму павінен усправядлівіціся. Тм. Ср. абавязаць.
•аба-вірра,-ўляцца,—см. под бавіцца.
•абач, 1. междом.—ба! смотрн. Нсл. 344. Абач! і ты тут? Нсл. Абач! ён мяне ашукаў. Нсл.
2. повел. к "абачыць”. Нсл. 344.
• абачэньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—благожелательность, внйманйе.
Мусіць на цябе вучыцель нейкае аба-чэньне мае, што кніжкаю падараваў. Варсл.
•абачлівасьць-гд, уж.—благожелатель-ность, внйманйе. Ён ізь нікога не нась-міяўся ані ўкрыўдзіў каго — вялікую меў абачлівасьць і бядзе чужой упары памаг-ЧЫ заўсёды ўмеў. Дудзіцкі ( Бацькаўшчына, Но. 376-377).
• абачнасьць-ір, ж.—внйманне, (снйс-ходнтельность, С.). Шсл.; Заўшыцы, Сц. Хай маё пярзйдзе'. некаліся чалавек будзе мець абачнасьць і на мяне. Ст. (—будет йметь ввйду, уважйт, окажет вннманйе). •абачны-ная-нйе—вддный. Цом, што абачны на гарэ, быў раней панскі. Дзісна-кіта, Імсьц. (Бяльсл.)
• абачыць,—см. под бачыць.
• абачыцца,—см. под бачыцца.
• абэцада-ды-дзе, ж.—азбука (алфавнт, С.). МГсл.
•абборыш-ша, предл.-шу; мн. ч„ род.-шаў, м.—самая плохая веіць, оставшаяся йз собранйя подобных же веіцей после выбора. Усі добрыя дзеўкі замуж паб-ралі — табе засталіся адны абборышы
аббегчы
8
абедаць
— вялей куды далі праедзь. Дсл. Уменьш. абборышкі—жалкнй остаток после вы-бора. Пакінуў яму адны абборышкі. Дсл. •абб-егчы-ягаць,—см. под бегчы.
•аббізуніць,—CM. под бізуніць.
•аббіраць, — абіраць.
•аббіваць, аббіць,— см. под абабіць.
•аббІўкІ-ЙйК йлй -каў, едйнств. ч. нет
—вымолоченные колосья; все то, что остается после "біцьця", молоченйя й т.п. Гсл.—отбйтые колосья прй молоченнн. Нсл. 344. Аббіўкі надабе перамалаціць; у іх зярнят ёсьць шмат. Нсл.
• аббіцік,-і'ка, предл.-іку, м.— кувшнн, верхняя часть коего отбнта. Вось ён пашоў да таго мыцельніка, а там г ваббіціку чысты дзёгаць. Ельн. уезд(Дсл.) •абблутаць,—<-.м. под блутаць.
• аббрахала-лы, обш.— клеветннк, поно-снтель. Да яе валей ня йдзі: такая ўжо аббрахала, што сто разоў праклянеш, чаго хадзіў. Юшкі, імсьц. (Бяльсл.) Такі ўжо аббрахала гэты Хведар — аббрэша, як баба якая. Каменка, Расьн.(Тм.)
• аббрахаць, Шсл; Дсл.. абрахаць. Ар.
1 .—облаять. Калі стары ўдварэ, ня надабе сабакі дзяржаць, — ён усіх аббрэша. Дсл.
2 .—оговорнть, оклеветать. Шсл.; Ар. За маё добрае ды ён яшчэ мяне аббрахаў. Ар. Ужо ўсьпеў аббрахаць ты мяне. Ст. Несоверш. аббрэх-аваць-ую-уеш-уе;повел.-уй-уйма, 1.—лаять вокруг кого-лйбо. Сабакі мядзьведзя аббрэхуюць. Дсл.
2 .—оговарнвать, возводдть клевету. Шсл. Давай яны, бабы, нявестку аббрэхаваць. Дсл. Толькі бегае па сяле ды аббрэхуе суседзяў. Ст.
•аббрэхаваць,—<лі. под брахаць.
•абгоцаць,—под гоцаць.
•абгабляваць,—<.ч. no а габляваць.
•абгадаваць, абгадаць,—<.ч. под гадаць.
• абгалаганіць,-ню-нгш-не, соверш., нас-меш.—острйчь догола. Некрутаў абга-лаганяць, аж блішчаць. Юрсл.
•абгалаганіцца, соверш., возвр.—нехорошо острнчься. Ідзе ты так абгалаганіўся? Юрсл.
• абгала-сіць-шаць,-шоны,-шэньне,— <«. под галасіць.
•абгал-аііць-ачу-оціш-оце, соверш.
—обобрать до нйткй. Бяльсл.—довестн до нніцеты. Абгалаціў ты мяне, пабраў маё ўсё чыста. Юшкі, Імсьц. (Бяльсл.). Отг.ь ймя суіц. абгалачэньне-ня, предл.-ню—нйіцета. Хата пакрывілася; пуні няма чым крыць, карова здохла — абгалачэньне чыстае. Юшкі, Імсьц. (Бяльсл.)
•абгалач-ацца-аюся-аеідся, несоверш.
—нйіцать. Абгалачаемся мы спакваля, a новага сабе нічога не спраўляем. Юшкі, Імсьц. (Бяльсл.)
• абгал-ець-еньне,— см. под галець.
•абгал-іць-яць,— см. под галіць.
•абгаліцца,—см. под галіцца.
•абган-ашыць-ошаны.—ем. под ганашыць.
• абганяць,—см. под гнаць.
•абганіць,—<л<. под ганіць.
•абгарода-ды-дзе, ж.—ограда. Каля саду няма ніякае абгароды. Прыдзьвіньне, Беш. (Ксл.)
•абгар-адзіць-аджді{ь,-оджаны,—см. под гарадзіць.
• абгара-д,зіцца-джацца,—<м. под гара-дзіцца.
•абгар-эць-а^ь,—см. под гарэць.
• абгарзлы-лая-лае—обгорелый, обго-ревшнй. Ар.
• абгарнуць,—c.w. под гарнуць. •абгарнуцпа,—< «. под гарнуцца. •абгатавацца,—см. под гатавацца. «абгл-едзіць-ядадь,— см. под глядзець. •абгрыз-ьці-аі(ь,—см. под грызьці.
•абходка-кг, дат.. предл. абходцы, ж.
—первоочередные надобностн, оборот. Няма граша на абходку, хоць лажыуя. Б. Лётцы, Куз. (Ксл.)
•абходзіць, абхадзіць,—<м под ісьйі.
•абходзіцца,—см. под ісьціся.
•абходжаньне-ня, предл.-ню ( зь кім, чым)—обраіценне с кем, чем.
•абхадзячы-чдя-чае—оскорбнтельный, обндный. Абхадзячае імне ты сказаў слова. Нсл. 354.
•абхадзіцца,—см. под ісьціся, хадзіцца. •абхін-уцца-аадл,—<-«■ ^од хінуцца.
•абхлястаць,—<л<. под хлястаць.
•абхлюпаць,—сж. под хлюпаць.
•абхлюпацца,—см. под хлюпацца.
•абхваст-аць-дньі,—<■«. под хвастаць.
•абдараваць,—<.«. под дараваць.
•абдрап-ацца-авацца,~см. под драпацца.
• абдрапаць,—<•.«. под драпаць.
•абдуласьць-дг, ж.—одутловатость.
•абдулы-лая-лае—одутловатый. Bid нейкі абдулы, ці хто пабіў, ці што. (Бяльсл.).
•абдурыць-рг-рь/ш-/7а, соверш.—обойтн, надуть, обмануть(одурачнть, С.) Гсл.; Ксл. Дзяцюк абдурыў дзяўчыну. Уланавічы, Віц. (Ксл.)
•аб'-ехаць-яжджаць,~см. под ехаць.
®абед-ду, предл.-дзе, м.—в Велнколнтве еда во время от семн до девятн час. утра в завнснмостй от поры года. На "абедзе” бывают блюда, более-менее соответ-ствуюіцйе блюдам обеда в полдень другйх стран. Ср. полудзень. Уменый. абедак-дку. Пачакай, дзяцятка, абедку. Нсл. 356.
•абедаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш.—обедать (в 7-9 час. утра). Ар. Ніхто ня ведае, як хто абедае. Послов. Янавічы, Сур. (Ксл.); Ар. Соверш. паабедаць—ото-бедать, пообедать (в 7-9 час. утра). Ар. Калі паабедалі, дык зьбірайцеся ехаць. Ст.
абедачнік
9
абясьціць
•абедачшк-гка, предл.-іку, м.—горшок, в котором носят обед на поле. Яшчэ йдуць із поля нечыя дзеці і нясуць наповірку, на кіі, пустыя абедачнікі-спарышы. Гарэцкі: Песьні, 67. z
•аб’едкі-каў, едйнств. ч. нет—остаткн еды. Ар.
•абеднік-гка, предл.-іку, м.—небольшой горшок. Глўск.(Янк.І).
•аберзьве-дзьвіх-дзьвім-дзьве-дзьвімі -дзьвіх (шш:-дзвюх-дзьвюм-дзьве-дзьвю-ма-дзьвюх)I—обе. МГсл.; Ар.; Гсл.; Ксл.; Дсл.; Нсл. 344. У потребляется, когда оба суідествнтельные женского рода. Абе-дзьве дзяучыны пашлі ў гарод. Пятніцкая Беш. (Ксл.). Абедзьве бабы замелі на хаўтуры. Дсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
