Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. вымогать, стараться взять взятку. Дсл. Пісар глыбіць. Дсл.
•глыбшы, ср. cm. к глыбокі. Нсл. 114. Тут глыбшае месца. Нсл.
•глыза-зы-зс, ж.—глыба. (Рака) такую сілу мае, што лёд угору падымае і ломе глызу, як націну. Колас; н.з. 139. Там цяпер ральля чарнела, глызы ўскопанай зямлі. С. Музыка 35.
• глыжа-жы-жб(, ж. (Пск., Даль)—большая комлыга. Юрсл. Такім глыжам скарада нічога ня зробе, іх надабе кіям. Юрсл. Уменьш. глыжка-жкі-жцы, ж.— ком за-сохшей землн. Гсл. Глыжкаю як шыба-нуў, дык І выбіў ОКНО. Крамяні Пух. (Шсл.).
• глык, глаг. частйца—означает быстрое глотанне co звуком. Нсл. 114. Глык разам, і выпіў. Нсл.
•глык, глыку, предл. глыку, м.—глоток. Гсл.; Нсл. 114; БНсл. Мне гэтага на адзін глык мала. Нсл. Адным глыкам выпіў. Нсл. Уменый. ГЛЫЧОК-ЧКО, предл.-ЧКў; мн. ч„ дат-ЧКОМ, мн. ч.. предл.-ЧКОХ, м.—ГЛОТОК. Нсл. 114. Адным глычком праглынуў. Нсл. .
• глыкаць-аю-аейлае, несоверш.—глотать (особенно жлдкость, Нсл. 114 ); БНсл.; Нсл. Досіць табе глыкаць піва, ваду. Нсл. Однократ. ГЛЫКНуЦЬ. Нсл. 114—ГЛОТНуТБ. БНсл. Глыкнуў і не ўдавіўся. Нсл. Соверш. наглыкацца-аюся-аешся—налакаться. Нсл. 302. Наглыкаўся гарэлкі, піва, малака.
Нсл. Соверш. паглыкаць—поглотать. Нсл. 114. Паглыкаў малако бяз хлеба. Нсл. •глыманік-ка, м.—кусокхлеба н т.п., как в рот взять. НК: Очеркн43. Ср. глэмаць. См. глытанік.
• глымань— глыманік.
•глымзаць-аю-аеш-ае, несоверш.—іднпать ннзкую траву, захватывая ея языком; гломзать(о коровах). Ар. Каровы глым-заюць нізкўю траву. Ар.
• глынуць, глынўць—под глытаць.
• глыт-ту, предл. глыце—глоток. Шсл. Малака засталося на адзін глыт. Ст.
• глытанік-/ло, предл.-іку, м. 1. кусокхлеба Н Т.П., как В рот ВЗЯТЬ. НК: Очеркн 43.
2. ГЛОТОК. НК: Очеркн 28.
• глытань-нг, ж.—глытанік.
•гльпаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш., перех.—ГЛОТаТБ. Ар.; Шсл.; Нсл. 114; ЗСД 167. Ня глытай кавалкамі — еж па-людзку. Ст. Однократ. глынуць(глынўць, Ар. Уну-неш-не-нем-ніце—глотнуть. Ар.; Нсл. 114; Гсл. Даў, як на раз глынуць. Нсл. Соверш. зглытаць—с жадостью выпнть (сьесть, С.) Шсл. Адзін зглытаў малако, a імне не пакінуў. Ст. Соверш. наглыта-цца—наглотаться. Нсл. 302. Наглытаўся дыму. Нсл. Наглытаўся я сьлёз ад цябе. Нсл. Соверш. паглытаць—поглотать, жад-но поесть. Ар.; Шсл. Адзін паглытаў усё, нікому не пакінуў. Ст. Соверш. праглынўць мн. ч., род. Ар.; Косіч 74, Растсл.; Нсл. 521. Яна праглынула тую СОЛЬ. Погар (Афанасьев I, 153). Пан Бог рэк да рыбы, абы Ёнаса праглынула. Кіт.79а5. Горка праглынуць, a жаль пакінуйь. Нсл.
Прйч. праглынуты—проглоченный. Нсл. 521. Праглынутага ня выплюнеш. Нсл. Соверш. вьіглытаць—выглотать. Шсл. Выглытаў жбан малака. Ст.
•глытніца-цы-г^ы, ж.—глотка.
• глытва-вьі, ж.—глотка. Дсл. А пап’ець мая глытва, узьвяселіцца галава. Смл. (Дсл.).
■•глюга-гг-зе, ж.—длннный клюв. Шсл. Журавы дык глюгамі выцягаваюць буль-бу з радоў на полю. Ст. Бусел закінуў на плячо глюгу і заклякатаў. Шакун: Сьлед 11. •Глюга-гг, дат., предл. Улюзе, ж.—клюв. Mix.; Лёзна Віц.; Парэцк, Смл. Ср. дзёб.
• гмілўшка-шкі-шцы, ж.. зоол.—свнрнс-тель, [Bombicilla garrula] БНсл.
•гмур—мрак? сумрачность? Празь неў-глядзь зла, несупакой, праз гмур няў-цешлівых часін загляне воля ў наш пакой. Салавей; Сіла 33. Гмур і маркота ці талань? Тм. 66.
• гмўра-/7Ы, обіц. 1. человек сурового внда, с нахмуренным челом. Нсл. 114—хмурый-рая. Гсл.; Ксл. Наш гмура ніколі добрага віду не пакажа. Нсл.
2. прніцурнваюіцйй глаза. Нсл. 114. Кот гмура. Нсл.
гмўраньне
222
угноены
•гмўраньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к гмурыць, гмўрыцца, 1. хмуренйе, нах-мурнванне (БНсл.).
2. пршцурнванне. Нсл. 114. Гмураньне аччу. Нсл.
•гмўрыць-ры-рыш-ра, несоверш.. перех. 1. моріцйть, хмурнть, (Гсл.); Нсл. 114. Гму-рыць лоб. Нсл. Соверш. нагмўрыць—на-моріцнть, нахмурйть. Нсл. 114. Нагмурыў від, злы. Нсл. Цябе не баяцца, што ты нагмурыў лоб. Нсл. 302. Прйч. нагмў-раны—нахмуренный. Нсл. 302. Нагмураны паказаў від. Нсл. Соверш. пагмўрыць —поморіцйть. Пагмурыў лоб, як яму гэта сказалі. Нсл. 436.
2. жмурйть. Нсл. 114. Ня гмур аччу. Нсл. Соверш. загмўрыць—зажмурйть. Нсл. 114. Загмурыў вочы. Нсл.
•гмўрыцца-р.РСЯ-рый/СЯ, несоверш.. возвр. 1. (хмурйТЬСЯ, Гсл.) МОріЦйТЬСЯ, Гсл.; БНсл. показывать сердйтый, мрачный вйд. Нсл. 114. Ня гмурся, чаготы нагмурыўся? Нсл. Соверш. нагмурыцца—нахмурйться. БНсл.; МГсл.; Нсл. 302. Злосна штось нагмурыўся. Нсл. 302. Прйч. прош. вр. нагмурыўшыся.
2. ЖМурйТЬСЯ. Гсл.; Нсл. 165; БНсл. Соверш. загмурыцца. Нсл. 165. Загмурыўшыся ляжыць, бы сьпіць. Нсл. Соверш. паг-мурыцца—поморіцйться, поморіцйть лйцо, надуться. Нсл. 436. Пагмурся яшчэ троху, дык і заробіш. Нсл.
•гмыз-зу, предл.-зе, собйр.. —насекомые. Іг.; Пагост Дз. (Лсл. 818).
•гмызўра-ры-ры, собйр.,ж.—насекомые. Пагост Дз. (Лсл. 818). Уменый. ГМЫЗўрка-ркі-рцы—насекомые. Пагост Дз. (Лсл. 818).
• гмыра-ры-ры, обіц.—гмура. Нсл. 114.
•гмырак-ака, предл.-акў, зват.-ача; мн.ч.-кі-коў-ком, мн. ч.. предл.-КОХ, —СурОВЫЙ, хмурный. Гсл.
вгнояўка-ўкі-.ўцы, ж. к гной 3. НК: Очеркн, Но. 868.
•гной-ою, предл.-ою; мн. ч. гнаі, гнаёў-ём, мн. ч.. предл.-ёх, м. 1.—навОЗ. Гсл.; Ар.; Рудня Аз.(Ксл.); Шсл.; ПНЗ; НК: Очеркн,Но.868; Нсл. 114; Дсл. Я (верабей) паляцеў, сеў на гной і КЛЮЮ. Дзяніскавічы НЗ (Шейн, II, 163). Уменьш. гнаёк-йку—навозец. Нсл. П4;Ар.Наніву— гнаёк. Косіч 307. Палажы гнайку, і будзе пшонка добра на таку. Послов.
штучны гной—удобренне(не навозом). Ар.
2. гнйль, тленйе. Нсл. 114. Усе адзецьце гноям узялося. Нсл.
3. бран. О мужчннах. НК: Очеркн, Но. 868.
• гнойны-ная-нае—навозный, (Нсл. 114) унавоженный, удобренный. (Шсл.); Ксл. Гнойнай зямлі там — адно гарод. Дзяды Сір. (Ксл.). Гнойная зямля. Нсл. Наша поле добрае, гнойнае. Ст.
•гнаявы-вая-вое—навозный. Нсл. 114; Дсл. Гнаявая куча. Нсл.—предназначенный для работы с навозом, навозный. Юрсл.; Нсл. 114. Гнаявыя вілы. Юрсл. Гнаявыя боты. Тм.
•гнаяўка-ўкі-ўцы, ж.—доска, которой закладывается телега для возкй "гно-ю”—навоза. Шсл. Залажы панарад гна-яўкамі. Дукора Сьміл. (Шсл.).
•гнаіць, гнаю, гноіш, гное, несоверш.. перех.
1. унавожйвать, Нсл. 114 удобрять. Гнаіць зямлю. Нсл. Прйч. гнаёны—унавоженный. Нсл. 114. Пасеяў на гнаёвай зямлі. Нсл. Соверш. угнаіць—унавозйть (Нсл. 114), удобрнть. мгсл. Угнаіць зямлю. Нсл.
2. допускать до гноенйя. Нсл. 114. Гноіш адзежу. Нсл. Пянька ўжо добра вымакла, даволі яе ўжо гнаіць, надабе выцягаваць. Ст. Соверш. згнаіць. (Нсл. 114)—прйвестл в гнллое состоянйе. Дсл. Згнаіў адзежу добрую. Нсл. He адзін брыль згнаіў пад капяжом стоіўшы. Леташнікі Росл. (Дсл.). Прйч. згноены—допуіценный до гнйенйя. Нсл. 202. У сырасьці паложаная адзежа ўся згноена. Нсл.
агноеваць, агноюю-юеш-юе, несоверш. —унаважнвать. Нсл. 358. Агноеваць, агнаіць пад пшонку. Нсл. Соверш. агнаіць-аю-оіш-ое—унавознть. Нсл. 358. Прйч. агноены—унавоженный. Нсл. 358.
нагноекаць-оюю-оюеш-оюе, повел.-оюй-оюйма, несоверш.—унаважнвать. Нсл. 302. Нагноеваць, нагнаіць пашню пад пшон-ку. Нсл. Соверш. нагнашь—унавознть. Нсл. 3Ö2. Прйч. нагноены—унавоженный. Нсл. 302. Нагноеная зямля заўсёды родна. Нсл.
перагноеваць, перагноюю-оюеш-оюе, несоверш.—чересчур унаважнвать. Ар. Co-верш. перагнаіць, 1. чересчур унавозйть. Ар. Зямлю пад бульбу перагнаілі. Ар.
2. перепортйть(допуская до гнйенйя всё, много, С.) Дсл. Палажыўшы вогкае хусьце V кубел, усё яго перагнаілі. Нсл. 401. Перагнаілі ўсё сена. Дсл. Прйч. перагноены,
1. чересчур унавоженный. Ар. Зямля перагноена.
2. перепорченный гноенйем(о многом). Усі хусты перагноены. Нсл. 401.
прыгноеваць-оюю-оюеш-оюе; повел,-оюй-оюйма, несоверш. 1. немного уна-важнвать.
2. немного допускать до гнйенйя. Соверш. прыгнаіць, 1. немного унавознть. Дзе прыгнаілі, дык там лепшае жыта. Ст.
2. допустать немного до гнйеняя. Прйч. прыгноены.
угноеваць, угноюю, угноюеш, угноюе; повел.-оюй-оюйма, несоверш.—(вполне, С.) унаважйвать, Нсл. 650 удобрять. Шсл. Мала ў іх гною, няма чым угноеваць поля. Ст. Угноеваць зямлю пад пшонку. Нсл. Соверш. угнаіць, угнаю, угноіш-ое—(вполне, С.) унавозйть. Нсл. 650, удобрнть. Шсл. Добра ўгнаілі адну палоску. Ст. Прйч. угное-ны—(вполне, С.), удобренный. Шсл.
Угноенае поле дык і родзіць. Ст. На ўгноенай зямлі пасеяць пшонку. Нсл.
узгноеваць
223
пагнаць
узгноеваць, узгноюю-ноюеш-ноюе; повел.-ноюй-ноюйма, несоверш.—(энергач-но, С.) унаважнвать. Нсл. 52. Узгноеваць, узгнаіць ніву. Нсл. Соверш. узгнаіць-няю-ноіш-ное—унавозйть. Нсл. 52. Прйч. узг-ноены—унавоженный. Нсл. 52. Узгноеную ніву хоць хто возьме. Нсл.
•гнаіЦЦа-іг^О, страд. несоверш.— быть пряводйму в гнненне, до тлення; гнйть. (Шсл.); Нсл. 114. Адзежа гноіцца, тут лежачы. Нсл. Сена валяецца па гумне, гноіцца. Ст. Соверш. загнаіцца—загннть. Адзежа загнаілася. Нсл. 114. Соверш.
згнаіцца—сгнйть. Нсл. 114. Пшонка згна-ілася. Нсл. У благім месцу добрая згнаілася адзежына. Нсл. 262.
• гнаць, жанў-нёш-нёць-нём-ніцё-нўць; прош. вр. гнаў, гнала, гналі, несоверш., перех.—ГНать. Гсл.; Раст.: Северск 138; Ар.; Шсл. Тыя ваўкі жануць кабыліцы.Погар(Афа-насьев II, 1914, 198). Жані яго вОН. Нсл. 154.(под жануць ). Жані перапёлачкі з пшонкі.
гнаць з парадку—рассказывать что-л. последовательно. Дсл. Прйч. гнаны—вы-сылаемый вон, Нсл. 114 гоннмый. БНсл. Прышоў ня званы і йдзі ня гнаны. Послов. Отгл. ймя суйу гнаньнё-ня, предл.-ню; мн. ч-ні-няў—гнанне. Ці я заслужыў на гнань-нё, што мяне, як сабаку, жануць вон? Нсл. Отгл. ймя суіц. гнацьцё, (Усп.)-ЦЯ-ЦЮ —гнанйе. Многократн. глпяць-яю-яеш-яе; повел.-яй-яйма—гонять. Ар.; Шсл. Пашоў ганяць куры з гароду. Ст.
абагнаць, абжанў-нёш-нёць-нём-ніцё-нўць, соверш. 1. окучлть(картофель, свеклу н т.п.) Ар_; Шсл.; Янк. II. Надабе да нядзелі абагнаць бульбу, бо перарасьцець. Янк. II. Мы толькі яшчэ раз абагналі сваю бульбу. Ст.
2. отогнать(вокруг чего-л., С.) Нсл. 340. Аб’яжджай каля пшоначкі, абжані перапёлачкі. йз свад. песнн, Нсл. Несоверш. абганяць—окучлвать(сохой, плугом картофель й Т.П.) Глуск(Янк. I, 24); Ар.; Шсл. Абганялі бульбу. Янк. I. Прйч. абганяны. Сёлета хто позна садзіў(бульбу), дык неабганяная была. Янк. I.
даганяць-яю, несоверш. 1. догонять. Ар. Даганяючы не пацалуешсяЛ Послов.)—на-сйльно млл не будеш. Войш.; НСб 36.
2. доканчлвать окучнвать картофель. Шсл. Даганяю бульбу ды паедзем дамоў. Ст. Соверш. дагнаць, дажанў, дажанёш-нёць-нём-ніцё-нўць—догнать, заставлть двлгаться до какого-л. места; Соверш. здагнаць—дагнаць. Янк. н.
КНІГІ ОНЛАЙН
