Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•глёўка, нареч. к глёўкі—слйшком много влагй в почве, влажно. Чнк. 1. Там глёўка было, мы кінулі, не аралі. Янк. 1.
•глёўкі-кая-кае, 1. содержаіцйй слншком много влагй (о почве). Янк. і. Глёўкае поле. Янк. і. Глёўкая зямля. Тм.
2. сырой, недопеченныйіхлеб), Шсл.; Янк. I тестянный. Сакуны. Дала нейкага глёўкага (хлеба) кавалак. Янк. I. Сусім глёўкі хлеб, аж у рот ня ўзяць яго.
• гля, частйца.—употребляется вместо "глянь", когда хотят обратнть чье-л. вннманйе: смотрн-те (для выраженйя удмвленйя, йзумленйя чем-л.): послу-шайте (для прйвлеченйя внвманйя). Вал. •гляд, гляду, предл.-дзе, .м.—взгляд. нк: Сбягн, Но. 20.
•глядзёлка-лл-цы, ж.—зеркало. Ксл.; Кур.; Арл. (Даль). Падай сюды глядзелку. Вяжышча Беш. (Ксл.).
•глядзёльня-нг-нг; мн. ч.. род.-няў, ж.—зрд-тельный зал. БНсл.
•глядзёньнІК-K'ö, предл.-ку, зват.-ча—зрн-тель. мгсл.
• глядзёньніца-цы-цб/, ж.—зрнтельннца. •глядзёць-длсў-дзгг«, несовершА. смот-реть, МГсл.; Шсл.; Нсл. 114 глядеть, зреть на КОГО-ЧТО. Ар.; МГсл. Деепр. наст. вр. глё-дзячы. Гледзячы на бацькоў і дзеці гэтак робяць. ст. Шчакатала сарока на ты-чынцы седзячы, на хмялінку гледзячы. Нз песнн. Нсл.—обраіцать внйманне. Час па зямлі хадзіў, час па небе ляціць, ні гор, ні каменьня, ні даліны не глядзіць. Кіт. 112а2. Чы хелал(араб., дазволенае), чы хе-рам(араб., забароненае) не глядзелі, ядалі. Тм. ІЗОаб.
глядзёньне
215
даглядаць
ГЛЯДЗІ(-це), пчвел. во см. междометйя, а) (выражает предупрежденйе)—ГЛЯДй-ТС. Ар. Глядзі, не заблудзі ў лесе. Ар. Глядзі, зрабі ўсё акуратна. б) (выражает угрозу)—ГЛЯДй-те. Ар. Ня лезьу сад, глядзі, каб гэтабыло апошні раз. г) употребляется во смысле указанйя, см.—СМОтрй-те.
глядзець няма на што—глядеть не на что, о чем-л. плохом, невзрачном. Ар.
глядзець пераз палцы—глядеть сквозь пальцы. Ар. Отгл. ймя <уір. глядзёньне-ня, предл.~НЮ—смотренне (устар. й кнйжн.). Хто... вочы свае ад хэрамнага(араб., забароненага) глядзеньня... захаваў, Пан Бог спасеньне дасьць. Кіт. 24614, Однократ. глянуць-ну-неш-не; повел. глянь, гляньма мн. ч., род., (Нсл. 114), ГЛЯНуть. Шсл.; Ар. Глянь, хто там ідзець. Ст. Глянуў на адзінага Бога пасад. Кіт. 118а. На рай гляне — сьмяецца, іграе, радўецца, хораша гуляе. Кіт. ізіа. Глянуў, як капейку даў. Послов. Нсл. Соверш. праглянуць—открыв глаза, посмотреть, взглянуть. Зялёны мурог аконца залёг — не магу праглянуці. пнз 41. См. праглёдзець, 2. Соверш. зглёдзець-джу-дзіш-дзе —завндеть, Шсл.; Ар.
заметйть. Гсл. Ня згледзіў, як бліснуў агонь. Гсл. Толькі згледзеў бацьку, дык і пабег да яго. Ст. Чорт яго згледзе, куды ён бегае. Нсл. 202. Соверш. паглёдзець-джу’-дзіш-дзе, а) посмотреть. Шсл. Ня хоча й паглёдзець сюды. Ст. Пагледзь сабе, калі хочаш, я пакажу. Ст.
б) заметнть. Нсл. 436. Каго ты там паглёдзеў? Нсл. He паглёдзеў таго, як ён гэта зрабіў. Нсл.
2. (каго-чаго)—наблюдать, следдть; заботаться о ком-чем-л., оберегать кого-что-л., глядеть за кем-чем. Глядзі дзяцей. Глядзі хворай. Глядзісаду.—отыскнвать глазамй, высматрйвать кого-л., где-л. Глядзець каго-колечы на кірмашу.
абглёдзець, (Нсл.) аглёдзець (Нсл.; Ар.; Вял.)-Эжр, 1. осмотреть. Гсл.; Нсл. 345 , 357; Ар.; Вял.; Дсл. Няхай добрыя людзі агледзяць маю шкоду. Нсл. Увесь двор абгледзеў. Дсл.
2. обыскать. Гсл.; Нсл. 345. Абгледзь яго, ці ня ўкраў чаго. Нсл.
3. прнвестн в надлежаіцее состоянйе, Ар. оправнть, прйвеста в порядок. Шсл.; Дсл. Абгледзелі сад. Дсл. Агледзелі хлеў, будзе цёплы. Ар.
4. облюбовать. Дсл. Пшчолы абгледзелі сабе кош. Дсл. Агледзеў сабе каня, хачу купіць. Дсл.
5. высмотреть, подсмотреть. Нсл. 357. Нехта агледзеў маю схоўку. Нсл.
6. (перен.)—обворовать. Нсл. 345. Злодзеі абгледзелі клець добра. Нсл. Прйч. аб-гледжаны, агледжаны, 1. осмотренный. Нсл. 345; Вял.; Ар.; Дсл. Увесь лес абгле-джаны. Дсл.
2. прйведенный в надлежаіцее состоянйе. Вял.; Ар.; Дсл. Пшчолы агледжаны. Нсл. 357. Твае сані не агледжаны добра. Тм. Садок агледжаны, дык і садавіна ўрадзіла. Ст.
3. обысканный. Нсл. 345. Абгледжаныя вазы няхай праяжджаюць. Гсл. Нееоверш., перех.. абглядаць, аглядаць-аю-деід-ае; повел.-ай-айма. 1. оглядывать, осмат-рнвать, Гсл.; Шсл.; Нсл. 357; Вял.; Ар.; Дсл. обозревать МГсл. Пашлі аглядаць іспаш. Ст. Усі закавулачкі, куточкі абглядалі, няма. Нсл. Мужчыны абглядаюць жыта. Падбярэжжа Пух. (Шсл.)
2. обыскйвать. Гсл.; Нсл. 345; Дсл. Аб-глядаюць на казульцы, ці не нясець гарэлкі. Нсл.
3. прйводять в надлежаіцее состоянне. Ар.; Дсл. Суседзі аглядаюць хату на зіму. Ар. Прйч. абгляданы, агляданы, 1. (ос-матрнваемый, С.) осматрйванный, ог-лядыванный(оглядываемый, С.) Нсл. 357 осмотренный. Дсл. Шкода аглядана. Нсл. Работа панам агляданая. Нсл. Яблыны на зіму не абгляданы, не абвязаны, ззайцы будуць грызьці. Дсл.
2. обыскнваемый, обысканный. Абг-ляданыя вазы няхай праяжджаюць. Нсл. 345. Отгл. ймя суіу. абгляданьне, агля-даньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, 1. осматрдванйе. Нсл. 357; Ар.; Гсл.; Дсл.
2. обыскйванде, обыск. Абгляданьне вазоў. Нсл. Без абгляданьня не прапусь-цяць да места. Нсл.
3. агляданьне—прнсмотр, првзор. Нсл. 357. Двор пакінуў на чужое агляданьне. Нсл.
4. (юрйд.)—осмотр, обследованйе на месте. Паслаў ясьмі на агляданьне таго дзерава. Гордз. Ак„ ХУІІ, 2.
5. агляданьне—оглядка. Нсл. 357. Рабі без агляданьня. Нсл. Соверш. паабглёдзець —осмотреть й йсправнть, прввестй в порядок(все, многое, С.) Дсл. Гаспадар двор свой паабгледзеў — цяпер жыць можна. Дсл.
даглёдзець, соверш.. nepex. 1. усмотрёть, (Гсл.) уследнть, наблюдая, удержать от какйх-л. самовольных поступков.
2. досмотреть, подсмотреть, прдсмот-реть. Нсл. 137. Дагледзь, куды ён ходзе, лазе. Нсл.
3. прнсмотреть, оказать заботлнвость (уход, С.) Гсл.; Ар.; Шсл. He клапаці'. я дагледжу малога.. Гсл. Прйч. даглёджаны. Усё будзе дагледжана, як трэба. Нсл. 137. Несоверш. даглядаць, 1. прдсматрйвать, (Гсл.) надздрать, досматрйвать. Нсл. 137. Даглядай рою, каб ня ўцёк. Нсл.
2. ухажйвать, (Шсл.) заботвться, йметь попеченйе о ком-чем-л., оказывая услугй, помоіць, создавая необходдмые условня й т.п. Бацька нейдзедаглядаестатак. Ст. А што яна робе, толькі дзяцё даглядае. Ст. Прйч. дагляданы. Ня так было даглядана дзяцё, як трэба было. Нсл. 137.
дагляданьне
216
разглядаць
Отгл. ймя суйу ДаГЛЯданЬНе-НЯ, предл.-НЮ. He спадзяюся я на тваё дагляданьне. Нсл. 137.
заглёрзець-джу-дзіш-дзе, соверш., nepex. —подсмотреть. Нсл. 164. Ён ужо тут нешта загледзіў. Нсл. Несоверш. загля-даць—заглядывать,(мгсл.; Вят., Вост.-Даль; Ар.) посматрнвать, (Нсл. 164) внутрь чего-л., обраіцать взгляд на то, что надо увндеть, рассмотреть. Куды ты заг-лядаеш? Нсл. 164.
наглёдзіць, соверш., nepex.—высмотреть (вннмательно осматрнвая, найтн, заме-тнть, С.) Нсл. 302. Нагледзіў сабе заручонку, месца. Нсл. Нагледзіў добрую бярэзіну. Ст. Прйч. наглёджаны—выс-мотренный. Нсл. 302. Гняздо нагледжанае. Нсл. Несоверш. НЯГЛЯЦЗМЬ-аЮ-йеш-ае: повел,-ай-айма, каго, 1. надсматрнвать(над-знрать, Ар.) Гсл.; Шсл.; Дсл. Наняў пра-даўнікоў і лаўкі ўсі пакрыў таварамі, дзеці наглядалі прадаўнікоў. Смл. у.(Дсл.). 2. прнсматрнвать за кем-чем. Нсл. 302. Наглядай майго каня, мой воз. Нсл. Наняла паня дзевачку гусі наглядаць. Смл. у. (Дсл.).
паглядаць, неюверш. 1. поглядывать, Нсл. 436 посматрнвать. Шсл.; Ар. Нешта ён скоса паглядае на мяне. Ст. Паглядаць на неба, назад, на дзяўчыну. Нсл. Няхай паглядае душа. Кіт. 7613. Нэмаз(араб., малітву) пяючы, гўтарыць, паглядаць каля сябе, НЭМаЗ псуеш. Кіт. 84а13. Отгл. ймя суіц. пагляданьне-ня, предл.-ню—погля-дыватнне. Нсл. 46. Работа ня любе пагляданьня на бакі. Нсл.
2. надсматрнвать. Нсл. 436. Паглядай на дзеці. Нсл. Соверш. паглядзёць, палядзёць,
1. посмотреть. Ар.; Шсл.; Нсл. 436. Паглядзі на мяне, якоў я? Нсл. 436. Купіш, ня купіш, а паглядзець можна. Ст.
2. постеречь, прнсмотреть. Ар.; Нсл. 436. Паглядзі тут майго малога. Нсл.
падглёдзіць-джу-дзіш-дзе, соверш. 1. подсмотреть(подметнть, Нсл.) Ар.; Шсл.; Нсл. 440. Нехта падгледзіў, ідзе ляжалі грошы, ды ўкраў. Ст. Падгледзь, куды ён часта ходзе. Нсл. Падгледзіць чужую схоўку. Тм.
2. подчнстйть, подрезать, говоря о пчелах, Нсл. 440 выннмать мёд нз ульев. Шсл. Пара падглядаць, падгледзіць пшчо-лы. Нсл. Прйч. падглёдзены, падглёджаны, 1.(подсмотренный, С.) подмеченный. Нсл. 440. Схоўка наша падгледзена, падгле-джана. Нсл.
2. (о пчелах)—подрезанный, подчніцен-ный. Нсл. 440. Несоверш. падглядаць, 1. подсматрнвать. Ар.; Шсл. Прыцікаўся ды падглядае, што мы робім. Ст.
2. (о пчелах)—выннмать мёд нз ульев. Шсл.; Нсл. 440. Сьцяпан падглядае пшчолы. Ст.
пераглёдзець, соверш.. nepex. 1. прос-мотреть занова, переглядеть. Ар.
2. оглядеть, осмотреть все, многое. Ар. Несоверш. пераглядаць.
праглёдзець, 1. (nepex.)—глядя, не дос-мотреть, упустнть нз внду, пропустнть, Нсл. 521 не заметнть, прозевать, прос-мотреть. (Дсл.). Другі рой прагледзеў ты. Нсл. Мы прагледзелі, як пан ехаў. Дсл. Прйч. прагледжаны—упуіценный нз внду, не усмотренный. Нсл. 521. Прагледжаны рой уцёк. Нсл.
2. открыв глаза, посмотреть, взглянуть. Вочы засыпала, ледзь прагледзеў. Нсл. 521. См. праглянуць.
3. (nepex.)—наскоро ознакомнться с чем-л., бегло прочнтать.
прагледзець вочы—повреднть зренне, заннмаясь долгое время чем-л. тре-буюіцнм прнстального рассматрнвання, Ар. утруднть зренне долгнм смотреннем. Нсл. 521 Вочы свае прагледзела я, пакуль ты зьвярнуўся. Нсл. Несоверш. праглядаць,
1. просматрнвать. МГсл. проглядывать, наскоро знакомнться с чем-л., бегло чнтать.
2. несоверш. к праглянуць, прагледзіць 2.
прыглёдзець, соверш. 1. заметнть. Пры-гледзела яна, што пан нейкаю масьцю вельмі часта мажа сабе вочы. Дубровіцы Н.(Демвд.: Веров 101).
2. прнсмотреть. Нсл. 498. Прыглёдзь дзяцё, каб не звалілася з лаўкі. Нсл. Прыгледзь гасьцей, каб пілі й елі. Нсл.
3. прнсмотреть за кем. Нсл. 498. Я цябе прыгледжу! Нсл. 4—позаботнться о ком, посмотреть за кем. Нсл. 499. Ніхто ня прыгледзіў, як ён сканаў. Нсл. Прйч.
прыгледжаны. Дзяцё кінута ня прыг-леджанае. Нсл. 498. Несоеерш. прыглядаць. Прыглядай, каб дзяцё не звалілася. Нсл. 498. Ну, і я жалела й прыглядала яго дзетачкі. Смл. у. (Дсл.). Отгл. ймя сгіц. прыгляданьне-ня, предл.-ню—прнсмат-рнванне, надзор. Нсл. 498. Дзяцё кінулі без прыгляданьня. Нсл. Найміты любяць прыглябаньне. Тм.
КНІГІ ОНЛАЙН
