Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•гГдасна,—см. под гідасны.
•гідасны-ная-нда—вызываюіцйй чувство отвраіценйя. Ср. гідасьць.
•гідасьць-гд, ж.—чувство отвраідення, поселяемое предметом йлй состоянйем его, НК.: Очеркн, Но. 309. гадОСТЬ, РыбчынаСір. (Ксл.); Гсл. мерзость. Гсл.
•гідка, нареч. к гідкі, 1. отвратательно, Нсл. 112; МГсл. протйВНО, Растсл. гадко, Ксл.;Дсл.; БНсл. мерзко. БНсл. Гідка глядзець на жабу. Навікі Віц. (Ксл.). Гідка ізьесьці, жаль пакінуць. Клятное Пух. (Шсл.). Як ён гідка крыўляецца. Нсл. Гідка пяеш, перастань. Нсл.
2. безлйч.—протавно, тошнйт. Нсл. 112. Мне гідка стала ад ягад. Тм. Мне стала гідка ад крупені. Асіпова Аз. (Ксл.).
•гідкасьць-ф, ж.—отвраіценйе, Нсл. 112. тошнота. БНсл. Гідкасьць бярэць, як ён крыўляецца. Нсл. См. гідасьць.
•гідкі-кая-кае, 1. вызываюіцнй чувство отвраіценйя, НК.: Очеркн, Но. 309. отвра-ТйТельныЙ, БНсл. протйВНЫЙ, Растсл.; Нсл. 112. ГЭДКйЙ, БНсл. проТйВНЫЙ, Ксл.; Вост. (Даль) мерзкйй, омерзйтельный. БНсл. Гідкі ты чалавек, Сідар. Рыбчына Сір. (Ксл.).
Гідкая работа. Нсл. Гідкі ты чалавек, з табою жыць ня можна. Нсл. Гідкая ежа. Тм. Жонка мая ня гідкая, ня брыдкая, можна любіць. Нсл. 239.
2. склонный к брезглйвостн. Нсл. 112. Я ня гідкі, усе ем, што даюць. Нсл.
пдшы, 1. ср. cm. к гідкі 1—более отвра-тнтельный, Нсл. 730. гаже. Якія твае гідкія дзеці! — А імне твае гідшыя за мае.
2. ср. cm. к гідкі 2.
•гідліва, нареч. 1. омерзйтельно. Нсл. 112. Гідліва есьць, чмякае. Нсл.
2. с отвраіценнем, гадлнво, Гсл. брезг-лнво. БНсл.
•гідлівасьць-ці, ж.—склонность к рвоте прн внде чего-л. омерзнтельного, Нсл. 112. брезглнвость. бнсл. Уяго гідлівасьці няма да нічога. Нсл.
•гідлівы-вая-вае—брезглнвый, Шсл.; Дсл.; БНсл. склонный к омерзенню. Нсл. 112. Ты дужа гідлівы, перабірлівы. Нсл. Гідліваму не паказуй гэтага, бо зарвець. Нсл.
Апанас гэтага ня зробе, бо вельма гідлівы. Крамяні Пух. (Шсл.). Я ня гідлівы чалавек. усё ем. Нсл. 329.
• ГІДрОГраф-д5а, предл.-фу, зват.-фе, м.
—гндрограф.
•гідрографа-фы-фе, ж.—гндрографня.
•гідрографка,жен. к гідрограф.
•гідронімы-аг, одйн гідроннм—гндро-ннмы.
•гідшы, ср. cm. к гідкі 1, 2.
•гідзе, соверш. зьгідзіла, безлйч.—тошннт, позывает на рвоту, Нсл. 112; Дсл. вызывает отвраіценне, тошннт. БНсл. Яго гідзіць, зьгідзіла ад ягадаў. Нсл. Яго гідзіць ад кашы (кажацца гіронічна). Нсл. Нашу нявестку зьгідзіла. Дсл.
•гідзш,ь-джу-дзіш-дзе; повел. гідзь, гідзь-ма, несоверш. каго—вызывать чувство отвраідення, нк.: Очеркн, Но. 309. гадмть, Вост. (Даль) вызывать омерзенне к чему, возбуждать в ком отвраіценйе. Нсл. 112; Гсл. Ня гідзь яго, няхай есьць на здароўе. Нсл. Соверш. агідзіць—вызвать отвра-іценйе, омерзеть. БНсл. Адных адным учынкі не агіджу. Кіт. 12169. Соверш.
зьгідзіць—вызвать тошноту чем-л., вызываюшйм отвраіденне. Яго нічым ня зьгідзіш.
• гідзіцца-джуся-дзішся, несоверш.—чув-ствовать отвраіценйе, НК.: Очеркн, Но. 309; Нсл. 112; Гсл.; Ксл. брезгать, йметь отвра-іденне к чему-л. БНсл. Я гіджуся, як ІНШЫЯ П’ЮЦЬ тук. Навікі Віц. (Ксл.). Ня гідзься, паночку, нашай страваю. Нсл. Яна гідзіцца есьці трусяніну. Гсл. Соверш. апдзіцца—получнть отвраіценйе к чему. Нсл. 357. Паглядзеў і агідзіўся. Нсл. Соверш. зьгідзіцца—почувствовать отврашенне к чему. Гсл.; Нсл. 201; Ксл. He паказуй! ён гідзіцца. Нсл. Соверш. узьгідзіцца, 1. возыметь(почувствовать, С.) отвраіце-нне, йсполнйться отвраіценйем. Нсл. 52, 649. Усі ўзьгідзіліся табою. Нсл.
ГІЗ
211
гісэрня
2. получнть позыв на рвоту прй возреннн на что-л. Нсл. 52. Узьгідзіўся, абачыўшы плюгаўства. Нсл. Соверш. упдзіцца—полу-чнть (полное, С.) отраіценйе. Дзяцё ўгідзілася чужое цыцкі. Нсл.
•гіз-за, предл. гізе, м.—муха-слепень. БНсл. •гізаваць-зуе, несоверш., о скоте—бегать от кусання мух во время жары. Шсл. Гара-чыня, дык статак гізуе. Ст.
•гіж, гіжа, предл. гіжу; мн. ч., род. гіжоў, м.
1. названне мухн, больно кусаюгцей во время зноя. Гсл.; Нсл. 112. См. зыкаўка.
2. ярость. Гсл.
• гі'каньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к гікаць—нканне, йкота. Ар.
•гікаўка-ўкз-ўцы, ж.—нкота. Ар. •гі'каць-аю-аеій-ае, несоверш.—нкать. Ар. Однкрат. пкнуць-ну-неш-не—нкнуть.
•гіль, гіля, предл. гілю, зват. гілю; мн. ч.-лі-лёў-лём-лі-лямі-лёх, м.—сннгнрь. Ксл.; Вост. (Даль). ГІЛЯ злавіў у СІЛО. Гарадок (Ксл.). •гіморнічаць,—сч. под гіморнічаць.
•гіморы,—CM. под Гіморы.
•гімаць, област. — імаць. Ск.
• гінуць-ну-неш-не; повел. гінь, гіньма, несоверш. 1. ГйбнутЬ, МГсл.; Ар.; Растсл. Даль. пропадать, БНсл. подыхать, Шсл. пропа-дать, нсчезать. Даль. Нашы нешта куры гінуць. Ст. Хто сядзіць із ненаўчоным, гіне ў ём іман (араб., вера). Кіт. 1465. Няхай яно тут гіне (кажуць, засьцерагаючыся, каб не пераказавалі іншым). Ар. Соверш. угінуць—пропасть. Дсл. Hi воднае куранё ня ўгінула. Дсл.
2. унйчтожаться, разрушаться. Даль. Страха цячэць, хата гніець, гіне.
3. умйрать. Даль; БНсл. Пагнаныя навайну бяз зброі гінуць у бітвё.
4. подвергаться бедствню, злополучню. Даль. Гінуць людзі ад нягоднага ладу.
загінаць-дю-аеш-ае, 1. погнбать. Нсл. 164; БНсл. Мы за табою тут загінаем, загінулі, Тм.
2. пропадать, оставаться долгое время. Нсл. 164. Дзе ты да начы заўсёды загінаеш. Нсл. Соверш. запнуць, (Скар. мууну-неш-не; повел.-нь-ньма, 1. ПОГІібнуть. Нсл. 164; Гсл.; БНсл. Янка загінуў у сваім жыцьцю. Вейна Сян. (Ксл.). Загінуў чалавек няма ведама дзе. Ст. Ад мяча загінуць. Луцк,: Мацьвей 26:52. Як зазлуецца, загінерозум. Кіт.59аЗ./ нябачанай яна загіне. Салавей: Сіла 73. He, кажа, загіну, калі з табой штось стане на вайне. Кавыль: Думы 22. Браты загінулі на фронце. Юхневіч(Б. Моладзь, Но. 18, 19). Я мог сто раз загінуць. Гілевіч: Равесьніку(Г. Радаімы, Но. 4/1011). He загіне Край Забра-ны, пакуль будуць людзі. Купала. Адваж ным будзь! Хай нават цела за родны край загінуць можа. Кліш.: Каліна.
2. затеряться. Нсл. 1б4пропасть. Шсл. Тапор загінуў дзесь. Нсл. Загінуў чалавек няма ведама дзе. Ст.
3. пропасть, (Гсл.) остаться долгое время. Нсл. 164. Як пойдзеш куды, дык і загінеш там. Нсл.
зьгінаць, несоверш.— погйбать. Нсл. 201; БНсл. За цябе я зьгінаю, зьгінуў. Нсл. Соверш. зьгінуць, ізьгінуць-«р-нрш-не, 1. пропасть(нсчезнуть, скрыться, Ар.) Шсл.; Ар.; Нсл. 224. Конь ізьгінуў. Нсл. Дуга ізьгінула. Нсл. Зьгінь ты, мара! Амельна Пух. (Шсл.). Сядзь на гліне, дык ня зьгінеш. Послов. Тм. Отгл. ймя суіц. Загінёньне-ня—гйбель, мученне. Нсл. 164. Загіненьне тут нам дый годзе. Нсл.
2. погнбнуть. БНсл.; Дсл. Шайтан зьгіне. Кіт. 165. А зьгінь яна! Дсл. Отгл. ймя суіц. зьгінёньне-ня—погнбель, уннчтоженне в пагубу. Нсл. 201. Добрая рэч, ды на зьгінёньне пашла. Нсл. Пазычыў грошы на зьгінёньне. Нсл.
пагінаць, несоверш.—погнбать(многнм нлн в разное время, С.). Соверш. пагінуць, 1. погнбнуть(многнм, С.) Нсл. 435; Нсл; Дсл. Ад холаду блашчыцы ўсі пагінулі. Дсл. Пагінулі гуркі ад марозу. Ст.
2. пропасть(многнм нлн в разное время, С.). Пагінулі нейдзе пыляняты р траве. Ст.
• гіпотэза-зы-зе, ж.—гнпотеза.
•гіпотэка-экг-эццы, ж.—застава.
*ГІр0К-рка, предл.-ркў; мн. ч.. дат.-рком, мн. ч„ предл.-ркох, м.—залом в фуражке. Шсл. Вось задаецца... і гірок заламіў. Войстрава Сьміл. (Шсл.).
•гірошчна, нареч.—нроннческн. Ці не адкусіў ён кавалак твайго човена з голаду?— гіронічна прамовіў дзед. Цялеш: Дзесяць 88.
•пра-ры-ры, ж.—завнток волос (насм.). Шсл. Як хаплю, дык усе гіры павыцягаю. Ст.
узяць за гіры—взять в оборот. Іг.
• гіраваць-рўю-рўеш-рўе; повел.-рўй-рўй-ма, несоверш.. перех.—правнть, управлять кем. Ск. Соверш. угірааай.ь-рую-руеш-руе—управнть лршадью(не только ло-шадью, С.) Шсл. Ён яшчэ ня ўгіруе каня. Ст.
9ГІраЦЬ~аю~беій-ае, несоверш., област.—бро-сать, пнхать, Растсл. толкать. пнз.
•гірра-ды-дзе, ж.— каменный топор каменного века, который находят на поле. Шсл.
•прка-кз, ж.—разбнтый кувшнн. пнз.
• гі'ркаць-аю-агш-ар, несоверш.—грубо й остро отзываться. Ён ніколі добрага слова ня скажа, а ўсё гіркае а гіркае. Mix. •гірса— см. под гірса.
•гірсаваты—CM. nod гірсаваты.
•гірчаць(гірчэць, С.)-чў-чыш-чыць, несо-верш.—ворчать(о собаке, йздавать не-громкне нйзкле звукн, выражаюідне недовольство, С.). Растсл.
•гісэрневая печ—домна. БНсл.
•гісэрня-н;-нг, ж.—лНтейная мастерская, меднолнтейный завод. БНсл.
гістора
212
гладка
•гістора-ры-ры, ж.—йсторйя.
•гісторык-ыка, предл.-ЫКу, зват.-ЫЧй, М.
—чсторйк.
•гісторыца-г<ы-^ы—женіцйна-йсторйк.
Ср. дамавіца.
•гістарычны-ная-нае—йсторнческйй.
• Гішпянец-нца, предл.-нцу, зват.-нча, м.
—йспанец.
•Гішпанка-нк7-нг<ы, ж.—йспанка. •гішпанскі-кая-кае—йспанскйй.
• пцаль-1(ля, предл. й зват.~ЦЛК>; мн. ч.. род.-цляў 1.—йстребйтель собак, Нсл. 112 собаколов. Ар.; Ксл. He бяры сабакі да места'. там гіцаль зараз заб’ець, там гіцлі б’юць сабакі. Нсл. Гіцлі поўную будку сабак павёзьлі. Віцебск(Ксл.).
2. озорннк(проказннк, С.) Шсл.; Ксл. Ах ты, гіцлю, нашто ты баркан павыця-гаваў! Ст. Ах ты, гіцлю, нашто ты забіў нашу курыцу! Сянно (Ксл.). Увелйч.. пренебр.. гіцлюга-югг, дат.-юзе, югу, вйн.-югу, предл,-югу, м.—озорнйк(буян, скандалйст, С.). Гіцлюга гэты толькі ведае разьбівацца. Ст.
3. мошеннйк, плут(плутйшка, БНсл.) Нсл. 112. Гіцаль гэты, што ня возьме, скруце.
4. петля (у воротнйка, С.) для вешанйя одежды. Шсл. Адарваўся ад кажуха гіцаль. Раўнапольле Сьміл. (Шсл.).
•гіцяць-аю-аеш-ае—подскакйвать. Рас-тсл.
•гіч, гічы; мн. ч„ род.-чаў, ж. — націна, Янк. 1 огородная ботва, особ. огуречная, тык-венная, Вост. (Даль) ботва, зелень овоіцей. Гіч добрая, а бульбіны драбныя. Янк. I.
•гічына-ны, ж.—одйн стебель картофеля, (Янк. I) й т.п.
•гічан-ана, предл.-анё, м.—стебель ботвы. Гічанамі пуза ўздута. Колас. См. гіч.
*глог-огу, предл.-озе, м„ бот.—боярыш-нйк.
• гломазд-й^, предл.-дзе, м.—хлам. Гсл.; Ксл.; Нсл. 113; Юрсл. Гломазду шмат у хаце. Нсл. Заваліў увесь панадворак гломаздам. Азярэцк Сян. (Ксл.).
• глонка-кг, ж.—пяіцепровод(у птйц). Бр(С. Т„ Крывіч, 1926, Ho. 1 /11, 116).
• глот-my, м.. област.—болезнь, йзну-ряюіцая человека. Дсл. Розныя глоты, ідзіце на махі, на балоты. Бельск. у. (Дсл.). • глабань-w, ж.—то, что награблено.
•глабаньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц.
1. —карабканйе. Гсл.
2. жадное забйранйе всего, что попадает ПОД руку. Гсл.
3. грабёж, грабйтельство.
•глабйстаць, несоверш.—брать плутов-скнм образом, красть. Соверш. наглаба-стаць—накрасть. Дсл. Пісар наглабастаў грошы кучу. Дсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
