Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•глабаць-аю-аеш-ае, несоверш.. перех.—заг-ребать, забйрать, с жадностью хватать, Гсл. грабйть. Нсл. 112. Із сваім і маё глабаеш, заглабаў. Нсл. Прйч. глабаны —грабленный, добытый хйіцннчеством.
Нсл. 112. Гэта ў яго ўсё глабанае, а не сваё. Нсл. Соверш. заглабаць—забрать вместе с свойм й чужое, Нсл. 112, 164. захватнть грабежом. Заглабаў із сваім і маё. Нсл. 164. Отгл. ймя суіц. заглабаньне-кя, предл.-ню—прйсвоенйе чужого, захватыванйе, грабёж. ЗаглаЬаньне к caöe хлеба, адзе-жы. Нсл. Прйч. заглабаны—прйсвоенный, захваченный. Нсл. 164. He нажывешся заглабаным маім дабром. Нсл.
Соверш. зглабаць—схватйть насйльно йлй тайно. Нсл. 202. Зглабаў сабе мае рукавічкі. Нсл. Соверш. наглабаць—наб-рать чего-л. много, награбйть. Нсл. 302. Наглёбаў чужога дабра шмат. Нсл. Прйч. наглабаны—йаграбленный, неправедно прйобретенный. Местойм. Гэта дабро ў яго ўсё наглабанае. Нсл. Соверш. паглабаць —грабнтельскй йлй хніцнйческй забрать что-л. во множестве. Нсл. 435. Усі рэчы нашы к сабе паглабаў. Нсл. Соверш. пазаглабаць—пограбйть, продзвестй ряд грабежей; ограблть постепенно всех, многйх йлй украсть всё, многое. імсьц. Прйч. пазаглабаны. Старыя лісты a акты гаспадарства, у кругабегі вялікіх разбурэньняў пазаглабаныя ў біблётэкі чужых краёў, ня мала сьветчаць аб мінуласьці Лугвенева. Гарэцкі: Песьні 5. Соверш. пераглабаць—перетаскать, по-забрать. Нсл. 401. Усё дабро пераглабаў к сабе. Нсл. Соверш. прыглабаць—прйтянуть к себе, прнбрать к свойм рукам. Нсл. 498; БНсл. Усё наша дабро прыглабаў к сабе. Нсл. Прйч. прыглабаны—прнгребенный, прнтянутый рукамй. Нсл. 498. Аддай усё, прыглабанае табою к сабе. Нсл. •глябацця-аюся-аешся, несоверш.—грес-тйсь, взбйраться, (МГсл.) куда-л., лезть, Нсл. 112 карабкаться. Гсл.; БНсл. Куды ты глабаешся? Нсл. Цела ные й сьвярбіць, як бы што па ім бесьпярэч глабаецца. Гарэцкі: Песьні 83. Соверш. заглабацца—заб-раться куда, залезть. Нсл. 164. Заглабайся за печ, адагрэйся. Нсл. Соверш. наглабацца —нажнться хяіцнйческйм образом. Нсл. 302. Наглабаўся ад нас шмат. Нсл. Соверш. пераглабацца, возвр. 1. перелезть. Нсл.401.3 полу пераглабаўся на печ. Нсл.
2.—перебраться, переправнться. Нсл. 401. Ледзь пераглабаліся мы пераз раку. Нсл. Соверш. прыглабацца—подвернуться, подсесть. Нсл. 498. Прыглабацца к хлебу, к гарэлцы.
Соверш. узглабацца—взабраться, Нсл. 112. вскарабкаться. Нсл. 52. Вучыцель ... узглабаўся на высокую дульку. Гарэцкі: Песьні, 58.
•гладка, 1. нареч. к гладкі.
2. как следует, хорошо, до сыта. Дсл. Выпіў гладзенька. Дсл.
гладк!
213
гламазьдзі'ць
•гладкі-кая-кое, 1. ровный без впаднн й выступов, без шереховатостей; гладкйй. Вял.; Мядзел.(Танк).
2. сытый, румяный, полный лйцом й телом, Нсл. 112. полный телом, Шсл. Жйрный. Дсл. Зачым казак гладак? — Пайдаўшы дый на бак. Послов. Нсл. Такі стаў гладкі мужчына. Ст.—упйтанный, откормленный, жнрный. БНсл.
• гладзюсенькі, увелйч. к гладкг 1, 2t НК: Очеркн, 456.
•гладчаць-аю-аегд-ае, несоверш.—стано-вйться жнрным. Янк. п.
•гладыш-ый/д, предл.-ышў; мн. ч.-шы-шоў-шом, мн. ч.. предл-шох, м.—гладкйй й без ручкй кувшйй. Гсл.; Шсл.; Еўлічы; Ар. У гладышў крупы. Ст. Нацадзілі два гла-дышы малака. Застадольле Сян. (Ксл.). Уменьш. глaдышык-^o. Шсл. Андрэіха паставіла гладышык малака. Кулакоўскі: Дабрасельцы. Зьберла гладышык сьмятаны. Ст.
• гладьішка-г«к/-іпі<ы, ж.— небольшой куфшйн без ручкй, Шсл. крйнка. У пячурцы стаіць гладышка з малаком. Крамяні Пух. (Шсл.).
•гладзёньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. —жнренне. Юрсл. Пакуль у волю мукі не дасі, гладзёньня ня жджы. Юрсл.
• гладзёць-ёю-ёеш-ёе: повел.-ёй-ёйма, не-соверш. 1. становйться гладкйм. Юрсл. Нябось, ад гэбля гладзее брусок. Юрсл.
2. жнреть. Юрсл. Сьвінызю, як корміш, тады й гладзее. Юрсл.
• ГЛаДЗІЦЬ-джу-дзІШ-дзе, несоверш.. перех. 1. проводйть ладонью, пальцамй й т.п., прйглажйвая что-л., гладйть. Ар.
2. откармлйвать. Юрсл. Кабанчыка гла-дзілі, але надабе было яшчэ трошку падзяржаць. Юрсл. Соверш.. перех. агла-дзіць—(немного, С.) откормнть (о жй-вотных). Шсл. Жаробку троха агладзіў — сытая. Слопішча Шацк. (Шсл.)
гладжаны, прйч. 1. глаженный.
2. откармлйваемый, откормленный. Юрсл. Твой ужо ладна гладжаны, а я свайго толькі пачынаю гладзіць. Юрсл.
гладжаньне, отгл. ймясут. 1. глаженйе. Ар. 2.—откармлнванне. Юрсл. Па гладжань-ню кабанчык да кабанчыка падобны стаў. Юрсл.
пагладзіць, соверш. 1. погладйть, про-вестн ладонью. Ар.
2.—откормнть несколько.
• гламазда-дбі, обіц. 1. неуклюжйй. Ксл. Гламазда ты, гламазда — не павер-нешся. Віц. (Ксл.)
2.—бестолковый. Шсл.; Нсл. 113. Вось дзе гламазда: гавора няма ведама што. Ст. Добрага нічога не пачуеш ад гэтага гламазды. Нсл. 113. Чаго ты ўрадзіўся гэткім гламаздою? Юрсл.
3. бестолковіцйна. Нсл. 113. Гламазду гаворыш. Нсл. He хачу я гламазды твае слухаць. Нсл.
• гламазданьне-ня, предл.-ню, отгл. ймя суір.—неумелая работа. Юрсл. Твайго гламазданьня і ў рукі браць ня хочацца. Юрсл.
•гламаздаць-аю-аеіа-ае, несоверш.. перех. —неумело делать что-л. Юрсл. Гламаздаю сутнік, можа што й выйдзе. Юрсл. Соверш. агламаздаць—грубо, на скорую руку смастерйть что-л. Ня майстра: агла-маздае што — і ў рукі няма чаго ўзяць. Купала. Агламаздаў граблі. Янк. I. Соверш. згламаздаць—сделать что-л.(сплестн, сшнть) грубо, неумело, кое-как. Юрсл. Згламаздаў кош, бульба ня высыпецца. Юрсл. Прйч. згламазданы—кое-как сде-ланный(сплетенный, сшнтый). Юрсл.
Троху згламаздана пляцёнка, можа не разваліцца. Юрсл.
•гламаздацца-ае^ца, несоверш., зал. Юрсл. Сутнік троху гламаздаецца. Юрсл. Со-верш. згламаздацца, страд. к згламаздаць (—см. под гламаздаць ). Юрсл. Нешта згламаздалася, р пастўх надзець можна будзе, гэта не на вясельле. Юрсл.
•гламазнўць— см. под гламазьдзіць.
• гламазьдзёнь-зьня,-дзеня; мн. ч.-нінёў-нём-нёў-нямі-нёх, м.—бестолковый муж-чнна. Нсл. нз. 3 гламазьдзеням гэтым нічога добрага ня зробіш. Нсл. Гламазьня гэтага няма чаго пасылаць. Нсл. Гла-мазьню гэтаму, як незьясьняй, ён усе свае правіць. Тм.
• гламазьдзіць-джў-дзіш-дзіць, несоверш., nepex. 1. набнвать чем голову. Нсл. 113. He гламазьдзі ты мае галавы. Нсл.
2.—бнть по голове. Нсл. 113. Гламазь-дзіўшы так хлапца, апошнюю адаб’еш v яго памяць. Нсл. Однократ. гламазнўць-нў-нёш-нёць-нём-ніцё—ударнть по голове. Нсл. 118. Гламазнуў кабана даўбнёю ў лоб, і юк яму. Нсл.
агламазьдзГць, соверш. 1. лншнть прн-сутствня, памятн нлн вннмання, обес-памятнть. Нсл. 357. Агламазьдзіў мяне сваімі гаворкамі. Нсл.
2. —одурнть ударом по голове. Дсл. Я яго сусім агламазьдзіў. Дсл. Прйч. агламаж-джоны—лншенный прнсутствня памятн. Нсл. 357. Ад гэтага крыку галава мая агламажджона сусім. Нсл. Несоверш.
агламажджаць-аю-аеіа-ае—лншать прн-сутствня памята нлн вннмання. Нсл. 357. Агламажджаеш ты мяне, ты маю галованьку сваім крыкам: пасядзі ты, дзетка, ціханька. Дсл.
загламазьдзіць, нееоверш. 1.—занять чем-л. громоздкнм, прйтом в беспорядке. A сам вунь увесь двор свой дрыўмі заг-ламазьдзіў. Вышынскі: Хата пад ліпай(Беларус, Но. 155).
2. (перех.)—загромозднть. Нсл. 164. Заг-ламазьдзіў дарогу. Нсл.
гламазьдзпіца
214
глядзёць
3. сбйть с толку многймй предметамй, затемнять. Нсл. 164. Загламазьдзіў мяне сваімі рэчмі. Нсл. Несоверш. загламаж-джаць-аю-аеш-ае, 1. (букв.)—забйвать мозг; сбнвать с толку. Нсл. 164.
2. загромождать. Нсл. 164. Загламаж-джаеш патрэбнае месца. Нсл.
нагламазьдзіць, соверш.—набйть чем голову, внушая. Нсл. 302. Нагламазьдзілі яму галаву пусьцінёю. Нсл. 113. Несоверш. нагламажджаць-аю-аеш-ае—набнвать голову, внушая. Нсл. 302.
• гламазьдзіцца-джуся, несоверш.. возвр. —затруднять свок> голову какой-л. головоломной работой. Нсл. 371. Досіць табе гламазьдзіцца над гэтаю справаю.
Нсл.
агламазьдзіцца, соверш.—лншнться прн-сутствйя апмятй йлй вннманйя. Нсл. 351. За вашым крыкам толькі агламажджа-ецца агламазьдзілася галава мая. Нсл. Несоверш. агламажджацца-аюся-аешся —лншаться прйсутствйя (духа, Дсл.) памятй йлй внйманйя. Нсл. 357. За шумам, за гукам галава агламажджаецца. Дсл.
загламазьдзіцца-джўся, соверш., возвр.
—лйшйться памятн, потерять полное внйманйе. Нсл. 164. Несоверш. загламаж-джацца. Нсл. 164. Гутаркамі вашымі толькі загламажджаюся, загламазь-дзіўся. Нсл.
•гламаваты-гэтая-тае—дураковатый.
Шсл. Нейкі гламаваты, ані нічога не разумее. Ст.
•глэмаць-аю-аейлае; повел.-ай-айма, несо-верш.—перехватывать наскоро пніцу. Шсл. Што ты там глэмаеш? Ст. Ср. глымаць, глыманік. Однократ. гламанўць-ні-нёш-нёць-нём-ніцё-нуць—перехватнть нас-коро пйіцу. Шсл. Гламануўраз дый пашоў. Дай мне чаго гламануць. Ст.
•глёба-бы-бе, ж.—почва. мгсл.; Гсл.; Шсл. Чвыраватая глеба няродзе. Жораўкі Сьміл. (Шсл.).
уродлівая глеба—урожайная почва.
•глебавёд-da, предл.-ду, зват.-дзе, м.—поч-вовед.
•глебавёда-ды-дзе, ж.—почвоведенйе.
•глебавёдка-дкі-дцы, ж.—женіцйна поч-вовед.
• глёбавы-вая-вае—почвенный. БНсл. глебавыя ўмовы—почвенные условйя.
•глёдзішча-ча, предл.-чу, ср„ неол.—точка зренйя.
з гледзішча—с точкн зрення. Пала-жэньне з гледзішча межнароднага права наступное. Бацьк.,Но. 31/467. См. гляньво. •глёісты-тая-тае—глйнйстый, глйнйс-того свойства. Нсл. 112. Глеістая зьмена. Нсл.
• глей-ёю, м. 1. глдна(белая, сйняя). пнз. Накапалі глею, каб пабяліць печ. Ст.
2. глйннстая вязкая земля. Гсл. Усадзіў ногі ў глей і ня выцягнуць. Ст. На глею нічога не расьцець. Нсл. 112. Глеям заплыў
луг. Тм.
гляёк, гляйка, уменьш. к глей 2. Нсл. 112. Рыба гляйком жывіцца. Нсл. Тут ня гразка, а толькі гляёк. Тм.
•глёйкі—кая-кае—глйннсто-вязкйй. Нсл. 112; Шсл. На глейкай зямлі нічога не расьцець. Нсл.
•глёйны-ная-нае—глйнйстый. Нсл. 112. Глейная зямля. Нсл.
•глень-ні, ж.—часть крышй. Ксл. Валёй разьбіраць страху гленямі. Навікі Віц. (Ксл.).
• глё, междомет.—крнк, которым пастух собнрает коров на пастбйіце. Шсл. Глё-глё-глё! Войстрава Сьміл. Шсл.).
• глёк I, глёка, м.—глйнянный, мурав-ленный сосуд с довольно узквм горлом, Нсл. 112 пузырчатая посуднна с узеньквм горлышком. См.гляк. У меньш. глячок-чка; мн. ч., дат.— ЧКОМ, мн. ч., предл.-ЧКОХ —маленькнй глннянный сосудец, к верху суженный. У Магілеве глёчкамі малако прадаюць; за грош глячок. Нсл.
•глёк II, междомет.—звукоподр. от лью-іцейся жйдкостй йз полного с узкйм горлышком сосуда. Нсл. 112.
КНІГІ ОНЛАЙН
