Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• гэбельны-ная-нае—относяіцнйся к ру-банку. Нсл. 111. Гэбельны клінок. Нсл.
• гэбкі-кйя-/сае—гнбкнй. Дсл. 125. На гэбкай дошцы. Дсл. См. гібкі.
•гэблік—см. под гэбаль.
•гэгаць-аеш-ае, несоверш., звукоподр. (Янк. II)—гагаць. Гусі гэгаюць. Янк. II.
•гэджра-ры-ры, ж.—уцекі Магамэта з Мэккі да Мэдыны 622г. па Нар. Хрыста; адгэтуль пачынаецца мусульманскае гадалічэньне.
•ГЭЗЬДЗе, нареч. места—ВОТ здесь. См. гэтта.
• гэй, междомет. 1.—означает зов: ЭЙ. Ар.; Нсл. 126. Гэй ты, хлопча, хадзі сюды! Нсл. Гэй, народзе, трэба ўстаць. Гарун: Белр. марш.
2. прнпев в песнях.
3. увы. Гэй маю ніву выбіла градам. Ельн. (Дсл.).
•гэй, гэй, междомет.—крнк нзвозчнков, требукнцнх, чтобы нм уступшін дорогу. Дсл.
• гэмзапь-аю-йеш-ае, несоверш.—говорнть в нос, гнусавнть. Шсл. Гэмзае сам сабе ў HOC. Войстрава Сьміл. (Шсл.). См. гамзаць.
•гэнак, нареч.—BOH так. Войш.; Ар.; Вал. Протйвополож. "гэтак". Ты хацела гэнак пажыць, а я гэтак. Войш. Скажаш слова гэтак, дык ён перайнача, каб гэнак сказаў; скажаш гэнак, дык ізноў блага. Войш.
•гэнакі-кяя-кяе, местойм.—вон такой, протнвополож. "гэтакі". Войш.; Ар. Дай імне пяро, а я табе, паглядзішся, заўтра гэнакае аддам. Войш. Купі гэнакі сшыток, як паказаваў. Тм. См. гэнкі.
•ГЭНам, нареч. места—ВОН ТЯМ. Ар.;Войш.; Вал. Протнвополож. "гэтта”. Гэнам граюць, гэтта скокі — вырабляюць, узяўшысь у бокі. Гарун: Канец Паўлючон-ка(Матчын дар). Абачыш гэнам, ворле, у краі тым — старонцы'. брат мой Беларусін гібее бяз сонца. Гэтта ска-жаш, браце, мне, што там пабачыў. Гарун(ст. "Ветру”). Пойдзем, галубка, пад дубам прысядзем, мая. Гэнам пабачым лістоў ападаньне. Гарун(”Восенскі сьпеў”).
•гэндзе, нареч. места—вон там. См. гэнам. *гэнк\-кая-кае, местойм.—вон такой, протнвополож. "гэткі”. За гэнкі дом дзер
ты грош апошні. Купала(”Жалейка”). гэнкім парадкам—такнм образом( о том, что далеко).
•гэнулькі, нареч.—вон столько, протн-вополож. "гэтулькі". Ар.; Войш. Ягэтулькі скасіў, а сусед гэнулькі. Войш.
•іЗНуС-Л’, предл.-ce, м. — ганус. ВядрэньЧаш. (Ксл.).
•гэнчыкі-каў, област.—перчаткн. Ксл. Зьвяжы імне гэнчыкі. Мікалаёва Куз. (Ксл.). •гзюл-ная-нае, местойм.—вон тот, оный, Ар.; Нсл. 11; Войш.; Вішкавічы Чаш. (Ксл.) протнвополож. "гэты”. Ідучы па гэнай сьцежцы, спыніўся на ўзвышшу пачуць-ця, як адзяржаў дыплём інжынера. Шакун: Сьлед 15. Мы сядзім ля гэтага столу, а яны ля гэнага. Войш.
• гэпнуцца-нуся-нешся, соверш.—упасть, шлёпнуться. Растсл.; Ар.
•гэроГзма-^мы-^че, ж.—геронзм.
•гэрась-«; мн. ч„ род.-сяў, ж.—ересь. мгсл. • гэрц-цв, предл.-цу, зват. гэрча; мн. ч.. род.-цаў, област., м. 1.—ЗНЭТОК. Гсл.; БНсл. Ен гэрц на коні. Нсл. ill.
2.—плут. Гсл.; БНсл. Гэрцу гэтаму што ні дай, прагэрцае. Нсл. ill.
• гэрцаць-аю-аеш-ае, несоверш.—мотать, плутовать. Нсл. ill. Гэрцаў, пакуль прагэрцаў усё. Нсл. Соверш. згэрцаць —промотать. Нсл. 111. Згэрцаў грошыкі. Нсл. Счверш. прагэрцаць—промотать. Нсл. 111.
•гэрцык-ь/ка, пред.і.-ыку, Зват.-ыча, м. —мотншка, плут, Нсл. 111 плутншка. БНсл. Бачылі мы такіх гэрцыкаў. Нсл.
•гэта, местойм. указ.—ЭТО. Ар.
•ГЭТа Ж, частйца й союз.—ведь, ведь ЭТО. Ар. Гэта ж ня жартачкг. ісьці блізкі сьвет пехатой. .Ст.; Шсл.(под блізкі сьвет ). "Нашто ты гэту здыхату садзіш на сьвячонае месца?" — "Якую здыхату?" вырачыўся чалавек’. "гэта ж ня тая, што была; я ўжо новую вымяняў." Крамушоўка Н.(Демнд.: Веров. 111).
• гэтак, нареч.—вот такнм образом, протнвополож. "гэнак”. Ар. Я пішу гзтак, а ён гэнак. Войш. Гэтак хоць хто ўмее. Нсл. ill.
• гэтакі-кая-кае, местойм.—вот какой(, который здесь, который блнзко), протн-вополож. "гэнакі", Ар.—этакяй. Нсл. 111. Гэтакага злодзея сьвет ня бачыў. См. гэткі.
•гэтакі-кая-кае, местойм.—вот такой (который здесь, который блнзко), про-тнвополож. "гэнакі". Ар.—этакнй. Нсл. ill. Гэтакага злодзея сьвет ня бачыў. См. гэткі.
гэткім парадкам—такнм образом(о том, что блмзко).
•гэтта, (Чачот 77) нареч. места—BOT ЗДССЬ, протнвополож. "гэнам”. Усяго пакрысе знойдзеце вы гэтта, пры сасе, пры касе субрана за лета. Купала(Шляхам жыцьця).
гэтуды
209
гевер
•гэтуды, нареч.—ЭТОЙ СТОроНОЮ, Гсл.;Нсл. 111 этйм путём, этой дорогой. Гэтуды ляпей ісьці. Гсл. См. сюдэй.
•гЭтулЬКІ, нареч.—ВОТ СТОЛЬКО, Ар.; Войш.; БеліцаСян. (Ксл.) протввополож. "гзнулькі". Гэтулькі ён набраў! Ар.
•ГЭТЫ-давЯ-möe, местойм.—ЭТОТ. Ар.; Гсл. Гэтыя чатыры чалавекі шайтану тава-рышамі. Кіт. 1а9. Гэтага цьвету па ўсяму сьвету. Послов. Нсл. 111.
• г€анўць < м под гбаць.
•гбаць, гбаю, гбаеш, гбае; повел. гбай, гбайма, несоверш,, перех. 1.—гнуть, нагй-бать(сгнбать, С.) Гсл.; Нсл. 111. Гбай гэтага дубінў, каб у ногі пакланіўся матцы. Нсл. Ср. бгаць. Прйч. гбаны—гнутый. Нсл. 111. Гбаныя палазы, а не каранёвыя. Нсл. Отгл. ймя суіц. гбаньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў—гнутйе. Нсл. no. Гбаньне абадоў, дуг. Нсл. ill. Однократ. гбануць-нў-нёш-нёць-нём-ніцё-нуць—разом(мгновенно, сразу, С.) нагнуть. Нсл. ill. Гбануў і пераламіў. Нсл. Многократ. ГзбацЬ,(Юрсл.) й гібаць, 1. (Нсл.Ц-аю-аеш-ое—гнуть туда й сюда. Нсл. 111. Ня гібай дроту, бляхі. Нсл. Ня гібай жардзінў — можа зламіцца. Юрсл. Соверш. пагбаць—согнуть во многнх местах. Нсл. 435. Пагбаць паперу, бляху. Нсл. Прйч. пагбаны—погнутый во многйх местах. Нсл. 435. Бляха пагбаная ні нашто ня годзіца. Нсл.
2. —складывать, свертывать, мять. Нсл. 111. Ня гбай паперы, адзежы. Нсл.
загбаць, соверш. к гбаць, загінаць—заг-нуть. Прйч. загбаны—загнутый. Нсл. 164. Несоверш. запнаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма—загйбать. Гсл.; Нсл. 164; Ар.; БНсл. Загінай, загіні канец гвазда. Нсл. Отгл. ймя суіц. загінаньне—ня, предл.-ню—загй-банне. Нсл. Загінаньне гвазда. Нсл.
загінўць, соверш. к загінаць—загнуть. Нсл. 164; БНсл.
зьгінаць-аю-аен/-ае, несоверш.—сгйбать. Нсл. 201; БНсл. Зьгінаць дзерва. Нсл.
Упорыстыя хвалі ветру елкі а хвоі зьгібалі да паловы. Шакун; Сьлед 19. Соверш. сугбаць.
нагбаць, соверш,—нагнуть. Гсл.; Нсл. 301; БНсл. Нагбай яго за чуб, каб пракланіўся. Нсл. Несоверш. нагінаць—нагйбать. Нсл. 302; БНсл. Нагінаючы часам сук зломіш. Нсл.
перагбаць, соверш. 1.—перегнуть. Нсл.400; БНсл.; Дсл. Перагбаў арэшыну. Дсл. Пе-рагбаць каму сьпіну. Нсл. Прйч. перагбаны —перегнутый. Нсл. 400. Дуга перагбана дужа. Нсл. Несоверш. перагінаць—пере-гнбать.
сугбаць, 1. соверш. к гбаць 1.—согнуть. Нсл. 111. Ніяк ня сугбаеш яго.
2. соверш. к гбаць 2.—свернуть, СМЯТЬ. Нсл. 111. Сугбаў хустку дый паклаў за ўлоньне, бы сваю. Прйч. сугбаны, 1.—согнутый, сложенный. Нсл. 598. Сугбаныя палцы. Нсл. Сугбаная папера. Тм.
2. —согбенный. Нсл. 598. Сугбаны ходзе. Нсл.
вьігбаць, соверш.—выгнуть. Нсл. 80. Выг-баць дугу, палазы. Нсл. Выгбаць дрот. Нсл. Дай імне сына свайго, я яго выгбаюЛм. Прйч. выгбаны—выгнутый. Нсл. 80. Выг-баныя палазы. Нсл. Несоверш. выгінаць —выгнбать,(Гсл.; БНсл.)) гнуть в круглую форму, в круг. Нсл. 80. Выгінацьабодзьдзе, дугу. Нсл.
угбаць, соверш.—вогнуть. Несоверш. угі-наць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, 1.—нак-лонять, (БНсл.) прйнуждать наклоннться. Нсл. 649. Як ня ўгінай яго, ніяк ня ўгнеш. Нсл.
2. —вгйбать. БНсл. Соверш. угнўць.
Соверш. угкуць-нў-нёш-нёць-нём-ніцё, 1. наклонйть. Нсл. 649. За хахол вазьмі, дык і ўгнеш. Нсл.
2. вогнуть. Прйч. угнёны—вогнутый. Перад ачыма цякла Іслач, перацятая старым угнёным мостам. Шакун: Сьлед, 16. • гбацца, гбаюся, гбаешся, несоверш. 1. нагнбаться, гнуться. Нсл. ill. Ня гбайся, стой проста. Нсл. Ляшчына гбаецца. Храпавічы Куз. (Ксл.). См. бгацца 2. Многократ. гібацца. Нешта гібаецца масьніца наша, надабе падбіць. Юрсл. Соверш. абагнуцца —вогнуться. Ксл. Столь абагнулася ад цяжару. Асіпова Аз. (Ксл.).
пагбацца, соверш.—быть согнуту во многнх местах, быть нзмяту. Нсл. 435. Прасаванае хусьце пагбалася. Нсл. Соверш. сугбацца—согнуться. Нсл. ill. У крук сугбаўся.
2. кланяться(гнуться, покоряться, С.) Нсл. 111. Гбайся дзяцятка перад кажным старшым. Нсл. Соверш. нагбанца—накла-няться вдоволь. Нсл. 302. Нагбаўсяяўсіму свой век, цяпер нікому не кланяюся. Нсл.
загбацца, соверш.—загнуться. Несоверш. загінацца, 1. загнбаться. Нсл. 164. Гвозд не загінаецца, а ломіцца. Нсл. Соверш. загі-нўцца-нёцца—загнуться. Нсл. 164.
нагінацца, несоверш.—нагннаться. Нсл. 302. He нагінайся, а стой проста. Нсл. Соверш. нагнўцца—нагнуться.
выгбацца, соверш.—выгнуться. Несоверш. выгінацца, 1. выгнбаться. Гсл.
2. нзгнбаться(гнуться, прнннмая внд дугн, С. ) МГсл.; Ар.
3. нагнбаться на одну сторону, Нсл. 80. поворачнвать, отклоняться в сторону, делать нзгнб. He выгінайся, храсткі ЗЛОМІШ. Нсл.
•гдырха, гдырка, ж.—трахея. Бр. (С.Т., Крывіч, 1926, Но. 1-11).
•гербаваць-бую-буеш-буе, несоверш., об-ласт.—брезговать, пренебрегать; зано-снться, горднться. НК.: Старцы, Но. 49.
•гевер-ру, м.—часть овнна между стол-бамн, поддержнваюіцймн балкй, крышу. ксл. Сёлета мы нажалі тры геверы жыта. Навікі Віц. (Ксл.). См. застаранак.
гзымс 210 пдзіцца
•гзымс-су, предл.-ce, м.—карнйз. Ар.; МГсл.; Мазалава Куз. (Ксл.); НК.: Очеркн, 245; Шсл. Сярнічкі ляжаць на гзымсе. Крамяні Пух. (Шсл.). См. брыль 3.
•гібаць,—см. под гбаць.
•гібацца,—см. под гбацца.
•ГІбёць-ёю-ёеш-ёе, несоверш., област.—про-падать(погнбать, С.) Шсл. Гібее чалавек на чужыне. Ст. Соверш. загібёць—поглб-нуть. Шсл. Гэта ж загібець можна ў такую мяцеліцу. Ст.
•гібінка-нкг-нцы, ж.—йзгйб. Гсл.; Дсл. •пбкасьць-ф', ж.—гйбкость. мгсл.
•гі'бкі-кая-кае—гнбкйй. Шсл. Гібкі, як уЮН. Войстрава Сьміл. (Шсл.)- Ср. cm. гібшы —легче сгйбаюіцййся. Нсл. 731. Выбірай да кольля гібшую лазу. Нсл. Лаза гібшае дзерва, чымся бярэза. Тм.
•гГбшы, ср. cm. к гібкі 1, 2.
•гібца-цы-цы, ж.—трясогуска. Сакуны 80.
•ГІГІ, гігоў, едйнств. ч. нет.—смех, хохот, Нсл. 112. о смехе, Дсл. хй-хй. БНсл. Ты тут гігі спраўляеш, гігамі бавішся, а ў дварэ дзеці плачуць. Нсл. Гаго а гігі. Дсл. Па чом прадаіцё гігі? Дсл. У іх гігі танныя. Тм. •гіпканьне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суіц. к гігікаць—хохотанне, Нсл. 112. хнхнканне. БНсл. Цэлы вечар за гігіканьням работы няма. Нсл.
•гігікаць-аю-аеш-ае, несоверш. 1. хохо-тать, впрочем не громко, Нсл. 112. хйхй-кать. Шсл.; БНсл. Чаго вы тут гігікаеце? Нсл. Гігікае, як дурань. Слопішча Шацк. (Шсл.).
2. ржать потйхоньку. Нсл. 112. Коні гігікаюць, піць хочуць. Нсл.
гігікнуць-му-нягг-не, однкрат. к гігікаць 1, 2. Нсл. 112. Гігікні толлькі яшчэ, то й заробіш. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
