Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
3. (перен.)—скряжннчать, быть крайне скупым для самого себя. Гсл.
•гнёвацця-аюся-аешся—серднться. Шсл.; Кіт. 964. Дарма няма чаго гневацца. Ст. Отгл. ймя суіц. гнёваньне, (Нсл.)-НЯ, предл.~ ню. He глядзі на яго гнёваньне. Нсл. 115. Соверш. пагнёвацца зь кім—рассорнться. Ар. Соверш. угнёвацца-аюся-аешся—раз-гневаться, рассерднться. Ср. угнявіць. Ср. угрэцца, узлавацца.
•vwy-гневу, предл.-ве, м.—гнев.
• гнёўна, нареч.—гневно. Гнеўна ім не адказуй. Кіт. Па8.
•гнёўны-ная-нае—гневный, серднтый.
• гнёпа-ды, област.—скупой, чересчур расчетлнвый человек. Дсл. Ён багатыр і вялікі гнёпа. Дсл.
•гнёхка-ткі-тцы, ж,—натужный понос. Ксл.; Варсл. У яго гнётка. Сянно (Ксл.). См. гнятучка.
• гняздо-Эа, мн. ч. гнезды-даў, ср. 1. гнездо. Ар. Уменьш., ласкат. ГНЯЗЬДзёчка-Кй, предл.-ку мн. ч.-КІ—гнездышко. Гсл.; МГсл.
Шукала шэрая перапёлка свайго гнязь-дзечка. Чаўпня Стдуб.(Косіч 26).
2. неправйльное строенйе свнхнувшегося сустава йлй поломанной костй, Дсл. место сустава. Гняздо сталі віць, храшчы на тым месцу, ідзе было ўдырана. Дсл.
3. названйе какой-то звезды, Вожа Бсл. (Красьневіч).
•гнязьдзіць, гнёзьдзе, несоверш.—свявать гнездо. Нсл. 115.
• гнятўха-ўхг-ў’се, ж.—беспрестанный (натужный, С.) понос. Дсл. Малца майго гнятуха задушыла. Дсл.
•гнятўчка-чкі-чцы; мн. ч„ род.-чак, -чкаў, ж.—натужный понос. Ксл.; Нсл. 114. Каб палячыць чым, гнятучка ў яго. Сянно (Ксл.). См. гнётка.
• гнявіць-ўлю-віш, несоверш.. перех.—прй-водйть в гнев, Нсл. 115; Гсл. сердять. Шсл. He гняві пана, валёй прызнайся. Нсл. He гняві, сынку, бацькі, рабі, як ён кажа! Ст. Хто
пагнявіць
226
грозьба
бы гнявіў сірату, якобы гнявіў, паніжаў Пана Бога. Кіт. І2аі3. Соверш. агнявіць —раздражйть. Нсл. 358. Соверш. загнявіць —рассердлть, разгневать. Чым я цябе загнявіў? Нсл. Соверш. пагнявіць-яўлю, пагнёвіш-ве, 1. рассердйть. Гнеў Божы за айца, за матку, калі іх пагнявіш. Кіт. 11610.
2. рассердять многйх.- Хаця ж каб гасьцей не пагнявіць! Ст. Соверш. угнявшь-яўлю—разгневать. Шсл. Цяпер, як уг-нявілі яго, дык валёй не падходзь да яго. Ст. Хто айца або матку ўгнявіць, якобы мяне Бога гнявіў. Кіт. Hall. Угнявілі мы СЫНО. Вушакі Чэрык. (Бяльсл.).
•гняаы-воў—гнев, сердце. Дсл. Гнявы не становяць хлявы. Послов.—намёк, что "хлеўнікі” не любят бранных слов. Дсл.
• гняўко-кл, обір.—склонный к гневу, легко прнходяіцнй в состоянле гнева. He давайце гняўку абедаць. Нсл.
•гняўлёньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—прогневанйе, Нсл. 115 раздраженйе, чувство острого недовольства, досады, злостй. Гняўленьне пана. Нсл. 115.
•гняўлГвы, -вая-вае—раздражйтельный. Ужо вельма гняўлівы ты. Ст. А нашто такому гняўліваму быць? Янк. I.
•гні'беньне-ня, предл.-ню, м.—уннчнженне, угнетенйе. Нсл. 114. Гнібеньне беднага чалавека. Нсл.
•гнГбІЦЬ-бл/О-бІйлбс, несоверш., перех.
—прйтйскать, угнетать, уннчйжать. (БНсл.; Гсл.); Нсл. 114. Досіць Вам гнібіць беднага сірату. Нсл. Соверш. зьгшбіць, Нсл. 114—прнннзнть, унйчйжйть. БНсл. Сусім зьгнібілі дзяўчыну. Нсл. Пачакай, я цябе самога зьгніблю. Тм. Соверш. пагшбіць —довестй до крайней нйіцеты йлй до йзнуренйя. Нсл. 436. Ляндар пагнібіў нас сусім. Нсл.
•ппбіцца. несоверш., возвр.—гнуться, кор-чйться, уннчнжаться, (БНсл.; Гсл.) пред-ставлять себя нйіцйм. Нсл. Няма чаго табе гнібіцца, маеш чым заплаціць падачкі. Нсл. Соверш. згшбіцца. Нсл. 114. Згнібіўся, як бы й капейкі пры душы ня было. Нсл. Згнібішся, як добра возьмуцца за цябе. Нсл. 202.
•гшра-ды-дзе, ж.—гннда. Шсл.
• гтрыцка-цкі-ццы, ж.—паразнт, куса-ЮІЦйЙ КОНЯ. Траецкае Парэцк. (Дсл.).
»гнілёцьце-дя, предл.-цю, 1. что-л. гнйлое, разложйвшееся. Дсл. Мужык пашчупаў у канцу гнілёцьця. Бельск. (Дсл.).
2. гнчлая часть бревна, Бельск. (Дсл.).
•ГШЛЯК-ЯКв, предл.-якў, эват.-яча; мн. ч.-КІ-коў-ком, мн. ч., предл.-кох, м. 1. гнйлое полено, бревно й пр. Шсл.; Госьміра Сян. (Ксл.).; Аш. Пасек гніляка на дровы. Ст.
2. (перен.)—совсем слабый, нездоровый мужчйна. Аш.
• гнілГна-ны-не, ж.—сгнйвшйй предмет. Нсл. 114. Выкінь вон гэту гніліну. Нсл.
•гнілўха-ўхі-рсе, ж. 1. гнйлой картофель, груша й т.п. Аш.
2. (перен.)—совсем слабая, нездоровая женіцйна. Аш.
•гтлўша-шы-шы, ж. — гнілуха. Войш.
•гнільлё-ля, предл.-лю, ср„ собйр. (гнйлые предметы, С.) гняль. Гсл.; бнсл.
•гнісьці, гнію, гніёш-ёць-ём, гнііцё; повел. гній, гнійма, несоверш.—ГНЙТЬ. Шсл.; Зьмет-няў, Чарнегаўшчына(Курвло: Матеріялн). Бульбу трэба выцягаць із склепу, даволі ей там ужо гнісьці. Ст.
• гнГва-вы, ж.—толстая веревка, коей связывается "ганок "(плот). Дсл.
•гнўткі-кая-кае—гнуіцййся, гйбквй. Гсл.(под ня гнуткі). См. гібкі.
•гнўцік-wa, предл.-іку, м.—гнутый полоз йлй какое-л. другое гнутое прйспособ-ленйе. НК: Очеркв 375.
•гнўцікі-каў, едйнств. ч. нет. — санй С ПОЛОЗЬЯМЙ, "гнуцікамі”. НК: Очеркн 375.
•гнюс, гнюсу, предл.-ce, м. 1. нечнстота. Шсл. У хаце шмат гнюсу. Ст. Вады ня півалі (з Дняпра) ад вялікага гнюсу трупу маскоўскага. Баркулабаўскі летапіс.
2. нечйстоплотный человек. Шсл. Гнюс гэты ўсё загнюсіў. Ст.
3. собйр.—насекомые, нападаюіцне на жйвотных й человека(мухй, комары). Янк. п. Кажны год гнюсу шмат, акаторы спакайней. Янк. II.
• гнюсіць, гнюшў, гнюсіш-се, несоверш.. nepex. 1. пачкать. сорять. Шсл. Даволі вам ужо гнюсіць тут. Ст. Соверш. загнюсіць —замарать(загрязнйть, С.) Шсл. Нашто загнюсіў ваду? Ст. Прйч. загнюшаны. Шсл. Нечым загнюшана капуста. Ст.
2. пакостйть, портнть. БНсл. Соверш. згнюсіць—йзгадлть, йспортйть. Шсл. Згнюсілі імне мост (у харе). Ст. Прйч. згнюшаны. Шсл.—нзгаженный. Толькі хата згнюшана гэтаю гульнёю. Ст. Со-верш. нагнюсіць, Гсл.—загаднть. Сабака піў ваду і нагнюсіў вядро. Гсл. Соверш. пагнюаць—загадять. Шсл. Прйч. пагню-шаны—загаженный. Шсл. Соверш. пера-гнюсіць—перепачкать. Шсл. Усе місы перагнюсілі і няма у~чым есьці. Ст.
•гнюсна, нареч. 1. нечйсто. Шсл. Неяк у хаце гнюсна. Ст.
2. пакостно. БНсл.
•гнюсны-ная-нае, 1.—нечнстый. Шсл. Гнюснымі рукамі бярэцца за хлеб. Шсл. 2. пакостный. БНсл.
•гроб-бу, у гробе; мн. ч. грабы, м. 1. гроб. Із гробу голас прышоў. Кіт9баі7.
2. сосвездне. Лук’янова Бельск.(Дсл.).
• грозны, -ная-нае—грозный(содержа-іцйй себе угрозу, выражаюіцйй угрозу, С.) Шсл. Грозны ён чалавек. Ст. Грозенрак, ды ззаду вочы. Послов. Ст.
•грозьба-бы-бе; мн. ч.. род.-баў, ж.—стра-іцанйе, Нсл. 122 угроза. Гсл.; Дсл.; Янк. II; Нсл. Нічым ня ймеш, ні грозьбаю, ні прось-баю. Послов. Нсл. Я й у просьбу, я й у грозьбу, а ён не шманае. Янк. II. См. гразьба.
гром
227
грабіць
• гром-.му, предл.-ме, м.-гром. Шсл. Зь вялікага грому малы дождж. Пос.юв. Ст. •гроп-яй, предл.-ne, м.—дрофа. БНсл.
•грош, граша, дат.. предл.-шў; мн. ч. грашы-оў-ом-ы-мі(грашыма)-ох, м. 1. сначала в велнколнтовском(белорусском) госу-дарстве большая ценная монета, по прнсоеднненнн к Росснн — деньга, пол копейкн. Па грашу на дзень — куды хочаш, туды й дзень. Послов. Рапан. 45. Рубель із грашоў складаецца. Послов. (Рапан. 47)—копейка рубель бережет. Чужыя грашы і гультаю харашы. Послов. Рапан. 53.
2. собйр. грошы,—деньгн. Чужы грош бяжыць, як воўк. Послов. Рапан. 53. Чалавек без граша, як бяз душы. Тм. Уменьш. грошык-ыка—денежка. БНсл.
3. деньгн вообіце. Шсл. Граша ў яго чоршта. Ст.
•грошы, мн. ч.; род. грошы, дат. грошам, вйн. грошы, сн. грашмі(грашыма), предл. грошах—деньгн. Ар.; Шсл.; ПНЗ; Ксл.; Гсл.; Варсл. Грошы на ўсё надабе. Рудня Аз. (Ксл.). За грошы ўсюдых харошы. Ст. На падачкі грошы трэба. Рапан. 56. К ямубезнадзейна хадзіць: усё роўна грошы ў яго няма. Азярэцк Сян.(Ксл. под безнадзейна ). Хатніх грошы ня траць на свае патрэбы. Варсл. (под хатні) Бяз грошы мы і ў судзе нехарошы. Послов. Рапан. 12. Грашмі й на тым сьвеце дагодзіш. Рапан 35. Выцягнуў машонку з грашыма. Нсл. 257( под кубрыцы
грошы гатовыя—налнчные деньгн. Маемасьць мацярыстая адумерлая, то ёсьць грошы гатовыя, золата, пэрла, каменьне дарагое маюць іці ў роўны дзел межы ўсіх дзяцей. Стт. 295. Грошы гатовыя сьпісаці маець. Стт. 284. Уменьш. грошыкі—каў—денежкн. Нсл. 122; Шсл. Усякі любе грошыкі. Ст. Вы, добрыя людзі, глядзіце, і грошыкі нам кладзіце. Горц.(Кот 206).
•гра, гры, гры, ж.—нгра на музыкальном ННСТрументе. Варлыга: Назіраньні.
•граб-бу, предл.-бе, предл.—граб. Шсл. На дворышчу ў нас расьцець граб. Турэц Сьміл.(Шсл.).
•грабануць см. под грабсьці. •грабавы-вая-вае—грабовый.
•грабавы-вая-вое—гробовой. Патрабўй навукі, як выйдзеш із калыбкі, пакуль пойдзеш да грабавой дошкі. Кіт. 45аі. Грабавыя дошкі сьціснулі ножкі. Нз песнн. •грабаць-аю-аеш-ае, несоверш., перех.—гре-стн к себе, Нсл. 732 грестн, огребать. Дсл.; Пск.(йеропольскнй). Нашто ты із сваім і мае грабаеш, зграбаў? Нсл. Соверш. заграбаць —загрестн к себе. Нсл. 732. Нехта хустач-ку маю заграбаў із сваею. Соверш. згра-баць—сгрестн к себе.
•грабацца-аюся-аешся, несоверш,—караб-каться. Нсл. 732. Грабацца, узграбацца на дзерва, на стромкую гарў. Нсл. Ср.
глабацца. Соверш. узграбацца—взобрать-ся.
•грабёж-бяжў, предл.-бяжў; мн. ч.-жы-Жоў-ЖОМ. мн. ч., предл.-ЖОХ, м., юрйд. 1. секвестр. Большую моц мае меці тот грабеж заставіці і прадаці каму-хоця. Стт. 1529 (Временннк, УІ, лнстЗІ).
2. конфнскацня.
•грабёлькі-кдў, едйнств. ч. нет., бот.—гера-ннй шін журавленннк луговой, Гсл. первоцвет. Верас. См. зязюліны панчошкі. І.—см. под граблі.
• грабёнь, м.—гребень. БНсл. грабёнчык, уменьш. к грабянец. Нсл. 125; БНсл. Уменьш. грабянёц-нг<а, предл.-нцў; мн. ч., дат.~ бянцом, мн. ч.. предл.-нцох, м.—гребешок. НК: Старцы 73, 129; Гсл.; Глыбокае Красьн. (Дсл.); БНсл. Грабянцом рашчашы валасы. Нсл. 121.
• грабёньнік-г^й, предл.-іку, зват.-іча, м. —работннк с граблямн. Юрсл.; Гсл. Па абедзё грабеньнікі пойдуць стугаваць. Юрсл.
• грабёяьніца-ць/-цьг, ж.—работннца с граблямн. Юрсл. Якая зь цябе грабень-ніца, грабель яшчэ ня ўдзержыш. Юрсл. •грабёнчык, грабянёц—под грабёнь.
• грабёства-ea, ср.—грабнтельство(гра-бёж, С.) Гсл.
•грабяльно-на; мн. ч. грабельны, ср.—ру-коятка граблей. Нсл. 121. Грабяльном парнуў пад бок. Нсл. См. грабілна, грабільно, грабіліна.
•грабяст-ст’, обіц.—жердн для зареше-чнвання крышн по стропнлам. Застарыньне Беш.(Ксл.).
•грабіліна-ны-не, ж.—рукоять граблей. НК: Очеркн 401. См. цаўё, грабільно. Ср. касавіна.
•грабільно-на, ср.—рукоятка граблей. Ар.; Дсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
