Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
загубіць, еоверш. 1. утратнть. Шсл. Ня ўмеў шанавацца: загубіў сваё шчасьце. Ст.
згубіць
239
гугнаўства
2. ПОГубйТЬ, ЛЙШЙТЬ ЖйЗНй. Шсл.; Гсл.; Смл. (Даль). Загубіў апошні стогн. Гарун(”На сьмерць”). Загўбіш ты мяне без пары, чалавеча! Ст. Прйч. загўблены—убнтый. Нсл. 165, лншенный жйзнй. Чалавека загубленага ў лесе знашлі. Нсл. Восм. прйлаг. загублёны—лйшенный жйзнй. У нах-рацьцю загублёны. НК; Старцы 81. Отгл. ймя суйу загубёньне-«я, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў—погубленйе. Нсл. 165. Пастух авечку заставіў у полю на загубёньне ваўком. Нсл. Несоверш. загублЯЦЬ-ЯЮ-яеш-яе; повел-яй-яйма—лншать жйзнй. Душў сваю загубляеш на векі. Нсл. 165.
згубГць, соверш. 1. потерять(, утерять, Гсл.) Нсл. 203; Гсл.; Ар.; Шсл. Валёй 3 разумным згубіць, чымся з дурным знайсьці. Послов. Нсл.2М. Дарогу згубілі. Тм. Згубіў грошы з партманом. Шсл. Ізгубіў свой ножык. Крамяні Пух. (Шсл.). Тыя грахі ўчыніўшы, усе згубіць. Кіт. 3662. Хто няпраўду гаворыць, тойіман(араб., веру) згубіць. Кіт. 39616. Старана пазваная пазоў згубіла. Стт. 189.
2. утерять, утратнть. На чужой старо-начцы заняпаў душой, — і згубіў здаро-вейка, і згубіў спакой. Гарун:(”Песьня”).
3. йспортйть(до невозможностй упот-реблення). Нсл. 203. Касу згубіў аб камень. Нсл. 203. Тапор згубіў, на гвозд лўчыў. Тм.
выгубіць-блю-бгн/-бе, соверш.—нстре-бйТЬ. Ар.; Нсл. 80. Отгл. ймя суіц. ВЫГубёньне —йстребленне. Гсл.; Нсл. 80. Несоверш.
выгубляць—йстреблять. Гсл.; Ар.; Нсл. 80. Выгубляць мышы, бацы. Нсл.
• губійця-блюся-бішся, несоверш.. страд. 1. теряться. Штосьці пёры ў нас губяцца.
2. подвергаться гнбелй, несчастью. Нсл. 123. Сам губішся сваім жыцьцём. Нсл. Соверш. загубіцца—погубнть себя. Нсл. 165. Ажаніўся, як загубіўся. Нсл. Соверш.
згубіцца, 1. быть потеряну, Ар.; Нсл. 203. потеряться. Сподка загубілася. Нсл.
2. йспортнться(до утраты, С.) Нсл. 203. Тапор згубіўся, на гвозд лўчыў. Нсл. •губляць cm. nod губіць.
•гўбка-бкі-бцы, ж. 1. мера ннтей, прн-готовленных на основу тканн й размо-танных по стене нзбы, по набнтым колышкам, от одного ея угла до другого. Нсл. 124. Мар’я аснавала пяць губак красён. Сьвеча Беш. (Ксл.). Ткальля снувала тры губкі, дык адну ўжо выткала, a / дзьве яшчэ будзе ткаць. Гсл. См. сьцяна.
2. мера (7 сажен) вытканног полотна, Юрсл. мера полотна по длнне основы от одного угла стены до другого, прнбл. 6 метров, Шсл. определенная часть тканй. Гсл.; Дсл. Усяго пяць губак сёлета снувала. Юрсл. Выткала тры губкі кужалю. Ст. Прадала губку ручнікоў. Асінаўка Беш. (Ксл.). Уменьш. гўбачка-ЧКІ-ЧЦЫ. Юрсл.; Нсл.
124. Айт, якое там палатно — дзьве губачкі. Юрсл.
3. заметка на ннтке, Гсл. узелок на Нйтке основы, обозначаюіцйй меру "губку”. Ксл. Завяжы першую губку. Азярэцк Сян. (Ксл.). .
4. —СМ. под гўба I, гўба II.
•гўбкавы -вая-вае—относяіцййся к ”губ-ке” — мере ннтей. Нсл. 124. Гўбкавы зацём. Нсл. Губкавае тканьне. Тм.
•гўгаль -лю, раст.—куколь, головня в пшенйчном KOflOCe.[AgrostemaJ. Нсл. 124. Пшонка з гугалям. Нсл.
•гуга, междомет.—означает разгар гшр-шества. Нсл. 124. Ці доўга будзе гэта гуга? Нсл. А цяпер жа я даждаўся, вось я тут загуляю. Гуга, гугй! загукаю. Баршчэўскі.
•гуганьне-ня, отгл. ймя суіц.—разгульная жйзнь. Нсл. 124. Што дзень гуганьне не прывядзець да дабра. Нсл.
• гугаць-аю-аеа/-йе, несоверш.—гулять, пнршествовать; вестн разгульную жйзнь. Нсл. 124, Гугаеш, пакуль ёсьць што. Нсл. Соверш. нагугаць—наделать долгов раз-гульной жйзнью. Нсл. зоз. Сынок нагугаў на бацькаву шыю. Нсл. Соверш. перагугаць —прожнть шумно; расточнть нмуіцес-тво, ведя разгульную жйзнь. Нсл. 401. Уборзьдзе перагугаеш усё, што маеш. Нсл. Соверш. прагугаць—прогулять(рас-тратнть, ведя разгульную жйзнь, С.) Нсл. 124. Прагугаеш, тады чым будзеш жыць?
• Нсл. Гугаючы, прагугаеш уборзьдзе бацькаўшчыну. Нсл. 521. Соверш. разгугаць —расточйть, ведя разгульнуюжнзнь. Нсл. 547. Разгугаўшы бацькаўшчыну, з хату-лём пойдзеш. Нсл.
•гўгель -лю, предл.-лю, м.—еврейское пнрожное, прнготовляемое нз мукн с гусйным Жйром. Нсл. 124. Жыд гўгелю пад’еўшы. Нсл. Ня гўгелям жыдоўскім цябе карміць. Нсл.
•гугна-ны, обіц.—гугннвый(гнусавый, С.) Нсл. 124: Гугнў прынялі ў некруты. Нсл.
•гугнава(гугнява, БНсл.), нареч.—гнусаво. БНсл. Гугнава гавора, чытае. Нсл. 124.
•гугнавасьць-гд, ж.— косноязычне. Нсл. 124. Я табе аджану гугнавасьць. Нсл.
•гугнаВІНЬНе-НЯ, предл.-НЮ, отгл. ймя суір. —невыразнтельная речь, с зайканнем. Нсл. 124. Ня люба слухаць гугнавіньне тваё. Нсл.
• гугнавіць-аўлю-віш-ве, несоверш.—гово-рнть гугннво(гнусаво, С.), невыразй-тельно, занкаться. Нсл. 124; БНсл. Пакуль ты будзеш гугнавіць? Нсл.
•гугнавы[гугнявы, БНсл. ]-вая-вае—косо-язычный н более говорягцнй в нос, Нсл. 124. гнусавый. БНсл. Гугнавага не разьбярэш, што ён гугнае. Нсл.
•гугнаўка-ўкі-ўцы, ж.—гугннвая(гнуса-вая, С.) женіцнна. Нсл. 124.
•гугнаўства-вл, ср.—прнтворная гугнн-вость, Нсл. 124. гнусавость. Знаю я тваё гугнаўства. Нсл.
гугнаць
240
разгўдзіць
•гугнань-шо-яеш-ас, несоверш.—говорйть, пронзносйть что-л. в нос, невыразйтель-но, Нсл. 124. гнусавнть. Што ты там гугнаеш? Нсл. Ня гугнай, а чытай голасна й выразьліва кажнае слова. Нсл. Однократ. гугнўць, -нў-нёш-нёць-нём-ніцё—завор-чать в нос. Нсл. 124. Гугні яшчэ хоць слова, то й заробіш па губах. Нсл. Соверш.
загугнаць—заговорнть в нос. Нсл. 124. Ці ізноў загугнаў у нос? Нсл. Соверш. пагуг-наць—гнусавнть некоторое время. Па-гугнай яшчэ, дык і заробіш па губах. Нсл. 437.
•гу-гу-гу, междомет. 1. возглас, которым переклнкаются, чтобы найтн нлн не потерять друг друга; ау. Ар.
2. междомет. выражаюіцее печаль(вопль, С.) Дсл.
•гуд, гўду, предл. гўдзе, м. 1. музыкальный звук, тон. Дрыжыць агонь, як струн дрыгучых ціхі гуд. С. Музыка 160. Вочкі чыесь зораць і вяселяць струнны гуд. Тм. 182.
2. гуденне. Жупіць ветрычак з ракітай, гуд у дубовым дупле. с. Музыка 260. Гуд бітвы сьцішыўся. Дзьве Душы, 93.
•гудок-дка, предл.-дкў; мн. ч.. дат.-дком, мн. ч.. предл.-дкох, м. 1. всякнй музыкальный ннструмент. Дсл. Каль іскрыпачка-гудок, яна зьберла ўвесь дамок. Дсл.
2. прнбавленне к передней частн бумаж-ного змея; перепонка, пронзводяіцая выбрнруюіцнй звук. Дсл. Прычапі к гаду гудок. Дсл.
3. муха, похожая на трутня, нздаюіцая пронзнтельное жужжанне. Дсл.
4. треіцотка в бумажном змее. Дсл. Гад із гудком. Дсл.
5. звук паровой машнны.
•гўда -ды-дзе, ж.—осужденне. Дсл. Пой-дзе гўда. Зьверавічы Красьн.(Дсл.).
•гўдам—частнца, уснлнваюіцая глагол "гудзець”. Сход гудам гудзеў. Дзьве Душы, 28’
*гудКІ-Коў-КОМ, едйнств. ч. нет.—ПОрйЦа-нне, осужденне, сплетнн. Дсл. Вясельле на вазок, гудкі на палазок. Зьверавічы Красьн. (Дсл.).
•гудзёц, гудца, предл.-дцў, зеат. гўдча; мн. ч.-дцы-дцоў-дцом, мн. ч„ предл.-дцох, м. —порнцатель. Дсл. Бог купца, чорт гудца — вясельле разгудзяць. Зьверавічы Красьн. (Дсл.).
•гудзёць, гуджў, гудзіш, гудзіць-дзім-дзіцё-дзяць, несоверш. 1. нграть на струн-ном( на всяком музыкальном, С.) ннс-трументе. Гсл. Цішэй гудзіць дуда. Гарэцкі: Песьні 5. Чаму ж мне ня пець, чаму ж ня гудзець, калі ў маёй хатаньцы парадак ідзець. йз песнн.
2. гудеть(нздавать длнтельный, протяж-ный ннзкнй звук, гул, Ар.) мгсл. Жукі гудзяць. Ар. См. гусьці. Соверш. загудзёць, 1. начать гудеть, загудеть. Ар.
2. занграть. Дсл.
3. (перен.)—запеть. Мала вам пяяці бу-дзем! Ля сябе троху загудзім. чч.(Б. Студыі п, 1969, 70). Загудзелі гусьлі.
4. о жужжаннн насекомых. Дсл. Загудзелі сьляпні а вадні. Дсл.
пагудзець—"гудзець” некоторое время во всех значеннях этого глагола.
•гудзёцца, страд., безлйч. к гудзеЦЬ 3. Юрсл. чаго табе гудзелася — ад пугі ці ад дзягі? Юрсл.
*гудзіць-джу-дзіш-дзе, несоверш., перех. 1. осуждать, (БНсл.) прнзнавать плохнм, хулнть, (БНсл.); Нсл. 124. хулнть, порнцать, Гсл.; Чачот 65. порнцать, хаять, хулнть, осуждать. Вост. (Даль). Нашто табе гўдзіць мой тавар, і безь цябе купяць. Нсл. Ўсіх дзяцюкоў гўдзіла:’’Усі дзяцюкі грыбаты, адзін мой Іванька бел-харош". Смл. (Дсл.). Соверш. агўдзіць—осудйть(вы-нестн порнцанне, Гсл.) Нсл. 358., охулнть. Дсл. Агўдзілі дзеўку суседкі. Дсл. Нашто таргаваць, калі агўдзіў мой тавар; лепшага йдзі шукай. Нсл. Прйч. агўджаны —охуленный, (Дсл.) неодобренный. Нсл. 358. Ня купляй агуджанага тавару. Дсл. Агуджанага тавару няма чаго табе таргаваць. Нсл. Соверш. загўдзіць (Нсл. 124)—похулнть. Ня гудзь майго каня, ён добры, дарма што ты загўдзіў. Нсл. Прйч. загўджаны—похулённый. Нсл. 165. Рабо-та мая ня будзе загуджана. Нсл. Соверш. згўдзіць—(совершенно, С.) охулнть, БНсл.; Нсл. 203. опорочнть. Работу маю згудзілі людзі, ды няхай сабе. Нсл. Прйч. згўджаны—похуленный, Нсл. 203. опоро-ченный. Згўджана твая работа. Нсл. Згўджаным канём ня кідаюцца. Тм. Со-верш. пагўдзіць—похулнть, Нсл. 437; Шсл.; БНсл. подвергнуть порнцанню. Дсл. Пагў-дзіць работу, тавар. Нсл. Пагудзь аднаго зь іх, дык ня добра й перад другім. Ст. Пагўдзілі вараныя коні істрабцы, пагў-дзілі дый Дарачку малайцы. Дсл. Прйч. пагўджаны—похуленный, неодобрен-ный. Нсл.437. Соверш. прыгўдзіць—немного похулнть. Ня купляй, калі прыгудзіў мой тавар. Нсл. 500.
2. мешать, расстранвать, Гсл. неодобрн-тельнымн отзывамн предостерегать от чего-л. Соверш. адгўдзіць—отсоветовать (неодобрнтельнымн отзывамн, С.) Дсл. Адгўдзілі няньку злыя людзі. Дсл. Прйч. адгўджаны —отсоветованный(неодоб-рнтельнымн отзывамн, С.) Дсл. Адгу-джана дзевачка. Ля Дзьвіны, Чачот 78.
Адгуджаная дзеўка харошшая за зару-чонку. Дсл. Соверш. разгўдзіць—неодобрн-тельнымн отзывамн помешать чем-л. Вясельле было завёўшыся, але людзі разгудзілі заручэнца. Нсл. 547. Калі Бог судзіць, ніякі чорт не разгудзіць. Гсл.(под гудзіць ). Прйч. разгўджаны— в следствйе охулкн отмененный, отложенный. Нсл. 547. Было б вясельле, але разгуджана. Нсл.
гуз
241
•гуз, гуза, предл.-зе, м. 1. желвак, (Гсл.) затверделый нарост (Гсл.) на лбу й голове(прйродный й от ушйба). НК: Очер-кя, Но. 237; Ар.; Гсл.—ШЙШКа на лбу, (БНсл.) на голове, на теле вообіце. Шсл.; Ар. Як трэснуў па галаве, аж гуз усхапіўся. Ст. 2. нарост на дереве. Шсл. Гуз ты, браце, асінавы ды болый нічога! Ст.
3. узел, СВЯЗЬ. Нсл. 124; Гсл.; БНсл. Гузы нарабіў на вяроўцы. Нсл.
4. завязанное отверстае верхней частй мешка. Нсл. 124. Цягні за гуз. Нсл.
5. зад(отсюда чарнагуз, вертагуз, агузь-зе) Гсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
