Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
7. (о жйвотных)—быть в пердоде случкй. Гсл.
згуляць, соверш. (к гуляць 7)1. провестн в праздностн. Нсл. 204. Згуляў пагодлівы дзянёк. Нсл.
2. отпраздновать. Нсл. 204. Згулялі вясель-ле. Нсл. Мы дабіркі, а яны вясельле згулялі. Лашнёва Выс. (Ксл.). Жаніўся Янка і згуляў вясельле. Гарун: Два каханьні.
3. сыграть какую-л. йгру. Згуляем у карты, у дурня. Нсл. 204.
4. сыграть в театре, на сцене. Згуляць камэду, трагеду.
пагуляць, соверш. 1. нвчего не делать йзвестное время. Ар.
2. поразвлечься. Ар. Пагуляў троху, a цяпер і за работу. Ст.
3. пойграть(но не на музыкальном йнструменте) Ар.; Шсл. У коні пагулялі, a цяпер у гусака пагуляем. Ст.
4. потанцевать. Войш.
5. (о жйвотных)—быть покрыту самцом. Смаргоні Аш.
прагулевлць-люю-люеш-люе; повел.-люй-люйма, несоверш., перех. — пройгрывать(в карты, Нсл.) МГсл.; Нсл. 521; БНсл. Апошнюю капейку прагўлюеш, прагуляў. Нсл. Соверш. прагуляць—пронграть. Нсл. 521; БНсл.
выгўлеваць-люю-люеш-люе, несоверш. — вынгрывать. МГсл. Соверш. выгуляць —вьшграть.
•гуляцца-.ўегд/а, несоверш.. страд. к гуляць 3, 4, 5, 6. Тут добра гуляецца. Соверш. загуляцца—долго проводнть праздно время. Шсл. Загуляўся сам, а работа стаіць. Ст. Соверш. перагуляцца, 1. черес-чур предаться пьянству, разгулу. Дсл. Нашы перагуляліся. Дсл.
2. об отдыхе от беременностн. Дсл. Гэты год кабыла перагулялася. Дсл.
врагўяевацра-лююся-люешся, несоверш. —пронгрываться. Нсл. 521; БНсл. Кажны раз прагўлюешся ў карты. Нсл. Соеерш. прагуляцца, -яюся-яешся—пройграться. Нсл. 521; БНсл. Прагуляўся да капейкі. Нсл. •гулЯЦЮХНЫ, ласкат.. йнфйнйтйв, вместо гуляць. Гуляцюхны захацеў. Нсл. 125.
•гулячы-чая-чае—свободный, не жена-тый. Нсл. 125. Гулячы хамут. Нсл. Гулячая прасьніца. Тм. Гулячыя валы. Гулячы крэўчык.
•гўзв-ляў, (Ар.), гулы-лор, (НК), едйнств. ч. нет, 1. йгры детей в возрасте с 10-тй лет прнблйзйтельно. НК: Нгры 30, Но. 13; Ар.; БНсл.
2. забавы, (БНсл.) в праздностн проводй-мое время. Нсл. 125. Гулі да дабра не давядуць. Ар. Гулі не аднаго ў лапці абулі. Нсл. 125.
•гуль-ля, предл. гўлю; мн. ч„ род. гулеў, м.—весёлый шум, шум подгулявшей компаннй. Дсл. Такі гуль пашоў. Дсл.
• гульба-бьг, ж.—праздное препровож-денне временн, праздная забава. Дсл. Ім усё гульба на ўме. Дсл.
гўлькаць
246 гультаюга
гульбў ўчыніць—повеселйться, нате-ШЙТЬСЯ уДОВОЛЬСТВЙЯМЙ. Дсл. Уменьш. гульбіца-цы-цы—гулянйе. Дсл. Гульбіца такая пашла з радасьці. Ельн. (Дсл.), •гўлькаць—о первоначальном разговоре ребенка; детская песенка, которую он начйнает, пробуждаясь от сна. Дсл. Ён гулькае. Дсл.
• гульляваць-люю-люеш-люю, нееоверш. —быть "гулявым", не занятым. Католіна Росл. (Дсл.).
•гульліва, нареч. — йГрйВО. Гсл.; БНсл. Хмарак шаўковая грыва расьцілаецца гульліва. С. Музыка 149.
• гульлівасьць-ці, ж.—йгрйвость. БНсл.
• гульлівы-вая-вае, 1.—йгрйвый. МГсл.; Дсл.; БНсл. Я был'а дужа гульліва, была бойкая дзеўка. Смл.(Дсл.). Абрастала песьня словамі, гульліваю ігрой. Крушына (Зьніч, 1953, Но. 23) Увесь лог... з гульлівым гоманам. Гарэцкі: Песьні 4.
2. (немножко предосудйтельно)к йграм, забавам. Тым гульлівым усю ноч не да сну. Юрсл.
•гўльма, нареч. 1. гуляя, в промежуток забав, Нсл. 125. шутя. Гўльма зрабіў. Нсл.
2. уснлйвает значенйе гл. ”гуляць".со-вершенно нйчего не делать. Шсл.: Ар. Гўльма гуляе, нічога ня робе. Нсл. Дзеўка ані нічога ня робе, гульма гуляе. Ст.
• гульня-ш-ні; мн. ч. гўльні-няў, ж 1. йгра(но не на музыкальном йнструменте, С.) Ар.; Косіч 249; Ксл.; БНсл., йгра, забава. Гсл.; Нсл. 125; Мал. Туд(Грннкова, ІУ); Дсл. Дзеці займаюцца гульнёю. Сянно (Ксл.). He харошая гэта гульня, валёй у другую будзем гуляць. Нсл. Дзявоцкая гульня. Дсл.
паганяць за гульнёю—предаваться йграм, забавам, увлекаться ймй. He паганяйся за гульнёю. Дсл.(под гульня ). Mae браты за стрэльбаю, сёстры за гульнёю(паганяюць, С.) Дсл.
ісьці за гульнёю—предаваться разврату ( област.. С.) Дсл. А твая вось жона за гульнёю пашла. Дсл.
2. праздность. Гсл.; Нсл. 125. Гульня, ды ня што дня. Пос.юв. Нсл.
•гулыпвы-вая-вй’е, (тгудна)—склонный к нграм, забавам. Тым гульнівым усю ноч не да сну. Юрсл.
• гўльны-ная-нае—свободный от работы. нсл. 125. Гўльным часам зраблю. Нсл. Гульнага часу няма. Нсл.
•гультаеньне-л/Я, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к гультаіць—провожденне временн в леностй. Нсл. 125. Гультаеньням не заробіце хлеба. Нсл.
•гультаяваць-аюю-аюеш-аюе; повел.-аюй-аюйма, нв.—лентяйнйчать(бездельнй-чать, С.) Шсл. Даволі табе ўжо гультая-ваць. Ст. Соверш. згульзаявамь-аюю-аюеш-аюе; повел.-аюй-аюйма—слентяйнйчать. Шсл. Згультаяваў такі — не зрабіў. Ст.
• гультаіна—cm. nod гулыпай.
•гультаіць-аю-аіш-ае, несоверш.—ленйть-ся, нйчем не зандматься. Нсл. 125. Гульта-ючы, не заробіш нічога. Нсл. Соверш. згультаіць—провестй в леноста. Нсл. 204. Згультаіў (дзень) у карчме седзячы. Нсл. Прйч. згультаены—проведённый в ленос-тй. Нсл. 204. Дзень пагодлівы згультаены. Нсл. Соверш. пагультаіць—провестн (неко-торое время, С.) время в праздностн. Нсл. 438;Дсл. Шкада! не далі табе беднаму пагультаіць. Нсл. Батракі пагулыпаілі, a паня сварыцца. Дсл. Соверш. прагульта-іць—провестй в леностй. Нсл. 521. Тры дні прагультаіў. Нсл.
•гультаіцца-гцца, страд. гультаіць. Соверш. агультаіцца—предаться совершенно ленн. Нсл. 358. Агульпіаіўся наш хлапец, бегае ад работы. Нсл. Соверш. загультаіц-ua-аюся-аішся; повел.-айся-аймася—за-лентяйннчать. Шсл. Гэта ж вы загульта-іліся сядні. Нсл. 166. Ізноў ён загультаіўся. Ст. Соверш. разгультаіцца—разленнться. Нсл. 548. Ты сусім разгультбіўся, усё печы пільнуеш. Нсл. Я стаў пасылаць сына, дык ён быў на хронце, разгультаіўся, ня йдзець. Дзьве Душы 152.
згульхаевацца-таююся-таюешся, несо-верш.—разленнться, предаваться леностн. Нсл. 204. He daeaü згультаевацца хлапцу. Нсл. Соверш. згультаіцца-аюся-аешся —разленнться, предаться леностн. Нсл. 204. Згультаіўся, ні на шта ня годны. Нсл. •гультай-дя, предл.-аю, зват.-аю; мн. ч.-аі-аёў-аём, мн. ч.. предл.-аёх, м. Смл.(Даль) —лентяй(бездельнйк, БНсл.) Гсл.; Ар.; Нсл. 125; Шсл., лодырь. Ар. Гулыпаю заўсёды СЬвята. Поелов. Забалоцьце Сьміл. (Шсл.). Работнік мой гультай, за ім глядзець надабе. Нсл.
гультаіна-ны, обйу—большой лентяй, большая лентяйка. Нсл. 125; Шсл. Гулыпаі-на ты, што ты сабе думаеш, чаму ты нічога ня робіш? Ст. 3 такім гультаінаю ня шмат чаго зробіш. Нсл.
• гультайка-йкі-йцы, ж.—лентяйка(без-дельннца, Ар.) Гсл.; Ар.; Нсл. 125. Дзеўка, калі беларучка, то й гультайка.
•гультаюга-г/, обш,., уве.ійч., презрйт. (к гультай, гультайка)—отчаянный лен-тяй,-йка. Нсл. 732. Даў нам Бог работніка, работніцу гультаюгу. Нсл.
•гультайскі-кая-кде, 1. прйнадлежаіцйй лодырю(лентяю, Шсл.); относяіцййся к лодырю, свойственный ему. Гультайс-кая твая работа. Ст.
2. даровой(не оплачйваемый, С.) Нсл. 125. На гультайскім хлебе сядзіць. Нсл.
•гультайства-вд, ср.—лентяйство(безде-лйе, пребыванде в праздноста, С.) Нсл. 125; БНсл. Праца корме, а гультайства глуме. Послов. Забалоцьце Сьміл. (ІПсл.). Табе за гулыпайствам няма калі. Нсл.
• гультаюга—<-.м. под гультай.
гўльцікі
247 гурковы
•гўльцікі: гўльцікі спраўляць—праздно проводять время, ленйться. Дсл. Ты ўсё гульцікі спраўляеш. Дсл.
• гулы—праздное препровожденяе вре-менд. Дсл. Усё будзеш гулы біць — надабе за работу брацца. Дсл.
удырыць на гулы—бчть на удачу, рассчйтывать на удачу, успех. Дсл.
• гўлю-гўлю, междомет.—означает прн-маннванне голубей. Нсл. 125.
• гумаляст-my, м.—резяна. Ксл. Галёшы робяць 3 гумалясту. Бешанкавічы (Ксл.).
• гумалястовы-вая-вае—резйновый. Ксл. Купі дзяцяці гумалястовую сысолку. Бешанковічы (Ксл.).
®гўмар-арг, предл.-apy, м. 1.—юмор. Гсл.; БНсл.
2 . хорошее настроенйе. Шсл. У гумар уступіў. Нсл. Гэта яму не пад гумар. Ст. ®гумарысты-тага, суіцеств.—юморйст. БНсл.
»гумаваць-л/ўю-ліўеш-мўе, несоверш.. перех., област.—делать кроткчм, спокойным. Нсл. 125. Гумаваць, угумаваць нораў. Нсл. См. гамаваць. Соверш. угумаваць, Нсл. 125. См. угамаваць (под гамаваць ).
• гумаваіша-ліўюгя-.й^ несоверш., об-ласт.—делаться кроткям, спокойным. Нсл. 125. Нораў яго гумуецца, угумаваўся. Нсл. См. гамавацца. Соверш. угумавацца, област. Нсл. 125. C.w. угамавацца ( поб гамавацца}.
• гумёньнік-іка, предл.-ІКу, зват.-іча, м. —заведукмцнй гумнамй. НК: Под. пос. 42.
• гумёнца-цо;мн. ч.-цы-цаў, ср. 1. кружокна теменн, пробрнваемый у католчческйх свяіценнйков, Нсл. 125; Дсл. тонзура.
2.—см. под гумно 2.
•гумно-на; мн. ч. гўмны-наў, ср. 1. плоіцадь землй, поросшая травой, где стоят "ток” н сенной сарай ("пуня"). Пашлі гарадзіць гумно. Ст.; Сакуны, б. ІУ.
2. област.—гумно, помеіценйе, сарай для сжатого хлеба. Ар. Уменьш. гумёнца, (гумянцо, Хрў-ца; мн. ч.-нцы-нцаў. Нсл. 125. Гуменца, хоць малёнькае, але шчыт-ненькае. Нсл.
•гўмнішча-ча, предл.-чу; мн. ч.-чы-чаў, ер.. област.—огород, на котором стойт "ток" („гумно ” в местном говоре), то есть сарай для склада хлеба в снопах. Ар.
•гўмус-ср, м.. рал.—перегной. БНсл.
•гўня-w-w; -мн. ч.. род.-няў, ж. 1. полость (покрывало для ног седока в экйпаже, С.) Гсл. Гуняю засьцялі вазок. Нсл. 125.
2. попона. БНсл.
3. черпак (суконная йлй ковровая под-стнлка под седло лошадч, С.) Гсл.; Нсл. 125; БНсл. Уменьш. гўнька-нькі-ньцы, ж. 1.—гу-ня, Гсл. собств. лошадяное покрывало, НК: Нгры, Но. 12; Ар.; Асіпова Аз. (Ксл.); Шсл. черпак. Нсл. 125. Каня накрый гунькаю. Ст. 2. всякая покрышка лт дождя, мокрого снега, прй морозе, на человеке й даже на перевознмом йлй сложенном товаре
(хлеб, пенька, рыба й под.) НК: йгры, Но. 12. Пасьцялі гуньку. Нсл. 125.
•гунява, нареч.—гнусаво. Ксл. Яна дужа гунява гавора. Касачы Лёз. (Ксл.).
•гўнька—см. под гўня.
•гуп, междомет.—ГОП, прыг. Нсл. 125. He пераскочыўшырэчкі, не кажы — гуп!Нсл. См. гоп.
•гўпель, гўпля, предл.-плю; мн. ч.. род.-пляў, м.. област.—губа. Шсл. Падбіў свой гупель. Крамяні Пух. (Шсл.). Ужо рашчыніў свае гуплі. Тм.
•гурок-pzcä, предл.-рку; мн. ч.-ркі-ркоў-рком, мн. ч.. предл.-ркох, .4.—огурец. Гсл.; Косіч 29; Растсл.; НК: Очеркн 420; Альшанікі Беш. (Ксл.); Нсл. 125; Высочэрт Пар. (Дсл.); Кур., Смл. (Даль); БНсл.; Янк. II; Спорава Беразоўск.(Полесье 46).
гараць гуркі"—цветут гурцы. НК: Очеркн 420, Но. 820; Вял. Ужньш. гурочаК-ЧКО, (Нсл. 125)—огурчнк. БНсл. Зялёненькага гурочка паспыталіся. Нсл. Твая цяліца поўнень-кая, як гурочак. Косіч 19. Пасею гурочкі. йз нар. песнн. Увелйч. гурочышча-ча—большой огурец. Нсл. 125.
КНІГІ ОНЛАЙН
