Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•гўтарлівасьць-дг, ж.—разговорчнвость. БНсл.
•гўтарлівы-вая-вае—разговорчнвый. Ар.; БНсл.
•гўхарый,ь-ру-рыш-ра: повел. -тар-тарма, несоверш.—беседовать. Гсл.; Ар.; Шсл.: Кана-валава Куз. (Ксл.); БНсл. Ай, на дварэ людзі гутараць. Дсл. Сягодня і за мной Пан гутарыў. Кіт. 5а4. У мэчыці сегасьветных слоў ня гутар. Тм. 3061. Зьберліся ўсе ў хату ды гутараць сабе. Слопішча Шацк. (Шсл.). Соверш. нагўтарыцца—достаточно, вдоволь побеседовать. Нагўтарыліся перазь вечар, пара спаць. Нсл. 303. Нагу-тарыліся мы сядні досыць, — ці не пара
гуташаньне
250
гыркаць
нам спаць. Дсл. Соверш. пагўтарыць —побеседовать. Пагўтарце мяжсобку. Нсл. 126. Вось, пагўтарыўшы яны так, адзін пашоў направа дарогаю, а другі налева. Смл. у. (Дсл.).
•гуташаньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к гуташыць—качанне на качелях, в люль-ке. Юрсл.
•гуташыць-шу-шыш-ша; повел.-ш-шма, несоверш., перех.—Качать В ЛЮЛЬКе. Гсл.; Нсл. 126; Юрсл. Гуташачы, ня выкінь дзяцяці з калыбкі. Нсл. Ганначка любе, каб яе гутёшылі. Гсл. Мы гуташым малёнькага брацік Юрсл. Соверш. пагуташыць—пока-чать в люльке. Нсл. 126. Пагуташ дзяцё. Нсл.
•гуташыцца-шуся (-шыюся, Юрсл.)-шыш-СЯ; повел.-ШСЯ-ШМасЯ, несоверш., возвр.—ка-чаться в люльке, подобно как на качелях. Нсл. 126. Ня гуташыйся доўга, ад гута-шаньня галава забаліць. Юрсл. Соверш. пагутацца—покачаться в люльке. Нсл. 126. •гу-та-та( гутута, Нсл.), междомет. прн качанйй детей (в колыбелй, Нсл.) Шсл. Гу-та-та! малёнькага! Ст.
•ГучаТйЛКа-ЛКІ-ЛЦЫ, ж. — арэлі. Янк. I. Зачапі за бальку лейцы, вазьмі дошку — й гутаталка. Янк. I.
•гутатаць( гутутаць, Нсл.)—качать мла-денца В люльке. Смл. (Даль); Нсл. 126. См. гуташыць.
•гутатацца(гутутацца, Нсл. 126), несоверш., возвр.—качаться в люльке, Нсл. 126.
9гутНць-аю~аейі-ае, несоверш., перех.—ка-чать, Гсл.; Нсл. 126; БНсл. качать, подбра-сывать. пнз. пнз. Гутай, пагутай дзяцё. Нсл. Отгл. ймя суіц. гутаньне-ня, предл,-ню—качанйе, Гсл. качанне на веревке (на качелях, в люльке, С.) Нсл. 126. Дзеці любяць гутаньне. Нсл. См. гуташыць, гутатаць. Однкрат. гутнуць-нў-нёш-нёйь-нём-ніцё—качнут Юрсл. Гутні, каб аж да столі. Юрсл. Соверш. пагутаць—покачать. Нсл. 126.
•гутацца, -аюся-аешся, несоверш., возер. —качаться, мгсл.; БНсл. качаться на качелях. Растсл.; Нсл. 126. Асьцярожна гутайцеся, дзеці. Нсл. Однкрат. гутнўцца —качнуться. Юрсл. Соверш. пагутацца. Нсл. 126.
•гўтня-ні-ні, ж.—завод (, промышленное предпрнятне, С.) Гсл.
гўтня зялеза—металлургйческйй завод. гўтня шкляная—стекольный завод. Гсл.
•гўтнік-жа, предл.-іку, зват.-іча, м.—ме-таллург.
•гўтніцкі-кая-кае—металлургнческнй.
гўтніцкі прамысл—металлургйческая промышленность.
•гўтніцтва-ea, ср.—металлургйя.
гўтніцтва зялезнае—чёрная металлур-гйя.
гўтніцтва коваў незялезных—цветная металлургйя.
•гутнўць,—cm. nod гутаць.
•гутнўцца,—см. под гутацца.
•гутутйшкі-шак, едннств. ч. нет.—качанйе в колыбелн йз забавы. Нсл. 126. Гутуташ-камі сваімі дзяцё зьвіхнеш. Нсл. Ласкат. гутуташанькі. Нсл. 126, Гутуташанькі маей Марыльцы. Нсл.
• гучок-wä, предл.-чкў; мн. ч.-чкі-чкоў-чком-чкі-чкамі-чкох, м. 1. охотн.—за-гоніцйк. Гучкі ня ўсе разам абазваліся, ды на правым крыле ўперад гукнўлі, дык мядзьведзь... выбег на нашага хвалька. Рэч. (Пет. II, 262).
2.—см. под гук 6.
»гучэнь-чў-чь'іш-чыць, несоверш,—звучать. МГсл.
•гўчна, нареч. 1. ЗВучНО. Гсл.
2. весело, шумно. Ар.; Нсл. 126. Гўчна гулялі. Нсл.
•гўчнасьць-ш, ж.—звучность. Гсл.
•гучнёць-нёю-нёеш-нёе, повел.-ей-ейма, несоверш. 1. становяться звучнее. Нсл. 126. Іскрыпка гучнее, пагучнела.
2. становйться шумнее, веселее. Нсл. 126. Кумпаня наша гучнее. Нсл.
пагучнёць, соверш. 1. стать звучнее. См. гучнець 1.
2. стать шумнее, веселее. Нсл.438. Вясельле пагучнела, як знайшлі добрага шкёля. Нсл.
•гўчны-ная-нае, 1. звучный. МГсл.;БНсл. I. 2. веселый, шумный. БНсл.; Ар.; Нсл. 126. Гучнае было вясельле. Нсл. Вясельле было гучнае. Н. (Афанасьев, ІУ, 1914, 287).
• гыля, междомет.—окрнк на гусей (прн гнаннн, С.) Гсл.; Ар.; Шсл. Гыля куды! Ст.
• гыня-ні-нг, ж„ дет’.—гусь вообіце. Нсл. 126. Гыня, гынечка лапку адмаразіла. Нсл. Прйч. гынечка-чкі-чцы. Нсл. 126.
• гынь, междомет.—употребляется прй выгоне гусей. Нсл. 126; Дсл. 4. Гынь у поле. Нсл.
•гырканіна-ны-не, ж.—грубо-резкйе от-веты одного другому йлй взанмно. Ар. Бабы паднялі гырканіну. Крамяні Пух. (Шсл.).
•гырканьне-ня, предл.-НЮ, действйе no глаг. гыркаць, 1. ворчанле озлйвшейся собакй. Ар.
2. о людях—грубо-резкне ответы одного другому.
•гьіркаць-аю-aeiu-ae, несоверш. 1. громко ворчать, Гсл. йздавать ворчанне, Пск.,Твер. (Даль) отрывнсто ворчать. Ар. Сабака гыркае: не чапайце яго. Ар. Коўтнуўшы хлеб, сабака, адылі, пачынае гыркаць ІЗНОў. Сяднёў: Корзюк.
2. о людях—грубо, резко отвечать, подоб-но озллвшейся собаке, огрызаться, Шсл.; Ар. грубо отвечать в ответ старшйм. Пск. (Даль). I думак не зьбярэш, калі навокал гыркаюць-. ня так сеў, ня так крут-нуўся, ня так адказаў. Гарэцкі: Песьні, 84.
гыркнуць
251
Гальванізаца
ГЫрКНуЦЬ-Чу-НвШ*Н£, 1. однкрат. к гыр~ каць 1, 2. Сабака ваш гыркнуў на мяне. Пар., Смл. (Дсл.). Сабака гыркнуў. Ар. Яму скажы палюдзку, а ён як гыркне. Ст.
2. броснть бранное слово, проворчать. Пск. (Даль).
3. сказать что-л. непонятное. Нсл. 126. загьіркаць, соверш.—начать "гыркаць " в знач. 1, 2. Загыркалі пашайтанску. Нсл. 126.
пагыркаць, соверш. 1. поворчать (о собаке). Ар.
2. о людях—грубо, резко отвечать неко-торое время. Ар.
*гыркацца-аюся-аей/ся — гыркаць 2. Соверш. перагьіркацца—переговорнть на некотором нностранном языке. Яны
перагыркаліся мяжсобку, цяпер ня скажуць праўды. Нсл. 401.
адгыркавацца, -куюся-куешся—грубо, резко отвечать, отгрызаться. Як табе ня сорам адгыркавацца із старым чалаве-кам! Ст. Соверш. адгыркнуцца-нуся-нешся —грубо, резко ответнть, отгрызнуться. •гыркнуць,—см. под гыркаць.
•гыцанька-нькі-ньцы, ж.—гулянне, ку-тёж. Дсл. Аднаго конгка прадала, a другога на гыцаньку аддала: як гоц, як гоц, на ўсю ноч да белага сьвету: прыду двору, работанькі нету. Смол. у. (Дсл.).
•ГЫЦЯНЬКІ, междомет. в см. сугц.—гулянне, пляскн; собственно ласкат. форма гла-гольного междометня: гыц! Дсл.
«Гота-нты-нце, ж.—гонт. Войш.
®горс-св, лі.-выемка в женской рубахе для открытня шен н верхней частн грудн, Нсл. 119. декольте. БНсл.
»га-га-га, Нсл.—крнк гусей. Ар.; Нсл. 106. A гусанькі га-га-га. Нсл.
»гаГаць, Ар. гагаць, Гсл.;Ксл.;Дсл.—гогтать (о гусях, С; Гсл.; Ксл.; Нсл. 106. ГусІ ўжо даўна гагаюць — выпушчай іх у поле. Дабрамысьль Лёз. (Ксл.). Гусі гагаюць, есьці хочуць. Нсл.
•газ, газу, хйм., м.—газ.
сьвячэльны газ, Газ сьвяціць—светнль-ный газ.
дзярвяны газ—древесный газ.
трывалкі Газ—стойкнй отравляюіцнй газ.
лётны газ—нестойкнй отравляюіцнй газ.
«Газа, Ар. газа, Шсл.-зы-зе, ж.—кероснн. МГсл.; Стаішча Чаш.; Шсл.; Гсл.; БНсл. Выгарала газа ў лянпе. Ст.
•газаліна-ны-не, ж.—газолнн.
•газамэтра-ры-ры, ж. 1. газометр.
2. газовый счётчнк.
*газамёр-ёра, предл.-ёру, м. 1. газомер.
2. газовый счётчнк.
•газасхоў-ову, м.—газоубежніце.
•газашчытны, -ная-нае—газонепронн-цаемый.
• Газавод-Aö, предл.-дзе, —газопровод. Ср. валавод, вадавод.
галоўны Газавод—газовая магнстраль. •газавы, гЙзавы-вая-вае, 1. керосннный. 2. газовый. БНсл.
газавая Граната—хнмнческая граната.
•Газэта, газэта-ты, ж.—газета. Ар.; Шсл. У газэце піша праз вайну. Ст.
газэціна-нбі-не, ж. 1. одна к газэта.
2. большая газета. Шсл. Вялікая газэціна, як пасьцелка. Ст.
•газэтнік, газэтнік-і'к’а, м.—газетчнк. Вільня.
•газьніца, Ар. газьшца-ды-цы, ж.—лам-почка. ночннчок, Гсл. коптнлка, лампоч-ка беЗ'СТекла. Ар.; Шсл. Стаішча Чаш. (Ксл.). Вельмі курыць газьніца. Ст. См. газоўка, газулька.
•галёра \-ры-ры, ж„ йст. мор.—галера.
•галёра П-ры-ры, ж.—галерея.
галера абразоў—картннная галерея.
супрацьмінная галера—контрмннная галерея.
•галён-ёна, предл.-ёне, м.—галлон.
•галёп-пр, предл.-ne, м.—галоп.
галёпам—галопом.
•Галёшны-ная-нае—галошный. Ар.
•галёшы-шаў, одйн галёш, м.—галошн. Ар. См. цюлікі 2, цюнкі 2. На назе галёш рыпіць а ў гаршку трасца пішчыць. Послов. Ст.
•галяс (галяс)-су, предл.-ce, м.—черннль-ные орехн. БНсл.
•галіцызма-.мы-лге, ж.—галлнцнзм.
•гальванахрома-мы-лге, ж.—гальвано-хромня.
• Гальванамэтра-ры-ры, ж.—гальвано-метр.
•гальванаплястыка-кі'-цы, ж.—галва-нопластнка.
•гальванаскоп-опу, предл.-one, м.—галь-ваноскоп.
•гальванатэхніка-гк-г-гччы. ж.—гальва-нотехннка.
•Гальванатэрапа-лы-пе, ж.—гальвано-терапня.
•гальванатыпа-лы-яе, ж.—гальванотн-пня.
•гальванізаваць, -ўю-ўеш-ўе, несоверш. —гальваннзнровать.
• гальванізаца-чы-ды. ж.—гальваннза-цня.
гальванічны
252
гінэколёжны
•гальвашчны-ная-нае—гальваннческнй.
•гама-мы-ме, ж., муз.—гамма.
• Ганак-нк^, на Ганку, м.. Ганкі-нкоў, Растсл.—крьіЛЬЦО. Ар.; Растсл.
•гангрэна-ны-не, ж.—гангрена.
•гантар-а/ж предл.-арў, зват.-äpy; мн. ч.-ры-роў-ром, мн. ч„ предл-pox, м.—ГОНТОВІЦНК. Войш.
•гантарня-нг-ні, ж.—гонтовая мастер-ская.
•гарбар, гарбар, БНсл.-ара, предл.-арў, зват.-äpy; мн. ч.-ры-роў-ром-роў-рамі-рох, м.—кожевннк. БНсл.; Ар. См. кажа-мяка. Ср. аўчыньнік.
•гарбарня, гарбарня, БНсл.-ньні, ж.—ко-жевенный завод. БНсл.; Ар.
•гарбарны, гарбарны, БНсл. 1. кожевен-ный.
Гарбарны промысл—кожевенная про-мышленность.
2. дубнльный.
•гарбарства-ва, ср.—кожевенное дело.
•гарбарыпь, гарбарыць, МУсп.-ру-рыш-ра каго-што, несоверш.—дубнть.мГсл.
•Гарсэт, гарсэт, БНсл.-wa, м.—корсет. Ар.; БНсл.; Шсл.; Пятніцкая Беш. (Ксл.); МГсл. Даўней дзяўчаты й замужкі насілі Гарсэты. Ст. •гарсэтніца, гарэтніца,-цы-чы, ж.—кор-сетннца. БНсл.
•Гарсэтны-ная-нае—корсетный. Ар.; БНсл. •гастроном-оліа, предл.-ому, зват.-оме, м.—гастроном.
•гастронома-л«ы-л«е, ж.—гастрономня.
•гастрономны, -ная-нае—гастрономн-ческнй.
•Гатўнак-нкт, м... бйол. 1. внд. Мяшаньне Гатункаў—гнбрнднзацня.
2. сор.
Гатунак воўны—сорт шерстн.
•ГЭВЫЛа-ЛЫ, дат., предл.-ле, обіц.—рёва, Mix. плакса. Ср. плаксун.-уха.
•гапыліць-лю-ліш-ле; повел. гавыль, несо-верш.—реветь(плакать). Mix. Перастань гавыліць! Mix.
•ген I, гену, м„ бйол.—ген.
9географ~афа, предл.-афу, зват.-афе, м.
—географ.
•географа -фы-фе, ж.—географня.
•Геогр^фка-$бк'і-^цы, ж.—женіцнна гео-граф.
•географны-ная-нае—географнческнй. географная даўжыня, шырыня—геогр.