Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•ДОСЯ, с'окраіценное йз досІЦЬ—ДОВОЛЬНО. Варсл. Дося блазнаваць. Варсл. Cm. do, doc, досіць, досыць.
•ДОСІЦЬ, (Чухны Краўское вол. Аш.; Нсл. 142), ДОСЫЦЬ, нареч.—ДОВОЛЬНО, Гсл.; Ар.; Нсл. 143. Бяльсл. довольно, полно, (МГсл.) будет. Смл., Твр. (Даль). Мне босіць было таго, што Пан Бог вызвале ад пекла. Кіт. 18а8. Досіць, ня сып болей. Нсл. Досіць табе спаць. Нсл. Досыць табе гуляць. Нсл. Досіць(досыць) стаць жаданьню, зы-чэньню—быть удовлетворену. Досіць стала жаданьню майму. Кіт. 122аЗ.—я удовлетворен.
досыць чыніць—выполнять; удовле-творять. Стг. 1529, сл.Павінны бубуць усі дзела тыя судзіці і ім босыць чыніці. Стт. 1529, УІ, 5. Маюць досыць чыніці, чаго ся ацец іх абавязаў. Стт. 309. Чыніце досіць расказаньню Божаму. Кіт. 75біі.
досталь
291
дабавак
досыць учыніць—удовлетворнть. У вязеньню патуль маець сядзеці, пакуль рукаемства на том дасьць, іж старане сваей досыць учыніць. Стт. 278. Баюся такіх уммэтаў(вернікаў, араб.), като-рыя імаму досіць ня ўчыняць. Кіт. 9365. Укрыўдзіўшы, досыць ня ўчыніў. Нсл. 143. Отгл. ймя суіц. досыцьучыненьне. Бяручы пенязі сваі, досыць учыненьня яго зазнаці не хацеў. Стт. 319. Протйвопол. нядосыць учыненьне.
•досталь-лг, ж.—богатство, достаток. Дсл. 182.
у досталь—вдоволь. Дсл.
•досьвітак-тяку, м.—время пред рассве-том. См. дасьвецьце. Досьвіткам таўкуць каноплі ў ступе. Севершч.(Косіч 53). ГІрыго-жы сон на досьвітку сьніцца.
•досьвіткі-ак(-ткаў’) 1. предутренняя пора, Гсл. время пред рассветом. Зімовая ноч, з познымі вечарамі і раньнімі досьвіткамі. Гарэцкі: Песьні 33.
3. поснделкй, но не вечером, а утром, т.е. собственно, с первых-вторых петухов н ДО ДНЯ. Гсл.
•досыць учыненьне,—под досіць •досыць чыніць, учыніць,—CM. nod досіць. •дошка-шкі-шцы, мн. ч.. род. дашчок, ж.—доска. Дсл.; Ар.; Кіт. 45а1. ГрабовЫ дошкі сьціснулі НОЖКІ. Рылавічы НЗ.(ПН341). Уменьш. дошчачка-чкі-чцы. Ар.
•дошчнік-іка, предл-іку, м.—клёпчатая нз толстых досок посудйна, для хранення мукн й зернового хлеба в помоіць закромам. НК: Очеркн, 86.
донны дошчнік— ”дошчнік”сдном. НК: Очеркн, 86.
•довад-dv, предл. й зват.-дзе, м.—доказа-тельство.
пасярэднія довады—косвенные улнкн.
довад урадовы, радны— удостоверенне, выданное соответствуюіднмй властямн. Стг. 1529.
•довесель, у довеселі, нареч.—навеселе. Крыху ў довеселі. Нсл. 136.
•довеселы-лая-лае—хмельной, навеселе, Нсл. 136. находяіднйся всостоянйй лёгкого опьянення, под хмельком. Прышоў двору не п’яны, а довеселы. Нсл. Выбач яму, ён довесел.
• довечар-ры-ры, ж.—предвечернее вре-мя. Нсл. 136. Прыдзі да мяне ў довечары. Нсл. Цэлую довечар зюкалі. Нсл.
• доўб, дзёўб-бу, предл.-бе—действне клюва. Дсл. 176.
дзёўбам сесьці—прйостановнться, за-медлнть в росте. Дсл. Ідзі, ідзі, дожджу, на дзедава сена, каб яно дзёўбам села. Дсл. •доўбяла, (Ар.), даўбяла, (Шсл.)-лы, обіц. —глупый, непонятлнвый. Шсл.; Ар. Паслу-хаў гэтага даўбялы дурнога — сусім яно ня добра вышла. Ст.
• доўг, доўгу, предл. доўгу, зват. доўжа; мн. ч., дат.-гом, мн. ч., предл.-ZOX, м.—гДОЛГ, TO, что взято йлй отдано займообразно. Стт.;
МГсл.; Шсл.; Нсл. 136. МйЮЦЬ доўг. Кіт.662. Ня ўлазь у доўг. Нсл. Трэба паспаганяць ізь людзёў свае даўгі. Ст. Уменьш. даўжок-жкў, предл.-жкў, предл. доўжку; мн. ч.. дат-ЖКОМ, мн. ч.. предл.-ЖКОХ, м. Нсл. 136; Шсл. Аддай мой даўжок! Ст. За табою даўжку ёсьць троху. Нсл.
• доўга—cm. nod даўгі.
• доўж, доўжы, ж.—длнна. Дсл. 176.
у доўж—в длдну. Дсл. Ай, у доўж хутра карацюсенька. Смал. п.(Дабр. э.С. п, 70).
•доўжны-нй’я-нве—задолженный, нме-юіцйй непогашенный долг. Tom чалавек доўжны памер. Стт. 93. А йменьне доўж-нае. Тм. 322.
•ДОуЖЫЦЬ-Жу-ЖЫШ-Жа, несоверш., перех. —удлннять. Ксл. Кінь доўжыць — ужо хопе. Асінаўка Выс. (Ксл.). См. даўжыць. •доўжыцца, -жуся-жышся, безлйч.—о временн: казаться долгйм. Некаторыя, каб ня доўжылася, прыладжаваліся на каменьню і спажывалі сабе пад голым небам. Соверш. здоўжыцца—показаться долгйм. Ар. У дарозе мне здоўжылася. Ар. • доцэнт-нта, пребл.-нту, зват.-нце, м. —доцент.
• д’—вместо ды. Смол. губ. Дсл. 156. Піеа п’янад ’на хаду, д ’ на салодкім мяду. Смал. (Дсл.). Ср. ды.
• да, предлог сpod. naä. 1. до, К. Дсл. А Ну ІХ да Бога!—Бог с нймй! надоелн онй мне. Дсл. 170.
2. употр. с наречйем "блІЗКа" для показанйя блйзкого расстоянйя. Ар. Яму блізка да нас. (Але-. ён далёка ад нас). Ар.
•даараць,—cm. nod араць.
• даасяродкавы-вая-вае —центростре-мнтельный. нт. (БНсл.)
•даба, даба ж., выгук.—междометне, означаюіцее препятствне: да вот, Нсл. 126. выражает пожеланне в осуідественнй которого было, есть препятствне; хоро-шо, чтобы было — да вот нет, не будет. Ар.
Купіў бы каня — Даба! Грошы няма. Нсл. Каб урадзіў лён, былі б і грошы. Даба ж, каб урадзіў. Ар. Каб надвор’е папрыяла, высушылі б добра сена. Даба ж, каб папрыяла. Ар. Прасторна жыць — Даба! Надабе ўсё пакідаць. Нсл. Ю(подба). Калі б ён згадзіўся, усё было б добра. Даба ж, каб згадзіўся. Ар.
•дабад-да, пребл. й зват.-дзе, м.—лебедь. Ксл. Дабады высака лётаюць. Бешанковічы (Ксл.).
•дабава-вы-ве, ж.—добавленне(то что добавлено). Сюды (да крупені) йдуць тыя ж "дабавы"сала, мяса, грыбоў, рыбы. НК: Очеркн II. Уменьш. ДабІўка-ўкІ-ўцы, ж.
—дополненне (добавленме, С.) Нсл. 134. У дабаўку таго сказаў. Нсл. А гэта хай будзе на дабаўку. Ст.
•дабаваК’/туу, предл. й зват.-ўку, м.—прн-бавленме. Гсл.; Юрсл. Усё зьеў; дабаўку папрасіў. Брсл.
дабавіцца
292
дабрадзейны
дабаў-ўма, соверш.. перех. чаго—добавнть. Несоверш. дабаў ляць-яю-яеш-яе—добав-лять. Отгл ймя суіц. дабаўляньне-мя, предл-ню: мн. ч.-ні-няў, ср. — добавленйе (действне). Нсл. 135. Без усякага дабаў-леньня будзе добра. Нсл.
• дабаятда-ўлюся-вішся, соверш.—доб-раться. Шсл. Ледзь da вечара дамоў дабавіліся. Ст. Несоверш. дабаўлйцца. •дабаўл-яньне-яць,— см. под дабавіць. •дабаўное-огд, « знач. суйу—платеж сверх положення. Нсл. 135. Лішняе рабіў, a дабаўнога не далі. Нсл.
• дабаўны, (Нсл.), дабаўны, (Ксл.)-ная-• дабавіць, дабаўлю, дабавіш-ве; повел. нае(ное)—добавочный, Нсл.; Ксл. допол-ннтельный. Дабаўная плата, работа. Нсл. Дабаўныя падачкі. Нсл. Гэта дабаў-ныя падачкі да восенскіх. Цяпіна Чаш.(Ксл.). •дабач-аваць-ыць,— см. под бачыць.
• даб-егчы-ягаць,—см. под бегчы. •дабедш-няя-няе—дообеденный. Нсл. 136. Дабеднім часам можна скончыць. Нсл. •дабёдзьдзе-дзя, предл-дзю, ср.—время от завтрака ДО обеда. Кулакова Сір. (Ксл.); Юрсл. Цэлае дабедзьдзе прахадзіў, страціў за табою. Нсл. 136. Усё дабедзьдзе касілі. Юрсл. Уменьш. дабедзьдзіка. Юрсл.
•дабёрці, дабіраць,—см.под берці.
•ДабІркІ-рак(-ркаў), едйнств. ч. нет.— конец уборкн льна, коноплй, сопровож-даемый обычно угоіденнем. Язьвіна Сір. (Ксл.); Дсл.; Нсл. 135. Канапляныя дабіркі. Дсл. Каноплі дабіраюць: сядні дабірачкі будуць. Тм. На канапляныя дабіркі пякуць піражкі. Дсл. Сядні дабіркі зрабілі. Нсл.
•дабіваньне-ня, предл.-ню, ср.—домага-тельство. Нсл. V35. Я без дабіваньняскажу. Нсл. Дабіваньням выпытаў. Тм.
•даб-іваць-;ць,— см. под біць. •даб-івацца-года,— см. под біцца.
• дабіўны-ная-ное—добнвчйвый, уме-юіцнй добйться своего, Ксл. умеюіцйй открывать себе доступ к каждому (й до всего, С.) Нсл. 135. Дабіўны хлапец за месяц, але свайго дабіўся. Галабурды Куз. (Ксл.). Ён чалавк дабіўны, і да цара даб’ецца. Нсл.
•дабліжыць,—см. под бліжыць. •даблГжыцца,—<•«. под бліжыцца. •даблудзіцца,—см. под блудзіць.
• дабро-ра, предл.-рў, ср. 1. благо, добро, (БНсл.) всё положнтельное, хорошее. Ня то дабро, што прынясець, a то дабро, што нажывець. Дсл.
2. добро, хорошее, доброе дело; посту-пок, прнносяшнй пользу.
3. хорошая жйзнь. Даліся нам Палякі, ну ня бачылі ж дабра й за Немцамі! Ст. Хто абачыць, няхай ведае, што там дабра нямаш. Кіт. 54614.
4. хлеб в зернах, Шсл.; Варсл. зерновые хлеба. Ксл.; Бяльсл. зерновой хлеб, прен-муіцественно запасной, НК.: Очеркн, Но. 342. растенне, нз зерен которого йзготовля-
ется мука й крупа. У Хвядоса пярун спаліў ток із дабром. Бяльсл. Шмат дабра намалацілі. Ст. "Ганяць дабро, збожжа" —обычный термнн, которым выража-ется действне над хлебом в промежутке, когда цеп окончнл работу, до наступ-ленйя веяння: тут главным образом работают внлн й граблн; остальное же "ганяньне дабра” справляют граблй й метла после веянйя. НК.: Очеркн, Но. 796. Татка а Аніська жнуць дабро на полю. Копцевічы Чаш. (Ксл.). Уменый. дабрыццо, Ар., дабрыцца, Шсл.-цца-ццу, предл.-ццу, ср. —рожь, Шсл. хлеб в зернах. Ар. Урадзіла сяголета дабрыцца. Ст.
5. нмуіцество. Бяльсл. Падумаеш, гэткі валадар нашоўся на чужое дабро. Слаўнае Імсьцісл. Чалавек чыста голы, а хваліцца СваІМ дабром. МіцькаўшчынаІмсьцісл.(Бяльсл.). • дабротліва, нареч.—прочно, добротно. Нсл. 135; БНсл. Дабротліва зроблена. Нсл. •дабротлівы-вая-вае’—добротный, прочный. Нсл. 135; БНсл. Дабротлівая падашва. Нсл.
9дабрабыт-ыту, предл.й зват-ЬІЦе, .м.
—благосостаянне(благополучйе, БНсл.). Гсл.
9дабрахот-ота, предл-оту, зват.-оце, м. 1. доброжелатель. Гсл.; Бяльсл; Нсл. 135.
2. добрый лесной дух. Нсл. 135.
•добрахотны, -ная-нае—доброжелатель-ный. Гсл.; Нсл. 135. Добрахотны ў рабоце. Нсл.
•дабрахоцтва-ea, предл.-ве, ср.—добро-желательные отношення.
•дабрахоцьце-і(я, предл.-цю; мн. ч.-ці-цяў, ср.—собственное желанде, добрая воля, непрннужденность. Нсл. 135. He прынукай, калі дабрахоцьця ня мае хто. Нсл.
•дабрахоцьцю, нареч.—по своей охоте, добровольно. Нсл. 135. Дабрахоцьцю пашоў г маскалі. Нсл.
•дабрахвочы-чая-чае, 1. доброжела-ТеЛЬНЫЙ. Чашнікі (Ксл.).
2. суюіцнйся во всякое дело. Шсл. Дабра-хвочы — блішчы Г еочы. Птлов. Крамяні Пух. (Шсл.).
•дабрадзей-ею, предл. й зват.-ею, м. 1. благодетель. Гсл.; Нсл. 135;СініцынаВіц. (Ксл.); Шсл.; БНсл.; Варсл. Такіх дабрадзеяў мала, як пан наш. Нсл. Ня думайся, што ён твой дабрадзей. Ст. Протйвопол. ліхадзей.
2. благотворйтель, фнлантроп.
•дабрадзейка-йкі-йі{ы. ж- !• благоде-тельнйца. Нсл. 135: БНсл.
2. благотворнтельнйца.
дабрадзеечка-чкг-чцы, уменьш. к "дабра-дзейкав обойх знач.
дабрадзеюхна-ны-не, іаскат. к "дабра-дзейка” в обойх знач. Дабрадзеюхна мая, пазыч бульбы на садзьбу. Нсл.
•дабрадзейнасьць-ф, ж.—благотворн-тельность. Гсл.
•дабрадземны-ная-нае, 1. благодетель-ный, благотворный.
дабрадзейства
293
дабываць
2. благотворнтельный.
КНІГІ ОНЛАЙН
