Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
задратаваць, соверш.—засечь подковой заднюю мягкую часть копыта йлй ободрать кожу на ноге другнм копытом. Шсл. Конь задратаваў у дарозе капыты. Раўнапольле Сьміл. (ІПсл.).
задратавацца — задратаваць. Шсл. Конь ЗадратаваўсЯ. Раўнапольле Сьміл. (Шсл.).
•дратва-вы-ве: мн. ч.. род.-ваў, ж.—прочная просмоленная йлй навоіценная нйткадля шнтья обувй, кожаных йзделяй. дратва. Ар.; Шсл.; Ксл. Падай мне дратву — трэба боты шыць. Сянно(Ксл.).
•драты(дратэ)-оў-ом у дратох, едйнств. ч. нет.. м.—веялочные снта. Шсл. Устаўце дратз каласаваць амеці. Харавічы Сьміл. (Шсл.).
•дравасёчы-чага, м.—дровосек, колю-ІЦйЙ дрова. НК: Под.пос.34. См. сякач 2.
•дравўшачы, -чая-чае—молоко, сыр, масло от первотёлкй ("дравушкі”) полу-чаемые.
дравўшачае масла—коровье масло от "пярвосьценкі" коровы. Прышчы Росл. (Дсл.).
дравўшка
322
другак
•дравўшка,—см. под дроўка.
•драцоўка-ўхг-ўцы, ж.—лопата. Навасёлкі Сян. (Ксл.). Тутацькі трэба драцоўка. Навасёлкі Сян. (Ксл.).
•драцяк-яка, предл.-кў, зват.-яча; мн. ч.-кі-коў-ком, мн. ч„ предл.-кох, м. — дратаван-ка. Варсл. Драцяк — пуга, зьвітая з трох столак(аборачак). Варсл. Пастушок начапіў новы драцяк. Тм.
• драцяны-Н0Я-ное(драцяны, Гсл.; Растсл. )—проволочный. Растсл.; Ар.; Вят.; Кур.; Варн. (Даль); Шсл. Паглядзеў, што няма ўжо драцяное загарадзі. Адамчык: Арж. колас. У яго пужка ды драцяная. Росуха імгл.(Косіч 59). Купілі драцяныя сіты. Ст. Пуга крэпкая, усяроўна як драцяная. Ст. •драціна,—см. под дрот.
•драч-чд, предл.-чў, зват. драчу; мн. ч.-ЧЫ-чоў-чом-чы-чамі-чох, м. 1. птдца корос-тель. Пацкава Сян. (Ксл.); Нсл. 145; Шсл.; Дсл.; Гсл.; БНсл.; Бяльсл. На балоце крычыць драч. Ст. Уменьш. драчык. Дсл. Драчык у васаццэ крычыць. Дсл.
2. плотнйцкйй ннструмент для обозна-чення лйннй паза. Ст. Пазыч мне драча-. бартаваць бярвеньне буду. Ст.
3. кнут. Ксл. Вазьмі драч із сабой, тады каняга лепей пабяжыць. Вяжышча Беш. (Ксл.).
• драчона-ны-не, ж. 1. род лепешкй, выпекаемой йз только лйшь вкнсшего теста, жйже хлебного, но гуіце блйнного. Драчоны смазываются сверху маслом, салом ЙЛЙ медом. НК: Очеркц 8.
2. лепешка йз сырого картофеля с салом, Ксл.; БНсл. толстая лепешка с салом, Гсл. не очень крутое тесто, сжаренное на сково-роде. Смал. (Дсл.). Госьці елі драчоны. Асіпова Аз. (Ксл.). Пякуць драчону. Смал. (Дсл.). Драчона дужа смачнбя. Ельн. (Дсл.). Надзяры бульбы, дык я табе сьпяку смачнўю драчону. Слаўнае Імсьц. (Бяльсл.).
3. лепешка йз пшенйчной му кй с яйцамй й салом йлй маслом. Бяльсл. Дай мне кавалак драчоны, твая матка дужа смачна ПЯЧЭЦЬ. Балакеры Імсьц. (Бяльсл.).
драчоніна-ны. НК: Очеркн, 8—одна ”дра-чона
•ррача-чы-чы, ж. 1. мёрзлая, непокрытая снегом земля. Юрсл. Па драчы ўраз вобуй рассыпецца. Юрсл.
2. снег на дороге, замёрзшйй после оттепелй. Юрсл.
•драчая-аг-аі, ж.—болезнь, состаяіцая в зуде всего тела. Нсл. 145. Драчая цябе бярэць, што ты ўсе скрабешся. Нсл.
•драчэць, безлйч.—чесаться, зудеть. Шсл. У вусе вельма драчыць. Ст. Нешта драчыць у горле. Ст. См. сьвярбець.
•црачка-чкі-чцы, ж. 1. тёрка, Гсл. кухон-ная тёрка. Смл.; Ксл.; Дсл. 135; БНсл.; Бяльсл.; Юрсл.
драчка круп—тёрка крупы. Дсл. Драчка зламілася, і бульбы надзерці няма чым. Васілеўка Хоцім. (Бяльсл.). Зьдзяры бульбу на драчку. Леніна Сур. (Ксл.)
2. іцетка с деревяннымй гвоздямй, на которой чешут лён. Ксл. На гэтай драчцы ў’ЖО НЯ СПусЬЦІШ лёну. Шчарбакі Сір. (Ксл.) 3.—см. под драка I.
•драчкі-чах, едйнств. ч. нет.—іцетка для чесанйя льна, драчка 2. Мама прывязала драчкі да столу: будзе абдзіраць лён. Варсл.
•драчы, -оў-ом, у драчох (одйн драч) —оладьй йз тертого сырого картофеля. Бяльсл. Сядні я пякла драчы. Хведараўка Краснап. (Бяльсл.).
•дрэбязь- л, ж. — дробязь. Шсл. Што гэта за яблыкі — нейкая дрэбязь. Матарова Сьміл. (Шсл.).
•дрэбы-аг — драбы. Шсл. Вось жа захудаў статак: адны дрэбы тырчаць! Ст.
•дрэгаць—колотнть прн езде. Шсл. Вось жа дрэгае на калёсах! Войстрава Сьміл. (Шсл.). См. драгаць.
•дрэпаць—чесать, царапать. Шсл. Кот дрзпае ў дзьверы. Ст. — драпаць.
•дрэпацца—царапаться. Шсл. Што ты ўсё дрэпаешся ў галаве? Ст. — драпацца. •дрэц, дрыца, мн. ч.-цў, м.—помеіценйе для охотнйка за медведем на дереве, палатй. Дсл. 186. Сеў на драцу. Дсл.
•другое, вставное с.юво—ВО ВТОрЫХ. Gw. nod першае.
•другодзень, нареч.—второй день. Нсл. 146. Другодзень чакаем яго. Нсл. У другодзень прыедзеш,—т.е. завтра йлй далее. Нсл.
•другосьценка-нхг-нцы, ж.—корова вто-рОГО ОТеленйЯ. НК: Очеркн, з.
•Другая Прачыстая—праздннк 8 сен-тября. Шсл. На гэтым тыдні будзе другая Прачыстая. Ст.
•другадзенны-«ая-нае—вторнйчный.
•дрўгадзень-дня, м.—вторннк. Гсл.; Пц.; Кацельня Пц.; Магілеўшч.; Ст.; Слабада. Крывулькі і інш. Люц. пав.; Дсл. 187; БНсл. Сядні дрўгадзень. Дсл.
•другадзГчка-чкч-ччы, ж.—Жйвотное, ймеюіцее два года. НК: Очеркн, Но. 540, двулетняя тёлка. Мікалаёва Сір. (Ксл.).
•другажэнец-«і/а, предл.-нцу, зват.-нча, м.—женатый на другой. Дсл. 187.
•другак-axä, предл.-акў, зват.-ача; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м. 1. двулеток (говорнтся о жеребенках, Нсл.). Лужасна Куз. (Ксл.); Нсл. 146. Прадай імне свайго другака. Нсл.
2. жйвотное по другому году. Дсл. Майго другака воўк зьеў. Дсл.
3. второй рой, вышедшйй йз улья в йзвестное лето. Дсл. 187. Другака свайго агроб. Дсл.
4. второй, вторйчный. Гсл. Уменьш. друга-чок-чка, 1. жеребенок — самец по второму году. НК: Очеркн, 355; Нсл. 146.
другарадны
323
друкаваць
2. тот, кому ндет второй год. Дсл. Koni было чацьвёра: яму пара й мне пара: мне жарабок другачок, як печ, і конь чацьвяртак. Смал. губ. (Дсл.)
3. уменьш. к "другак”3. Дсл. 187.
4, второй, вторнчный.
•другарадны, -ная-нае—второстепен-НЫЙ. Гсл.; БНсл.
•другавёйка-йк/’-йцы, ж.—худшне мел-кяе семена, полученные прй вторнчном веяннн. Ксл. У мяне другавейкі вышла два гарцы. Лясьнікі Сян. (Ксл.).
•другачка-чкз-чцы, ж.—жеребенок — самка по другому году. НК: Очеркл, 355.
•друп-гоя-гое—второй. Гсл.
другім наваратам, ,г зн. прсл.—вторнчно. Войш. 1 толькі тады, як тый самы голас уварваўся ў вушы другім наваратам, Андрэй аправіўся. Дудзіцкі(Бацькаўшчына”, Но. 45-46(431-432).'
другім разам, в т. наречй.ч—в другой раз. Ар.; Нсл. 146; БНсл.; Варсл. ДругІМ разам, ды не цяпер. Нсл. Гэту работу зраблю другім разам. Варсл.
другім часам, « зн. наречй.ч—в другое время, Гсл.; БНсл. в другой раз. Нсл. 146. Другім часам прыдзеш. Нсл.
•друянка-нкі-нцы, ж.—пенька лучшего качества. Смл. (Даль.).
•друз-зу, предл.-зе, м.—кускй глйны, кдрпйча, йзвестн йз распавшегося чего-л., Ар.; Варсл. мусор с землей. Шсл. 3 панадворку вывезьлі ўвесь друз. Ст. Я асьцярожна пераступаў друзы. Рамановіч (Конадаі, Но. 218). См. друза, друзга.
•друза-зы, ж.—друз. Ён — нўучэмнасьць, ён друза. С. Музыка, 204. Ужньш. друзачка-чкі-чцы, ж.—мелкая часть чего-л. Шсл. Дуда з дубу звалілася, на друзачкі пабілася, разьляцелася, не засталося й друзачкі. Навасёлкі Пух. (Шсл.).
•друзга-згг-зьзг, ж.—все рыхлое й сухое; сор, сухой лйст й прутья под ногамй й проч. Смл. (Даль.).
•дрўзгі-гаў—мусор от развалдвшегося каменного зданвя: кускй штукатуркй, ГЛЙНЫ. Ар.
•друзгазаць-гачў-гочыш-гоча, несоверш.. перех. 1. сокрушать. Сьмела яго друзгачы. Купала: Спадчына, 16.
2. разбйвать в дребезгй. Ар. Ср. друзга. здрузгатаць, соверш. к друзгатаць 1,2.
•дрўзіцца-гі^а, несоверш. І. обраіцаться в ’ ’друз
2. (перенЛ—разменнваться на мелочн. Марнаваўся век дзяцінны, талент дру-ЗІўся на ПЫЛ. С. Музыка, 134.
•дрўзлы-лая-яое—дряхлый. БНсл. Пару-чылі яму. каб як толькі мага, а вывезьці з Масквы за граніцу радзкае тэрыторы аднаго друзлага архірэя. Дзьве Душы, 160. •друзьлець-ёю-ёеш-ёе, несоверш.—дрях-леть. Нсл.
•дрўзьці, друзну-друзызеш-не, несоверш.
—тряхлеть
•дрўжба-бы-бе, ж„ собйр. — дружнна. Гсл. •дружко-кй, предл.-кў, м.—шафер, Нсл. 146; БНсл. іцафер на свадьбе, товарніц женнха, Красьн.(Даль.) распоряднтель мужчйна на свадьбё; обыкновенно бывает повязан через плечо "ручніком". Шсл. Хай ужо дружко заводзе маладую на пасад. Ст. Ўлез дружко ў хату, ды ў печ паглядае, ці густа капуста, ці вялік гаршчок кашы, ці пайдаюць нашы. Нзсвад. песнн, Нсл. 146.
•дружкоў, -ова-ова—прйнадлежаіцйй дружку. Нсл. 146.
•дрўжка, (Нсл. шужкі-жцы, ж. 1. шафе-рнца. Шсл. А яў Марылі на вясельлю была за дружку. Ст.
2, подруга, жена( С.). Дсл. 187., подруга, прйятельнйца. Нсл. 146. Во гэта, дзядуля, мая дружка! Дсл. 187. Гэта дружка твая так табе зрабіла. Нсл. Пацалаваўся із сваёю дружкаю. Нсл. Уменьш. дрўжачка-чкі-чцы—подруга, жена( С.). Дсл. Табе, мой татулька, служачка, а мне, малай-цу, дружачка! Смал. (Дсл.).
•друк 1~ўка, предл.-ўку, зват.-ўча; мн. ч-КІ-коў-ком, мн. ч.. предл.-КОХ, м.—толстая й длйнная палка. Вёдама, вышкі зробленыя з рэдка паложаных круглых друкоў. Заставін(Бацьк. Но. 49-50/435-436). Гэта табе навука: у чужыя сані не садзіся бяз друка. Послов. Рапан; Прык. 246. Уменьш. дручок-чка—длннная крепкая палка, Варсл. дублна,’ палка, Гсл.; БНсл. дубйнка, вообіце толстая суковатая( С.) палка. Шсл. Адзін буду üchui, дык трэба ўзяць які дручок із сабою. Ст.
•друк ІІ-ку—печать тйпографская, (БНсл.) печатанйе в тйпографйй, Нсл.; Ар.; мгсл. пресса. БНсл. Вышла кніжка з друку. Нсл. •друкоўны-ная-нае—печатный. Ксл. Я ўжо ўмею друкоўныя літары. Навікі Віц. (Ксл.).
•друкйр-яря, предл.-арў, зват.-ару; мн. ч.-ры-роў-ром-оў-рбмі-рох, м. 1. тйпограф, печатнйк, кнйгопечатнйк. Ар.; Нсл. 146; Вят., Вост. (Даль); Гсл.
2. набойіцйк холста краскамй. Нсл. 146; Ар. Друкар набіў на запан. Нсл.
•друкарня-нг, дат.. предл.-НІ, ж.—ТЙПОГ-рафйЯ. Нсл.; МГсл.; Ар.; Вят., Вост. (Даль.); Гсл.; БНсл.
•друкйрскі, -кая-кае—Тйпографскйй. БНсл
•друкаваньне-ня, предл-НЮ, отгл. ймя суіц. к друкаваць 1,2, 1. кннгопечатанне. Нсл. 146; Ар.; Гсл.
2. набйванйе холста краскамн. Нсл. 146.
•друкаваць-кўю-кўеій-кўе, несоверш.. каго-што, 1. печатать. Ар.; Нсл.; Шсл.; МГсл. Піша, усёроўна як друкуе. Ст.
2. пйсать на пчшуіцей машйнке.
3. набдвать холст краскамй. Нсл. 146; Ар. Соверш. надрукаваць—набнть холст крас-камн. Нсл. 146; Ар. Надрукаваў панёву прыгожа. Нсл.
друкаваны
324
дрыгацца
друкаваны, 1. печатный. Нсл. 146; Ар. Друкаваны ліст. Нсл. Друкаваныя літа-ры. Ар.
2. (о холсте)—набнтый краскамн. вьідрукаваць-кую-оеш-ое, соверш. 1.
КНІГІ ОНЛАЙН
