Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•ДЫЛІ, нареч., област.—затем. Церахоўка Гомельск. акр. (Наш Край, 1928, Ho. П, 48). См. адлі.
•дылігойда, 1. првпев, рефрен к песне "Сіўка-варонка". Сіўка-варонка, дылі-гойда. Зь дзяцінае песьні, Дсл. 198.
2. ругательное слово. Дсл. 198. Гэткая дылігойда — няўмееш рабіць. Дсл. Ну, ты дылігойда, ідзі сюды. Тм. Яна ўжо дылігойда запраўдная. Тм.
•дылГ-дыль, междомет.—подражанве скрйпке. НК: Дудар, Но. 9.
•дылікаць-аю-аеш-ае; повел-ай-айма, несо-eepiu., dem.—ЙГрать на СКрйПКе. НК: Дудар, Но. 9.
• р,ыльгаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш.—медленно ЙДТЙ. Mix. Соверш. ладыльгаць—медленно пойтй. Mix. Я гляджу, аж Кляймонаў чапяльнік па-дыльгаў ад тае пярэклеці. Mix.
•дыль-дыль!, междомет., ЗВуКОПОДража-нне быстрой й лёгкой походке. Варсл. Я гляджу, аж нехта, дыль-дыль! ад мае клеці. Варсл.
•дылька-лькг-льцьг, ж.. dem.—скрапка. НК: Дудар, Но.9.
•дымакўрка-ркі-рцы, ж. 1. "курашка”в 1-ом зн. НК: Очеркн, 432, Но. 514.
2. (перен.)—курная йзба. НК: Очеркн, Но. 514. •дымёньнік-гка, зват.-іча, м.—коптнль-ІЦЙК.
•дымёньніца-ды-цы, ж.—коптйлыцнца.
•дымёць, дыміць, несоверш.—ПОрОШЙТЬ. Шсл. Am, троха дыміць сьняжок. Ст.
•рыміць-млю, дыміш, дыме, несоверш. 1. дымнть. Нсл. Печка дыміць. Тм. Соверш. надыміць, (перех.)—наполннть дымом
дымка
342
дысымілячны
2. (перех.)—коптйть(мясо, сало, рыбу). Соверш. удыміць—прокоптать.
•дьімка-лют-л/г^ы, ж.—узор йз ломанных лйнйй на тканй(й ткань с такдм узором, С.). Ксл.
ткаць у дымкі—ткать такчм узором. Удымкі ткаць — за кроснамі нельга спаць, бо папсуеш. Гарнова Сян. (Ксл.). Буду ткаць удымкі. Заазер’е Сян. (Ксл.).
•дымлёны-ная-нае—копчённый. Дымлё-ны кунпяк.
•дымляшна-ны-не, ж.—копчённое мясо, ветчнна.
•дымна I, нареч. (к дымны)—дымно. Вой у полю курна а дымна, за туманом сьвету НЯ відна. йз песнн.
•дымна II, нареч. (област., думна С.)—не-прнятно, в высшей степенй тяжело. Дсл. 199, Стала зайцу дымна й мутарна ад нашых ганчакоў, яны дужа, браце, палазісты. Дсл. Пойдзем і з двара, калі дымна прыдзець. Дсл.
дымна імне—тяжело на сердце. Смаленш. •дымніца-і(ы-і(ы, ж. 1. курная дзба. Веляш-ковічы Лёз. (Ксл.).
2. коптйльня.
3. дымоход. Бяльсл. Мабыць, нешта ў дымніцы завалілася — дым ня йдзець у комін. Палезь ты палядзі на гару, што там такое. Галічы Міласл. (Бяльсл.).
4. (бот.)—ДЫМЯНКа. Бяльсл.
•дьімны, -ная-нае—дымовой. Стоўп дымны. Кніг 12 Б.,П. П. 3:6.
•дына-ны-не, ж.. фйз.—ддна.
•дынама-.ма, предл.-ме, ср.—дйнамома-шнна.
•дынамамэтра-ры-ры, ж.—дйнамометр. •дынамізма-л/ы-л/е, ж.—дннамйзм.
•дынаміт-iw, предл.-іце, м.—дннамйт. •дынамічны-ная-«ае—дйнамйческйй. •дынястя-сты-сьце, ж.—дйнастня. •дынастычны-ндя-нае—дйнастйческйй. •дындя-ды-дзе, ж.—босоножка. Сержп. (БНсл.).
• ДЬІНДаль-ЛЯ, предл. й зват.-ЛЮ, м.—без-дельннк, лентяй. БНсл.
•дындаваць, -дўю-дўеш-дўе, несоверш.
—бездельннчать, лентяйннчать. БНсл.
• дЫНІ-НЯў', едйнств. ч. нет.—самое НйЖНее место Жйвота. Варсл. Гэны п'яны схапіў Баўтрука загрудзі ды каленам пад дыні. Варсл.
• дыплём-ё.чу, предл.-еме, м.—дйплом.
•дыплёмат-ата, предл.-ату, зват.-аце, м.—дйпломат.
•дыплёматка-ткд-гацы, ж.—дйпломатка. •дыплёматычнасьць-гр, ж.—дйплома-ТЙЧНОСТЬ.
•дыплёматычны, -ная-нае—дйпломэтй-ческнй.
•дыплёмяця-цы-цы, ж.—дйпломатйя.
•дырэктар-а/ж предл. й зват.-ару, м.—дн-ректор.
•дырэктарскі-кая-кае—дйректорскйй.
•дырэкца-цы-цы, ж.—дйрекцйя.
•дырдохя-охі-осе, ж.—длйнноногая де-вочка-подросток. Усадзі гэту дырдоху, няхай прадзець. Нсл. 149.
•дырда-ды-дзе, обш. 1. человек высокого роста й особенно нмеюіцйй длйнные ногй, Нсл. 149. ’’коломенская верста”, (БНсл.) долговязый-ая, Гсл. верздла. БНсл. Які ж ён вялікі дырда. Нсл.
2. (высокая, С.) девчонка шалунья, вышедшая йз детского возраста. Нсл. 149. Пасадзі гэту дырду, няхай не сваволе; пара ўжо вучыць яе. Нсл.
•дырдас, -аса, предл.-асу, зват.-асе, м. —мальчйк шалун, вышедшнй нз детс-кого возраста. Нсл. 149. Дырдаса гэтакага вучыць пара. Нсл. У людзёў гэтакія дырдасы коні пасуць. Тм.
•дьірдзіцца-дзгй/ся, несоверш.—букв. вы-тягнвать ногй перед смертью; умнрать, Нсл. 149; Ар.; Ксл.; Дсл. проТЯГйвать НОГЙ, умдрать, Гсл. йздыхать(о человеке). Говорчться презр. об умнраюіцем злом человеке. Нсл. 149. Ужо й дырдзіцца пачаў. Сянно (Ксл.). Наш дабрадзей дырдзіцца. Нсл. Соверш. здырдзіцца, (Смл Даль)—про-тянуть ногй, умереть, Гсл.; Нсл. 149.
околеть, нздохнуть(о людях). Ар.; Шсл.; Ксл. А бадай ты здырдзіўся! Гсл. Пан наш сядні здырдзіўся. Беліца Сян. (Ксл.). Усе не даждуцца, калі старая здырдзіцца. Ст. Калі ты здырдзішся ад нас? Нсл.
•дысонйнс-су, предл.-ce, м.—днссонанс. •дысонансавы-вая-вае—дйссонансный. •дыся-сы-се, ж.—трубка в кузнечном мехе, которой дуют в горнйло. Mix.
•дысэртант-н/ма, предл.-нту, зват.-нце, м.—днссертант.
•дысэртантка-^кг-тцы, ж.—дйссертант-ка.
•дысэртаца-і;ы-цы, ж.—дйссертацйя. •дысгармоня-нг-ні, ж.—дйсгармоння. •дысгармонны, -ная-нае—дйсгармонй-ческнй.
• дыскрэдытаваць-лпі/о-«гўеш-т’е, несо-верш.—дйскредйтнровать.
•дыскрымінаваць-нўю-нў’еш-нў’е, соверш. й несоверш.—ДйСКрйМйНйровать.
•дыскрымінаца-^ы-гіы, ж.—днскрймн-нацня.
•дыскрыміначны, -ная-нае—Дйскрдмй-нацнонный.
•дыскваліфікаваць, -кую-куеш-куе—дй-сквалйфнцчровать.
•дыскваліфікаца-чы-^ы, ж.—дйсквалй-фйкацня.
•дыскўся-сг-сі, ж.—днскуссйя, днспут, пренйе.
•дыскўсьны-ная-нае—дйскуссйонный.
•дыспут, (Нсл. і49)-ута, предл.-уце. м.—дйс-пут.
•дыспутаваць-лдізо-ші'еш-ті’е, несоверш. —дйспутнровать.
•дысыміляца-цы-цы, ж.—дйссймйляцйя. •дысымілячны, -ная-нае—дйссймйля-тнвный.
дышаль
343
паяжджаць
•дышаль-шдлю, м.—дышло. Ар.; Шсл.; Ходцы Сян. (Ксл.). У плузе адагнуўся дышаль. Харавічы Сьміл. (Шсл.). Кола бяз дышалю. Тм. См. дыла.
•дытырамба-бы-бе, ж.—днфнрамб.
•ДЫВан-öHÖ, предл.~анё, зват.-ане; мн. ч., дат-НОМ, мн. ч.. предл.-НОХ, м.—КОВер. МГсл.
•дывэрсант-Hwa, предл.-нту, зват.-нце, м— днверсант.
•дывэрся-с/-«, ж.—днверсня.
•дывГзя-ЗІ-ЗІ, ж.—днвнзня.
•дыві"зьны-ная-нае—днвнзнонный.
•ды ўжо, ды ўжо Ж, (област. да ўжо, да ўжо ж)—да уж. Ар. Да ўжо ж, хіба; і ты паедзеш з імною. Ст.
Е
•е, есьць, ёсьцяка, на террнтормн к>го-запад-ного дналекта. 3-ее лйцо ед. чйсла наст. временй; употребляется для всех лйц ед. й мн. чйсла — ё, ёсьць. ёсьцека.
• егіптолёг-ёга, предл.-ёгу, зват.-ёжа, м.
—егнптолог.
•егіптолёгія-н, ж.—егнптологня.
•ёханьне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср. —езда. Нсл. 723. Дурным еханьням тваім ты коні сусім замарыўу Нсл.
• ёханькі, ласкат. к "ехаць", употребляется в разговоре с малымн детьмн. Нсл. 723. Дзяцятка ёханькі хоча. Нсл.
• ёхаць, ёду, ёдзеш, 'едзе; прош. вр. ехаў, ехала, ехала; повел. едзь, едзьма, несо-верш.—ехать. Хто едзе на снасыіі, ахто на шчасьці. Послов. (Ар.) 1. двнгаться, катнться, ехать. Ар. Паезд едзеборзда. Ар. 2. выбнраться куда-то; ехать. Ехаць на заработкі. Ехаць да Вільні. Ар. Ехаць да Амэрыкі. Ар.. Ехаць за граніцу. Ар. Ср. выяжджаць.
аб’ехаць, соверш. 1. обьехать, проехать вокруг кого, чего-л.
2. опустнться, сьехать вннз. Адзецьце гэта так і аб’ехала. Ельн. (Дсл.). Хата аб ’ехаўшы. Прышчэпаўск. в. Росл. (Дсл.)
3. (перен.)—похудеть. Дсл. Скажы, які быў таўсты Якуш, а цяпер аб’ехаў. Дсл. Несоверш. аб'яжджарь-аю-аеш-ае. Нічога ня будзе: даводзіцца аб ’яжджаць роў. Ст. ад’ехаць—прнехав, возвратнться ехав. Несоверш. ад’яжджаць—отьезжать. Ар. Отгл. ймя суіц. ад’яжджаньне-ня, предл.-ню—(возвраіценне, Ар.) отьезд(прне-хавшего-шнх, С.) Гсл.; Нсл. Пры ад’-яжджаньню вып ’ем гарбаты. Нсл.
заёхаць, соверш. 1. заехать(уехать далеко, в какне-л., за какне-л. пределы). Ар. За гадзіну заехалі да Барун. Ар.
2. заехать, подьехать не прямо, a co стороны, обьезжая. Ар. Заедзьце зь левага боку. Ар.
3. заехать(св§рнуть за что-л., скрыться за чем-л.) Ар. Заехалі за гай. Ар.
4. (перен.) па кім-чым—снльно ударнть. Ксл. Я табе заеду па карку. Сянно (Ксл.). Несоверш. заяжджаць-аю-аеш-ае. Ар.
зьёхаць, соверш. 1. перестать находнться на каком-л. месте, уйтн, уехать. Ар. Ср. зьляцець. Яны ўжо тут ня жывуць, зьехалі. Зьехаць із двара. Нсл. 221.
2. з чаго—(сьехать, С.) спустнться. Ар.; Нсл. 221. Пакаўзнуўся й зьехаў у самы дол. Нсл. 221.
3. сьехать, ехав, свернуть куда-л. Ар. За хвойнікам зьехалі з дарогі на сенажаць. Ар.
4. сьехать(сдвннуться co своего места сползтн, Ар.). Набедрыкі ўканя зьехалі на бок. Ар.
5. (перен.) каго-чым—ударнть больно чем-л. гнбкнм. Нсл. 221; Ар. Зьехаць каго бізуном па плячох. Нсл.
6. (перен.) на што—потерять состоянне, Нсл. 221. Які быўбагаты, а цяпер зьехаў на адзін канец і хлеба няма. Нсл. Несоверш. зьяжджаць. Зьяжджай з гары паці-хёньку. Нсл. Зьяжджаць із двара. Нсл.
наёхаць, соверш. на каго-што, 1. наехать, натокнуться во время езды. Ар. Наехалі на воз. Ар.
2. прнехать во множестве. наехалаж вазоў на рынак із дрыўмі! Несоверш.
наяжджаць. Соверш. панаёхаць—неод-нократно прнехать нлн многнм. Ар.
Поўнае места панаехалі. ЗСД 22.
пад’ехаць, 1. подьехать. Ар.
2. прнехать, заехать куда-л. к кому-л. по блнзостн.
3. хнтростямн, уловкамн н т.п. пос-тараться добнться чего-л., склоннть кого-л. в свою пользу; льстнво обра-тнться к кому-л., желая добяться чего-л. Неяк пад’ехаў к яму, што выпрасіў грошы. Нсл. 343. Несоверш. пад’яжджаць.
паёхаць, соверш. 1. поехать, уехать. Ар.
2. брать верх над кем. Нсл. 429.Ня дамся, каб ты па імне паяжджаў; не дапушчу, каб паехаў па маей шыі. Нсл. Несоверш. паяжджаць, Нсл. 1. несоверш. к паехаць.
2. разьезжать. Нсл. 492. Па постацях паяжджае, свае жнейкі прыганяе. Ср. пахаджаць.
прыехаць
344
разьяжджаньне
прыехаць, соверш.—прйехать. Ар. Отгл. ймя суіц. прыёханьне-ня, предл.-ню—прй-езд. Я адлажыў да прыеханьня свайго к Малявічам. Гордз. Ак. ХУП, 5. Несоверш. прыяжджаць.
выехаць, соверш.—выехать, уехать. Ар. Несоверш. выяжджаць—выезжать, уез-жать. (МГсл.); Ар.
уёхаць, уёду, уёдзеш, уёдзе; повел. уёдзь, уёдзьма, соверш., возвр. 1. вьехать. Ар.; Ксл. Мы ўехалі ў такую агіду, што ня вылезеш! Ганкавічы Беш. (Ксл.).
2. проехать(передвйгаясь на чем-л., покрыть какое-л. расстоянне, Ар.) Шсл; Ар. Сядні я шмат уехаў на каню — вёрстаў сорак. Ст. Што ўбіў, то ўехаў. Ар. Не-соверш. уяжджаць.
узьёхаць, соверш. 1. взьехать. Ар.
2. наехать на кого, что-л. Узьехаў звозам на дзяцё. Ст. Несоверш. узьяжджаць. Ар.; Шсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
