Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•дзядзінін-іна-іна—прйнадлежаіцйй же-не дядй ( "дзядзіне”). Бяльсл. Надзела дзядзІНІНу хусту. Брылёўка Краснап. (Бяльсл.). •дзядзінка,—см. nod дзядзіна.
•дзядзшьнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.
—дворннк, отправлявшйй обычные дворнйцкйе работы. НК.: Под. пос. 42. •дзядзька,—см. nod дзядзя.
•дзядзькавіч, дзядзькевіч—двоюродный брат, СЫН ДЯДЙ. Гордз. Акты ХУП, 522. Жалаваў перад намі Аніська Сімановіч на дзядзькевіча свайго Коташа. Тм, 4. A паручнік Ясюта Стэцавіч дзядзькавіч. Гордз. Акты ХУІІ, 5.
•дзядзькавічна-ны-нр, ж.—дочь дядй.
•дзядзькаў-ава-ава—дядйн. Ар.; Шсл. Гэта дзядзькаў ток. Ст.
•дзядзькаць-аю-аеіы-ое, несоверш.—про-снть как родственннка; прослть нежно; подолыцать, называть "дзядзькам". Дсл. 206. Ня дзядзькай, ня дам усё роўна. Дсл. •дзядзькевіч, см. nod дзядзькавіч.
•дзядзюган-ана, предл.-анў, зват.-ане; мн. ч.. дат.-НОМ, мн. ч.. предл.-HOX, м.—старый хрыч. Нсл. 132.
•дзядз-юхна-юля,—под дзядзя.
•дзяжа-жы-жьі, ж.— квашня. Ар.; Шсл.; Кавалеўшчына Беш. (Ксл.).; Гсл.; Малады Туд (Грннкова ІУ); Вят., Твер. (Даль); Дсл. Уменьш. дзежкя-жкі-жцы—небольшая квашня. Ар.; Шсл.; Няхлюдава Аз. (Ксл.); Дсл.
дзежка-бліньніца-цы-цы, ж.—малень-кая квашня, спецйально предназна-ченная для блйнного теста. НК.:Очеркн, 83.
дзежка-хлебніца—квашня для хлеб-ного теста. НК.: Очеркн, 82.
дзежячкя-чкі-чцы, уменьш. к бзежка. verbal nounlpўж-aчкa-^a,— cm. nod дзяга.
• дзяжыць-жу-жыш-жа, несоверш.. nepex. 1. бвть, стегать ремнем. Гсл.; Ксл.; Бяльсл. Пакінь ужо яго дзяжыць! Амілянова Лёз. (Ксл.). Каго гэта ўчора Мікіта дзяжыў, злавіўшы ў садзе, ці не цябе часма? Серчыцы Краснап. (Бяльсл.).
2. йстязать, сечь. МГсл.; Нсл. 134; БНсл. За што ты яго так дзяжыш? Нсл. Отгл. ймя суіц. дзяжаньне-ня, предл.-ню—йстязанве, жестокое наказанйе, Нсл. 134. блтье ремнем. Як то можна перанесьці дзя-цяці такое дзяжаньне? Нсл. 134. Соверш. аддзяжыць—высечь жестоко, розгамй (ремнем, поясом, С.) Нсл. 346. За гэтую штуку трэба цябе розкамі аддзяжыць. Нсл. 346. Соверш. выдзяжыць—высечь (ремнем, С.), розгамн. Нсл. 81. Яго трэба выдзяжыць за гэта. Нсл.
3. област.—бежать. Юрсл. Куды ты так дзяжыш? Юрсл.
•дзяжыцца-жыг^а, несоверш. к дзяжыць 3, Юрсл. спешнть. Чаго табе дзяжыцца так, ці пяты сьвярбяць? Юрсл.
дзяк
370
падзяліць
•дзяк, дзяка, предл. дзякў, зват. дзяча; мн. ч., дат. дзяком, мн. ч., предл. дзякох, м. —ДЬЯЧОК (дьяк, С.), ПСаЛОМІЦЙК. Ар.; Шсл.; Нсл.; БНсл.; Бяльсл. Адзін дзяк гукае ў царкве. Ст. Дзяк — вобзямлю пяк. Поговор. Ст.
•дзяковіч-ча, предл.-чу, м.—сын дьячка, ПСаЛОМІЦЙКа. Нсл. 134; Веляшковічы Лёз. (Ксл.); БНсл.
•дзякоў-ова-ова—дьячков. Нсл. 134.
•дзякоўства-вд, ср.—должность дьячка, Нсл. 134. служба псаломіцйка. Ксл.; Шсл. Васілёк займаецца дзякоўствам. Ст. Ськінулі зь дзякоўства. Нсл.
•дзякоўшчына-ны-не, ж.—участок зем-лй, прннадлежаіцйй дьячку. Нсл. 139. Дзякоўшчыну ўзараў. Нсл.
•дзяка, дзякі, дзяццы, ж.—благодар-ность. Адна дзяка, што зарыбу, што за рака. Поговор. Прымі ж нашу дзяку. Багушэвіч: Пані Арэшчысе.
•дзякан-на, предл.-Ну, зеат.-Не, м.—дьякон. Бяльсл. Ацец дзякан. Прышч. Росл.(Дсл. 198). Ласкат. дзяканька-нькг, дат. й вйн.-ньку. Дзяканька мой, куды мне цябе дзець. Ельн. (Дсл.); БНсл.
•дзякаваць (Скар. п. Ц.)-кую-куеш-куе; повел.-куй-куйма, несоверш. каму—благо-дарйТЬ. Ар.; ПНЗ; Шсл..; Нсл. 134. Ня ведаю, дзядзечка, як вам і дзякаваць за вашу ласку! Ст. Дзякаваць Богу за ўсё. Нсл. Ён узяў і ня дзякуе. Тверск. (Даль). Калі ня п’юць, то й ня дзякуй, (Послов.)—в чужое ГірОСО не суй HOC. Ар. Отгл. ймя суіц. дзякаваньне-ня-wo, ср.—благодаренне. Ар.; Нсл. 134. Дзякаваньне Богу за ўсе. Нсл. Прйч. дзякаваны—благодарственный, отплаченный. Нсл. 134. Гэта табе дзяка-ваны хлеб—т.е. отоміценная обвда. Нсл. Соверш. аддзякаваць каму—отблаго-дарнть. Шсл. Ня ведаю, чым і аддзякаваць за вашу ласку. Ст. Соверш. адудзячыць каму—отблагодарлть. Ар. Соверш. надзя-каваць каму—отблагодарнть вдоволь. Нсл. 305. Надзякаваў ты мне досіць, (йрону Нсл. Соверш. падзякаваць каму—побла-годарнть. Ар.; Шсл.; Нсл. 441. Падзякуй цётцы за гасьцінец. Ст. Ніхто й падзя-каваць ня хоча за маё дабро. Ст. Отгл. ймя суйу падзякаваньне-ня, предл.-ню, ср.—бла-годаренне. Нсл. 441. Узяў і падзякаваньня не сказаў. Нсл.
• дзякаваць-кўю-кўе; повел.-кўй-кўйма, несоверш.—ЙСПОЛНЯТЬ ДОЛЖНОСТЬ ДЬЯЧКЭ. Нсл. 134; БНсл. Дзякаваць няма каму. Нсл. Отгл. ймя суіц. дзякаваньне-ня, предл-ню—дьяческая должность(действйе, С.). Нсл. 134. Дзякаваньне свае перадаў зяцю. Нсл.
•дзякі каму—спасйбо. Нсл. 134. Дзякі табе за гэта. Нсл. Дай дзякі пану за абаранку. Нсл.
•дзякла-ла; мн. ч.-лы-лаў, ср„ йстор.—об-рок продуктамв, который крестьяне обязаны былн давать феодалу наряду с выполненйем другйх повйнностей. Дзя-кло”взнмалось рожью, овсом.сеном. Стт. 1529.
•дзяку, каму—спасйбо(благодарю, С.) Нсл. 134. Дзяку табе за гэта, а за другое болі падзякую. Нсл.
• дзякуй, каму, за што й без don. 1. благодарю, Гсл.; Ар. СПЭСйбо. Ар.; МГсл.; Шсл.; Ксл.; Нсл. 134. Дзякуй табе, Дара, сказала гаспадыня, — адагрэла ты мяне. Кулакоўскі: Дабраселцы. Дзякуй табе, мая родненькая. Расна Сян. (Ксл.). Дзякуй вам за палудзень! Ст. Дзякуй вам за чэсьць! Ар. Дзякуй за абед, што пад'еў дармаед. Послов. Рапан. 118. Дзякуй табе, дзядуля. Макаёнак Каб людзі.
вялікі дзякуй—большое спаснбо. Ар. шчыры дзякуй—сердечное спаснбо.
2. е знач. суір.—благодарность, спаснбо. Дзякуям не адбыць — трэба заплаціць. Ар.; Варсл.
за дзякуй (рабіць што)—за спаснбо, даром.
•дзялект-ктку, предл.-кце, м.—дналект.
• дзялектолёг-ёгв, предл.-ёгу, зват.-ёжа, м.—дналектолог.
•дзялектолёгія-гг, ж.—даалектологня. •дзялёньне-ня, предл.-ню: мн. ч.-ні-няў, ср.. мат.—деленне.
дзяленьне дробаў—деленне дробей. • дзялёнка-нкі-нцы, мн. ч.. род.-нак(-нкаў), ж. 1. часть. доля, Нсл. 133; Ксл. удел, часть. Зьверавічы Красьн. (Дсл.). Ён ад свае дзялёнкі адмовіўся. Лалыкі Аз. (Ксл.). Кажны з нас узяў сваю дзялёнку. Нсл.
2. пай. Зьверавічы Красьн. (Дсл.).
3. делянка(участок землн для обработкн, застройкн н т.п. нлн участок леса для вырубкл).
• ДЗЯЛІЦЬ-ЛЮ-ЛІій-ле, несоверш., перех.—де-лнть. Усім сваім баярам (ручнікі) дзялі-ла. Нз свад. песнн, Лупекі Стдуб.(Косіч 243). Дружко каравай дзеле. Піліпча Гораднян-ск.(Косіч 245).
няма чаго дзяліць каму—делнть нечего, нет поводов до ссор. Няма чаго ім дзяліць. Ст.
абдзяляць- яю-яеш-яе, несоверш.—наде— лять, оделять. Соверш. абдзяліць—наде-лнть, оделнть. Варсл. Вучыцель вынес кашэль яблыкаў і ўсіх вучанікаў абдзяліў. Варсл.
аДДЗЯЛЯЦЬ, несоверш. к аддзялІЦЬ. Соверш. аддзя.гі'ць—отделнть(выделйв какую-л. часть, отдать, уступвть во владенйе, в пользованне кому-л.).
падзяляць, несоверш. к падзяліць—разде-лять. Пан па праўдзе падзяляе, падзяліў нас. Нсл. 441. Соверш. падзялГць, 1. разде-ЛЙТЬ. Нсл. 441. Зямлю падзялілі. Раст.: Северск. 157. Зарэзаўшы(жывёлу) падзяліць мяса на трое. Кіт. 26611. Падзяліць тую
разьдзяляць
371
дзяньдзі'вір
ваду ангелы нясуць. Кіт. 13466. Меньне прамежку сябе падзялілі. Стг. 370. Прйч. падзёлены—разделённый. Нсл. 441. Браты падзеленыя жывуць. Нсл. Бацькаўшчына падзелена. Нсл.
2. (перен. зь кім ) разделнть, пережйть вместе с кем-л.(какое-л. чувство н п.п.). Зь кім свой фрасунак падзялю, каму сваю таемніцу скажу. Кіт. 9562.
разьдзяляць, несоверш. к разьдзяліць—ра-спределять. Прйч. разьдзяляны—распре-деляемый. Соверш. разьдзяліць, каму—ра-спределнть, дав каждому часть. Л.; Ар. Ды ён сьвіньням і то добра не разьдзеле. Послов. Рапан. 194. Зіму прала, вясну ткала, лецечка бяліла, за адзін час разьдзяліла. Косіч 243. Прйч. разьдзёлены—распреде-лённый. Отгл. ймя сут. разьдзяленьне-я—распределенне. Часьць дастамэнту подле славенскага разьдзяленьня. Цяпін-скі(Карскі, III.2,37).
выдзёлеваць (выдзяляць? С.)-люю-люеш-люе, несоверш.. nepex. 1. назначать долю чего, выделять. Нсл. 81. Выдзелеваць часьць спадкаемцу. Нсл.
2. отделять кого нз семейства, назначая долю. Нсл. 81. Жанатага брата выдзе-лююць, выдзелілі на новую гаспадарку.
выдзяліць-лю-лі'ш-ле, соверш. к выдзе-леваць Б 2. Нсл. 81.
удзяляць[удзелеваць, Нсл.]—уделять, сообіцать(? С.) Нсл. 651. Ён нікому нічога ня ўдзелеваў, не ўдзяліў. Нсл. Соверш. урзяшуь-лю-ліш-ле. Нсл. 651.
прыўдзяляць[прыўдзелеваць, Нсл.]—на-делять (понемногу, С.) частенько. Нсл. 519. Суседа маю добрага, заўсёды прыўдзе-левае, прўдзеле, калі ні папросіш чаго. Нсл. Соверш. прыўдзязіць-лю-ліш-ле. Нсл. 519.
•дзяліцца-люся-лішся, 1. делнться, раз-деляться. Ля крыжа дарога дзеліцца на дзьве: адна йдзець да сяла Равоў, а другая — да двара пана Крычынскага.-делт-ся, расчленяться по группам й т.п. Крамы дзеляцца на емінныя, зялезныя, папя-раныя й інш.—делнться, выделяться для самостоятельного хозяйствовання. Бра-ты дзеляцца. Ст.
2. делнться(давать, отдавать кому-л. часть чего-л. своего; взаймно отдавать друг другу часть чего-л. своего, С.). Шсл. Падарожнікі дзяліліся тым, што мелі із сабою.—делнться, поверять кому(мыс-лн, чувствня).
3. мат.—делйться, обладать способ-ностью деленйя на какое-л. чнсло без остатка. Асьмінанцаць дзеліцца на шэсьць.
4. страд. к дзяліць—делйться.
аддзяляцца, 1. несоверш. к аддзяліцца, отделяться.
2. страд. к. аддзяляць.
аддзялі цца, соверш.—отде лйться(по лу-чнв прн разделе свою часть нмуіцества, землн, перейтй на самостоятельное веденйе хозяйства).
падзяляцца,-!. несоверш. к падзяліцца 1.
2. делнться, распадаться на часта. Хлеб падзяляецца, падзяліўшыся; хто колечы з радзімы аддзеліцца. Нсл.
3. разделнться между собою. Браты жывуць падзяліўшыся. Нсл. 441.
4. поделнться чем с другнм, Нсл. дать, уделйть кому-л. часть своего. Я з кажным падзялюся, калі ў мяне ёсьць, а з імною ніхто нічым падзяліцца ня хоча. Нсл., (перен.)—передать, сообіднть кому-л. ЧТО-Л., (перен.)—сообіцйть кому-л. о свонх мыслях, пережнванйях н т.п.
•дзяльба—под дзёльба.
•дзяльня-ні-ні; мн. ч. дзёльні-няў, ж.—де-леж. Ар.; Гсл.
•дзяняшні-яя-яе—оставшййся от дня, бывшнй в день. Ар. Дзяняшняя ежа. Ар. •дзянка-ню-нцы, ж.—дзядзінка( под дзядзіна).
• дзянны-ная-ное—дневной. Заработак дзянны. Нсл. 162.
•дзяньгўб-ба, предл.-бу, зват.-бе, м.—лен-тяй, тратяіднй по пусту время, Нсл. 129 лодырь, Бяльсл. лентяй, праздно шатаю-іцййся, Гсл. предаюіднйся безделню, бездельнйк. Мне дзяньгуба ня трэба, a работніка. Нсл. Гэта не работнік, a дзяньгуб; ён робе абы дзень да вечара. Асінаўка Імсьц. (Бяльсл.).
КНІГІ ОНЛАЙН
