Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•за адзін, в знач. нареч.—совместно, за одно. Нсл. 177. За адзін паедзем. Нсл.
•заамбонны-ная-нае—находяіцнйся за амвоном. Сьвятар, вышаўшы пасярод царквы, заамбонную чытае малітву. Малітвы 1695 г. (Б. Шляхам, Но. 125).
•заарыштаваць,—см. под рыштаваць. •забоезна, нареч.—страшновато (очень страшно, С.) Нсл. 160. Забоезна туды хадзіць. Нсл.
•забожкаць,— см. под божкаць. •забожкацца,—см. под божкацца.
•забоіч-гча, предл.-ічу, м.—станок для выжнмання постного масла. Mix.
•забой-ою, предл.-ОЮ, м. 1. убой. Гсл.; Нсл. 160. Лўчыў пад забой. Нсл.
2. пресс для выжнмання льняного масла. Ксл. У яго новы забой — добра жмець. Мікалаёва Сян. (Ксл.). Малёнькі забой, ня шмат выбіваецца алею. Нсл. 160.
3. разбойннк. Нсл. 160. He аддавай мяне, татачка, ні за забоя, ні за прапоя. Нз песнн, Нсл.
4. пресс для выжнмання сыра нз творога. Бсл. Прынясі забой, надабе сыр выціснуць. Бяседавічы Хоцім. (Бсл.).
• забойства-ea, предл.-ве; мн. ч.-вы-ваў, ср.—разбой, кровавая драка. Нсл. 160. Няхай Бог бароне, якое там забойства сталася. Нсл.
•забойца-цы-цы, предл.-цу, м.—слншком драчлнвый человек, нк.: Под. пос., Но. 59. разбойннк. Нсл. 160.
•заболачча-ча, предл.-чу, ср.—место за облакамн. Як табе, месячку, із зарой разыйсьціся? — А я пайду па заболаччу, з туманом абыймуся, дожджыкам абаль-люся, із зарою разыйдуся. Навасёлкі Стдуь. (Косіч 246).
•забора-ры-ры, ж. 1. прегражденне рекн, состояіцее нз небольшнх, выступаюіцнх нз воды камней. Цымборскі.
2. складка в платье, обувн. Шсл. Спадніца із заборамі. Ст. У сарочцы ў заборах вошы. Ст. Уменьш. зяборка-ркі-рцы, ж. Пашыў боты на заборках. Ст.
•забор’е-р’я, предл.-р’ю; мн. ч.-р’і-р’яў, ср.—место за бором. Гсл.заборка,—cm. nod забора.
•заборына-ны-не, ж.—моріцнна. Ксл. На лобе заборыны. Беш. (Ксл.).
•заборысты-гаая-тае, 1. енергнчный, предпрннмчнвый. Заборысты жыхар. НК.: Пособ. 95.
2. складчатый, Ксл. нмеюіцнй много складок, Дсл. 230. складчатый. Нсл. 160. Дужа ў яе заборысты дрыліх. Унава Лёз. (Ксл.). Заборыстая сарочка. Нсл. Забо-рыстыя рукавы. Нсл. Ср. забора 2.
3. крепкнй. Дсл. гарэлка заборыстая. Дсл. •забочныя дарогі—дорогн, проходяіцне стороною, местные, проселочные. НК.: Очеркн, 458.
•забочча-ча, предл.-чу; мн. ч.-чы-чаў, ср. —места по сторонам чего-л. Нсл. 60. Жывець у забоччу. Нсл. Забочча абодва поўны жыта, няма куды класьці аўса. Тм. Сырое каменьніка па забоччу ляжыць, нельга павярнуцца. йз снрот. песня, Нсл. 160. •забабонны-ндя-юнае—суеверный. Нсл.; Ар.
•забабоны-наў, едйнств. ч. нет.—предрас-судкн, суеверне. мгсл.; Ар.; Шсл. Гэта ўсё бабскія забабоны. Ст. Слухай ты бабскіх забабонаў. Ст.
• забабўрка-рлл-рцы, ж.—складка. Ксл. Ай, якія дрэнныя кішкі, із забабуркамі! Машкі Сян. (Ксл.).
•забагацёць,— см. под багацець.
•забагаціць,—см. под багаціць.
•забадзяцца,—см. под бадзяцца.
•забазікацца,—см. под базікацца.
•забажыцца, -см. под бажыцца.
•забайдосіць,—см. под байдосіць.
•забалотны-ная-нде—находяіцнйся за болотом.
•забалам-ўціць-ўчаваць,— см. под баламу-ціць.
• забалатны-ная-нае—вышнтый несу-ченнымн ннткамн красного цвета. Нсл. 160. Ручнік з забалатнымі канцамі. Нсл. •забалаць-ш, ж.—сорт ннток для вышнв-кн оплечьев, утнральннков н проч., Смл., Вар., Кур. (Даль 1380) несученная ннтка, Растсл. бумажные несученные ннткн красного цвета. Нсл. 160. Купіць забалаці да красён. Нсл. Забалацьцю вышыта наметка. Нсл.
•забалацьце-ця, предл-цю, ср. — забалаць. Даль 1380.
•забалбатаць,—с.м. под балбатаць.
•забалёць,—см. под балець.
•забалічча-ча, предл.-чу, ср.—часть сенно-го сарая за балкою. Ксл. Поўнае забалічча наклаў сена. Вулянавічы Сян. (Ксл.).
забапал
393
забівацца
•забапал, нареч. 1. обоюдно, с обенх сторон. Нсл. 221. Забапал мяне крыўдзяць. Нсл.
2. по обенм сторонам. Нсл. 221. Сенажаць ляжыць забапал ракі. Нсл. Пшонка забапал дарогі. Нсл.
•забарон-ону, предл.-оне, м. 1. запрет. Чый гэта забарон? Хто забараніў? Ар.
2. время, когда запреіцено чем-л. поль-зоваться. Ар. Ужо настаў забарон, ня можна будзе пасьвіць на сенажаці. Ар. •забарона-ны-не, ж.—запреіценйе. Ар.; Гсл.
•забараніць,—см. под бараніць.
•забарэні-ня>—оборы в лаптях. пнз. Ср. забарсаць.
•забармашысты-тая-тае, 1. ймеюіцйй густые складкй, фалдйстый. Нсл. 159.
2. перен. — ПЫШНЫЙ, богатый. Нсл. 159. Забармашыстая шапка. Нсл. Забарма-шыстае паліто. Тм.
•забарсаць.с«. под барсаць.
•забарсьні-ня^, едйнств. ч. нет.—верхнне дырочкй в лапте, сквозь которые проде-вают верёвоЧКй. Дсл.; Гсл.; Нсл. 159.
Забарсьні вўзкі, а абора таўстая. Нсл. Ступіў маладзец па забарсьні ў кіпучую смалу. Дсл.
•забава-(?ы-ве, ж. 1. промедленйе. БНсл.; Нсл. 158; Ксл. Нейкую яны там забаву маюць, што так доўга сядзяць. Дубнікі Сян. (Ксл.). Забава ў дарозе была: каток зваліўся. Карма Куз. (Ксл.). He paöi ж забавы чалавеку майму. Нсл.
2. в см. наречйя—Нйчего не стойт, сейчас же(можно что-л. сделать). Забава табе зьлётаць (зьбегаць)? Ар. Забава табе зрабіць гэта?—зн. не задержншься, тебе не нужно много временй, чтобы сделать это.
забаўка-ў'кг-.ўцы, 1. уменьш. к забава 1,—промедленйе. За табою забаўку маем, Нсл. 158.
2. уменый. к забаваЗ,—непродолжйтельное время, легко. Гсл. Ці табе забаўка зьбегаць? Гсл.
• забавіць, забавіць пад сябе,—см. под бавіць.
• забавіцца,—< м. под бавіцца.
• забаўка-кг, дат., предл. забаўцы, ж. 1. йгрушка. Ар.; МГсл.; Ксл.; Нсл. 158. Дай дзяцём якую забаўку. Нсл. Вось забаўку сабе знашоў! Ар. Далі дзяцяці забаўку, дык І ЗМОўчыў. Марчоню Сур. (Ксл.).
2.—см. под забава.
•забаўкаць,—см. под баўкаць.
•забаўна, нареч.—мешкотно (, требует много временч, усйлйй, С.) Ксл. медлй-тельно. Нсл. 158. Забаўна робіш. Нсл.
Ськідаць гэтыя бёрны ў раку дужа заббўна. Слабодка Куз. (Ксл.).
•забаўны-ная-нае—медлйтельный. Ксл.; Нсл. 158; БНсл. Наш мелызік забаўны — не дачакацца. Лужасна Куз. (Ксл.). Забаўная работа. Нсл. 158.
•забі аць, см. под бгаць.
•забёгаць-ёгчы,— ем. под бегчы.
•забёгі-гаў, едннств. ч. нет.—забеганче для снйсканйя расположенйя, Нсл. 166. стара-нйя, усйлйя (чтобы сннскать располо-женне). Гсл.
•забёглівы, -вая-вае—занскнваюіцнй. Жанкі ў зношаным месцкім адзецьцю туляюцца каля вазоў; з просячым, забеглівым тонам зварочаюцца яны: I Дзядзенька! Родненькі! Ці не засталося з дарогі трошку хлеба? Дзьве Душы 149. •зябДгчы-яганьне-ягаць.—см. под бегчы. •забёжйіца-цы-цы, ж. —жйвотное, забе-жавшее в чужой двор. Ксл. Бяжы, сынку, нашу ёрку забежніцу прывядзі. Вішкавічы Чаш. (Ксл.).
• забёл-ёл^, предл.-але, м.—молоко н сметана как заправа кушання. Ар.; Юрсл. См. забела.
•забёла-лы-ле, ж.—прнправа к кушанню нз молока н сметаны. Ксл. Ужо месяц да капусты ніякае забелы няма. Курына Куз. (Ксл.). Капуста із забелаю ляпей. Нсл. 161. См. забел. Уменьш. зябелка-лкі-лцы — забела. Ар.
•зяб-ёрці-іраць,— см. под берці.
•заб-ёрціся-грацг^а,— см. под берціся.
•забёнка-кг, дат., предл. забёнцы, ж.—ма-ленькая кадочка мерой в четверть четвернка. Ксл. Усыпаў каню забёнку аўсу. Сьцеча Беш. (Ксл.).
• забялянка-нкі-нцы. ж.—заправленный молоком суп йз крупы. Бсл. Налі мне, мама, забялянкі — зьем трохі. Камароўка Крыч. (Бсл.).
• забялГць—см. под бяліць.
• зябярўшкя-шкі-шцы, ж.—одно йз наз-ваннй ВОДКй. НК: Очеркн 70.
• забясьпёчаньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср. 1. обеспеченйе(действне). 2. обеспеченность.
• забясьпёчыць— см. под бясьпёчыць.
• забіяцкасьць-м; мн. ч.-ці-цяў, ж.—забй-ЯЧЛЙВОСТЬ.
•зябіяйуі-кая-кае, 1. забнячлнвый, буй-ный, отчаянный. Нсл. 159. Забіяцкі чалавек. Нсл.
2. отважный, готовый на все. Нсл. 159. Забіяцкі дзяцюк, хоць на медзьвядзя гатоў. Нсл.
3. крепкнй. Нсл. 159. Забіяцкі мёд. Нсл.
*зяб\яць-яю-яеш-яе, несоверш., перех.— ко-лотнть, бнть до полусмертн. Нсл. 159. П’яны жонку й дзеіў забіяе. Нсл.
•забіркаваць— см. под біркаваць.
•зябіты-тая-тае—убйтый. Ар. На дарозе ляжала забітая вужака. Старыню Расьн. (Бсл.).
• забівала-лы, предл.-ле, зват.-ле, м.—бес-престанно деруіднйся. Нсл. 159. Крый Божа, якога мужыка забівалу мае. Нсл. • заб-іваць-гчь—см- под біць.
• зяб-івяцця-іцца—см. под біцца.
забіуства
394
загады
• забіўства-ва, предл.-ве; мн. ч.-вы-ваў, ср-
—убнйство. Гсл.
•забіўца-цы-цы, <>бш.—убнйца. Гсл.
• забіць-ці, ж.—угнетённое положенне. Дсл. 229. Была яна ў забійі. Дсл.
• забіцьцё-1(я, дат., предл.-цю; мн. ч.-ЦІ-цяў—убнйство. Гсл.; Нсл. 159. Забіцьцё чалавека. Нсл.
•забіючы-чая-чае,фЗ 1. очень крепкнй. Нсл. 159. Забіючая гарэлка. Нсл. 159. Забіючы мёд. Нсл.
2. отчаянный. Нсл. 159. Забіючы п'яніца, злодзей. Нсл.
3. убнйственный.
4. отлнчный. Нсл. 159. Забіючы майстра. Нсл.
• заблаць-ш — забалаць. Бсл. Ганка купіла сабе чаблаці й вышыла ў сарочцы палікі. Гібалы Касьцюк. (Бсл.).
• забляхаваць-хўю-хўеш-хўе, соверш., пе-рех.—заплатать дыру "бляхаю”—жес-тью. Шсл. Надабе забляхаваць троху страху, бо цячэць. Лядцо Пух. (Шсл.).
• забляклы-лая-лае— побле клый, блед-ный. Нсл. 159; БНсл. Забляклыя вусны. Нсл. •заблякйі—см. под блякці.
• за блізкі сьвет—с«. под блізкі.
•забліскацёць—под бліскацёць.
• забліскаць см. под бліскаць.
• заблішчэцьсм под блішчэць.
• заблуд-да, обіц.—заблуднвшаяся ско-тнна, говорнтся о человеке. Нсл. 159. Заблуд наш прышоў, прышла. Нсл.
• заблўда-ды, обіц.—зашедшнй нз чужнх стран бродяга. Бсл. Гэта заблуда нейкі: ходзе во па сьвеце нямаведама чаго, дзе папросе, а дзе й украдзець. Арцёмаўка Міласл. (Бсл.).
• заблўдны-ная-нае, 1. заблуднвшнйся, Ксл.; Нсл. 159 ЗаблудШНЙ. Ксл.; Бсл. Заб-лудная карова, авечка. Нсл. Заблудныя каровы на трэйці дзень знашлі. Балотнікі Сір. (Ксл.).
2. пронсходяіднй от блуждання. Дсл. 23. заблудная сьмерць—смерть, постнгшая заблуднвшегося. Дсл.
• заблудзіць— см. под блудзіць.
•заблуканяцца—см. под блуканяцца.
•заблуканьне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—заблужденне, затемненне рассудка. Нсл. 159; БНсл. Заб луканьне напала на мяне. Нсл.
•заблуканы-ная-нае, 1. потерянный(по-терявшнй самообладанне, прнсутствне духа, С.) БНсл. рассеянный. Нсл. 159. Дзяцюк заблуканы. Нсл.
2. заблуднвшнйся. Нсл. 159; БНсл. Заб-луканая статчына. Нсл.
3. спутанный. Нсл. 159.
•заблукацца—сл. под блукацца.
•заблытаць— см. под блытаць.
•заблытацца—см. под блытацца.
• заброд-dy, предл.-дзе, м.—ручная сетка. Ксл. Забродам злавілі шмат рыбы. Чарнійа Лёз. (Ксл.).
КНІГІ ОНЛАЙН
