Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•забрахаць—с.х. под брахаць.
•забразкатаць— см. под бразкатйць.
•забраньне[субраньне, Аш.]-ня, предл.-ню;
мн. ч.-ні-няў, ср.—собранне. Нсл. 117. Неправеднае забраньне. Нсл.
• забрасьнёлы, -лая-лае —заплесневе-лый. Нсл. 160; БНсл. Забрасьнелая капуста. Нсл.
•забрасьнёпь t x под брасьн'ець.
•забрасьнявіць— см. под брасьнявіць.
•забратаць—< под братаць.
•забраіша—см. под бёрціся.
•забрудзёць - см. под брудзёць.
•забрудзяніць—под брудзяніць.
•забрудзяніцца—.«. под брудзяніцца.
•забруіцца— см. под брўіцца.
• заб русьнёлы-лая-лае— загорелый. Ср. брусьнёць.
•забрусьнёць— см. под брусьнёць.
• забрыдзёць-джў-дзг ш-дзе, несоверш., об-ласт.—задеть, обеспоконть. Юрсл. Ці ён гаеарыў, ці не гаварыў — мне гэта ані не забрыдзела. Юрсл.
•забрыкаць—с«. под брыкаць.
•забрьшкаць— см. под брынкаць.
•забрытаць—<-.х. под брытаць.
•забрытацца—см. под брытацца.
•забубніць— см. под бубніць.
•забуд-оваваць-аваць—с«. под будаваць.
•забуд-овавацца-аваўшыся-аваіріа,—с.ч. под будаваць.
•забуяць— см. под бу'яць.
•забўдзька-лі, обш,.—забывчнвый-вая. Ар.
•забузаніць—с.х. под бузаніць.
• забур-ай^-эньне-ыць—см. под бурыць.
•забур-ацца-ыцца—см. под бурыцца.
•забурчэць—см. под бурчэць.
•забушаваць см. под бушаваць.
• забытак-mxj’, предл.-тку, м.—забвенне. Гсл.
•заб ытны-ная-нае— который заб ывают. Дзела гэта перабытнае. Перабытна, але не забытна. Навасёлкі Пух. (Шсл.).
•забывака-кг, обіц.—забывчнвый. БНсл. См. забудзька.
•заб-ывацца-ыцца—см. под бываць, быць.
• забыцьцё-чя, предл.-цю, ср.—забвенне. мгсл.; БНсл. Парваў я струны свайго сэрца, закінуў ліру ў забыцьцё. Кавыль: Ростань41.
пусьціць у забыцьцё—предать заб-венню.
• забыць-цг, ж.—забытьё, обморок. Дсл. 231. Старая ўсё ў забыці. Дсл.
•загадны-ная-нае, 1. затейлнвый(склон-ный к выдумке, нзобретнтельный, С.). Нсл. 163; БНсл. Загадны дзяцюк. Нсл.
2. загадочный. Нсл. 163. Загадная справа! цяжка адгадаць, што выйдзе. Нсл.
•загадны лад, грам.— повелнтельное наклоненне. Тарашкевіч: Граматыка; БНсл.
•загады[загады, Гсл.]-дйў, едйнств. ч. нет,-—затей, выдумкн. Нсл. 163; Гсл. Лішнія твае загады: еж без загадаў. Нсл. Ср. < выгады.
загаяць
395
загата
•зага-яць-іць—™. под гаіць.
• загаяцца— см. под гаіцца.
• загадзё, нареч.—заблаговременно. Шсл. Загадзё трэ’ было ўсё разьдзяліць, a тады ехаць браць. Ст. Ср. загадзя.
•загадзя(загадзя, іг.), нареч. 1.—заранее, Раст: Северск; БНсл. заблаГОВремвННО, Варсл.; Гсл.; Раст.: Северск 135; Нсл. 165; Шсл.; Ксл.; Тмб. (Даль), Пенз.(Тм); БНсл. предварнтельНО. См. заўгадзёў, заранёў. Надабе загадзя падумаць. Шаркі Куз. (Ксл.). Трэ было загадзя ўсё прыгатаваць. Ст. Загадзя прышоў. Нсл. Загадзя старайся. Нсл. Хомка загадзя прыдумаў новую штуку. Твер.(Афанасьев, У, 1914, 95).
2. преждевременно. Толькі ж вы загадзя ня прыймайце так да сэрца; я думаю, што ўсе абыйдзецца сусім ня так страшна. Дзьве Душы 142. Загадзя ты прышоў к імне, трэба было пачакаць з дні два. Ушакі Чэрык. (Бяльсл.).
вельмі загадзя—задолго. МГсл. •загадзіць—ом. под гадзіць.
• заган-яць /ць—см. под ганіць.
• загадзь, нареч.—заблаговременно. Ксл. Нанасі загадзь вады. Лоўжа Сір. (Ксл.). См. загадзя, загадзе.
• загаласавёць—ш под галасаваць. •загаласіць— см. под галасіць.
•загал-яць-г^ь—под галіць. •загал-яцца-/йца—<■«. под галіцца. •загамані'ць— см. под гаманіць.
• загамав-аны-аг/ь—< «. под гамаваць. •загамавацца—см. под гамавацца.
• заганяць, загнаць—под гнаць. •заг-аняіша-нацца—см. под гнацца.
• заган-ну, предл.-не, м.—порок, недос-таток. Нсл. 164. Тавар ніякага загану ня мае. Нсл.
•заган-ану, предл.-не, м.—порок, недос-таток. Нсл. 164. Тавар ніякага загану ня мае. Нсл.
•загана-ны-не, ж.—недостаток (фнзн-ческнй нлн моральный, духовный, С.) Гсл. — заган, мгсл. дефект, мгсл. нзьян в предмете, НК.: Бабы, Но. 40; МГсл. порок. БНсл. Мой конь безь ніякае заганы. Суха-рукава Аз. (Ксл.). Хлапец ніякае заганы ня мае. Нсл. 163. Работа без заганы. Тм. Конь як конь заганы нямног: на ’дно вока троху... нк.: Бабы, 24. А хлапец усе нікаў каля столу і тож заганы шукаў. Зарэцю: Радасьць (Калосьсе, кн. І-ая, 1935 г. стр. 24). У НІ воднай няма заганы. Крушына: Лебедзь51.
• заган-яць-г'чь, —см. под ганіць.
• заганяць, загнаць,—<м под гнаць. •заг-аняцца-начцй,—< «■ под гнацца.
• заганлівы-вая-вяе, 1. склонный к хуле-нню другнх. Нсл. 164. Ня будзь заганліў. Нсл.
2. нмеюіднй "загану". Заганлівы тавар. Нсл. 164.
•заганны-ная-нае—нмеюіцнй "загану Заганная работа. Нсл. 164. Тавар не заганны. Тм.
•загарода, загарада-ды-дзе, ж.—огоро-женное место, чаіце между домом н сараямн, для скота. Ксл. Загані каровы ў загараду. Азярышча Аз. (Ксл.). Хай зьняве-чацца крыўда з прынукаю за яе зага-родаю. Гарун.
•загародзьдзе-дзя, предл.-дзю; мн. ч.-дзі-дзяў, ср.—место за огородом. Бяльсл. Бульба пасаджаны на загародзьдзю. Палуж. Краснап. (Бацька сядні араў загародзьдзе. Тм.
•загарожа-лсы-лсь/, ж.—ограда. Нсл. 165; Дсл. 233. Сьвіньні загарожу разламілі. Нсл. •загара-ры-ры, ж.—загар. Ар. Чырванелі ШЧОКІ пераз загару. Змагар (Блр. Думка, Но. 7). •загарад-dy, предл.-дзе, м.—перегородка. Колас НЗ. ХУ.
•загарадка-дм-дцы, ж. 1. перегородка. Гсл.; Шсл.; БНсл. Трэба паправіць загарадку ў каровах. Ст.
2. жердочка дляя заграждення дорогн. Шсл.
•загарадня-ні-вд, ж.—огороженная часть луга. Ар.
•загара-дзіць-джаць, — см. под гарадзіць.
• загара-дзіцца-джацца,— см. под гара-дзіцца.
• загарадзь-сізг'; мн. ч., род.-дзяў, ж. 1. нзгородь. Гсл.; БНсл. Абачыў, што няма ўжо драцяное загарадзі і толькі пры самай хаце бялее радкое новае кольле. Адамчык: Арж. колас.
2. место, обнесённое нзгородью. Бясл. Завёў каня ў нашу загарадзь і пасець сабе. Бяседавічы Хоцім (Бясл.).
• загарава-вя, ср.—зарево. Мядзьведзічы, Ляхавічы, Нясьв. Татарыновіч (Кво вадыс, 278). "Слова знача ў нас тое, што ў польскай ’луна пожару’, асабліва, калі пажар пачынаецца". Зь лісту П. Татарыновіча.
•зага-раць-рэць,—см. под гарэць.
•загарэлы-лая-лае—загоревшнй, заго-релый. Ар. Была на дзіва сьвежая, загарэлая. зсд 323.
•загардушка-шкі-шцы, ж., бот.—росян-ка. Верас.
•загарлаць,—см. под гарлаць.
•загар-нўць-тлць,— см. под гарнуць.
•заі арнўцца, см под гарнуцца.
•загартав-аны-дчь>—см- под гартаваць.
• загартавацца,—см. под гартавацца. •загартаць, с« под гортаць.
•загасГць,—см. под гасіць.
•загаспадарстваваць,—<«. под гаспадар-стваваць.
•загаспадарыць,—см. под гаспадарыць.
•загаспадарыцца, -см. под гаспадарыцца. •загасьцявацца, -с« под гасьцяваць.
• загата-ты-це, ж.—обкладка на знму стен нзбы нз купнн, соломьі н досок. Шсл. Ha зімў хату абклалі загатаю. Ст.
загавайла
396
загўба
•загавайла, загавала-лы, обіц.—непово-ротлнвый-вая, Растсл. тяжелый на подьём. Нсл. 165. Загавайлу гэтага нікўды не павернеш. Нсл. Am! Загавала, а не работнік. Нсл.
•зягявець-ёю-ёеш-ёе—начать постнться, прекратнть скоромную еду на время поста, заговеться. Шсл.; Варсл. Заўтра трэба й нам загавець. Ст.
загавёць душою—умереть. Шсл. Ен працаваў, стараўся, а наапошку душой загавеў. Варсл. Каб ты душою загавеў! (кляцьба). Ст. Гэтак можна й душою загавець. Ст.
•загаўкаць,—см. под гаўкаць.
•загаціць,—<ч под гаціць.
•загачынь, г« под гачыць.
•зпгбаць,—под гбаць.
•загбацца,—см. под гбацца.
•загібёць,—см. под гібець.
•загіклі'вы-вая-вде— косноязычный, зан-ка. Ар.
•зягіня-ны-не, ж.—гнбель. Нсл. 164. Хагіна нам тут за табою. Нсл.
•загін-йньне-аць-ў^ь,—под гбаць.
•зягін-яць-ёньне-уць,— см. под гінуць. •зягіп-япця-ўцца,—см. под гбацца.
• зягінкя-нкі-нцы, ж.—загнб. Адвярні загінку гвазда. Нсл. 164.
•загінулы-лоя-лае, 1. погнбшнй.
2. пропавшнй.
•заглабаньне-ня, предл.-Рю, ср.—грабёж. См. заглабаць.
•заглабаць,—см. под глабаць.
•заглабацца,—под глабацца.
•зяглям-язьдзіпз>-ажджаць,—см. тд гла-мазьдзіць.
• заглям-язьдзіцця-ажджацца, —см. под гламазьдзіцца.
•загл-ёдзець-я<)<іць,—см. под глядзець.
•зягл-ёдзейця-ядацца,— см. под глядзецца. •зяглядухя-ухі-усе, ж.—краснвая, строй-ная женіцнна, Нсл. 164. женіцнна — загляденне. Узяў жонку заглядуху. Нсл. •заглузьдзі'ць,—см. под глузьдзіць.
•заглузьдзіцца,—см. под глузьдзіцца. •зяглуы-йзь-ляць.—см. под глуміць. •зяглумАйця-ляцЦа,—см. под глуміцца. •загмўрыць,—под гмурыць.
•загмўрыцца,—см. под гмурыцца.
•загнаіцца,—см. под гнаіцца.
•загнёсьці,—под гнесьці.
• зягнёз-ёту, предл.-ёце, м.—передняя наружная часть дна в печн, Гсл.; Растсл. шесток (, плоіцадка между устьем н топкой кухонной печн, С.), очаг прн печн, куда выгребают жар. Нсл. 165. Печ без загнету нябывае. Нсл. Пастаў на загнеце. Тм. Уменьш. загнецік—очажое прн печн. Тм. Загнецік малёнькі. Тм. Стаяла калінка колькі лет; сячыце, рубіце на загнет; каб наш загнецік быў ясен, каб каравай наш быў красен, Нз свад. песнн. Нсл.
•зягнезя-ёты-ёце, ж.—середннная часть "прыпека”, протнв устья печн. НК: Очеркн, 243.
•загнётавы, загнётны-ая-ае—относя-іцнйся к очагу. Нсл. 265. Загннетны, загнетавы под няроўны, гаршка паста-віць ня можна роўна. Нсл.
•загнёцік-пса, м. І. прнспособленне для трепання льна, пенькн. НК: Очеркн.
2.—СМ. под загнет.
•загнявіць,—см. под гнявіць.
•зягтлы-лая-лае—загннвшнй. Гсл.; БНсл. Гэта трупік сіўкі-варонкі, ужо добра загнілы. зсд 181.
•загнюсіць,—см. под гнюсіць. •заграбаць,—см. под грабаць.
•заградка-дкз-дг/ь/, ж.—полка с выре-замн для втыканм ложек. Шсл. Вірок ляжыць у заградцы. Ст.
•загракацца,—под гракаць II.
•заграць, < м. под граць.
•заграцца,—под грацца. •загрэбаваць,—сл. под грэбаваць. •загрэць,—см. под грэць.
•загрудкі, нареч.—брать за платье у грудн во время дракн. Ар.; Шсл. Сьпярша так сварыліся, а потым і загрудкі схапіліся. Ст.
•загрукатаць,—см. под грукатаць. •загрукацёць,под грукацець.
•загрўкаць,—сл. под грукаць.
•загрыбёньне-ня-ню, ср.—льняное воло-кно худшего сорта, остаюіцееся прн чесаннн за гребнем. Ксл. Із загрыбеньня ткуць палатно, якое йдзець на мяхі. Навікі Віц(Ксл.).
• загрыбённы-ноя-нае—сотканный нз худшего, грубого льняного волокна. Ксл. Загрыбеннае палатно таўстое. НавіюВіц. (Ксл.). Ср. загрыбеньне.
•загрыбзоніць,—см. под грыбзоніць. •загрыз-аць-ьці, — см. под грызьці.
•загрымацёць,—см. под грымацець.
•загрымёць,—см. под грымець.
•загваздка-дкі, дат.. предл.-дцы, ж. 1. чека. Ласкат. Пясочак Куз. (Ксл.); Шслл ПНЗ: Раст.: Северскк 135; Гсл.; Нсл. 164. Зь пярэдняе вОСІ згубілася адна загваздка. Ст. Як воз без загваздкі не паедзе, так няхай малады да Маладое НЯ ПОІІдзе. Трасьцянкі Н. (Демцц.: Веров. п, 1896, 123). Моцна скрыгаталі буксы.рэжучы па няроўнай дарозе зя-лезныя загеаздкі ў калёсах. Дудзіцкі С’Бацьк.”, Но. 1-2/437-438).