Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. іцйіўфронтон, С.) йз бревен. Шсл. У таку выкінуўся закот.
3. фронтон. Ксл. Закот зрабіў з дашчок, a не зь бярвеньня. Матушова Лёз. (Ксл.).
•закабаек-дйк'у, м.—узкнй проход между двумя строенйямй на подобйе коррй-дора. Ксл. Што ты туляешся па за-кабайках-. там ігрушы не растуць і сьцены мёдам не памазаны. Сярнова Сян. (Ксл.).
• закабуневаць-нюю-нюеш-нюе; повел,-нюй-нюйма, несоверш.—выкладывать раз-ные шуткй, употреблять уверткн, нас-мешкн. Нсл. 171. Досіць табе закабўневаць каля нас. Нсл.
•закабўнька-нькі-ньцы, ж. 1. закавычка. Дсл. 238. Справа наша безь ніякіх за-кабуняк. Дсл.
2. упорство в характере. Дсл. 238. Ён без закабуняк. Дсл.
закабўнькі
404
закасаваць
•ЗакабўньКІ-НЯК, едйнств. ч. нет.— шу-точкй, (Дсл. 239) уверткй, насмешкй. (Дсл. 129); Дсл. 171. Сталі імне рабіць закабунькі. Дсл. Другому каму, а ня нам закідай свае закабунькі. Нсл.
•закахаць—под кахаць.
• закахацца—см. под кахацца.
• заказ-зу, предл.-зе, м. 1. подряд, обя-зательство за определенную плату вы-полнйть какую-л. работу(работы), Ар. заказ, порученйе йзготовйть, йсполннть что-л., заказ.
на заказ—по заказу, по порученмю. Протйвополож. гатовы, о одежде, обувй.
2. распоряженйе, Гсл. отдача распо-ряження. Без заказу твайго, я ведаю гэта. Нсл. Заказ на работу. Нсл. На кажную работу быў "прыгонны заказ". НК: Под. пос. 36.
3. запрет, запреіденне. Акін.; Стт. 1529, сл. Ср. заказ-аваць-аць. (Дзед:) — Але, хлопча, лейцы ірвуцца, а бязь іх няма панукі. Сымон: — А чаму ж бы іх адразу не парваць, дзядок, і квіта? (Дзед:) — Іх часіна не пазбыта, не настаў той час заказу. С. Музыка 198.
• закізаваць-зую-зуеій-зуе; повел.-зуй-зуйма, несоверш., nepex. 1. назначйть, об'ьявлять, Нсл. 169 отдавать распоря-женйя, прйказандя, Гсл. оповеіцать заб-лаговременно(распоряженне, С.) Шсл. Заказаваць работу. Нсл. Лаўнік заказаваў прыгон. НК: Под. пос. 57.
2. запреіцать. Нсл. 169; Ар. Сьвятар заказуе.заказаў рабіць ігрышчы. Нсл.
3. поручать йзготовйть что-л., зака-зывать. Ар. Валёй надабе заказаваць боты, а ня купляць тандэтных. Ар.
заказаць, закажў-жаш-жа, соверш. 1. оповестйть заблаговременно(распоря-женне, прнказанне, С.) Шсл., отдать распоряженйе, прнказанне, Гсл. наз-начнть. обьявйть. Нсл. 169; Дсл. 238.
Татулька заказаў, каб на Прачыстую ўсе прыходзілі да царквы. Ст. Сьвятар заказаў пост. Нсл.
2. запреТЙТЬ. Нсл. 169;Дз.; ПЦ; Ар,; Дсл. Дзясятаму закажа. Кацельня Пц.; Забалаць Дз. Жоднаму закажу гэта рабіць. Нсл. 157(под жодны). Закажу й варагом сваім! вк.(л. в. 10186). Будзеш знаць і другому закажаш. Рапан.: Прык, 245.
3. заказать. Ар. Заказаў шаўцу боты. Ар. Прйч. заказаны, 1. назначенный прй-казом. Нсл. 169. На заказаную работу трэба йсьці. Нсл.
2. запреіценный. Нсл. 169. У заказаную гульню гуляюць. Нсл. У заказаны лес ня трэба ехаць. Тм. Шлях нам — заказаных брам. Жылка. Вы пагамаваныя ад тых заказаных праклятых рэчаў. Кіт. бЗа9.
3. заказанный. Боты заказаны. Ар.
заказана, безлйч. 1. прйказанно(отдано, обьявлено распоряженйе, С.,) Нсл. 169. Заказана на работу к заўтраму. Нсл.
2. запреіцено. Нсл. 169. Заказана чапаць, дык і не чапай. Нсл.
•заказёліць—под казёліць.
•заказёрыць вочы—см. под казёрыць. •заказьнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. лйцо, которому поручено обьявлять работу. Нсл. 169. Заказьнік ходзе, заказуе заўтра із сохамі ехаць. Нсл. Ён у нас заўсёды заказьнікам — на ўсе сходы заказуе. Красьнійа Чаш. (Ксл.).
2. отдаюшнй распоряженне. Ты мне не заказьнік, не раскажаш. Нсл. 169.
3. подряжаюнцій сделать что-л., заказ-чнк.
4. лесной нлн водный участок, в котором запреіцена охота нлн рыбная ловля; заказннк. Ваўкі вылі ў студню дзесьці далёка ў гаспадарствавым заказьніку. Юхневіч: Цётка.
• заказьшца-йы-ды, ж. к заказьнік 1, 2, 3. •закажанёць—см. под кажанёць.
•закалодзела, безлйч.—не пошло дело в ход. Дсл. Закалодзела мне на паляваньню. Дсл.
•закалота-ты, дат., предл.-це, ж.—жндкое тесто, на подобне блннного, добавля-емое для некоторой сгуіценностй й унйчтоженйя днкого вкуса, к "капусьце". НК: Очеркн 11. Уменьш. закалотка-ткі-тцы, ж.—жндкое тесто, которым заправляют кушанде, Бель Выс. (Ксл.).
•закалоць «». под калоць.
•закалаціць—под калаціць.
•закалаш'цца- с« под калаціцца.
•закалянець 1« под калянець.
•заканархаць— см. под канархаць.
•заканурка-ркі-рцы, ж.—конура(тесное, темное, грязное помеіценйе, Жйлье, С.). Гсл.
•заканькаць—см. под канькаць.
•закапыліць губы—сделать жест губамй, когда что-л. не нравйтся(надуваться, С.) Шсл. Бачыш ты яго: губы закапыліў. Ст. •закараць— см. под караць.
• закарэць см. под карэць.
•закарцёла, безлйч.—см. под карцёць.
•закарцёць с « под карцёць. •закарцёцца— см. под карцёцца. •закасаваць— см. под касаваць.
• закасааай,ь-сую-суеій-суе; повел.-суй-суйма, несоверш., перех.—засучйвать. Ар.; Шсл.; Гаравічы Куз. (Ксл.); Нсл. 170. He закасавай рукаваў. Нсл. Соверш. закасаць-шў, закашаш-ша—засучйть(заворотйть, Растсл.) Шсл.; Нсл.; Ар.; МГсл. Закасаў рукавЫ, каб не запэцкаць у гліну. Ст. Закасаўшы рукавы ходзе. Нсл. Прйч. закасаны—засу-ченный. Нсл. 170. Закасаныя рукавы. Нсл. Рукавы ў яго заўсёды закасаныя. Корзюк.
закасавацца
405
заклычыцца
падкасаваць-с> ю-суеш-суе; повел.-суй-суйма, несоверш.—подбнрать ннз одежды. Ар.; Шсл. Тут няглыбокая вадах можна й не падкасаваць сарочкі. Ст. Соверш.
падкасаць, падкашў-шаш-ша—подоб-рать нйз одежды, Ар.; Шсл. подогнуть(по-лы, рукава) Гсл. Пастух падкасаў крысы. Стаішча Чаш. (Ксл.). Падкасала яна спадніцу. Ст.
•закасавацца-суюся-суешся, несоверш., возвр.—засучйваться. Ар.; Шсл. Закавайся, закасайся(не закашыся? С.), a то па-МОЧЫШ руКаВЫ, КрЫСЫ. Нсл. 170. Соверш. закасацца, закашўся-шашся— засучнть-ся. Ар.; Шсл. Закасалася баба аж na пуп ды йдзе па вадзе. Ст.
падкасавацца, несоверш.—подбйрать себе ннз одежды. Ар. Падкасавайся, каб не запэцкацца. Ст. Соверш. падкасацца, падкашўся-шашся—подобрать себе нйз одежды. Ар.; Шсл. Деепр. пройіл. вр. ПЯД-касаўшыся—подобрав нйз одежды.
•закашаляць—см. под кашаляць. •закашаляцца—под каіцаляцца.
• закатўлак-лку, предл.-лку, м.—узкдй проход между двумя строеннямн. Ксл. У закатулку зложана кайстрыца. Закур’е Чаш. (Ксл.). Ср. закабаек.
•закавўлак-лку, предл.-лку, м.—переулок, пнз. узкнй переулок. Растсл.
•закаўнёрыць-ру-рый/-р«. соверш., перех,-—взять за воротннк(за шнворот, С.) Ксл. Я цябе закаўнёру зараз. Берашаўцы Беш. (Ксл.).
«закаўрашы-шоў—манжеты. Растсл.; пнз. • закацГцца—под каіўцца.
•закачаць— см. под качаць.
•закачацца—см. под качацца.
•закід-аваць-аць-аць—см. под кідаць. »закілгаць—< м под кілгаць.
•закілзаць— см. под кілзаць.
•закілзы-заў, едйнств. ч. нет— уднла. НК: Очеркн, Но. 761.
•заюнуць—см. под кідаць.
•закінуцца—<-н. под кідацца.
• закіп-лу, предл.-ne, м.—закнпанне. Нсл. 170. Пры самым закіпе абярнуў гаршчок. Нсл. • закіпёць гм тд кіпёць.
•заіар-оваваць-аваць—см. под кіраваць.
•закірмашав-аць-ачйя—nod кірмаша-ваць.
«закісь«, ж.—закваска. Закісь ляжыць на дне дзяжы дзеля закісі хлеба раш-чыненага. П. Татарыновіч(у лісьце).
• закітаваць см. под кітаваць.
• заклад-ф, предл.-дзе, м. 1. залог, Шсл.; Ар. заложенное нмуіцество нлн веіць. Стт. 1529, сл. На заклад купіў мукі. Ст. Кажух аддаў у заклад. Ст.
2. парн. Ар.; Шсл.; Ксл.; мгсл. Ну, пойдзем у заклад, што мая праўда. Марцінкава Куз. (Ксл.). Што дасі ў заклад, калі я ня так кажу. Ст.
3. (юрйд.)—денежный штраф, указанный в постановленнях суда для случаев нх нарушення. Маем даваці а бясьпечнасьць здароўя падданым нашым, за пахвалкамі чыімі-колечы проці іх, на кажнага з канцлярыі нашае лісты заручныя і закладу на іх казаці апісаваці межы шляхты — з абу старон маець быці заклад або зарука пакладана. А хто бы абнесен будучы ўрадоўне лістам нашым або ўраду нашага заручным, а чараз тот заклад каго забіў, тагды горлам маець быці каран бкзь міласэрдзя. Стт. 90. •закл-адаць-асьці—см. под класьці.
•заклад-ацца-аеьціся—см. под класьціся.
• закладня-мі-ні, ж.—ломбард. •закладнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. заложннк. мгсл.
2. залогодатель. Нсл. 170. Закладнік і закладу адрокся. Нсл.
•закладніца-^ы-^ы, ж. 1. заложннца.
2. залогодательннца.
•закладзіны-наў, едйнств. ч. нет. 1. зак-ладка дома н др. Ксл. Учора ў іх закладзіны быт. Глебаўск Сян. (Ксл.).
2. молебствне н угоіценне прн закладке дома. Нсл. 170;Дсл. 239. Сядні былі зак-ладзіны. Дсл.
•заклапацГць—см. под клапаціць.
• заклапаці'цца - см. под клапаціцца.
• заклётак-тмку, предл.-тку, м.— прнст-ройка к(задней стороне) клетн. Ксл. У заклетку палажы ворчык. Мікалаёва Сір. (Ксл.).
•заклякатаць—см. под клякатаць.
•заклякнуць—CJM. под клякаць.
•закляты—заколдованный. Гсл.
• заклГбіць—прншнть. Заклібіў другую біруболку. Дсл. 239.
•заклік-гку, предл.-іку, м. 1. КЛНЧ, Гсл. зов, прнзыв. МГсл.
2, вызов, Гсл. вызов охотннков на какое-л. дело. Нсл. 170.
3. возванне. мГсл. Мой заклік вапнай не залепяць. Дубоўка: Браніслава(Прыйсьце, Ho. 1). • заклГк-аць-йі(ь—см. под клікаць.
• заклі"міцца(? С.), соверш.—сделаться ’’каляным", твердым. Дсл. 239. Хуста заклімілася. Дсл.
•заклін-ну, предл.-не, м.—заклннанне(сло-весная формула, обладаюіцая, по ве-рованням, магнческнмн нлн чудодей-ственнымн свойствамн, С.). Нсл. 170. Поп зрабіў заклін на залом. Нсл.
• заклінаць-бі-йеш-ае; повел-ай-ёйма, несо-верш.. перех.—заклннать, суеверно стре-мнться воздействовать на кого, что-л. снлою заклннаннй( "заклінаў”).
•закліньнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м-—заклннатель. Ср. заклін.
•закліньніца-чьг-чы, ж.—заклннательнй-ца. Ср. заклін.
• заклычыцца—см. под клычыцца.
закражаваць
406
закутак
• закражаваць-жўю -жўеш-жўе, соверш.. област.—разрубнть дерево. Дсл. 240. Дзерва закражавалі. Дсл.
• закрайчык, м.—край леса. Дсл. 240. Вышаў на закрайчык лесу. Дсл. •закрактаць—nod крактаць. •закранўць—nod кратаць.
• закраса-сы-се, ж.—прйправа; то, что сообіцает(кушанйю, С.) лучшее свой-ство. Гсл. прдправа в кушанйе. Ксл.; Ар. ”3акраса”не остается без влйянйя на вкус кушаняя, составляя часто необходнмую часть его, как то: молоко в супах, ”закалота”в "капусьце"н проч. НК: Очеркн 35. Сала вышла й на закрасу нічога няма: ямо поснае. Суднае Куз. (Ксл.). Адпалы ад гуркоў квет, як і пустаквет, ідуць на "закрасу" халадніка. НК: Очеркн420.
КНІГІ ОНЛАЙН
