Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. светлорусый. Нсл. 218. Наш non мала-дзенькі, яго вус залаценькі. йз свад. песнн. Нсл.
• залаўка-ўкі-ўцы, ж.—способ лечення прл нагнётах. Беліда Сян. (Ксл.).
•заланўсты-тая-тае—золотнстый. Го-лас чысты, залацісты зь імі зьліты. Гарун (ст. ’’Песьня звон”).
• залачэць-эе; повел.-эй-эйма, несоверш.— рассветать. Ксл.;Іг. Ужо пачало залачэць. Дзямідавічы Чаш. (Ксл.). У нас ЯШЧЭ чуць залачэе, а ўжо выганяюць статак. Нава-сёчкі Сян. (Ксл.).
•залачком, нареч.—на рассвете. Ксл. Бацька яшчэ залачком пашоў да места. Мікалаёва Куз. (Ксл.).
•залежнік-zxa, предл.-іку—заложнікі. Ар. •залэпаць— см. под лэпаць.
•залёглы-лая-лае, 1. залежалый. Нсл. 172; БНсл. Залеглы тавар. Нсл.
2. йспортйвшййся от долгого лежанчя. Залеглы хлеб. Нсл. Залеглае адзецьце. Тм. •залёяцца, 1. погаснуть(об углях). Шсл. Залеяўся жар у ямцы. Ст.
2. загрязнуть(о телеге). Шсл. Калёсы залеяліся ў глею. Ст.
3. отравйться(водкою). Шсл. Піў, піў, пакуль аж не залеяўся. Ст.
• залезыцся[залёзца]-зуся-зешся, соверш. на што—разжнться, раздобыться. Гсл. Пахадзіў па суседах, залезся на нарогі. Гсл.
• залежаць-жу-жыш-жа, несоверш. ад каго-чаго, 1. завлсеть. мгсл.; Ар.; Бясл. Мы залежым ад пана. Нсл. 172. Ад цябе залежа, ехаць ці ня ехаць. Нсл. У нас усі парадкі залежаць ад бацькі. Добрае імсьц. (Бяльсл.). Жыцьцё залежа ад тога, па якой дароЖЦЫ пойдзеш. Сохана Імсьц. (Бяльсл.).
2. (на кім)—лежать на ответственностй. Гэта ўсё на табе залежа, залежала, а ты заняхаў. Нсл.
3. (каму на кім, на чым)—хотеть(-ся), желать, быть заннтересованным. Імне на гэтым не залежа. Яны закладалі са-матужныя школы, бо ім залежала на асьвеце сваіх дзяцей.
• залёжна ад чаго—в завнсймостн от чего.
• залёжнасьць-ці, ж.—завнсймость. Ар.; Гсл.; Бяльсл.
узаемная залежнасьць—взаймозавнсй-мость.
•залежны-ная-нае—завнснмый, подв-ластный, подчйненный.
залежны стан—страдательный залог. •залекатаць—с.ч. под лекатаць.
•залётась, нареч.—в позапрошлом году. Ар.; Шсл.; Ксл.; Нсл. Гэта яшчэ залетась было. Ст. Яшчэ залетась ён памер. Лужасна Куз. (Ксл.). Яшчэ залетась жаніўся. Нсл. Залетась быў тут. Нсл.
•залёташні, -няя-няе—позапрошлогод-Нй. МГсл.; Нсл. 173; Ар.; Шсл. Ігнат прадаў залеташняе збожжа. Ст. Залеташнюю сварку ўспамінаеце. Нсл. Залеташнім жытам засеяў. Нсл.
• залётаваць-тлую-туеш-туе: повел.-туй-туйма, соверш.—остаться на лето. Нсл. 173. Саха мая ў цябе залетавала. Нсл. Глядзі, не залетуй там. Нсл.
•залёткі-ткаў, едйнств. ч. нет.—плата за летнюю службу, Нсл. 173 сезонная плата за летнюю службу. Залеткі твае пра-падуць, калі папсуеш. Нсл.
• залёвы, мн. ч.—сйльные продолжй-тельные дожда. Нсл. 172. Бог нас карае гэтакімі залевамі. Нсл. Ср. лівун.
залёпаць
409
залучаць
•залёпаць—с.м. под лёпаць.
*залізаваць-тую-туеш-туе, залётаць-—заступаться. Дсл. 241. Ня ўсё ты будзеш залётаваць за яго. Дсл. Матка за дачку залётавае, як птушка тая. Дсл. Чаіца залётавае, сабакі ад дзяцей адводзе. Дсл. He сама я залётала. Ц. С. Хоцькава Сыч. (Дсл.).
• залёты[?С.]-таў, мн. ч.—занскнванне расположення девнцы, Нсл. 172 ухажн-ванне; флнрт. БНсл.; Гсл. У залёты ходзе, паехаў. Нсл.
• заляганьне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—препятствуюіцее обстоятельство. Нсл. 172. Тут нейкае ё заляганьне, што ня можна выняць. Нсл. Заляганьне крыві. Нсл. • залягаць-аг, несоверш. 1. мешать, пре-пятствовать. Нсл. 172. Кроў залягае. Нсл. Тут нешта залягае. Нсл.
2 . (перех.у-заграждать. Ты мне ў гэтай справе дарогу залягаеш. Нсл. Соверш. залёгчы. Падводнікі дарогу заляглі. Нсл. 172.
• залягацца-аюся-аешся, несоверш.—за-лежнваться в болезнн. Нсл. 172. He залягайся, а як-лень правалакайся; залежышся, доўга хварэць будзеш. Нсл. Соверш. залёжыцца. Нсл. См. под залягацца. • заляжалы-лая-лае—залежалый. Хо-даньне агаляе жыцьцё, узварачае яго, як капу заляжалага сена. зсд зоз.
•заляйцаць— см. под ляйцаць.
•заляпаць—под ляпаць.
•залятць—см. под лягііць.
• заляскапь гм под ляскаць.
• заля-таць-цёць—см. под ляцёць.
• залік-іку, предл.-іку, м.—зачнсленне, зачет. Без заліку аддалі ў некруты. Нсл.
• залікавы-вая-вае— зачётный. БНсл. •зал-іпаць-тчг—под ліпці.
•залшіак-й/кр, м.—нзлншество, нзлншек. Нсл. 173; БНсл. Істу аддай, а залішак мабе вазьмі. Нсл.
• залішку, нареч. 1. нзлншне, сверх над-лежаіцего. Нсл. 173. Залішку даў, вымагае. Нсл.
2. слншком. Нсл. 173. Залішку дуроне хлапец. Нсл.
• залі'шне, нареч.—чересчур. Шсл. Няма чаго дурэць, дзяціна, залішне. Ст.
• залішні-няя-няе—нзлншннй. БНсл. •залітаваць— см. под літаваць.
• заліваха-х/, обіц.—постоянный пьяннца. Шсл. Знашоў каго сабе ў таварышы — заліваху гэтага. Ст.
• заліванка-нкг-нцы, ж. 1. постный суп с КОНОПЛЯНЫМ МОЛОКОМ. Нсл. 173.
2. (перен.)—телесное наказанне. Нсл. 173. Далі ім добрую заліванку. Нсл.
•заліваньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.
1. лекарство, котороедают лошадн, чтобы пронзвесть понос. Нсл. 173.
2. строгое телесное наказанне. Заліваньне панскае доўга будзе помнець. Нсл.
3. неумеренное угоіденне водкою. Нсл. 173. Запраўднае там было заліваньне. Нсл.
4. продолжнтельный залнвной дождь. Нсл. Гэта заліваньне патопу зробе. Нсл. •зал-іваць-гць— см. под ліць.
•зал-івацца-ггд^а—<м. под ліцца.
• залівец, заліўца. предл.-ўцу, зват.-ўча, м.—утопленннк. Дсл. 241. На заліўца захаладала. Дсл.
•заліўка-ўю-ўцы, ж. І.жндкость, которой заправляют кушанне. Таўкучь у ступе каноплі, разводзяць вадою, цэдзяць і гэтым малаком беляць капусту, буракі, крупеню. Такая закраса шмат лепшая за малочную, ячная крупеня із "заліўкаю" вельмі смачная. Косіч 53—коровье н коноплянное молоко. Нсл. 173.
2. (обт.)—чересчур смеюіцнйся, хохотун-нья. Нсл. 173. Заліўка дурная, глядзі, што зальлецца ад сьмеху. Нсл. Цыц ты, заліўка, за табой нічога ня чутна. Хведараўка Краснап. (Бяльсл.).
3. клнчка голоснстойсобакнс дрожаіцнм ГОЛОСОМ. Дсл. 241.
•зал\ўтл-ная-ное, 1. залнвной, затап-лнваемый водой прн разлнве. Ар. Заліў-ная сенажаць. Ар.
2. пронсходяіцнй от залнтня. Дсл. 241.
заліўная сьмерць—пронсходяіцая от утоплення.
•заліць I, залю, золіш-ле, несоверш. ка-му—прнчннять досаду, досаждать. Нсл. 217. Кажан дзень золіш імне. Нсл. Соверш. назаліць—надоесть, досаднть. Нсл. 308. Назаліў ты імне сваім упорам. Нсл. Отгл. ймя <тй< назалёньне-ня, предл.—ню—надо-еданне. Нсл. 307. Назаленьня твайго навек не забудуся. Нсл. Многократ. назаляць-яю-яеш-яе; повел.-яй-яйма, несоверш. каму-—надоедать, (Гсл.) досаждать. Нсл. 308. Кажан дзень ты імне назаляеш сваімі дакукамі. Нсл. Отгл. ймя суіц. назаляньне-ня-ню—надоедлнвое прнставанне. Гсл;
• зал-іваць-гі^ь II—под ліць. •зал-івацца-іцца—см. под ліцца. •заліч-аць-ыііь—тд лічыць. •залічны-ная-нае—зачётный.
• залвань-нг; мн. ч.-Ні-няў, ж.— место впадення в реку другой рекн нлн ручья. Бяльсл. У нас залвань завуць яшчэ "вусь-цень”. Касьцюковічы (Бяльсл.).
• залвіца-цы-цы, ж.—золовка. Ар. Дзе-вяры, як зьвяры; a залвіцы, як зьвярыцы. 11 з песнн.
• залўга-угі-узе, ж.—залуговая сторона. Нсл. 173. Дарога на залузе. Нсл.
•залўдзіць— cm. nod лўдзіць.
•залўжжа-жа; мн. ч.-жы-жаў, ср.—место за болотамн. Гсл.
•залука-укі-уццы, ж.—вербовка. БНсл. Ср. залуч-аць-ыць.
•залўпаць— см. под лўпаць.
•залутць—под лупіць.
•залуп-іцца-ляца—см. под лупіцца.
• залуч-аць-ыць—см. под лучыць.
залучацца
410
за малінку
•залуч-ацца-ыцца—см. под лучйцца.
•залыпаць—<м под лыпаць.
• залюбадружна, нареч. 1. в значеннн любвн н дружбы, по доброму согласню. Дсл. 242. Выпілі залюбадружна гарэлкі. Дсл.
2. в добром согласнн. Дсл. 242. Будзе йсьці справа міла, залюбадружна. Дсл. Мы не браты зь ім, жывем залюбадружна. Дсл. •за-любкі, нареч.—очень охотно, с лю-бовью, с радостью, с удовольствнем. Гсл. За-любкі можна пайсьці за гэтага дзяцюка. Гсл.
•залюкаць—см. под-люкаць.
• замога-огі-озе, ж.—состоянне, нму-іцество; зажнточность. Вят. (Даль). Подле замогі будуйся. Вост. (Даль). Ср. замагацца. •ЗаМОЖНа, нареч.—заЖНТОЧНО. Шсл.; Бяльсл. Наш Ян жывець заможна. Кокатава імсь-ц.(Бяльсл.). На пасеццы ўсе жывуць за-можна. Ст. ..
•заможнасьць-u/, ж.—зажнточность, Гсл.; Нсл. 175 благосостоянне. Нсл. 175. He вялікую маю заможнасьць, а не галодны хвала Богу. Нсл. Пан сярэдняе замож-насьці заўдавеў. Дзьве Душы 3.
•заможны-ная-нае—зажнточный. НК: Под. пос.. Но. 93; Гсл.; Бяльсл.; Растсл.; Шсл.; Ксл.; Вят.(Даль), состоятельный. мгсл. Наш Янка дужа заможны. Улянавічы Сян.(Ксл.). Андрэй Паўлюкоўзаможны гаспадар. Ст. Дзеўка заможнага двара. Нсл. Заможны мужык. Дсл.244. Заможныжыхар. НК: Под. пос. 94. Ласкат. заможненькі. Вят.(Даль). Увелйч. замажнюсенькі.
•замок-ліка; мн. ч.-кі-коў-ком-камі-кох, м.
1. замбк. Ар.; Варсл.
2. вырезкн в конце доскн для укреплення яіцнка. Варсл. Гэта іскрыпка роблена ў замкі. Варсл.
•зам-окц-акаць—см. под мокці.
•замолада, нареч.—смолоду, Нсл. 175; БНсл. будучн молодым. Замолада наўчыўся красьці. Нсл. Ня кайся рана ўстаўшы, a замолада ажаніўшыся. Брс. (Ляцк.: Посл. 57). •заморак-рка, предл.-рку, м. 1. яйцо с мертвым ПЛОДОМ. Ар.; Вял.; Варсл.; Бясл.
2. (хнлое, слабое, фнзнческн недораз-внтое суіцество, С.) заморыш. Гсл.; БНсл. Дзяцё заморак. Нсл. 175. Семя заморак. Тм. •заморкавы-вая-вае—нсхудалый, то-іцнй, Нсл. 175 недоразвнвшнйся. Замор-кавае дзяцё. Нсл. Заморкавае семя. Нсл.
• заморна, нареч. 1. до усталостн. Дсл. 244. Скакалі заморна. Дсл.
2. утомнтельно.
•заморны-ная-нае—утомнтельный. Дсл. 244. Кабыле не заморна (нареч.) па добрай дарозе. Дсл.
•замова-вы-ве, ж.— колдовскнй заговор, Ар. заговор. БНсл. Уменьш. ЗЯМОўка-ўКІ-ўцы, ж,— колдовскнй(чародейный, Нсл.) заговор, Гсл.; Нсл. 177 заговор. БНсл.
Замоўка крыві. Нсл. Замоўку знае ад гада. Нсл.
•зам-овіць-аўляць—ом. под мовіць.
• зам-овіцца-аўляцца—см. под мовіцца.
•замоўка-ўкі-ўцы, ж. 1. словесное хода-ходатайство. Гсл.; Нсл. 174. Закінь пану за мяне замоўку. Нсл.
2. колкость. Гсл.; Нсл. 174. Адзін аднаму зрабілі замоўку дый пасварыліся. Нсл.
3. См. под замова.
•замоўклы-лая-лае—жалкнй, убогнй. Ск. •замоўкці—nod моўкці.
• замоцна, нареч.—крепковато, снльно-вато, многонько, Нсл. 175 слншком крепко, слншком снльно.
• замагацца-аюся-аешся; повел.-айся-ай-мася, несоверш.—прнходнть в благосос-тоянне, Нсл. 175 становяться на ногн, опнраться. Сусед наш замагаецца пат-роху. Нсл. Соверш. замагчыся-гўся, за-можашся, 1. стать на ногн, опернться.
КНІГІ ОНЛАЙН
