Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•запорышчны-ная-нае, прйлаг. к "запо-рышча’’—к "запорышчу” относяіцнйся. Нсл. 180. Запорышчная кроў, хвароба. Нсл. •запогатаві, нареч.—тем паче. Нсл. 180. Калі табе, то імне запогатаві. Нсл.
•запаганіць—под паганіць. •запаіаніцца-<« тд паганіцца. •западабаць—см под падабаць. •запа-даць-сьш—см. под падаць.
• запаруаа-дкі-дцы, ж.—тюрма. Нсл. 177. Датуль краў, пакуль у западку лўчыў. Нсл.
• западзь-дзг; мн. ч., род.-дзяў—тяжёлая почва на северной стороне холма, Варсл. поле покотое на север, где обычно рож растет с метлнцей. Даль, ІУ нзд. 1526. На гэтай западзі, дык хіба можа авес калі парасьцець. Варсл.
•запаз-вацца-ыва^д— см. под звацца.
•запазушша-ша, предл.-шу, ср. (НК: йгры 37) — заўлоньне.
• запазьшць—nod пазыйць. •запазьнГцца—под пазьніцца. • запазычанасьць-ці, ж.—задолженность. Ср. запазычыцца (под пазычаць ).
• запазычыць с м под пазычыць.
• запаз-ычацца-ычыцца— см. под пазычаць. • запакаваць— см. под пакаваць.
• запакавацца см. под пакавацца.
•запакГдзішча-ча, прейл.-чу; мн. ч.-чы-чаў, ср.—заброшенное состоянне. Дсл. 247. Старая жывець у запакідзішчу. Дсл.
•запал-лу, предл.-ле, м.—вспышка, мгно-венное раздраженне, горячка. Нсл. 178. У запале ня помне, што робе. Нсл. 3 запалу выцяў. Нсл.
•запалохаць,—см. под палохаць.
•запаланёньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—плененне, нашествне. Нсл. 180. Запа-ланеньне запраўднае ад блашчыц. Нсл. •запаланёць,—см. под паланець.
•запаланяць-яю-яеш-яе, несоверш., nepex. 1. брать в плен. Нсл. 180. Нёпрыяцелі нашых, а нашы нёпрыяцеляў у вайну запала-няюць. Нсл.
2. грабнть. Нсл. 180. He баючыся Бога маё дабро запаланяюць, запаланілі. Нсл.
запалатць-ню-нішіне, соверш. к запала-няць 1, 1. взять в плен. Нсл. 180. Шмат Пранцузаў запаланілі.
2. соверш. к запаланяць 2,—ограбнть.
•запаласкаць,—под паласкаць.
•запалавёцца,—см. под палавецца. •запалаць,—см. под палаць I.
• запалёньне-ня, предл.-ню, ср.—воспа-ленне. МГсл.; Шсл.; Ар.; БНсл. Хварэе на запаленьне лягкіх. Ст.
•запал-яць-іць,—см. под паліць.
• запальчыць-чу-чыш-ча, соверш., перех.
—зарубнть "палцы" в бревне, чтобы оно входнло в паз ("чапялу”) другого бревна. Варсл. Я сьцяну запальчыў, можнаўстаў-ляць вужакі. Варсл.
•запалы-лая-лае—впалый. Далёка запа-лыя вочы іскрыліся чорным агнём. ЗСД 89. Паказала глыбака запалыя вочы. зсд 343. Гэтыя аконцы, бы запалыя мерцьвяковы вочы, жудасна пазіралі. Лынькоў: Воўчы лог (Калосьсе, Но. 2, 1935 г, стр. 98).
•запамога-огі-озе, ж.—вспомоіцество-ванне, Шсл. матернальная поддержка, Варсл. оказанне помоіцн. Малая зь дзевак запамога. Ст. Ён мае запамогу ад дзядзь-КІ. Варсл.
•запамаг-аць-чьг,— см. под памагаць.
•запамагацца,—см. под памагаць.
•запамажэньне-ня, предл.-ню, 1. вспомо-женне, Нсл. 180. оказанне помоіцн, под-держкн. Запамажэньне даць беднаму. Нсл.
2. пособне.
•запан-ну, предл.-не, м.—фартук. Бясл. (У Палешак) сарочкі — як белы сьнег, на плячох і "запан" (хвартух) цікава вышытыя ніткамі розных колераў і ўзораў. Жыздр.. (Макснмов, С.: Белорусская Смоленіцнна с соседямн. Жнвопнсная Россня, т, ІП, 429). У нас запан завецца, не хвартук. Ц. с. Мужылава Акуліцкае в. Бранск. (Будде: Тула-Орел, 86). Дзе ж гэта мой запан, як жа я пайду бяз запана. Іванаўка Хоцім. (Бясл.).
•запанаваць,—см. под панаваць.
•запанёлы, -лая-лае—почувствовавшнй себя барнном. Запанелы ня помне, як бегаў босенькі. Нсл. 178.
запанёць
416
запачываньне
•запанёць-ёю-ёеш-ёе; повел.-ей-ейма, со-верш.—стать паном, пнз. почувствовать себя барнном, загордйться, зачванйться, разнежйться. Запанеў Мікола, ні зь кім ня хоча гаварыць. Ст. Запанеў, пірага заха-цеў. Нсл. 178.
•запар, нареч.—подряд, непосредственно одйн за другйм. Паляўнічы выстраліў запар два разы. Варсл. Два тыдні запар у Маскве выступаў Беларускі Вялікі Тэ-атр. Бацьк. Но. 1-2(615-616).
•запароха-охг-осе, ж. 1. засоренйе, пы-лннка попавшая в глаз. Нсл. 180. Ніякае запарохі няма ў воку. Нсл. Уменый.
запарошка-шкі-шды—засоренйе. Нсл. 180. Запарошка вока. Нсл.
2. перен.—укорйзна. Нсл. 180. Ніякае запарохі няма на сумленьню. Нсл.
запарошына-ны-не, ж.—тоже, что"запа-роха” в обонх знач. Нсл. 180.
•запарой, нареч.—не вовремя. Ня ўзру-шайся запарой! — пачаў раптам супа-коеваць Міхалка. Можа як-колечы пройдзе ўсё гэта... Цэлеш: Дзесяць 21.
•запарам, нареч. 1. однйм прнёмом. Шсл. Запарам выпіў чарку. Ст.
2. непрерывно повторяя. Шсл. Запарам два разы схадзіў у той канец. Ст.
•запарушьіць,—с.м. тд парышыць. •запарыць,—сл. под парыць.
•запас-сі', предл.-ce, м.—собранйе Жйзнен-ных прнпасов й другнх предметов, необходймых на будуіцее время, Нсл. 178. запас. Шсл.; Ар. Запас бяды ня чыне. Послов.—запас пйсть-есть не просйт.
у запас—про запас. Хто галодны будзе (забароненае) есьць, але недаволі і ў запас ня браць, Пан Бог адпусьціць. Кіт. 6868. A гэта няхай будзе ў запас. Ар.
•запасаваць-бую-суейі-суе, несоверш. каго, што—выгонять весной первый раз скот B поле. Н. (Демнд: Веров); Шсл. пастух запасавае ў Івана. Войстрава Сьміл. (Шсл.).
•запасіна-ны-не, ж 1. рабочее орудде. нк.: Очеркн, Но. 682.
2. дуплйкат того й другого предмета. нк.: Очеркн, Но. 682.
3. всякнй хозяйственный снаряд, срабо-танный дома, собственнымй уснлйямй. НК.: Пособ. Но. 8.
•запасіць, запашу, запасіш-се, несоверш.. перех.—запасать. Нсл. 178; БНсл. Запасіць, назапасіць на зімў дроў, хлеба, лык. Нсл. Соверш. назапасіць—запастн. Нсл. 178.
Назапась сена да Міколы, дык ня бойся ЗІМЫ НІКОЛІ. Послов. Скрыль Пух. (Шсл.). Соверш. пу>ызапасіць-пашу-пасіш-пасе —прйготовнть на запас, Шсл. запастй несколько. Прызапасіў корму на ўсю зімў. Ст. Соверш. узапасть-ашу-асіш-асе, повел-ась-асьма, соверш. каго, чаго—обес-печнть себя чем-л. на случай необходй-мостй, запастн. Узапасіў дроў на зімў. Ст.
•запасіцца, запашуся, запасішся, несо-верш.. возвр.—запасаться. Нсл, 178. Здаецца запасіліся, назапасіліся сенам, а ня стала пад вясну. Нсл. Соверш. назапасіцца —запастнсь, обеспечйть себя запасом. Нсл.
•запаскўдзіць,—<«. под паскудзіць. •запаскўдзіцца,—под паскудзіцца.
•запасьліва, нареч.—с запасом. Ксл. За-пасьліеа ў яго з дрыўмі — яшчэ леташнія ё. Вярхоўе Беш. (Ксл.).
•запасьлівасьць-ц/, ж.—свойство по знач. прйлаг. "запасьлівы”—бережлввость, храненйе запаса, Нсл. 178. запаслввость. •запасьлівы-вая-вае—запаслйвый. Шсл. Во дзе запасьлівы чалавек'. усяго ў яго знойдзеш. Ст.
•запасьнічаць-аю-аеш-ае, несоверш.—хра-ннть, беречь запас. Нсл. 178.
•запасьвіць,—сж под пасьвіць.
•запатка-шкі-шцы, ж,—род аренды. МГсл.
•запашнік-wa, предл.-іку, зват.-iua, м.—co-участнйк в обработке землй, Гсл. земле-делец, обрабатываюіцйй, за половдну урожая, своей снастью хозяйскую зем-лю. Варсл. Наш сусед прапытуе добрага запашніка. Варсл.
•запатылак-лка, м.—клйнок, забнваемый под кольцо ("баньку”) для укрепленйя шейкй косы на рукоятке. Варсл. Пабі запатылак, каб каса не чапалася. Варсл. •запаведзь-Эзі, мн. ч„ род.-дзяў, ж.—обь-явленне о ймеюіцйхся сочетаться бра-ком Ар.; Нсл. 180. Тры запаведзі вышла. Нсл. Далі на запаведзі. Ар.
•запавётра-ра, предл.-py, ср.—поветрне, быстро распространяюіцаяся эпддемйя. Запаветра яго вазьмі. Нсл. 180. Запаветра яго ганяе ўсюдых. Тм. Увелйч. запавёт-рышча-чо, предл.-чу—поветрйе (быстро распространяюіцаяся эпндемня, С.), заразйтельный воздух. Нсл. 180. Запавет-рышча нейкае на каровы. Нсл.
•запавётрыць-ру-рыш-ра, соверш.—зара-знть воздух, завонять. Гсл. Здыхатою запаветрыла. Гсл.
•запавётрыцца,—см. под паветрыцца.
•запаўдня, нареч.—после полудня. Нсл. 180. Сонца ўжо запаўдня, а палуднаваць не даюць. Нсл.
•запаўз-аць-ьгд, см. под паўзьці.
•запачьінак-нку, м.—отдых. Нсл. 181. Запачынку няма спакойнага ні ўдзень, ні ночы.
•запачьівак-ў7<у, м.—отдых. Нсл. 181. Запачыўку не даюць. Нсл. См. супачынак. •запачываньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў—отдохновенйе (с оттенком почте-нйя, С.) Нсл. 181. Пан пашоў на запачы-ваньне. Нсл.
запачываць
417
запінаць
•запачываць-йю-äeuz-de—поконться (с оттенком понтення, С.) Нсл. 181. спать. Запачывай з Богам. Нсл. Соверш. запачыць-ыну-ынеш-ыне, Нсл. 181. Пан запачыць пашоў. См. супачываць, супачыць.
•запачыць,—nod запачываць.
•запэўне, нареч.—наверное, без сомнення. Нсл. 178. Запэўне ён цяпер у дварэ. Нсл. •запэўніць,—см. под пэўніць.
•запэўніцца,—см. под пэўніцца.
• запэўны (запеўны, НспЗ-ная-нае—не-сомненный, верный. Нсл. 178. Запэўны прыбытак. Нсл.
•запэцкаць,— см. под пэцкаць.
•запэцкацца,—см. под пэцкацца. •запх-аць-нўць,—см. под пхаць. •запхнўцца,—см. под пхацца, пхнуцца. •запек—место для спанья за печкой (около печй). Бясл. — запечак. Уменьш. запечак(запёчак, Нсл.)—часть крестьян-скнх полатей ("полу", С.) около печн, куда свалнвают одежду, хлам, н где нграют детн, Шсл. место устранваемое, особенно для детей, за печью. Нсл. 179. Ну, дзеці, марш у запёчак, ваша там месца, a ня каля столу. Ст. Вылазьце, дзятва, з запёчка. Нсл. Выскачыў карпечка з запечка. Послов. Нсл. Багатую сястру на куце пасадзілі, а бедную проці печкі, на запечку. Дсл. 24.
•запёкаць,—см. под пекаць.
•запелескавацца,—под пелескаеацца.
•запёра-ры-ры, ж.—днафрагма. Бясл. Пазасыхалі запёры ў кабанчыка. Хведа-раўка Краснап. (Бясл.).
•заперадзіць-джў-дзгга-дзе, соверш., перех. —опереднть, обогнать. He тваім канём заперадзіць мяне. Нсл. Несоверш. запера-яжаць-аю-аеш-ае—опережать, обгонять. Нсл. 178. Запераджай, заперадзі падводы, шыбчэй паедзем. Нсл. См. выперадзіць. •заперач-аць-ыць,—см. под перачыць.
•заперачыцца,—см. под перачыцца. •запёрхавацца, 1. закашлнваться. Нсл. 179. Часта нешта ты стаў заперхавацца. Нсл.
2. останавлнваться во время рассказа. Нсл. 179. He заперхавайся, кажы па праўдзе! Нсл.
запярхнўцца, соверш. к заперхавацца 1, 1. закашляться. Нсл. 179. Запярхнуўся, аж вырвала. Нсл. Чаго ты гэта запярхнуўся? Тм.
2. остановнться во время рассказа. Нсл. 179. Казаў, казаў дый запярхнуўся. Нсл. •зап-ёрці-граць,— см. под перці.
•зап-ёрірся-ірацца,—см. под перціся. •заперць-ці; мн. ч.-ці-цяў, ж.—заточенне. Дсл. 247. Сядзіць жонка ягоная ўсё дома, слова ў заперці. Дсл.
•запёт-аваць-аць,— см. под петаваць.
•запётавацца,—см. под петавацца. •запёць,—см. под пець.
•запечак,—см. под запек.
•запёчак-чку, м.—небольшое простран-ство между печью н стеной, чтобы последняя не загоралась. Шсл. Кот залезу запёчак. Крамяні Пух. (Шсл.).
КНІГІ ОНЛАЙН
