Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•зарызыкаваць б м. под рызыкаваць.
•зарыкаць— см. под рыкаць.
•зарымсьціла, безлйч.—с.ч. под рымсьціць.
•зарыпёць—< « под рыпёць.
•зарыштаваць—под рыштаваць.
• засонак-нку, предл.-нку, м.—спячка, состоянне душевного оцепененйя, без-деятельность, пассйвность. Гэтае пы-таньнне быццам пабудзіла Васіля із засонку. Шакун: Сьлед 2. Бобік быццам прачхнуўся ІЗ засонку. Шакун: Сьлед 19.
•зас-ёсызі-ядаць—см. под сёсыіі.
•засоўка-ўкі-ўцы, ж.—дырка, в которую входйт "пругло". Бягомля.
•засаб, нареч.—друг прн друге. БНсл.
•засада-ды-дзе, ж.—запруда. Жучк.; Топо-ннмнка 14. Ha раццэ зрабілі засаду. Жучк.: Топоннмнка.
•засадка[засадка, Внрсл.удкі-дцы, ж.—от-гороженное место в хлеву, для по-меідення откармлйваемых свйней. Варсл.; Mix. Кормнага парсюка пасадзілі ў засадку. Mix.
•засадыш-ша, предл.-шу; мн. ч„ род.-шаў, м.—последняя н меньшая булка хлеба. Ксл. Алена пасадзіла засадыш у печ. Хадулава Куз. (Ксл.).
•заса-д’зГць,—<_w. под садзіць.
•засакатаць—под сакатаць. •засаладзіць— см. под саладзшь. •зас-ошў-апсьці-апці—см. под сапсьці. •засапсыдся—см. под сапсьці.
•засаромяцца— см. под саромяцйа.
•засароміцца™ под сароміцца.
• засарам, нареч.—стыдновато. Нсл. 185. Табе засарам гэта гаварыць. Нсл.
•засарамаціць— см. под сарамаціць. •засарамаціцца—под сарамаціца. •засарпаць—™. под сарпаць.
•засарпацца— см. под сарпацца.
•засаўка-ўкі-ўцы, ж.—задвйжка. мгсл.; Ар.; Mix.; Шсл.; БНсл. Hä нач засунулі дзьверы засаўкаю. Ст. Трэба да дзьвярэй прыбіць засаўку. Чашнікі (Ксл.).
•засха, засхі, зассе, ж. 1. засуха. Нсл. 187. Засха на полю. Нсл.
2. сухота, внутреннйй жар. Нсл. 187. Ад засхі ў роце язык паськяпала. Нсл.
•засёд-dy, предл.-дзе, м.— прйсест. За адным заседам вячэра з абедам. Послов. Рапан.: Прык. 249.
• засёяньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў—за-сеянное поле. У засеяньне на грунцех дворных жытам і ярынамі ўвязаньне даеана быці маець. Стт. 276.
•зас-еяць-яваць—см. под сёяць.
• засёдзець—под сядзёць.
•засёдз\ыа,а-джавацца—см. под сядзёць. •заседзь-дзі, ж.—зачаток, первоначаль-ная форма чего-л., способная к дальней-шему развнтню, росту(у насекомых й птйц). Чухны Крэўск. в. Аш. Адзін: Мухі ўзімку затым ё,што ўвосень доўга цёпла было, дык не паздыхалі. ДругЦгледзячы на адсталую ад сьцяны nanepy): Заседзь нейдзе ёсьць. Чухны Аш.
•засек[засёк, Шсл.) Пск.(Неропольскнй)-ку, у засеку, м.—закром. Нсл. 188; НК: Очеркн, Но. 554; Гсл.; Шсл.; Ксл.; Растсл.; ПНЗ; Неропольскнй; Дсл. 254. См. аруд. У яго поўныя засекі рознага збожжа. Нсл. Поўны засек аўсу. Вулянавічы Сян. (Ксл.). Насыпалі цэлы засёк грэчкі. Ст. Уменьш. засечак-чка, предл.-чку. Шсл.
•заселяпаць—с.м. под селяпаць.
• засена-ны-не, ж.—теннстое место. НК: Очеркн, Но. 898.
•засёнак-нка, м.—чулан, перегородка в сенях, для хозяйственных прнпасов. Нсл. 188. Пакладзі кажух у засёнак. Нсл.
•засень-ні; мн. ч..род.-няў, ж.—тень. Сонца ўстаеў засені густа-зялёных ліп. Лойка: л. песьня. Добра ўлетку пасядзець у засені. Вяжышча Беш. (Ксл.). Гранітны рыцар срэбнай статуэткай суцьмяніцца ў засені гальля. Кавыль: Думы 19. Сядай, бабуля, у засень на травіцы. Дуб: Чые рукі найпрыгожшыя? Уменьш. Засенка-НКІ, dam., предл. засенцы—тень. Ксл. Жнеі селі абедаць у засенцы. Сукрэмна Сян. (Ксл.).
•засердаваць—nod сердаваць. •засердавацца—см. под сердавацца. •зас-есыі-ядаць— см. под сёсьці.
•засётнік-ка, предл.-ку, м.—помеіценне за сушнльнею — "асецьцю”. Ксл. Вотрына ляжыць у засетніку. Зямковічы Сян. (Ксл.).
• засёвак-ў’лд', м.—семя, нужное нлн употребляемое на сеянне. Нсл. 188. Пазыч жыта на засёвак. Нсл.
•засёўкі-вак(-ўкаў), едйнств. ч. нет.—пер-вый день посева. Варсл. На засёўкі мы варылі груцяную кашу із салам. Варсл.
• засёўраць—побыть весною на ветре, влнянне обнаружйвается загаром й загрубенйем кожй на ляце. Пабыў дні два ў лесе, а глядзі від як засеўраў. Дсл. 251. •засёціна-ны, дат., предл.-не, ж.—засетнік. Ксл. У таку, як малоцяць, дык мякіну кладуць у засеціну. Выгары Куз. (Ксл.).
•засёцьце-г^я, предл.-цю', мн. ч.-ці-цяў, м.— засетнік. Гэта ж у мяне цячэць засецьце. Тур’я Чэрык. (Бясл.).
• засёчак-wca, предл.-чку, 1. отделенйе портмонэ, кошелька. Шсл. Партманэцік на тры засечкі. Ст.
2 .—см. под засек.
•засёрбаць -гч. под сёрбаць.
*засёзак-тку, предл.-тку, м.—помеіценйе за сушнльней — "асецьцю”. Ксл.
•засядлаць см. под сядлаць.
засяньнік
423
засмуці'пца
•засяньшк-гад м.—сарай на сено. пісараўка Імгл.(Сержп.: Отчет 5).
•засігаць— см. под сігаць.
•засіляць—под сіліць.
• засіліць—см. под сіляць.
•засілГцца сч. под сіліцца.
•засіпёць- r « под сіпёць.
•засівёлы-лая-лае—начавшнй седеть.
Купала: Шл. Ж. 83.
• заск-окнуць-очыць-акаваць—см. под ска-каць.
• заскабіць—под скабіць.
•заскабіцца—см. под скабіцца.
•заскаголіць—« м под скаголіць.
•заскала-лы-ле, ж.—скалозуб? Старому Нупрэю зь бярозавай люлькай у зубах здавалася, седзячы пад хатаю, што гэта "заскала”, — як ён зваў месяц, — чагосьці саромліва ўсьміхаецца. Васілёк-(Калосьсе, Но. 3-16, 1938 г, стр. 131).
• заскалўбіна-ны-не, ж. 1. неровность, впаднна нлн возвышенне на поверхностн в обіцем гладкой. Варсл. На гэтай дошцы дзьве заскалубіны ё. Варсл.
2. неровность на поверхностн тела, напр. нарыв, чнрей. Варсл. Да заскалубіны цела барзьдзей можа зараза ўплынуцца. Варсл. • заскалўбіць-блю-5гі«-бе, соверш., перех-—занознть. Ксл. Заскалубіў сабе палец. Дабрыгары Беш. (Ксл.). См. заскббІЦЬ.
•заскародзіць[заскарадзіць]—см. под ска-оадзіць.
•заскарўбці, заскарўбнуць-ну-неш-не, соверш.—засохнуть нлн замерзнуть в ком(о грязн, тесте). Варсл. Ночы быў марозік, дык балотца заскарубла. Варсл. • заскляппіь см. под скляпіць.
• заскробаць—<м под скробаць.
• заскрабаць—с«. под скрабаць.
•заскр-абацца-эбсьцгся—см. под скрабац-ца.
•заскрэгціся, заскрагўся, заскражэшся, соверш.—начать нздавать пронзнтельный, скрнпучнй крнк, свойственно лягушкам. Нсл. 185. Жабы заскрэгліся.
•заскрыгатаць см. под скрыгатаць.
•заскрыгаць -t M под скрыгаць. •заскварыць—см. под скварыць.
• заскуб-аць—< м. под скубаць.
•заскумацшь й под скумаціць.
• заскўрны-ная-нае—подкожный. Зас-курная кроў. Нсл.
• заслон[зуслон, зыслон], предл.-не, м-—небольшая(переносная, С.) скамейка. Шсл. Вядро стаіць на заслоне. Турэц(Сьміл.) Шсл. Прысядзь во на зуслоне. Ст. Падстаў зуслон, бо так ня ўзьлезеш на печ. Дукора Сьміл.(Шсл-). Адклала заслон, якім заўсёды запіраўся Корзюк нанач. Сяднёў: Корзюк. •заслона-ны-не, ж. 1. занавес, мгсл.
заслон, прнкрытне, преграда. Заслоны межы намі ня было. Кіт. і20а7.
2. деревянный нлн металлнческнй по-лукруг, которым закрывают печь. Гсл. Уменьш. засланка(заслонка, Дсл.)—полу-
овальная короткая досочка для закры-тня печн, (Дсл. 252) дверца нлн задвнжка для закрытня печн, заслонка. Ар.; Раст.: Северск 135.
3. заіцнта. Нсл. 185. Заслону мае, нікога не баіцца. Нсл. Ён мне вялікая заслона. Нсл.
• заслонка-нкі-нцы, ж. 1. плевка во внутренностях жнвотного около легкнх. Дсл. 252. Адарваў у вапра заслонку. надабе кроў выбіраць. Дсл.
2.—см. под заслона.
•засланяць-яю-яеш-яе; повел.-яй-яйма, несоверш., перех.—засЛОНЯТЬ. Ар. Соверш. засланГць-ню, заслоніш-не—заслоннть. Ар. Ці забылася языком рот засланіць? НК.: Бабы, 24.
• засланьне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—ссылка. Гсл.
•заслаць, засьцялю,— см. под слаць, сьця-лю.
•заслўга-угі-узе, ж.—заслуга.
•заслўгаваць І-гўю-гўеш-гўе; повел.-гуй-гуйма; несоверш. на што, 1. заслужнвать. Нсл. 185; іг.; Сакуны 81. Заслугуе на ласку маю. Нсл.
2. занскнвать. Нсл. 185. Заслугаваў на гасьцінец, ажно нічога не далі. Нсл.
•заслугаваць П,—см. под слугаваць.
•заслўгавацца-гўюся-гўешся, несоверш. на што, чаго—заслугамн прнобретать расположенне. Нсл. 185. Ласкі Божай заслугуйцеся. Кіт. 4баіЗ. Кажнаму заслу гу-гуецца. Нсл. 185. Ён шмат каму заслугу-ецца. Тм.
•заслўхацца,—nod слухаць.
•заслужоны-ная-нае—заслуженный, до-стойный по заслугам. Нсл. 185. Чалавек заслужоны перад царом і ўсімі. Нсл. 3 тых рэк маюць піць заслужоныя Божыя. Кіт. 56а17.
•заслўжны-ноя-нае—заслуженный, прн-обретшнй заслугамн доброе располо-женне. Нсл. 185. Тваё дабрадзейства будзе заслужна перад Богам. Нсл.
•заслужыць,—см. под служыць.
•засмагавацца,—см. под смагці.
•заалаглы-лая-лае—нмеюіцнй накнпь на губах от жажды. Дарма стараецца ўдзяржаць каля засмаглых вуснаў коў-НЮ. Гарун: Сьвята.
•засмажыць,—см. под смажыць.
•засмакаваць,—см. под смакаваць.
•засмакавацца,—cm под смакавацца.
•засмалак-лка, м.—небольшое смолн-стое углуьленне на дереве: бывает от повреждення, Варсл. Палена із засмалкамі пакладзі на агонь. Варсл.
•засмалшь,—< м под смаліць.
•засмаргай, — см. под — зашмаргам. Ар.
•засмаркацца,— <м под смаркацца.
•засмуткавацца,—см. под смуткаваць.
•засмутнёць,—см. под смутнець.
•засму-ціць-чаць,— см. под смуціць.
•засму-ціцца-чацча,— см. под смуціцца.
засмучонасьць
424
заставацца
• засмучонасьць-цг', ж.—состоянне по пршіаг. "засмучоны”. Адразу пакінуў сваю засмучонасьць і аж шыбчэй за іх пабег ізь імі да астрогу. Дзьве Душы, 188. •засмучоны-ная-нае—опечаленный.
•засмучэньне,—см. под смуціць.
•заснавйць кросны—основать. Гсл. Отгл. ймя суіц. заснаваньне красён—основанне. Гсл.
•зас-нўць-ынаць,— см. под спаць.
• засповеднае-ндга, в тт. суіц.. ср.—прн-ношенне за нсповедь. Нсл. 185. Засповед-нага даў капейку. Нсл.
•заспа 1-пы-сьпе, ж.—засыпка. Нсл. 185.
• заспа II, засьпе, ж.—долгнй сон. Нсл. 185. •заспадабаць,—под падабаць.
•заспадзявацца,—см. под спадзявацца. •заспас-обеньне-об/Дб,— см. под спасобіць. •заспаведны-ная-нае—прнноснмый за нсповедь. Нсл. 186. Заспаведныя грошы. Нсл. Ср. засповеднае.
•заспаць, засплю,— см. под спаць. •засто-еваць-шь,—см. под стаяць. •засто-евацца-іцца.—см. под стаяцца. •застоліць,—см. под століць.
•застольле-ля, предл.-лю; мн. ч.-лі-ляў, ср.—место за СТОЛОМ. Ксл.; Гсл.; Нсл. 186. Мы толькі вылезьлі з застольля. Масеева Аз. (Ксл.). Выходзяць із застольля. Кот. 207. Ідзіце, дзеткі, із застольля, пусьціце гасьцей. Нсл. Татуля сядзіць на куце, a ты, матуля, лезь па застольлю к яму. Нсл. Гарэлік падняўся з застольля. Дзьве Душы, 168. Ласкат. ЗЯСТОЛЬЛеЙКа-ка, предл,-ку. Растсл. Цябе Хоўрачка даўно жджэць, із застольлейка вон ня йдзець. Север. (Косіч 244).
•застольнік-wa, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. каждый нз едяіднх за одннм нлн обіцнм столом' затрапезннк. Ксл. Толькі зас-тольнікаў было на вясельлю. Лашнёва Выс. (Ксл.). Уменьш. ЗЯСТОЛЬНІчаК-ЧКа, предл. й зват.-ЧКу.
КНІГІ ОНЛАЙН
