Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•засьмягпі—см. под сьмягці. •засьмядзіць— см. под сьмядзіць. •засьміяппа—< « под сьміяцца.
• засьня-м, дат., предл.-НІ, ж.—абажур. Дз.; Дсл. См. застка.
•засьнітак-тка, м.—зачатне. Гайнін; Ластсл. 200.
• засьпёліць—<лі. под сьпёліць. •засьп-ёць-яваць—см. под сьпець III.
• засьвёрыць-ру-рыій-ра, каго-што, со-верш., перех.—ПОДНЯТЬ рычагом. Ксл. Засьверылі сьцяну. Копцевічы Чаш. (Ксл.).
•засьвёт, нареч.—очень далеко, как бы в другой мнр(”сьвет”). Варсл. Як гэта ты надумаўся, — ні знай ні ведай засьвет у сваты паехаць. Варсл.
•засьвётачка-чкг-чцы, ж. 1. огонек, йсточнйк света. Дсл. 251. Гвездачкі — то Божыя засьветачкі.
2. светач, свеча, лампа. Дсл. 251. Гвездачкі — мне засьветачкі, а птушачкі — мне пабудачкі. Дсл.
•засьвётка-ткі-тцы, ж.—лучнна. Дсл. 251. Палі засьветку, кладзі засьветку! Што-сь хлеб не запякаецца — кладзі засьвет-ку. Ельн. (Дсл.).
• засьвяжыцца, —скончаться(о жйвот-ных Ксл. Даў парасяці па лобе, яно й засьвяжылася. Гравы Сян. (Ксл.).
•засьвяткаваць~< л. под сьвяткаваць.
• засьвяці'ць < м. под сьвяціць II. •засьвяціцца—«. под сьвяціцца II. •засьвіднуць-ну-неш-не, соверш.—заплес-неть, покрыться мхом. Варсл. Квас у бочцы перакіс і засьвіднуў. Варсл.
• засьвідзяць— см. под сьвідзяць. •засьвістаць—под сьвістаць.
•засьвістка-ткі-тцы, ж.—поіцечнна. Нсл. 184. Як даў засьвістку, аж іскры пасыпа-ліся з аччу. Нсл.
•засьвітаць—сн. под сьвітаць.
• засцацца, засцьішся—обмочнться мо-чей. Дсл. 253. Дзяцё засцалася ночы. Дсл. •засьцёнак-нку, м. 1. место позадн стены, прлкрытое крышей. Дсл. 253. У засьценку заснувалі бабы. Дсл.
2. поселок, Русінова Сян. (Ксл.) поселок мелкой шляхты, Гсл.. небольшое селенйе, часто мелкой шляхты, расположенное за "сьценкаю" деревнй, т. е. за гранйчной дорогой землй деревнй. Ар.
• засьцёнкавы, -вая-вае— прлнадлежа-іцйй "засьценку”. Засьценкавая зямля. Нсл. 187.
• засьцень-w, ж.— тень йлй тенйстое место. Смл. (Даль).
засьцёньне
427
зашчапаць
• засьцёньне-ня, предл.-ню, ср.— кулнса. НТ2(БНсл.).
•засьцераг-аць-чы—см. под сьцерагчы.
•засьцераг-ацца-чыся—см под сьцерагчы-ся.
• засьцяняць-яю-яеш-яе; повел.-яй-яйма, несоверш., перех.—заслонять, загоражй-вать(свет, С.). Нсл. 187. He засьцяняй мне сьвятла. Нсл. Соверш. засьцяшць-ню-нгш-не—заслонвть, загороднть(свет, С.) Нсл. 187. Засьцяніў (сьвятло), цёмна шыць. Нсл. • засьцярога-огг-озе, ж.— предосторож-ность(мера, прёдусмотрнтельно прння-тая для ограждення от какой-л. опаснос-тн, С.) Нсл. 187. Я табе даў засьцярогу, a ты не паслухаў мяне. Нсл. Уменьш.
засьцярожка-жкі-жцы. Нсл. 187. См. засьцярога.
• засыцхамГрыць н под ціхамірыць. •засьціхамГрыіша-<«. под ціхамірыцца.
• засьціла[засіла, Дсл. 251]—занавес(у постелн), полог, (МГсл.) покров. Дсл.251. Ср. сіляць, засьціць.
• засьнілаць < н под слаць, сьцялю.
•засьціць, зашчу, засьціш-це, соверш.—за-СЛОНЙТЬ свет. Гсл.; ПНЗ; Нсл. 187. Хмары засьцілі месяц. Сяднёў: Корзюк. Сьцені раздольля не засьцяць. Салавей: Сіла 46. Пачалі засьціць сонца пракудніцы хмар-кі. ЗСД 321. Па небе шпарка лятуць цемныя болкі. Распаўзаюцца, чапаюцца, зьбіраюцца ў вадзін груд і засьцяць неба. Дзьве Душы 39. Сонца яму цямнотаю дарогу засьціла. Купала(Пераклад Слова аб палку ігаравым). Сівая мыгла мне засьціла вочы. Жылка 101. Мыглою засьцяць твае вОЧЫ. Жылка: Эрот. іскрыпка. Соверш. зазась-ціць—заслоннть свет. Нсл. 167.
Агонь мне зазасьціў. Нсл. 168. Адступіся ад акна; ты імне засьціш, зазасьціў шыць. Нсл. 187. Прйч. зазашчаныі—заслоненный. Нсл. 168. Агонь зазашчаны мне. Нсл.
• засьціцца, 3-ее лйцо мн. ч.: засьцяцца-—страд. к засьціць. Дні сьлязьмі не засьцяцца. Каласкі, Но. 76, 1960 г. Сьлёзным туманом засьцяцца вочы. Жылка 37.
• засьць-tp, ж.— потемненне. Малітва зрушыць засьць ночную. Салавей: Сіла23. Я за табой, Марыся, вячэрным сьветля-ком пад засьцяй зазігцею. Крушына: Творы 57.
•засьцюдзян-ёла-ёць—см. под сьцюдзя-н'ець.
•засыкаць—сч. под сыкаць.
• засынаць—см. под спаць.
•зашабасаваць см. под шабасаваць.
•зашабуняць г м. под шабуняць.
•зашалохаць—под шалохаць. взашалохацца<м под шалохацца.
• зашаляваць— см. под шаляваць. •зашалудзГвець—см. под шалудзівець. •зашамацёць—под шамацёць.
•зашамаць— см. под шамаць.
• зашамшыць г« под шамшыць.
• заійанцГць— см. под шанціць.
•зашаранёць— см. под шаранёць.
•зашастаць— см. под шастаць.
•зашаваліцца—см. под шаваліцца.
•зашаўкаць—cm под шаўкаць.
•ЗаШЭНЦІЦЬ- і « под шэнціць.
• зашкёліць—см. под шкёліць. •зашклГць,—ем. под шкліць.
•зашлы-ая-ае—случайно зашедшнй, забродшнй. Дсл. 260; БНсл. Ці ня будзе шалёны зашлы сабака? Дсл.
•зашмальцаваць-ую-^егч-ў'е, соверш.—за-пачкать, загрязннть жнром. Прйч. заш-мальцаваны—запачканный, загрязнён-НЫЙ жнром. Варсл.
•зашмаргам, нареч.—о способе завязыва-ння узла, не вытягнвая нз завязн конца, что дает возможность легче развязывать. Шсл. Завязуй пояс зашмаргам, бо як намокне, дык не разьвяжаш. Ст. См. под смаргай.
• зашмаршкя-шкі-шцы, ж.—узел, завя-занный "зашмаргам", "засмаргаю”. Варсл. Там завязана зашмаршкай'. пацягні за шнюрок дык і разьвяжацца. Варсл.
•зашмат, нареч.—СЛЙШКОМ. БНсл.
•зашнюраваць, (Ар.), зашнураваць, (Шсл.)-рўю-рўеш-рўе, соверш.—зашнуровать. Ар.; Шсл. Зашнюравала камашы. Ар.
• зашнюравацца, (Ар.), зашнуравацца, (Шсл.)—зашнуроваться. Ар.; Шсл. Зашнура-валася ў Гарсэт. Ст.
•зашпарка, нареч.—очень(слйшком, С.) быстро. БНсл.
• зашпаркЦзашпаркі, БHcл.]-^äя-^oe
—СЛЙШКОМ быстрый. Ар.
•зашпарыць-рр-рыш-ра, соверш.—посеять большое колйчество чего-л. Шсл. Ад сьценкі аж да гасьцінцу зашпарылі бульбы.
•зашгйл-яць-'іць—см. под шпіляць.
•зашпіл-яцца-гці{0—под шпіл'яць.
•зашшлка-лкг-лцы, ж.—застёжка. Іг.
•зашпунтаваць—<м под шпунтаваць.
•зашпыліць—зашпіліць( под шпіляць ).
• зашрубаваць < н под шрубаваць.
• заштукаваць см. под штукаваць.
•зашвырг-аць-нуць— см. под швіргаць.
•зашукацца—под шукаць.
• зашумаваць—см под шумаваць.
• зашумёціць .м тд шумёціць.
• зашумёць, 1. начать быстро растн. Дсл. 260. Зашумелі буракі. Дсл.
2. (о пожаре) загореться разом. Дсл. 260. Пачалося з току, і ўвесь край сяла зашумеў. Дсл.
• зашурпацець—см. под шурпацець.
• зашурпаціцца— см. под шурпаціцца.
•заіпурсьцёць- г м под шурсьцёць.
• зашчогнуць см. под шчагаць.
• зашчакатаць—см. под шчакатаць.
•зашчампіь см. под шчаміць.
• зашчаміцца—см. под шчаміцца.
• зашчапаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш.. перех,— запнрать(на "зашчапку" С.) пнз.
зашчапка
428
заткала
•зашчапіць,—< н под шчапіць.
•ЗЙШЧапка, Ар.; Растсл.: Северск. 135., зашчэпка, Растсл.: Северск. 135.-ПКІ-ПЦЫ, ж. 1. пробой крючок вместе, служаіцне для запнрання. Ар. Уменый. зашчэпачка-чкі-чцы. Падваротніцы — падзалотніцы, зашчэпачкі ўсё сярэбраныя. Дсл. 261.
2. застежка. пнз.
•зашчапляць (зашчэплеваць, Шсл.)—бра-ть дверь на "зашчапку". Шсл. Яшчэ спаць не лажымся — ня трэба зашчэплеваць дзьвярэй. Ст. Соверш. зашчапі'ць-плю-шш-пе. Шсл. Прйч. зашчэплены. іПсл. He адчыніш акна: яно зашчэплена. Ст.
•зашчапляцца, -яюся-яешся, несоверш. —находясь внутрл, затворнть дверь на "зашчапку”. Соверш. зашчапіцца. ПІсл. Нанач заваліліся й зашчапіліся. Ст.
•зашчэліць,—см. под шчэліць.
•зашчэп-пд, предл.-ne, м.—задвнжка. Дсл. 261 — зашчапка. Мядзяны вароты, зашчэпы залоты. Дсл.
•зашчучаць, зашчўчаваць-чаю-чаеш-чае, несоверш.—заставать. Юрсл. Тры разы хадзіў і ні разу не зашчучаваў у дварэ. Юрсл. Соверш. зашчўчыць, -чу-чыш-ча —застать. Зашчўчыў у садзе. Юрсл. ХоЦь раз зашчучыла цябе на месцу. Тм.
•зашчыкаць,—с«. под шчыкаць.
•зашчымёць,с« под шчымець.
•зашчытак-тка, м.—фронтон построй-кн, находяіцнйся в углу, образуемом краямн крышн. Шсл. Ў хаце новы зашчы-так. Голацак Сьміл. (Шсл.).
•зашчытаваць-те_ўю-л7ўеш-7лўе; повел,-туй-туйма; повел., перех.—делать ’’шчыт” к дому. См. зашчытавацца.
•заіпчытавацца, страд. к зашчытаваць —быть забнваемой доскамн н т.п. фронтовой частн крышн. НК.: Очеркн, 223. • зашылаваціць, -ачу-аціш-аце, соверш. —сделать острым, как шнло. Варсл.
Нашто ты гэтак войстра зашылаваціў гэту палю. Варсл.
•заш-ываць-ыі(ь,— см. под шыць.
• ЗашЫВЙЦЦа-ае^ца, несоверш. 1. страд. к зашываць.
2. перен.—покрываться жнром (о супе). Юрсл. Ад восенскае бараніны капуста аж зашываецца. Юрсл. Соверш. зашьіцца, 1. покрыться жнром (о супе). Юрсл. Крупеня зашылася салам. Юрсл.
2. спрятаться (в чем-л. тесном, С.) Коласнз ХУІІІ. А тхорык у куст зашыўся. Тм. Прйч. зашыты, 1. зашнтый. Юрсл.
2. покрывшнйся жнром. Юрсл. Буракі сядні проста зашыты салам. Юрсл.
•затохнуцца,— см. под тхаць.
•з а тое—за то. Фітрэ (араб., род убож-ніны) забыўся аддаць байрамнага дня, за тое нявольнікаў на волю пусьціў. Кіт. 1863. •зазока-окі-оццы, ж.—залнв (бухта, Гсл.) Гсл.; Цымборскі; Ксл.; Шсл.; БНсл. У гэтаІІ затоццы павінна быць рыба. Вейна Сян. (Ксл.і. У затоццы рыбу лове. Нсл. 188.
заточына—одна "затока”. У заточыне рэдчас бывае рыба. Тульгава Расьн. (Бясл.) Гэта заточына ня глыбокая. Тм.
•з атон, 1. конь із затонам—упрямая лошадь, которая нередко прнвереднн-чает от неуловнмых ненсправностей в упряжн. НК.: Очеркм, Но. 705.
2. залнв, Шсл.; БНсл. тоня (, участок водоема, предназначенный для ловлн рыбы заквдным неводом, С,) БНсл. тоня, залнв, удобный к ловле рыбы неводом. Нсл. 188. Паставіў нерат у затоне. Амелька Пух. (Шсл.). У затоне пуды тры рыбы злавілі. Нсл. У затоне песьняў плыў. Крушына: Творы 160.
•захот-пы-пе, ж. 1. невылазная грязь. Гсл. Пашла затопа. Дсл. 256.
2. разлнв, наводненне. Гсл.; Юрсл. Просьле дажджу на вуліцы проста затопа. Юрсл. •затор-ру, предл. затору, м.—бочарный ннструмент. Шсл. Зламіўся затор, робячы вядро. Ст.
•заторгаць, -см. под торгаць.
азаторнуць~ну-неш~не, соверш., област. —заткнуть, Бясл., засунуть. Дсл. 256.
Заторні чым аддуху, каб пара ня выходзіла. Пірагова Імсьц. (Бясл.).
•затаГць,—под таіць.
•затакавыта-кўюся-кўешся, соверш.—за-говорнться, заболтаться. Сержп. (БНсл.).
•ЗаталобІЦЬ-блю-біШ-бе, соверш., област. —затоптать. Дсл. 256.
•заталаскаць,—под таласкаць.
•затанна, нареч. 1. пока дешево. Нсл. 188. Купляй дровы затанна, а як падара-жэюць, больш заплаціш. Нсл.
2. слншком дешево. Ар.
•захавулы-лая-лае—затонувшнй. затанўць,—см. под тануць.
•зазап-іць-ляць,— см. под тапіць I.
•затапшца, < н. под тапіцца. •затарабаніць,—см. под тарабаніць. •затарахцёць. с« под тарахцець. •затараніць,—см. под тараніць.
КНІГІ ОНЛАЙН
