Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• зачынак-нкр, предл.-нку, м.—большая ступенька, выступ печн. Ксл. Я буду спаць на зачынку. Стаішча Чаш. (Ксл.).
•зачынятка-ткг-дачы- ж-—крышка. Баба купіла дзежачку із зачыняткаю. Жлобін (Бясл.).
• зачын-яць-гдь—<л. под чыніць.
•зячын-яцця-іцца—см. под ЧЫНІЦЬ.
•зячынкя-нкі-нцы, ж.—мышеловка. Шсл. Злавілі мыш у зачынку. Дукоршчыну Сьміл. (Шсл.).
• зачырванёць—< м. под чырванёць. •зачырванёцца < м. под чырванёць.
•зачысна, нареч., област.— прйЯТНО. Нсл. 193. Зачысна, як чэшаш. Нсл. Зачысна ў холад сядзець каля печы. Нсл.
• зячысны-ная-нае, област.—прнятный. Нсл. 193. Зачысная цяпліня. Нсл. Зачысны ветрык. Нсл.
• зачысьць-чЛ ж-' област.—ошуіценне прнятностн. Нсл. 193; Юрсл. Добра просьле плуга г лазьню лўчыць'. парышся — аж зачысьць. He вялікая зачысьць, калі ты ўдварэ. Нсл. Зачысьць сядзець у цёплай хаце. Нсл.
•заюха, (от юха—кровьуюхі-юсе, обіц. 1. нервный, раздражнтельный. Ксл. Ён такі заюха, што валёй маўчы, калі ён гамоне. Навікі Віц. (Ксл.).
2. (слншком, Варсл.) ретнвый работннк. Іг. Праўда'. гэты заюха шмат скасіў, але за гэта два дні хварэць будзе. Варсл.
• заюрыць-< м под юрыць.
•заюрыцца—см. под юрыцца.
• зяюшяць-аю-аеш-ае, несоверш.—заушать. Соверш. зяюшыць-шў-шыш-ша—заушнть. Нсл. 194.
•заюшлевацца, несоверш.—усердно рабо-тать. Бясл. На рабоце Лукаш заюшлюец-ца, у яго ў руках усё гарыць. Залачоўка Краснап.(Бясл-). См. завіхацца.
• заюшлівы-вая-вае—завзятый. Бясл. Ён на работу заюшлівы. Горкі Краснап. (Бясл.). •заюшына-ны-не, ж.—заушнна. Нсл. 194.
• заюшысты-тая-/нае, 1. задоный. Нсл. 194. Заюшысты дзяцюк. Нсл.
2. залнхватскнй. Нсл. 194. Нсл. 194. Заю-шысты конь. Нсл.
• заюшыцца—<•«. под юшыць.
•заютраня-нг-н/, ж.—заутреня. Нсл. 194. На заютраню звоняць. Нсл.
•збожжа-жа, предл.-жу. ср.(ПНЗ) 1. зерно-ВОЙ хлеб. НК: Очеркн, Но. 164; Ар.; Ксл. Збожжа сыпяць у клеці. Кр. Сяло Сян. (Ксл.).
2. хлеб на поле. Ар.; Мамойкі Беш. (Ксл.); Шсл. Людзі ўжо збожжа пажалі. Ст. Ласкат. збожжайка-ка, предл.-ку. НК: Очеркн, Но. 164, Старцы, Но. 13.
збожжа на пню—хлеб на корню.
ганяць збожжа, см. ганяць дабро (поо дабро).
3. только в мн. ч. збожжы-жаў—хлебные злакн.
збажына-нь'г, ж. (Гсл.; Ар.)—однн вйд хлебных злаков.
збожнасьць
436
збайдокаць
•збожнасьць-^г, ж.—богобоязненность, (БНсл.) мнлосердне. Гсл.; Нсл. 196. Збож-насьць трэба маць у сэрцу. Нсл.
•збожны-ная-нае—(богобоязненный, БНсл.), мнлосерный. Нсл. 194. Збожны чалавек кажнаму даець, хто просе. Нсл. • збой[народу], збою, предл.-ою. м. 1. толпа, собранне, в особенностн для оттенення непрннужденностн. НК: Дудур, Но. 5.
2. теснота, давка в тесноте. Юрсл. Такога збою, здаецца ні разу ня бачыла. Юрсл.
3. место, нстоптанное скотом нлн людь-мн. Варсл. Ідзе тут на гэтым збою будзе расьці трава. Варсл.
•збойка-кі, дат.. предл. збоІІЦЫ, ж.—круг-лая нлн четырехугольная палка для связн ТКаЦКОГО Станка. Макеёнкі Аз. (Ксл.).
• збойна, нареч.—тесно. Юрсл. У вусіх крамах у нядзелю збойна, што палца не праціснуць. Юрсл.
•збоЙца-ЦЫ-ЦР, предл.-цу, зват.-ча, м.—раз-боЙННК, НК: Под. пос., Но. 59; БНсл. разбой-ннк, нмеюіцнй страсть к драке. Нсл. 196. Гэтакага збойцу ў турму бы пасадзіць, няхай ня зьбівае людзёў. Нсл.
•з боку, нареч. 1. сбоку, co стороны. Збоку людзі прыглядаліся да нас. Нсл.
з боку прыпёку,—см. под прыпёк.
2. посторонь, стороною (по стороне, С.) Нсл. 196. Збоку йдзі. Нсл.
3. в стороне. Шсл.
4. как предлог—подле. Нсл. 196. Збоку сяла, збоку лесу дарога. Нсл.
•з большага—сделать что-л. в главней-шем, в важнейшем, в более заметном, Шсл. прнблнзнтельно, в обіцнх чертах, прнмерно. Ар. 3 большага мы паджаліся. Варсл. "Вось, здаецца, і ўсё з болыйа-га"...—сказаў Астап. Дудзіцкі(Бацькаўшчы-на, Но. 376-377). Ейныя суседзі дзяржаць з большага ўсё напашэве. Дудзіцкі(Бацьк., Но. 49-50/435-436).
•збольшыць—см. под большыць.
•збор-ру, предл.-py, м. 1. собранне разных предметов. Нсл. 196.
2. собранне людей, Нсл. 196 собранне. У збору мала што гавораць. Нсл. Ой па чым пазнаць красну дзевачку, што яна сіраціна? Двор невялік і збор невялік, ня ўся яе радзіма. Горц.(Кот. 209).
3. церковный собор. Нсл. 196. Подле ўсяленскага Збору. Нсл.
• збор-дружына-ны-не, ж—собранне людей разных сословнй, состояннй(н проч., С.) Нсл. 196. Там былі госьці збор-дружына. Нсл. Хто ёсьць у карчме? — A там збор-дружына'. Жыды, хрысьцяне й цыганы. Нсл.
•збор-каляда-ды, ж. 1. собранне разно-родных семян в одну кучу. Нсл. 196. Дай каню зярнят збор-каляды. Нсл. Хлеб наш із мукі збор-каляды. Нсл.
2. куча разнородных предметов. Нсл. 196. Прымі адсюль гэту збор-каляду. Нсл. Камора поўна збор-каляды. Нсл.
•зборня-зд, дат.. предл.-ні, ж. 1. помеіценне для собраннй. Варсл. Плсар вышаў на зборню й стаў чытаць абешчаньне. Варсл. Чэлядзь у зборні, паны ў палацу. Гарун: Варажба.
2. собранне для развлечення нлн другой целн. Шсл. У Васілёвых вечна зборня. Ст. Дык вось, клюб — зборня мужчын аднолькавага паходжаньня, задзіноча-ных супольнымі паглядамі. Караткевіч: Каласы пад сярпом, I. Можа НОШЫ зборні ■— гэта зборні патрыётаў? Тм. Уменьш. зборніца-цы-цы—сборный пункт. Цяг-нуліся падводу на зборніцу ў места. Гарэцкі: Песьні 79.
•зборнік-кв, м.—сборннк.
• зборніца-цы-г^ы, 1. нх бывает трн: неделя православная, последнее воскре-сенне перед Р. X. н 7 января. (НК: Пособ. 109).
2. торговый день нлн однодневная ярмарка, бываюіцая в первый торговый день Фллшшова нлн Велнкого поста. Нсл. 196. На Зборніцу кўплены. Нсл. На Зборні-цы трэба прыгатаваць. Нсл.
3. —см. под зборня 1.
•зборны-ная-нае—собнрательный. мгсл. •зборшчына-ны-не, ж. 1. сумма чего-л. взноснмого каждым по раскладке. Нсл. 196. Ня ўсі аддалі зборшчыны хлеба, яец. Нсл.
2. тоже, что "збор-каляда", 1. Нсл. 196.
• зборца-цы-цу, me.-цам, предл.-цу, обіц.— сборшнк(сборшнца, С.) Нсл. 196; БНсл. Зборца падачкаў. Нсл.
•зборы-раў, едйнств. ч. нет. 1. прйГОТОВ-ленне в путь ллн на работу, Нсл. 196 прнготовленне в путь, поход, сборы. Гсл. За даўгімі зборамі час згубілі. Нсл. Mae зборы; лапці, аборы. Послов. Гсл.
2. складкн в юбке нлн в нном платье. Шсл. He цягні за андарак, бо паўрываеш зборы. Белае Пух. (Шсл.).
•зборышча-ча, предл.-цу, ср.—сборы. Шсл. Зборышча на начлег не вялікае: узяў кажух ды паехаў. Ст.
•збосьці, збосьць,—<■«. под босьць.
•збоўтаць—см. под боўтаць.
•збочыць CM. под бочыць.
•збабіцца—см. под бабіцца. •збабчыцца—с.м. под бабчыцца. •збаёдаць— см. под баёдаваць.
•збаяць—см. под баяць.
•збаяцца см. под баяцца.
•збадзяцца—см. под бадзяцца.
•збажжавік-кй, м. —хлебный жужель [Yabrus], ЗЗТ(БНсл.).
•збяжжавы-вая-вае—хлебный, зерновой. збажжавая гаспадарка—зерновое хо-зяйство.
•збайдокаць-аю-йеш-ае, соверш.—утра-тнть по недосмотру. іг. См. зьбяёдаць.
збайдосіць
437
збродаваць
•збайдосіць—<«. под байдосіць.
•збайдаваць-дўю-дўеш-дўе, юверш., перех. —нспортнть. Халоп., Семежава Слц. (Юхн.). Збайдавалі дзеўку. Халоп.
•збайсаць-а/о-аею-<ге, соверш.—растра-тнть. Бясл. Усё маё збайсаў, а цяпер голы застаўся. Хведараўка Краснап. (Бясл.).
•збаламўціць-г« под баламўціць. •збаламўціцца—см. под баламўціцца.
•збаЛХКаріЦЬ-ІЧу-ІЦІШ-ІЦе, соверш.—сов-рать. Варсл. Тут ён, відавочна, збалхвіціў: гэтага ня было, што ён кажа. Варсл.
• збалілы-лая-лае—нзнемогшнйся от страданнй, нсстрадавшнйся. Прайшла гэта зіма Лясьніцкаму... у няўпынным зьнібеньню збалелага сэрца. ЗСД 244.
•збалёць—под балёць.
•збанкрутаваць—под банкрутаваць. •збанкрўціць—под банкрўціць.
•збанкрўціцца—под банкрўціцца. •збасаваць см. под басаваць.
•збасьці',под босьць.
•збавёньне \-ня-ню, 1. спасенне. Нсл. 194; БНсл. (Хлеб) прыймаваці не на асу-джэньне, а на збавеньне. Зізані: Толкованне. Збавеньне адзяржыш ад Бога. Нсл.
2. нзбавленне. Нсл. 194. Збавенызе ад бяды. Нсл.
•збавеньне ll-ня, предл.-ню—сложенне co счета, уменьшенне. Нсл. 195; БНсл. Зба-веньне зь лічбьі. Нсл.
• збавіцелка-лкі-лцы, ж.—нзбавнтель-ннца. Ср. збавіцель.
•збавіцель-ля, предл. й зват.-лю; мн. ч., род,-ляў, м. 1. нзбавнтель. Нсл. 195. Дзевы, зямлі збавіцелі, прарокі? Кавыль: Думы 7.
2. спаснтель. Збавіцелю ты мой! Нсл. Ня дай, Збавіцелю, якая яна нард; калі ня даў чаго хоча, пакоціцца йпасінее. Нсл.3і7(под нард\
•збавіцельны-ная-нае—спаснтельный. Нсл. 195. Збавіцельную даў раду. Нсл.
• збавіцельскі-кая-каг— относяіцнйся к "збавіцелю", такой как "збавіцеля"—нз-бавнтеля. Збавіцельскі прыклад. Нсл. 195. •збавіць I, збаўлю, збавіш-ве; повел. збаў, збаўма, соверш. чаго йбездоп.—сбавнть(от-нять, убрать какую-л. часть от обшего колнчества, веса н т.п., С.) Гсл.; Нсл. 195. Пан збавіў троху цяжару, падачкаў. Нсл. Прйч. збаўлены—уменьшенный. Нсл. 195. Збаўленага ня трэба пытаць. Нсл. Не-соверш. збаўляць-яю-яеш-яе; повел.-яй-яйма—сбавлять, уменьшать, (Гсл.); Нсл. 195. Ср. дабава, дабавіць.
•збавіць II, збаўлю, збавіш-ве; повел. збаў-ўма, соверш.. nepex. 1. СПаСТЙ. Гсл.
2. нзбавнть от чего. Нсл. 195. Няхай Бог збаве нас ад бяды. Нсл. Ты мяне ад сьмерці збавіў. Уселюб Н.(Демвд: Веров., Ho. 1,1896,117). Несоверш. збаўлярь-яю-яеш-яе; повел.-яй-яйма, 1. спасать. Гсл.
2. нзбавлять от чего. Нсл. 195.
збавіць, збаўляць ізь сьвету—лншнть, лншать жнзнн. Хочаш збавіць мяне ізь сьвету. Нсл. 195. Я ж цябе, нявестка не вады слала, я ж цябе, нявестка, зь сьвету збаўляла. Пз свад. песнн, Нсл. 195(под збаў-ляць).
• збавіцца, збаўлюся, збавішся; повел. збаўся, збаўмася, соверш.. возвр. ад каго-чаго—нзбавнться. Шсл.; Нсл. 195. Ледзь збавіўся ад гэтага злодзея. Ст. Здаецца, ужо няма ведама што даў бы, каб толькі збавіцца ад гэтае заразы. Мікольск М.(Демнд: Веров., 101). Несоверш. збаўляцца-яюся-яешся; повел.-яйся-яймася. Шсл.; Нсл'. 195. Ты адзін збаўляешся, а нас топіш. Нсл. Збаўляцца, збавіцца ад маскалёў. Нсл. • збачэньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—уклоненне в сторону.
•збачь'шь < « под бочыць.
•збэрсаць < ч. под бэрсаць.
•збэсыііць < м под бэсьціць.
•збэйсаць, област.—нстоптать. Бясл. Луг збэйсалі КОНЬМІ. Гарадзец Міласл. (Бясл.) См. здратаваць (под дратаваць).
•зблазнав-аць-ацца см. под блазнаваць.
•зблажэць—<м. под блажэць.
•зблёклы-лая-лае, 1. увядшнй, поблед-невшнй, поблёклый. Нсл. 196. Зблёклыя красачкі. Нсл.
2 . полннялый. Зблеклая істужка. Нсл. •зблёкці—см. под блёкці.
КНІГІ ОНЛАЙН
