Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• згаднасьць-ір'. ж.—предположлтель-ность, глпотетлчность. Ср. згадны.
•згадшл-ная-нае—такой, которого сут-ность предугадать можна; вероятный(? С.) Нсл. 201, предположлтельный, гнпоте-тлческлй. Ср. нязгодны. Згадныя госьці. Нсл. Згадны дзень. Тм.
•зга-дзіцца-джацца—см. под гадз'іцца.
• зга-дзіць-джаць-джэньне—см. nod га-дзіць.
•згаіць- с.м nod гаіць.
•з гакам—с лзллшком. Ехаць дзесяць вёрстаў з гакам. Ст. Будзе пяць вёрстаў з гакам. Мікалаёва Куз. (Ксл.).
•згалёлы-лая-лае—дошедшлй до край-ней нліцеты. У нашага пана ўсе згалелыя мужыкі. Нсл. 302.
•згалёньне—< ч nod галіць.
•згалець—см. под галець.
•згал-йць-гць—см. nod галіць.
•згаліцца—см. nod галіцца.
•згамаць, згамкаць—см. nod гамаць.
•зганодацьс« под ганодаць.
•зганодацца—см. под ганодацца.
•згана-ны-не, ж.—порлцанпе. мгсл.
•зганяцца—см. nod ганяцца.
•зганіць— см. под ганіць.
•зганьбаваць г к nod ганьбаваць.
•зганьбены—см. под ганьбіць.
•зганьбіць—см. под ганьбіць.
•зганьбіцца—см nod ганьбіцца.
•згарода-ды-дзе, ж. 1. лзгородь всех ВЛДОВ, НК: Очеркн, Но. 633. ЛЗГОрОДЬ. Ксл.; Дсл. Коні зламілі згароду. Рудня Аз. (Ксл.). Пад згародай апынуўся. НК: Под. пос. 52.
2. собственно жердяная лзгородь. нк.: Очеркн, Но. 633. См. плот в 2-ом зн.
3. обіц.—неуклюжлй, Ксл. бранное слово — нескладный, неловклй. Дсл. 264. Хвалілі мы дзеўку, а яна згарода. Дсл. Згарода ты праклятая! Латышы Беш. (Ксл.).
•згаральнасьць-u/, ж.—сгораемость.
•згаральны-нля-нае—сгораемый.
•згар-аньне-аць-эць—см. nod гарэць.
•згарбаціцца— см. nod гарбаціцца.
•згарнўць—<« nod гортаць.
•згарнўцца—см. nod гарнўцца.
•згарш-аць-эньне-ыць— см. под гаршыць.
•згаршыцца—см. nod гаршыцца.
• згартаць-см под гарнуць.
•згарўсьціць-рўшчу-рўсьціш-рўсьце, co-верш., перех.—с горем прлобрестл, тяже-лым трудом. Ар. Неяк хлопчыку боты згарусьцілі. Mix. Поэта пад потам крывавым... поэму згарусьціў. Купала:
Поэта й цэнзар. Ня досыць верш слабы згарусьціць, прысьвяціць яго краіне. Арс.: Стал. зьвяз.
•згарчэлы-лоя-лае—прогорклый. БНсл.
•згарчэць— см. под гарчэць.
•згары, нареч. 1. сверху. Аднекуль згары капае. Ст.(Шсл. под гара).
2. (плата) вперед. НК: Пособ. Ш; Нсл. 203. Грошы ўзяў з гары. НК: Пособ., 113. Усі грошы згары даў за работу. Нсл.; мгсл.
• згас-су, м.— конец горенлю. Пылай агнём да згасу. Кавыль: Думы 39.
•згаслы-лая-лае—потухшлй. Гсл.
•згаснуць—с.м. под гаснуць.
•згаспадарыцца—см под гаспадарыць.
•згатавацца—см. под гатавацца.
•згаворлівы-вая-вае—сговорчлвый. Нсл. 203. Я згаворлівы чалавек'. бяру, што даюць. Нсл. Згаворлівы чалавек бярэць, што ў рукі падзець. Послов. Рапан. См. згодлівы.
•згэрцаць—< «. под гэрцаць.
•зглабаць—см под глабаць.
•зглам-аздаць-ёны-эздаць.—см. под гла-маздаць.
•згламаздацца—см. под гламаздацца.
• згламзздаць-аю-аеш-ае, соверш., перех.
—сделать что-л. топорно. Згламэздаў сабе калёсы ды езьдзіць. Лядао Пух. (Шсл.). Ср. гламазда.
•згледзіць—см. под глядзець.
•зглёдзіцца—см. под глядзецца.
•зглуміць- см. под глуміць.
•зглуміцца с.«. под глуміцца.
•ЗГЛыбока, нареч.—серьёзно. АдзельскСк.
•зглытаць— см. под глытаць.
•згнаіць—см. под гнаіць.
•згнаіцца—см. под гнаіцца.
• згтба-бы-бе, ж.—унлженле. Нсл. 202. Гэта згніба нашаму роду. Нсл.
•згнібіць—cm. nod гнібіць.
• зі нібіцца—cm nod гнібіцца.
• згнюсіць с« под гнюсіць.
•згнюшаны—cm. nod гнюсіць.
• згрозы-заў—угрозы. Нсл. He баюся тваіх згрозаў. Нсл.
•зграбаць—cm. nod грабаць.
•зграбіць—cm. nod грабіць I.
•зграбіць cm. nod зграбіць II.
•зграбсьці—cm. nod грабсьці.
•згразіць—cm. nod гразіць.
•зграй-шо, предл. й зват.-аю—толпа, собранле, в особ. для оттененля непрл-нужденностп. НК: Дудар, Но. 5. См. Зброй (народу).
•зграмасьціць-шчу—накладывать высо-ко. Ср. грымасьціць.
•зграшыць—сч. nod грашыць.
•згрўзіць—cm. nod грўзіць.
• згрыбёлы-лая-лае—одряхлевшпй. Нсл. 203. Згрыбеламу няма чаго сувацца з маладымі. Нсл.
•згрыбёць- см под грыбёць.
•згрыза-зы-зе, ж.—угрызенле(совестл, Гсл.) Нсл.; Гсл. Згрыза сумленьня. Нсл.
згрызьць
441
здабытак
•згрызьць—см. под грызьці.
•згўбя-бы-бе; мн. ч., род.-баў, ж. 1. потеря. Нсл. 203; Гсл.; Ар.; Стт. 1529, сл.; Дсл. 264. Знашоў сваю згубу. Нсл. Каліб лучыла... пад часма агню-пагарэньня ў месьце — што яму зьгінула, каторая згуба ў каго-колечы бы ся затоеная паказала, тады собсьнік маець ізь ім то чыніці правам. Стт. 500. Каму бы лісты на даўгі зьгінулі ў дарозе, a mom, каму тыя лісты належалі, тагож часу па вонай згубе перад урадам апаведаў, на том прысягнуці маёць. Стт. ззз.
2, убыткд. Стт. 1529, сл. Калі ўраднік будзе пасланы на які час да якога двара, дык ён мае глядзець, каб за дзяржаньня яго жадная шкода й спустошаньне ня стала. А естлі бы тот ураднік начай учыніў, павінен будзець вонай старане зашкоджанай усю шкоду й згубу. Стт. 1529, XIII, 19.
3. погйбель. Нсл. 203; Гсл. Гэта яму на згубу паслужа. Нсл.
•згуб-іць-лены—см. под губіць. •згубіцца— см. под губіцца.
•згўблівы-вдя-вде—губйтельный. МГсл. •Згўбшк-ІХЙ, предл.-іку, зват.-іча, м. І.бран. на потратйвшего, промотавшего что-л., Шсл. доводяіцйй до "згубы” — потерй, утраты. Згубнік гэты ўсю гаспадарку зараз зьнішча. Ст.
2. губвтель. Гсл.
•згўбтця-цы-цы, ж. 1. ж. к згубнік, 1.
2. губнтельнйца. Гсл. Згубніца ты мая, ты мне жыць не даеш. Ст.
•згўбны-ная-нае—служаіцйй к гйбелй, погнбельный(гйбельный, С.) Нсл. 203, губдтельный. мГсл.; Гсл. Згубную даў раду. Нсл.
•згубца-і/ы, обш.—губйтель-нйца. Нсл. 203. Хочаш згубцаю маім быць. Нсл.
•згўдзіць—см. под гўдзіць.
•згук—отзвук. Брыняе слова мужным згукам гневу. Кавылы Думыбі.
•згўк-яны-аць-аць-нўць—см. под гукаць.
•згук-яцця-нўцца—см. тд гукйцца.
•згўкі—ОТЗвуКй. Гсл.; МГсл.
•згуляць— см. под гуляць.
•згульзя-ены-еваць-іць—см. под гультаіць. •згульта-евацца-ігда—см. под гультаіцца. •згультаяваць— см. под гультаяваць.
•згуўясыйць-рашчу-расьціш-це, соверш., перех.—скомкать в ворох, свалйть в одно место. Шсл. Аўсянку й іржаную салому — усю згурасьцілі разам. Ст. Адземса так і ляжыць згурашчана. Ст.
•згусьцелы-лая-лае—сгуіценный. Быў адным згусьцелым адбіткам захаплень-ня. ЗСД 29.
•згусьцёць—см. под гусыДць.
•здоба-бы, дат.. прсдл.-бе, ж. 1. стать (обгцйй склад фнгуры, телосложенйе; манера держаться, осанка человека, С.) Смл. У яго здобу ўдаўся. Смл.
2. рост, дородство(плотность сложенйя, мужественный вйд, полнота, С.). Дсл. 264. Ён будзе ў тваю здобу. Дсл. См. склад.
•здобіль—йзобйлйе. Смл. п. У нас у дварэ, дзякуй Богу, усяго здобіль. Дсл.
• здогад-ду, предл.-дзе, м.—предположе-нне, догадка. Гсл. Бубніць возьнік на крамнікаў здогад. Гарэцкі: Песьні 35.
•здохлы-лая-лае, (Гсл.) 1. (дохлый, С.) йздохшйй. Нсл. 206; Ар. Скура здохлае жывёлы. Нсл.
2. (перен.)—худой, йстоіцалый. Нсл. 206. Здохлага каня прадаець. Нсл. Сусім здохлы, ледзь ходзіць. Нсл.
•здохці—см. под дохці, дыхаць.
•здойсьніць—осуіцествйть. Севершч. •здол-еньне-ены-ець— см. под долець.
•здолу, нареч.—СНйЗу. Гсл.; Нсл. 205. Здолу прыміся, пасабі. Нсл.
• здольнае-аггг, в смысле суіц.—часть от долй. Нсл. 205. Здольнага мне неаддаў. Нсл. •здольнасьць-ш, ж.—способность. мгсл.; Нсл. 205. Да ўсёга мае ахвоту й здоль-насьць. Нсл.
здольнасьць да працы—трудоспособ-ность. мгсл.
•ЗДОЛЬНІК-і'ха, предл.-іку, зват.-іча, м.—уча-стнйк, пайіцйк. Гсл. Такраныйе назывался прйнятый в семью чужой мужчйна с равной долей ймуіцества, как й осталь-ные члены данной семьй, Шсл. человек прннятый в хозяйство как член семьй. Інстытут Беларускае Культуры. На разаслйНЫЯ Праўнаю Сэкцаю Інст. Белар. Культуры апытаньне, як завецца такі чалавек, на 157 адказаў 94 было — "здольнік”, 19 —■ "долЬНІк". Наш Край 1927, май, стр. 10. Дзед мой жыў тут за здольніка. Ст.
•здольніца-цы-^ы, ж.—неродственная женіцйна, безроднлца, прйданная семье панского(в крепостное время) йлй об-іцественною волею. НК: Бабы, Но. 2.
•здольны-ная-нае—способный, Шсл.; Ксл. способный, даровлтый. Гсл.; Нсл. Здольны дзяцюк. Нсл. Да ўсёга здольная дзяўчына. Нсл. Кастусь надта здольны. Сянно(Ксл.). Здольны ён хлапец на ўсякую работу. Ст. •здомыслу, нареч.—по догадкам. Гсл. 5. Мала што людзі кажуць здомыслу. Нсл. Ніколі ня бачыў, як робяць, а сам здомыслу зрабіў. Нсл.
• здор, здору, предл. здору, м.—сало co внутренностей СВйНЬй. Шсл.; Ар.; Растсл.; пнз.; Гсл. 3 парсюка шмат здору вышла. Ст. Прыставіла бліжэй капусту із здорам, кашу — хай даграваюць — і засланіла печ. Міско: Хлеб(Беларус, Но. 174). •здоўжыцца—см. под доўжыцца.
• здабытак-тяку, предл.-тку, м.—добыча. мгсл.; іг. Наш вялікі здабытак. Бацьк., Но. 20(250). Здабытак свой ён завалок у цемны склеп. Кліш.; В. Каліна. Пагукай жа гордае грамадзтва, каб на здабытках даўных не застыглі. Дуб.(Калосьсе, Но. 3/20, стр. 145).
здабываць
442
здаровы
Отгл. ймя суіц. Здабываньне-ня, предл.-НК>: мн. ч.-ні-няў, ср.—добыванне. Гсл.
•здабываць-а-деш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш.—добывать. Гсл. Соверш. здабыць, здабуду-будзеш-дзе, перех. й чаго—до-быть. Гсл.
•здагадавайца-дуюся-дуешся; повел-дуйся-дуймася, несоверш.—догадываться. МГсл. Соверш. здагадацца-аюся-аешся; повел.-айся-аймася—догадаться. Пск.
(Даль). Дурань не здагадаецца, а разумны змоўча. Послов. Рапан. Тамаш, пыхкаючы сваю ўбогую піпку, здагадаўся сказаць. Гарэцкі: Песьні 52. Здагадаўся тут Рыгорка. Гілевіч. Здагадаўся, чалавеча, уцячы, a то даў бы! Ст. Ты не здагадаешся, ад чаго я гэтак рана прачыхаюся. Максіль(Б. Уска-лось, 1954, Но. 4, 29). Штык здагадаўся, дзе ён быў. Акула, 157. Здагадаўся б, адкуль ён. Корзюк. Чорт чарту спавядаўся: адзін міргнуў — другі здагадаўся. Послов. Рапан. Прык. 70.
•здагадлівы-вая-вве—догадлнвый. До-бра кажаш, — пахваліў мяне Зьмітра, — здагадлівая. Гамолка.
•здагнаць—под гнаць.
•здае'цца(здыецца, област.), здэцца ( сок-раіц. йз здаецца), прошл. вр. здавалася. 1. кажется, казалось. Ар.; Нсл. 204; Шсл.
Здэцца, бачыліся з табою. Крамяні Пух. (Шсл.). Здэцца, усё было добра. Ар. 3-за лесу узьведнік чырвоны, здэцца, улез бы ў ЗЯМЛЮ 3 галавою. Кавыль: Пад зорамі 23. Здэцца не збаяўся б ён ані. Сяднёў (Б. Думка, 12-13,15). I, здэцца, на зямлі мы ўдвух. Тм. Здэцца, мне памахаў ён варожа. Кліш. (Бацьк., Но. 20-21/456-457). Здаецца, я гэтага не казаў. Нсл. Ой, паплыў бы, здаецца, хмаркі, разам з вамі.
КНІГІ ОНЛАЙН
