Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. перен.—трудная задача, Нсл. 164. зака-выка, препятствне, (Леск. 7, 419) помеха, затрудненне. Даў загваздку, няхай раскусіць. Нсл. Хто будзе рабіць, а хто дзяліць? Вось дзе загваздка. Нязнаны С’Бацьк.”, 36-37/115-116). Во табе загваздка, і стой на дарозе. Нсл.
•зягўЬя-бы-бе, ж. — пагуба, Гсл. гнбель. мгсл. Вось зараз заб’юць наглуха вагон, каб ніхто не абачыў, што вязуць людзёў на загубу. Нязнаны ("Бацьк.”, Но. 36-37/ 115-116).
загубёньне
397
захова
•загуб-ёньне-іць-лены-лёны-ляць—см. под губіць.
•загубіцца—см. под губіцца.
•загугнаць—см. под гугнаць.
•загудзёць—см. под гудзёць.
•загўдзіць—см. под гўдзіць.
•загўкаць—см. под гўкаць.
• загуляцца—слі. под гуляцца. •загультаіцца— см. под гультаіцца.
•загумёньне-мя, предл.-ню, мн. ч.-ні-няў, ср.—место, лежаіцее за гумном(за гум-намн), овйнямй, рнгамн. Бегаў загумень-НЯМІ. Колас(”Каласкі”, Но. 60-61, 1958 г.).
•загурасьціць-ашчу-асьціш-асьце, тверш., перех.—завалнть. Шсл. Загура нареч.—слйшком густо. БНсл.
•загўсьці—см. под гўсьці.
•загусьшць см. под гусыўць. •загьіркацьсм под гыркаць.
•заход,(Ар.; Бясл.; Растсл-)-ду, предл.-дзё, м. 1. закат( солнца, месяца С.) Ар.; Растсл.; Гсл. Ад усходу да заходу. Кіт. 1611. Сонца мела яшчэ даўгую дарогу да заходу. Шакун: Сьлед 19.
2. отхожее место. Нсл. 191. У заход пашоў. Нсл.
3. бродяга. Нсл. 191. У работніках дзяржыць нейкага захода. Нсл.
4. у заход: ісьці ў заход(рыбаку)—вболее глубокое место. НК: Очеркн497.
5. заходы-даў, едйнств. ч. нет.—хлопоты, суета. Нсл. 191. Гасьцей люблю, але заходаў каля іх ня люблю. Нсл. He заходзь у вялікія хаходы. Нсл.
•захода-ды, обіц.—серднтый, раздражй-тельный, вспыльчйвый. Дсл. 258. Ён захода: як зойдзецца, зь ім сьцерпу няма. Дсл. Гэта такая захода, што Божа мой! Дсл.
•заходка-дкі-дцы, ж.—женіддна, зашед-шая йз чужой стороны. Нсл. 191. Яна ня тутташняя, а заходка; ад тога й гаворка ейная ня наськая. Нсл.
•заходлівасьць-ір, ж. 1. крайняя степень гнева, печалй й т.п., Гсл. выступленйе йз гранйц, в раздраженнй, плаче йлй печалй, Нсл. 191. йсступленйе, нейстовство, Біта ня была б, калі б не заходлівасьць твая. Нсл. Заходлівасьцю сваею ня вернеш, не падыймеш. Нсл.
2. йзлйшняя хлопотлйвость(, суетлн-вость С.) Нсл. 191. Лішнююробіш заходлі-васьць, досыць таго, што Бог даў. Нсл.
3. нервность, (БНсл.) волненйе. Гсл. Заход-лівасьцю бядзе не парадзіш. Гсл.
• заходлівы-вая-вае, 1. выходяіцйй йз гранйц в раздраженйй йлй печалй. Нсл. 191. Гаспадыня наша дужа заходліва, як зазлуецца. Нсл.
2. хлопотлнвый, суетлнвый.
3. слйшком увлекаюіцййся, чувствйтель-ный, нервный, болезненно настойчнвый, Гсл. волнуюіцййся, нервный. БНсл.; Бясл. Дзяцё заходлівае. Дсл.
•заходні-няя-няе—западный. Ар.; БНсл.; Бясл.
•заходны-ная-нае—доступный для входа всем. Бясл. Усякая набрыдзь прэццаў маю хату, як у мяне заходны дом. Палуж Краснап. (Бясл.).
• заходзе, зайшло, безлйч.—см. под ісьці.
•заходзень-дня, предл. йзват.-дню; мн. ч., род.-няў, м.—прншелец. Ён ня туташні, a заходзень. Нсл. 191. Заходня дзяржыш у двару сваім. Нсл.
• заходзец-d^a, предл.-дцу, зват.-дча, м.
—прншелец. Мы тубылцы, а ты захо-дзец. Нсл. 191. Заходцам у нас жывець год дзесяць. Тм.
•заходзіць—под ісьці.
•заходзіцца, (захадзіцца, Дсл.), 1. зады-хаться от плача, яростй, смеха. Ар.; Нсл. 190. Дзецянё плача, аж заходзіцца. Ар. Плачуць, аж заходзяцца. Гсл.
2. слйшком увлекаться, выходйть йз себя. Гсл. 3. сйльно ныть от болй, Шсл. ныть. Сэрца заходзіцца, гледзячы на яго. Нсл. 191. Сэрца заходзіцца. Дсл. 258. Нешта заходзяцца мае зубы. Ст.
4. терять последнее терпенйе от болй, печалн. Дсл. 258.
5. печалнться до отчаяння. Дсл. 258. У голаве заходзіцца.
6. волноваться,(Бясл.) сердйться, огор-чаться. Дсл. 258. А не заходзься ты так, захода! Дсл. Чаго ты заходзішся, заспа-койся! Палуж Краснап. (Бясл.).
7. коченеть от холода, Шсл. несоверш. к зайсьціся 7.
8. ЛйшаТБСЯ чувств, Шсл. несоверш. к зайсьціся 8.
9. —СМ. под ісьціся.
• зайсьціся, соверш. 1. задохнуться от плача, яроста, смеха. Нсл. 190. Чаго ты зайшоўся? — як не зайсьціся, калі дужа сьмешна. Нсл.
2. слйшком увлечься, выйтй йз себя. Гсл.
3. заныть. Сэрца ягонае зайшлося. Гарэцкі; Песьні 53.
4. соверш. к заходзіцца 4.
5. соверш. к заходзіцца 5.
6. соверш. к заходзіцца 6.
7. окоченеть от холода. Шсл. Такі хала-дзішча, аж рукі зайшліся. Ст.
8. лйшйться чувств. Шсл. Як стала плакаць дзяцё, дык ледзь не зайшлося.
9. —СМ. под ісьціся.
пазаходзіцца, соверш. 1. онеметь, оцепе-неть многнм. Пазаходзіліся палцы ад сьцюжы. Ст.
2. многйм задохнуться от плача, яростй, смеха. Дзеці пазаходзіліся ад плачу.
•захопнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—зах-ватчнк. МГсл.; БНсл.
•захопны-ная-нае—захватный. БНсл.
•захова-вы-ве, ж.—сохраненйе. Бясл. Захова грошы. Лютня Краснап. (Бясл.).
захаванец
398
захва
•захаванец-нца, предл.-нцу, зват.-нча, м. 1. ларец, укладка, сундук, коробья. Пск.(Даль 1У, 1645).
2. человек скрытый йлй зарытый. Тм. •зах-оваваць-аваць—см. под хаваць.
•заховец, захоўца, предл.-ўцу, зват.-ўча, м.
1. ларец, укладка, сундук, коробья. Пск. (Даль, БУ, 1645).
2. человек скрытый йлй зарытый. Тм. •захоця, захаця: як захоця(захаця)—как угодно. Выбую цябе як захаця. Нсл. 191. Рабі як захоця. Тм.
•захоціць-чу-грі«-це, соверш., перех.—зао-хотнть(пооіцрнть, ободрнть, С.) Нсл. 191. Захоціў яго ў маскалі йсьці. Нсл. Несоверш. захочаварь-чую-чуеш-чуе; повел.-чуй-чуйма—заохочнвать(пооіцрять, обод-рять, С.) Нсл. 191. Ня трэба захочаваць, калі сам ня хоча. Нсл.
•захоцьцю, нареч.—ОХОТНО. Нсл. 221. Захоцьцю йдзець у некруты. Нсл. •захочаваць—< ч. под захоціць.
•захад-dy, предл.-дзе, м. 1. запад, Селішча Гар. (Ксл.).; Шсл.; Гсл. западная сторона, где солнце заходнт. Бясл. На захадзе неба аж чырвана. Ст. Із захаду насуваецца хмара. Сохана Імсьц. (Бясл.).
2. закат. Нсл. 191. Ад усходу да захаду сонца рабіў. Нсл. Сонца на захадзе. Тм.
• захадзяка-кі, обіц.—бродяга. Нсл. 191. Якогась захадзяку дзяржыць. Нсл.
•захадзіцца I—см. под ісьці.
• захаджалы-лая-лае—захожйй. Нсл. 191. Захаджалыя людзі. Нсл.
•захайдоліць см. под хайдоліць. •захакацца, 1,—см. под хакацца.
2. страд. к захакаць. Юрсл. Бегаў, бегаў, аж захакаўся. Юрсл. Соверш. захакаць—ды-хать тяжело, прерывйсто. Юрсл. Нехаця захакаеш, пакуль на гэткую гарышчу ўзьбярэшся. Юрсл. Прш. захаканы. Юрсл. Адкуль ты бяжыш захакаўшыся? Юрсл. •захал-оджаны-ада^ь—с«. под халадаць. • захаморьшца—под хаморыцца.
•захап-аваць-іць-нўць— см. под хапаць. •захап-іць-ляць—см. под хапаць, хап'іць. •захап-іцца-ляцца—см. под хапацца.
•захаплёньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, 1. увлеченйе. Гсл.
2. восторг, пыл( смельное внутреннее возбужденне, страстный порыв, С.) Гсл.; БНсл. (восхйіценйе, страстный порыв, С.) Гсл.; БНсл., восхйіценйе, энтузназм. БНсл. •захарахоніцца—см. под харахоніцца.
•захаваласьць-ф, ж. 1. сбереженйе. Нсл. 191. Адзецьце сваё заўсёды ў захаваласьці мае. Нсл.
2. сокровенность. Нсл. 191. Май гэта ў захаваласьці. Нсл.
•захавалы-лая-лае—сохранённый, убе-режённый.
•захаваць— см. под хаваць.
•захавацца—см. под хавацца.
•захавень, захаўня, предл. й зват. захаўню; мн. ч.-ўні-ўняў, обш.—бережённое дйтятко, кого прячут от людей н от непогоды. Даль, ІУ, 1645.
•захацёць—
КНІГІ ОНЛАЙН
