Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•знатна, нареч. 1. сйльно, Нсл. 215. значй-тельно. Знатна пахудаў. Нсл. См. ладне.
2. заметно. Нсл. 215.3 аччу знатна, штоён украў. Нсл.
• знатнасьць-ір, ж.—значйтельность, значйтельное колдчество. Нсл. 215. Знат-насыіь лесу высеклі. Нсл.
•знатны-ндя-нйе, 1. значйтельный. Нсл. 215. Знатнае чарасло ўзараў. Нсл. Знат-ныя грошы даў за каня. Тм.
2. йзвестный. Шсл. Ён знатны чалавек навокал. Ст.
•знатўгі, нареч.—от напряженвял. Нсл. 215. Знатугі жывот забалеў. Нсл.
•знатуж-аць-ьгць— см. под натужаць.
•знатуж-ацца-ыца—см. под натужацца.
•знатўрыць—см. под натўрыць.
•знатўр-ыўшыся-ыцца—см. под натўрыц-ца.
•знаты-тая-тае—нзвестный. Вар.(Даль, іу нзд., 1717). Ср. быты.
•знава, наречўо вевцах)—во время, когда веіць была новой. Варсл. Знава гэты кажух быў цёплы. Варсл.
знавалу
456
знацца
•знавалу, нареч.—прйнужденно(по прй-нужденню, Гсл.; БНсл.) Нсл. 214. поневоле. Знавалу ўзяў гэта на сябе. Нсл. Знавалу людзі багацеюць. Послов. Нсл.
•знацец-знацца, предл.-ццў, зват. значча; мн. ч.-цы-цоў-цом-цамі-цох, м.—знахарь. Дсл. 276.
•знаць I, знаю, знаеш, знае; повел знай, знайма, несоверш., nepex. 1. (постйгать чувствамй прй содействйй ума, С.), знать. Нсл.; Ар.
2. знать, узнавать, отлйчать от другйх. Сабакі яго знаюць. Ар.
3. обладать знанйем чего-л., йметь спецйальное познанне в какой-л. облас-тй. Мы знаем сваіх людзёў. Знаць жыцьцё. Знаць гістору. ПанБогусялякія языкі знае. Кіт. 8565. Знаеш ты курыныя цыцкі—зн.: нйчего не знаешь. Ар.
4. знать, йспытывать, пережйвать. Хіба ў паклонах, Богу чынячых, смаку ня знаеш? Кіт 5а7.
знаць каго асабіста—лнчно знать кого-л.
знаць каго з чутак—знать кого-л. понаслышке.
знаць каго з выгляду—знать кого-л. в лйцо. Протйвопол. к. "знаць " есть "ведаць ”, Соверш. зазнаць чаго, 1. нспытать, Шсл. нзведать (rope, несчастье). Гсл. 3 малых дзён зазнаў гора. Ст. Зазналі зь ім клопату. Гсл.
2. (каго)—узнать, познакомйться.
пазнаваць, пазнаю-аёш-аёць, несоверш. к пазнаць во всех см.—узнавать. мгсл.
Кажнае дзерва пазнаюць із плоду яго... —по плоду... Соверш. пязнаць-аю-аеш-ае,
1. узнать, обнаружйть в ком, чем-л. кого-л знакомого йлй что-л. знакомое. Ар. Ср. даведацца. Ой з чаго пазнаць красну дзевачку, што яна сіраціна? Горц. (Кот. 209). Кароль зараз пазнаў яго. н.(Афанасьев, I, 1913, 212),
пазнаць з чаго—узнать, определйть, распознать кого-л., что-л. по какйм-л. првзнакам. Я пазнаў, што заблудзіў. Ар. Пазнаў з хады свайго суседа.
2. узнать, получнть нстйнное понятйе, представленне о ком, о чем-л. Вучачыся разам, яны добра пазналі адзін аднаго.
прыпаз-няваць-наваю-наеаеш-навае й-наю-наёш-наёць-наём-наіцё—узнавать до некоторой степенй, Ты прыпазнаеш чужога каня за свайго. Нсл. Соверш.
прыпазнаць-аю-аеш-ае. Прыпазнавай сабе каня'. прыпазнаеш, мой адказ; а не прыпазнаеш — твой. Нсл. 508.
спаз-наваць-наваю-наваеш-навае й -наю-наёш-наёць-наём-наіцё, несоверш.— узна-вать. Нсл. 606. Спазнаваеш каня, але гэта ня твой. Нсл. Соверш. спазнаць-аю-аеш-ае—узнать. Нсл. 606. Мяне доля не спазнала. Нсл. Той і выгляду не падаў, што адразу спазнаў былога прапарш-чыка. Дзьве Душы 161. Прйч. спазнаны
—узнанный. Конь спазнаны. Нсл. 606. Свае спазнаныя рукавіцы адабраў. Тм.
вьізнаваць, вызнаю-аёш-аёць, 1. разу-знавать, выведывать (? С.) Гсл.
2. обнаружнвать, постйгать. Гсл.
3. нсповедывать. Вызнаваю, што Пан Бог, акром Яго іншага Бога нямаш, і вызнаваю, што слуга й пасланец Божы праўдзівы Мухеммэд прарок. Кіт. 6611,13. Божае адзіноства вызнавай. Тм. 39аі2. Да веры мусульманскай спочабаў колька ест? — Двананцаць ест: першае, Пана Бога адзіным павінен вызнаваць, Мухем-мэдпрарока паслом Божым прпаўдзівым вызнаваць. Кіт. 42а11,12.
вызнаць-аю-аеш-йе, соверш. квызнаваць во всех см.
• ЗНаЦЬ II, 1. всмыслебезлйчн. глагола—ВйДНО. Нсл. 215; Ар. Яшчэ ўчорашнія сьляды знаць. Ст. Знаць па вясельлю(з вясельля? С.), што ня татачка цябе аддаець, ня мамачка дабраславе. йз свад. песнн. Калі б сямкрот землі й нябёс забраліся, і ў той лятарні іх паставілі ў вадной палавіцы, так веле яе знаці, як на чалавечай твары знакі або бародаўкі. Кіт.
2. (вставное)—вероятно. Знаць табе, Настулька, замуж хочацца, што твае сьлёзанькі ня коцяцца. Нсл. 215. Знаць табе там добра, што двору ня хочаш. Нсл.215. •знаць ІІІ-ці, ж. 1. знакомство. Нсл. 215. Ен зь ім вялікую знаць забраў. Нсл.
2. знакомые, прнятелй. Нсл. 215. Знаці, яку роднай маці. Йз песнй. Нсл.
•знацьцё-ця, предл.-цю, <р.(Нсл. 215)—зна-нне(чего, С.) МГсл.; Гсл. Так хачу я знаць навуку, за яе б аддаў жыцьцё... Хоць бы першае знацьцё. С. Музыка 227.
•знацца I, знаюся, знаешся, 1. (взайм. зь кім-чым)—вестн знакомство, знаться, Гсл. быть знакому, понймать друг друга. Нсл. 215. Знаюцца із сабою, як лысыя коні. Послов. Нсл. 215. Калі мы ня зналіся, сватамі ня зваліся; а цяпер пазнаемся, сватамі назавёмся. Нз свад. песня, Нсл. 215. Я даўна зь Яхімом зналася. Ц. с. Хоцькава Сыч. (Дсл.). He шчабечуць па мне птушкі: я даўна з салаўём знаюся. Бельск. (Дсл.)
2. уважать друг, друга. Нсл. 215. Знаемся ў дому, знаймася і ў людзёх. Нсл.
3. сталкнваться с чем-л., нспытывать что-л., знаться. Знацца з горам. Ар.
4. (на чымсь)—нметь в чем познанйе, Гсл. разбнраться в чем-л., быть знаюіцу, опытну. Нсл. 215. Ты знаешся на гэтым, скажы імне. Нсл. Знаешся, як сьвінызя на перцу. Послов. Нсл. Ён добра на гэтым знаецца. Гсл.
распаз-навацца-наваюся-навдешся й наюся-наёшся. взайм.—знакомнться, де-латься знакомым. Нсл. 557. Дай, Божа, нам заўсёды так жыць хораша, як мы распазнаёмся, распазналіся. Нсл. Соверш. распазнацца-знаюся -знаешся Нсл. 557.
распазнаньне
457
знушчэньне
Прйч. прош. вр. распазнаўшыся. Яны даўна распазнаўшыся. Отгл. ймя суіц. распаз-наньне-ня, предл.-ню—знакомство. Нсл. 557. Зь першага распазнаньня яны любяц-ца. Нсл.
спаз-навацца-наваюся-наваешся й -наюся-наёшся-наёцца-наёмся-наіцёся —знакомнться, входнть в дружескую связь. Нсл. 606. Як цяпер спазнаваемся, спазнаемся, так каб нам і доўга жыць мяжсобку. Нсл. Соверш. спазнацца-аюся-аешся. Нсл. 606. Зь лядашчыкам спазнаўся, з розуму спаўся. Нсл. 2б7(под лядашчык). •знацца II, сокртц. йз значыцца—значнт. Шсл. Знацца я яму й кажу... Ст.
•значаньнік-іка, предл.-іку, м„ мат.—зна-менатель. мгсл.
•значзць-чў-чьіш-чыць—давать прнзнак чего-л. Шсл.; Варсл. Карова значыць —показывает, что скоро отелнтся. Ст. Карова, кабыла значыць—появнлнсь на выменн прнзнакн того, что корова(ко-была) в непродолжнтельном временн отелнтся(ожеребнтся). Ар.
•значна, нареч.—прнметно. Нсл. 215, замет-но. Гсл. I па (з? С.) аччу значна, што ён украў.
•значнасьць-ір, ж. 1. значнмость. I гэта слова сваю мае значнасьць. Нсл.
2. знатность, важность. Нсл. 215, знаменн-тность. He вялікая ты перад імною значнасьць. Нсл. Ср. значны, 3.
•ЗНаЧНёць-ёе, 3-ее лйцо мн. ч.-ёюць, несоверш. —означаться яснее н яснее. Нсл. 735.
Заранка на небе значнёе, пазначнёла. Нсл. Соверш. пазначнёць. Нсл. 735.
• значкы-ная-нае, 1. заметный(такой, который можно заметнть, увндеть, разлнчнть взглядом, Ар.), прнметный. (Ар.), внднмый(явный, очевндный, замет-ный, С.) Гсл.; Нсл. 215. У Рамазан ежча, аж покі значна будзе нітка чорная ад белай, да сьвітаньня. кіт. Іба2. Значнае дзела, што гэта твая работа. Нсл.
2. замечательный. Нсл. 215. Сядні значны дзень. Нсл. Леташні год быў значны з уроду. Нсл.
3. знаменнтый. Нсл. 215. Яны ў Пана Бога значнымй будуць. Кіт. 56а6. Наш пан значны чалавек. Нсл. Будуць ся цешыці ня толькі вялікія сьвятыя Божыя, і людзі вышшыя, калісь на гэтым сьвеце знач-ныя, але і, малыя й бедныя духам, будуць хвалы Яго зажываці. Малітвы іб95г.(Б. Шляхам, Но. 125).
•значыць-чу-чыш-чв, несоверш. 1. класть метку, метнть(МГсл.), намечать. Варсл. Ён знача сваёбярвеньне. Варсл. Курбан(араб., аброк) чынячы, трэба глядзець, йітоб... не абранена. Акром таго... умысьле рэжуць альбо значаць, тое ня вадзіць. Кіт. 2664. Соверш. пазначыць—пометнть. Шсл. Пазначылі свае авечкі. Ст.
2. значнть.
значаньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суіц. 1. метка. Значаньне курыцы, гусей. Ар.
2. значенне. Гсл.
абзначыцьчгю-аеш-ае, несоверш. к абзна-чыць. Соверш. абзначыць—положнть метку. Шсл., обозначнть, отметнть какнм-л. знаком, меткой. Трэба абзначыць, адкуль касіць. Слопішча Шацк.(Шсл.).
азначаць, несоверш.—определять. Соверш. азначыць-чу-чыш-ча—определнть.
зазначаць-а-аеій-ае; повел.-ай-айма. несо-верш. (Шсл.)—метнть многократно. Соверш. зазначыць—сделать знак, пометнть. Ар, Зазнач, пакуль касіць. Ст. Зазнач, пакуль адрэзаць. Ст. Прйч. зазначаны—помечен-ный. Тут жа было зазначана, а ён перакасіў. Ст.
•назначаць-аю-аеій-ае, несоверш.—поме-чать. Соверш. назначыць—пометнть. Шсл. Назначылі баранчыка чырвонаю істуж-каю. Ст. Назначылі курыцу — адсеклі хвост. Ст. Прйч. назначаны-помеченный. Пры справаваньню дастамэнту пячат-нікамі й сьветкамі быці ня могуць тыя асобы ніжэй назначаныя, то ёсьць: напервей — каторыя сваіх дастамэнтаў чыніці нягодны; другое — жанкі; трэй-цяе — апякунове таго дастамэнту; чацьвертае — і тыя быці ня могуць, каторым у том дастамэнце што будзець апісана. Стт. 341.
прызначаць—назначать. Каго прызна-чаюць на яго месца — няведама. ”А няхай сабе хоць каго прызначаюць, мне ўсё роўна." Васілёнак(”Полымя”, 1967, Но. 12, стр. 193). Соверш. прызначыць—назначнть. •ЗНЙЧЫЦЦа, толькоЗ-ее лйцоедйн. ч. 1. ЗНачнт. Значыцца гэта праўда. Соверш. назначыц-ца, только3-ее лйцоедйн. й мн. ч.—ПОКазаТБСЯ знаку чего-л. Абрадзінілася гэтая баба, ды вельмі ж нялюдзкае дзяцё нарадзіла — чорнае, касматае, і рожкі на галаве назначыліся. Мікольск М.(Демнд: Веров 102) 2. следовательно.
•знўдзе, знўдзіла—см. под нўдзіць.
•знуяз-іць-джаць—см. под нўдзіць.
•знурз-іцца-джацца—см. под нўдзіцца.
•знуржоны-ная-нае—крайне нзнурен-ный. Нсл. 217. Знуджоны ў турме, ледзь ходзе. Нсл.
• знурэньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—нзнуренне, тоска. Нсл. 217. Знурэньне бярэць, гледзячы на яго. Нсл. Знурэньне з голаду. Тм.
• знурьіць CM. nod нурыць.
•знурыцца—см. под нурыцца.
•знўста-ты-це, ж.—подстрекательство. Бясл. Знуста, зьвёў дзеці пабіцца! Людагошч Імсьц.(Бясл.).
•знушчацца-аюсл-оешсл, несоверш.—глу-мнться, нздеваться, нзмываться. Гсл. Отгл. ймясугц. знушчэньне—нздевательство. Гсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
