Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. прнгласнть многнх.
пазваць, пазавў-вёш-вёць-вём-віцё-вўць, соверш.. nepex. 1. прнгласнть.
2. юрйд.—подать жалобу, Гсл. предьяв-лять нск, прнвлечь к суду. Па той запаведзі старана жалабная маець старану сваю праціўную ку pacnpaee a тую зямлю пазваці, а гдзе зь якіх прыпалых праўных прычын у шасьці нядзелях па запаведзі пазваці ня мог, тагды яшчэ яму час пазываньня заста-віць маець і чараз другую шэсьць нядзель. Стт. 367. Несоверш. называць-йю-йеш-де, цаго, праўн.—предьявлять нск, прнвле-кать к суду. Прйч. пазываны, 1. прнвле-канный к суду.
2. прнвлекаемый к суду. Отгл. ймя сут. пазываньне-ня, предл.-ню—прнвлеканне к суду. См. пазваць.
пазваны, прйч. к пазваць 1—прнгла-' шенный, прнвлеченный к суду, ответ-чнк. Таковы ўрад, ад укрыўджанага назвом нашым перад урад пазваны, і з права вінным быў бы дазнаны, сам таковай жа віне падлеч маець. Стт. He павінен будзець пазваны на то адказа-ваЦІ. Літ. Мэтр. I, A., a 4.
пазваная старана—ответная сторона.
Гдзебы ся то лучыла, іж бы адпорная, то ёсьць пазваная, старана не прызнавала стараны жалаб-нае быці сынам тае асобы, па каторай жалабнік чаго іскаці будзець... Стт. 253. Есьлі бы каторая старана, яка адпор-ная-пазваная, так і жалабная на року за позвы падкаморага прыпалам, ня стала, тагды падкаморы старане другой на вечнасьць прысудзіці маець. Стт. 359. См. адпорная старана. Отгл. ймя суіц. пазвань-не-ня, предл.-ню—прнвлеченне к суду.
прыпазываць, несоверш. к прыпазваць,-—вызывать в соответчнкн. Соверш. пры-пазваць, -завў-вёш-вёць-вём-віцё—выз-вать в соответчнкн. Старана жалаблівая йаець іх прызваці. Стт. 368. Прйч. прыпазва-ны—вызванный в соответчнкн. Стт. Отгл ймя суіц. прыпазваньне-ня, предл.-ню —вызов в соответчнкн.
звацца
463
прызвычаіцца
•звацца, завўся-вёшся-вёцца-вёмся-віцё-ся, несоверш.—называться. Ар.; Ксл. Як завецца гэта бульба? мікалаёва Куз.(Ксл.). Зваўся хлопчык наш Савось. КоласС’Калас-кі", Но. 60-61, 1958г.) He здарма завешся Тодарам. Крушына(3ьніч, 1952, Но. 20, 5). Соверш. назвацца, назавўся-вёшся-вёцца-вёмся-віцёся—назвать себя, назваться.
абазвацца (Шсл ), абазвўся-вёшся-вёцца-вёмся-віцёся-вўцца, соверш,-—оклнкнуть, назвать себя по нменн. Абазваўся разы з два ды змоўк. Ст. Несоверш. абзываца-йюся-аешся—оклнкаться. Шсл. Нехта ў лесе далёка абзываецца.
запазвацца, юрйд.—вступнть в тяжбу. Два зь іх каторыя ўраднікі прамежку сябе запазваліся да таго ж суду земска-га. Стт. 169. Соверш. запазывацца. несоверш. к запазвацца, вступать в тяжбу.
•звузі'ць см под вузіць.
•звузіцца— см под вузіцца.
•звўж-аны-йць—см под вузіць.
•звужацца—<м под вузіцца.
•звўч-аны-аць—см. под вучыць.
•звучацца -см под вучыцца.
•звўчны-ная-нйе—способный, понятлн-вый(к обученню чему-л., С.). Нсл. 200. Звучны хлапец: што ні пакажы, усё пярэйме. Нсл.
• звучыць— CM. под вучыць.
•звучыцца—см. под вучыцца.
•звык-аць-tp—см. под выкці.
• звыкласьць-ір, ж.—прнвычка. Нсл. 200, прнвычность. Па звыкласьці сваей не перастае хадзіць у карчму. Нсл.
•звыклівасьць-гр, ж.—прнвычка, навык. Нсл. 200. Звыклівасьць мае да гэтага, ня мусіць перастаць. Нсл.
• звыклы-лая-лае, 1. обычный, обіце-прннятый, прнвычный. Гсл. Звыклым парадкам ходзяць на прыгон, устаюць, кладуцца спаць. Нсл.
2. прнвыкшнй. Гсл. Нареч. звыкла—прн-вычка. Гсл.
•звыпаду, звыпадку, нареч.—случайно, по необходнмой случайностн. Нсл. 200, по стеченню обстоятельства.
•звыш, нареч. 1. сверх, более. Нсл. 200. Звыш не давай, як рубля. Нсл.
2. предлог.—сверх(помнмо, кроме чего-л., С.) Нсл. 200; Гсл.; Шсл. ЗвЫШ рубля даў. Нсл. Што звыш рубля, то маё. Ст.
ЗВЫШ ТаГО—сверх ТОГО. НК: Очеркн 307.
3. сверх, выше, более чего-л.(какой-л. меры, нормы, предела). Наняўсянагод, a служыў звыш году.
4. употребляется прн указаннн на пред-мет, поверх которого, выше которого направлено действне. Звыш лобу вочы ня ходзяць. Послов. Нсл. 200.
•З ВЫЧ, нареч.—обыКНОВвННО, Ксл. обыЧНО. Звыч яно робіцца зь гіпсу або мрамару. Прыгунова Сір. (Ксл.).
•звычай-йю, предл. й зват.-аю; мн. ч.-аі-аёў-аём-аі-аямі-аёх. м. 1. обычай. Гсл.; Шсл.; Вят., Вост. (Даль).
2. обыкновенне. Нсл. 200; Гсл. Такога звычаю ў нас няма. Нсл.
сваім звычаям—как обыкновенно. Памыўшы сваім звычаям судзьдзе, пачаў сабе забаўляцца зь яблыкам. Н.(Афанасьеві, 1913, 211).
узяць за звычай—усвонть себе прнвыч-ку. За звычай узяў з кажным заводзіцца. Нсл. 200.
•звычайнасьць-ш, ж.—прнвычка, Нсл. 200. обыкновенность. Звычайнасьць мае пан рана ўставаць. Нсл.
• звычайны-нйя-нйе, 1. обыкновенный. Нсл. 200; Гсл. Гэта звычайная справа, тут няма чаго гутарыць. Нсл.
2. заурядный. Гсл. "
звычайна, нарсч.—обыкновенно, Лужасна Куз. (Ксл.). обыкновенно (обычно, С,), по обыкновенню. Гсл. У нас звычайна ўстаюць да сьвету. Нсл. Ён так звычайна робіць. Тм.
звычайная ступень прыраўнаньня, грам. —положнтельная степень сравнення. •звычшць-аю-аіш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш. да чаго—прнучать к какнм-л. обыкновенням н порядкам. Нсл. 200.
Маладзёна да ўсяго звычаіць надабе. Нсл. Прйч. звычаены. Ён звычаен да ўсякага жыцьця. Нсл. 200(под звычайны). Соверш. прызвычаіць—прнучнть. Нсл. 501. Прыз-вычаіў малца маніць. Нсл. Прйч. прызвыча-ены, 1. прнученный, прнноровленный. Нсл. 501. Рукі мае ня прызвычаены да цяжкое работы. Нсл. Соверш. запрызвы-чаіць—ввестн в обычай, в прнвычку. Нсл. 181. Отгл. ймя суіц. запрызвычаеньне-ня, предл.-ню; мн. ч-ні-няў—старая прнвычка. Нсл. 181. Запрызвычаеньне мае па палудні спаць. Нсл. Прйч. запрызвычаены—вве-денный в обіцую прнвычку. Даўна запрызвычаены тут гэты парадак. Нсл. Соверш. зазвычііць-аю-аіш-ае, перех.—вве-стн в обыход. Добрае слаўцо, яго зазвычаіў дзядзька Вячаслаў. Гсл. Прйч. зазвычаёны—вошедшнй в обыкновенне. Нсл. 168. Зазвычаёным парадкам рабі. Нсл. • звычаіцца-аюся-аешся, несоверш. да чаго—прнучаться, прнвыкать. Нсл. 200. Звычаіцца да парадку. Нсл. Звычаіцца да нястачы. Нсл. Соверш. прызвычаіцца —прнвыкнуть. Нсл. 501. Хто прызвычаіў-ся красьці з маладу і пад старасьць ня кіне. Нсл. Прйч. прызвычаіўшыся. Соверш. запрызвычаіцца, 1. прнвыкнуть к чему-л. Нсл. 181. Запрызвычаіўся кажан дзень хадзіць да карчмы.
звычка
464
зьгінулы
2.—быть введену в обычай. Нсл. 181. У нас даўна запрызвычаіўся тый звычай, парадак. Нсл. У нас гэта нядаўна зазвы-чаілася. Нсл. Соверш. зазвычаіцца-аюся-аішся—быть введену в обыкновенне, Нсл. 168. войтн в обыход. Гсл. См. зазвычаевац-ца.
•звычка-чкі-чцы, ж.—навык, прнвычка.
Гсл.
•звычнасьць-ід, ж.—прнвычка, прнно-ровка. Нсл. 200. Звычнасьці ня маю ночы піць і рана есьці. Нсл.
• звьічны-ная-нае—прнвычный, прну-чнвшнйся. Гсл.
•Зуб-ба, предл. й зват.-бе, мн. ч. зўбы-боў-бам-бы-ббх (у людей й жйвотных) 1. зуб. Ар. Пакрышыліся мае ўсе зубы. Ст.
зубы спаласнуць—опохмелнться. НК: Піт.. 74.
2. мн. ч. зубы-оў-ом-бы-бох, ,г орудйя. снарядов—зуб, зубья. Ар. 3 грабель павы-кідаліся зубы. Ст. Уменьш. зубок-бка, мн. ч. зўбкі-каў, ( г людей й жйвотных), Зубкі-бкоў, (v орудйя). Ар. Раньняя птушка зубкі цярэбе, а позная вочкі трэць. Ар.
•зубаты-тая-тае, 1. зубастый(с крепкн-мн, острымн, большнмн зубамн, С.) Нсл. 220.
2. неуступчнвый в спорах(зубастый, дерзкнй, острый на язык). Нсл. 220.
Зубатая баба, нікому не паддаецца. Нсл. •зубёц-бчй, предл.-бцу, зват. зўбча, мн. ч. зубцы-оў-ом-амі-ох, м.—крючок для ловлн налнмов. Ксл., (у удочкн) двойной крючок с расходяіцнмнся в стороны головкамн н соеднненнымн пяткамн. НК: Очеркн, Но. 941. Цяпер добра бяруцца на зубцы МЯНІ. Чарніца Лёз. (Ксл.).
•зубіць-блю-біш-бе, несоверш., перех.—ОСТ-рнть ннструмент, нмеюіцнй зубья; зуб-рнть. Ар. Панясу да каваля зубіць сярпы. Соверш. дазубіць, 1. окончнть "зубіць”. Ар. 2. доесть что-л. с аппетнтом. Дсл. 174. Дзеткі кашку дазубілі. Дсл.
3. о продолженнн дождя до нзвестного временн. Дазубіў дождж да вечара. Дсл. Соверш. назубіць. Ар. Мой серп каваль назубіў. Прйч. назублены.
•зубкаваты-тая-тдае—зубчатый(с зуб-цамн, с зубьямн, С.). мгсл.
• зўбра-ры-ру-ру-рам, предл. й зват., м.
—зубр(жнвотное).
•зубрыца-чы-чы> ж-—зубр самка. Зубра падобны да быка, а зубрыца— да каровы. Я. Г. Лемантар, 96.
•зумёцца-ёюся-ёешся, соверш.—нзумнть-ся. Есьлі бо цяпер былі, засьце зумець бы ся мусілі, відзячы, яка акраса народу іх у патомстве іх аднята. 3 перадмовы да Евангелі Цяпінскага. Тады зумеўся і сам ня ведаў, што зб ім дзеецца. Тат.: Кво вадыс 181. Зумеўся на часіну і сам Нэрон. Тм. 105. Отгл. ймя суіц. зуменьне-ня, предл.-НЮ —нзуменне. Ср. зумецца.
•зўмкаць-аю-аеш-ае, несоверш.—нздавать звук, свойственный звуку пчелы. Любілі ўсе лілею. Пшчолка зумкала над ёю. С. Музыка275. Пшчолкай зумкае ў гальлю. Тм. 271.
•зупоўны-ная-нае—полный. Псалтыр зупоўная. Малая падарожная кніжыцаСкарыніна 1525г.(400-лецьце блр. друку 236). См. супоўны. •зурыць-рў-рыш-рыць, несоверш., перех. —старательно гнать. Пугу вазьмі ды зуры сьвіньні. Слопішча Шацк. (Шсл.).
•зусюль, нареч.—отовсюду. МГсл.; Ар.; Гсл.
•зьбёгаць—см. под бегаць.
•зьбёгацца—см. под бегаць.
•зьбег-чы-чыся—см. под бегаць, бегчы.
•зьбедавацца—cjm. под бедавацца.
•зьбёрці—см. под бёрці.
•зьбёрціся—см. под брацца.
•зьбяі аць см. под бегаць, бегчы. •зьбягацца—см. под бегаць, бегчы. •зьбяднёлы-лая-лае—обеднелый. •зьбяёдаць—см. под бяёдаць.
•зьбядзшца—см. под бядзіцца.
•зьбязўліцца—см. под бязуліцца.
•зьбязьвёрыцца—см. под бязьвёрыцца. •зьбялёлы-лая-лае, 1. побелевшнй. Ар.
2. побледневшнй. Ар. Зьбялелы, устры-вожаны, ён кідаецца да Лясьніцкага. зсд 251. Абачыў зьбялелы від. ЗСД 255.
•зьбянёхаць—см. под бянёхаць 2. •зьбянтэж-аны-ыць—см. под бянтэжыць.
•зьбіраць сч под бёрці.
•зьбірацца—см. под брацца.
•зьбіркаваць—г.м. под біркаваць.
•зьбіваць— см. под біць.
•зьбівацца—см. под біцца.
•зьбіць—см. под біць.
•зьбі'цца—см. под біцца.
•зьбіуны-ная-нае—сбнвчнвый. Нсл. 195. Зьбіўная дарога. Нсл.
•зьбіцьце-ф?, предл.-цю, ср.—побой. Нсл. 196. Ці можна дайсьці да такога зьбіць-ця Нсл. Захварэла ад зьбіцьця. Нсл.
•зьгібні(одкн зьгібеньуняў—лепешкн нз более жндкого теста, обыкновенно с НаЧННКОЙ. Раст.; Смоленск, 150.
•зьгі'дзіцца,—<ч. под гідзіць.
•зьгідзіцца—с.ч. под гідзіцца.
• ЗЬГІН-ну, предл. й зват.-не, м.—погнбель. I нябачанай яна(краса) загіне, і нябачны ідзе на зьгін. Салавей: Сіла 73.
•зьгінота-оты-оче, ж.—погнбель. Хры-стовых сыноў аддалі на зьгіноту. Салавей: Сіла 29. Там няшчасьце, там зьгінота: нехта спален з тых грымотаў. С. Музыка 94.
КНІГІ ОНЛАЙН
