Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. порванные веревкй. Ён нейкія зрыўкі пазьвязаваў і наважаў каня. Варсл.
•ЗВОД I, Зводу, предл. й зват.-дзе, м.—ВЫ-рожденне, конец(йзвод, С.). Гсл. Прышоў звод на яго род. Нсл. 199. Звод на каровы прышоў, хоць бы цялё засталося. Тм. Звод на тваю галаву! Тм. Звод яго вазьмі. Тм. Зводу няма на гэтага чалавека. Тм. Каб на яго звод! іг. Нейкі звод на сьвіньні напаў, што ні куплю я — здыхаюць. Калышкі Лёз. (Ксл.).
2. сплетнйк, заводяіцйй ссору. Ксл. Ня верце гэтаму зводу. Сухарукава Аз. (Ксл.). Ах, ты звод! назводзіў на мяне, набра-хаў. Гсл.
3. ЗВОД-dü, предл. й зват.-дзе, м.—TOT, КТО наговарявает другому, чтобы повредйть первому. НК: Под. пос.. Но. 110.
•звод П-ду, предл.-дзе,. юрйд.. йстор.—след-ствне прн полнчном. А за выкупаваньне ліца болей урад ня маецьбраці, толька па дванаццаці грошай і за кажным зводам як ад самога вязьня, выпушчаючы яго, так ад ліца, каторае будзець ку праву становена. Стт. 479
•зводдаль, (Гсл.), нареч.—с некоторого, незначйтельного отдалендя. Стой і глядзі зводдаль. Нсл. 199.
•зводка-дкг-дцы, ж.—сплетнй. Ксл.; Пск., Тв. (Даль). Яна займаецца зводкамй. Новае Сяло Беш. (Ксл.).
•зводлівы-вая-вве, 1. обольстйтельный, соблазйтельный, Гсл.
2.—склонный сплетннчать. Гсл.
•зводня-ні-нг, обш.—сплетнйк, сплетннца. Нсл. 199.
•ЗВОДНІ-Няў, едйнств. ч. нет.—СПлетНЙ. Нсл. 199. Ня трэба слухаць зводняў. Нсл.
•зводнік-іка, предл.-Іку, зват.-Іча, м. 1. сплетннк, (Шсл.; Нсл. 199). Слухай ты гэтага зводніка! Ст.
2. обольстнтель. Энэй-то зводнік, пага-нец, злодзей, канцаводнік. Эюіда навыварат.
3. соблазннтель. Гсл.
•зводніца-йы-^ы, ж. к зводнік, 1. сплет-ннца. Шсл.; Нсл. 199. Зводніца ты, зводнямі сваімі не даеш нікому спакою. Нсл.
2. обольстнтельннца.
3. соблазнтельннца.
4. сводннца. Абы такія людзі, будзь мужчына або жонка ў месьцех нашых ня былі церпены, каторыя звыклі для зыску свайго намаўляць спадарычны або ўдовы й замужкі каму для распусты цялеснае так, іж хоця бы з каторае магло быць што добрага замужам, абарачаецца за намовамі зводніц у нівэч. Стт. 502.
•зводнічаць-аю-веш-ае, повел.-ай-айма, несоверш.—сплетннчать, Нсл. 199. наушнн-чать. Гсл. Калі б ня зводнічалі пану, ён добры быў бы: a то як назводнічаюць, то й бяда, ні ў чым веры няма. Нсл. Соверш. назводнічаць—насплетнйчать. Нсл. 199. •зводны-ная-нае—обманчнвый, нена-дежный. Нсл. Мост зводны. Нсл. Ласкавая гамонка падчас бывае зводная. Нсл.
•зводца-цы, обіц. — зводнік, зводніца. Сіджджын(араб.'. род пеклы) зводцаў (месца). Кіт. 55а9.
•зводы-даў, едйнств. ч. нет. 1. СПлетНй. Нсл. 199; Гсл. Нашто гэтыя зводы? Нсл. Усё зводы ды пераводы. Послов. Нсл. Пераз твае зводы мы пасварыліся. Нсл.
2. оболыценне. МГсл.
•зводзень-дня, предл. йзват.-дню, мн. ч.,род-дняў, м.—сплетннк. Нсл. 199.
•зводзіць I, II—cm. nod весьці. •зводзіцца—см. под весьціся. •звойстраваць—с.н. под істрыць. •звойстравацца—см. под айстрыцца. •звайстрыць—см. под істрыць. •звайстрыцца—см. под айстрыцца. •зволі, нареч.—тнхо, не спеша, йсподволь. Нсл. 199. Сып ЗвОЛІ. Нсл.
звон
461
звалындацца
•звон, звана(звону), зват. звоне; мн. ч. Званы-ноў-ном, мн. ч., предл.-нох. м. 1. КОЛОКОЛ. Ар.; МГсл.; ПНЗ; Пачаевічы Чаш. (Ксл.). Гэтакіх, бывала, білі вяроўкаю ад ЗвОНу. Нсл. 259(под куніца). Уменьш. званок-нка, предл.-нкў, зват. ЗвОНКу, мн. ч., дат.-КОМ, мн. ч., предл.~КОХ—ЗВОНОК. МГсл.; Ар. званочак-чка, м„ уменьш. к званок—коло-кольчнк. Ар.; Гсл. Марозіха, як званочак зальлецца(запяець). Войш.
2. (род. звону, наз. мн.ч. звоны)—звук, нздаваемый металлнческнмн нлн стек-лянымн предметамн прн ударе. Гсл.
Пачуў Я Ў вушшу Звоны. Гарун: Канец Паўлючонка.
•звонка-нкі-нцы, ж.—бубны(в нгральных Картах). Ар.; Шсл.; Нсл. 199; Вят., Вост. (Даль). Кідай звонку. Нсл. Звонка сьвеце. Тм.
•звонку, нареч.—нзвне. МГсл.; Гсл.; Нсл. 199. Звонку хата загарэлася. Нсл. Звонку дым чхае ў хату. Нсл. (У зарасьніку) гэтымі днямі, нявідныя звонку, бы краты ў сваіх падземных норах. ЗСД. 63. Балазе й самы ж вы, мяркуючы, казаў тый, з пазнак звонку — белая костка. Дзьве Душы 31. Бедавалг. звонку напады, унутры страхі. Луцк.: Другі ліст да Карынцян, 7:5.
•ЗВОЧЫ, нареч.—С глаза. Нсл. 200. Звочы памер. Нсл.
•звага, звагі, звазе, ж. 1. уважанне. Гсл.; Нсл. 179. Звагі ня мае да старшых. Нсл. Блага, страціўшы звагу. Нсл.
2. вннмательность к кому нлн к чему. Гсл. • звага-агі-азё, ж.—ловкость, Нсл. 197. равномерность, рнтм. Звагі ня мае ў руках. Нсл. Ср. ваг.
•звада-ды-дзе, мн. ч„ род.-даў, ж.—ссора, Ар.; Нсл. 197. раздор. Акін. 193.
у звадзе—в ссоре. Ар. Бяз жаднай звады абышлося. Нсл. Уменьш. звадка-дкі-дцы —распря, мгсл.; Гсл. размолька, ссора. Гсл.; Нсл. 197. За што ў вас сталася звадка? Нсл. Няма тэй хаткі, каб нябыло звадкі. Послов. Нсл.
• звадлівасьць, -ці, ж.—сварлнвость, склонность к ссорам. Нсл. !97;Ар. Mae звадлівасьць, з усякім задзіраецца. Нсл. •звадлівы, -вая-вае—сварлнвый, Ар.
склонный к ссорам. Нсл. 197. Із звадлівым чалавекам цяжка ўжыцца. Нсл. Ср. вадкі II. Нареч. звадліва. Нсл. 197. Звадліва жывуць мяжсобку. Нсл.
•звадня-нг-ні, ж.—побужденне к ссоре. Нсл. 199. Усю гэту сварку нарабіла звадня твая. Нсл. Я табе ўсё скажу, ды калі б звадні ня было ніякае. Нсл.
•звадўн-^на, предл.-унў, зват.-ўне, мн. ч.. дат.-НОМ, мн. ч., предл.-НОХ, м.—СПЛетНЛК, ЗЯВОДЯІЦНЙ ссору. Дзямідавічы Чаш. (Ксл.).
• ЗВаДЫр-Ы/>0, предл.-Ырў, зват.-ыру; мн. ч.-рЫ-роў-рОМ, мн. ч., предл.-poX, м.—СОблаЗ-ннтель.
• звадзіцелка-лк/'-лчы, ж.—нскуснтель-ннца, прнвлекаюіцая к себе другнх; обольстнтельннца, соблазннтельннца.
Звадзіцелка ўсіх дзяцюкоў пазьвяла. Нсл. •звадзіцель-ля, предл. й зват.-ЛЮ, м.—нску-снтель; холостой человек, увлекаюіцнй своею ловкостью, Нсл. обольстнтель, соблазннтель. Звадзіцель гэты ўсіх дзевак пазьвёў. Нсл.
•звадзіць—см. под весьці.
•зважаны—см. под важыць I.
•зважавацца-жуюся-жуешся, повел-жуй-ся-жуймася, несоверш.—прнобретать лов-кость, Нсл. 197. входнть в рнтм. Зважыўся малаціць. Нсл. Соверш. зважыцца,—прноб-рестн ловкость, Нсл. 197. войтн в рнтм. Ня зважыўшыся, толькі іншым лад псуеш. Нсл.
• зважаць -аю-аеш-äe; повел.-ай-айма, несоверш. на каго-што, 1. обраіцать вннманне. Нсл. 197; БНсл.; Гсл. Зважай, што людзі гавораць. Нсл. He зважай на людзкія гаворкі. Нсл. Ты гуляй, не зважай, што сьліза на аччу. Гарун(”Вясель-ле”).
2. прнннмать в уваженне(во вннманне, С.) Нсл. 197. Зважай, зваж на тое, што я табе служыў верна. Нсл. Соверш. зважыць-жу-жыш-жа, повел. зваж, зважма. Нсл. 197.—прннять во вннманне. См. зважаць, 2. См. зважыць под еажыць.
3. уважать. Нсл. 197. Зважай старых людзёў. Нсл.
•зважыцца—см. под зважавацца, зважац-ца.
•зважыцца, 1. соверш. к зважацца, 2. Нсл. 197.
2. соверш. к зважацца, 3.—сметь, дерзнуть. Нсл. 197. Як ты зважыўся мне гэта сказаць? Нсл.
•зважацца, возвр. 1. беречь честь свою. Нсл. 197. Толькі зважаюся, aто я табе даў бы добра. Нсл.
2. быть уважнтельным(проннкнутым уваженнем, С.) Нсл. 197. Протйвопол. к незважацца. Зважайся, зважся, як ты сядзіш.
. Зважаючыся добрых людзёў. Нсл. He зважаешся старшых, мае старасьці. Нсл.
3. дерзать. БНсл.
зважыцца, 1. соверш. к зважацца, 2. Нсл. 197.
•зважна, нареч. 1. вннмательно. Нсл. Прев. cm. зважнёй—с большей нетороплн-востью, вннмательнее. Нсл. 198. Зважней троху трэба рабіць. Нсл.
2. рассудятельно, Нсл. 197. рассуднтельно, степенно. Гсл. Што ні робіш, зважна трэба рабіць. Нсл.
3. серьёзно.
•звалёньне-ня, ср.—сонзволенне. Гсл.
•зваляць—сонзволять. Гсл.
•зваляцца—см. под валяцца.
•зваліцца—см. под валяцца.
• івалтўзіць—г « под валтўзіць.
•звальненьне-ня, ср.—увольненне. мгсл.
•звалчыць см. под валчыць.
•звалындацца—см. под валындацца._
званёньне
462
прыпазваньне
•званёньне-ня, ср.—звон(звук от звона). МГсл.
•званёц-ні^а, предл.-нцу, зват. звонча, м.
—погремок, раст. Гсл.; Ар., сорное расте-нне, растушее на лугах. [Rhinantus vulgaris veras]. Ідзе расьцець званец, там пожні канец. Послов. Дсл.
•зватць-ню-ніш-не, несоверш. 1. звоннть, пронзводнть, вызывать звон (звонком, колоколом н т.п.). Званіць кёлішкамі —пьянствовать. НК: Піт. 74.
2. говорнть по телефону. Соверш. пазва-ніць.
•званковы-вая-вае—бубновый. Ар.; Нсл. 199. Званковы кароль. Нсл.
•званьне: ані званьня (Гсл.; Ар.) каго-чаго—совершенно нет, даже не упомн-нается; нет н в помнне.
да званьня, Гсл.—до нскоренення нменн. Гсл. Зьнішчыў да званьня—уннчтожнл в конец. Гсл.
•званьшца-ды-г^ы, ж.—колокольня. Ар.; МГсл.; ПНЗ; Рудня Аз.(Ксл.); Ст.(Шсл.).
•зварот-owp, предл. й зват.-ОЦе, м. 1. оборот. Шсл. Няма ніякага звароту, дык і цяжка жыць. Ст. На зварот няма капейкі. Ст. Уменьш. зваротак-тку—обо-рот. Семярнікі Аш. Калі хто хоча грошы аддаць, дык яму Бог даець зваротак. Семярнікі Аш.
2. поворот. Нсл. 199. Сонца ўжо назвароце. Нсл. Па звароце з поўнага добра сеяць. Нсл. Пан на звароце.
3. возвратный путь. Нсл.
4. ответный удар. Ён цябе выцяў, чаму ж ты яму звароту ня даў? Нсл. 199.
•зваротка-тяю-тяцы, ж.—хозяйственный оборот. Нсл. 199. Дзеля звароткі вала npadav- Нсл.
•зваротны-ная-нае—возвратный. Гсл. Раманка ськіраваўся ў зваротную даро-гу. Цэлеш: Ярылаў агонь.
•зварачаць, зьвярнуць—под вярнуць.
•зварочавацца—см. под варочацца.
•зварачацца—см. под варочацца. •зварухнўць— см. под варушыць.
•зварухнўцца с« под варушыцца.
•зварўшліва, нареч.—трогательно. Гсл. •зварушыдь под варушыць.
•зваць, завў, завёш-вёць-вём-віцё-вўць; прош. вр. зваў, звала-лі, несоверш. 1. каго-што, КІМ-ЧЫМ.—называть. Ар.; Мікалаёва Куз.(Ксл.). Тыя дні... зацнымі завуць. Кіт. 28а9. Сынрасьце дыўсе завець яго татам. Н.(Афанасьев, ІУ, 1914, 85).
2. (nepex.)—прнглашать. Дсл.; Ар. Заві ўжо сваіх гасьцей. Выпары Куз.(Ксл.). Дзе толькі родзіцца дзяцё, дык усё яе звалі — ночы і а поўначы. Дубровіцы НДДемад. Веров. 101). Ужо звалі на заручыны. Ст. Прйч. званы, 1. названный, называемый. Стг. 1529, сл.; Ар. Ад кажнае дані плачэньня й падатку, сярэбшчызнаю званага. Стг. 1529 I, 22. Так званы—так называемый.
2. прнглашенный. Нсл. 198. Госьці ўсе званыя. Нсл. Прышоў ня званы і йдзі ня гнаны. Послов. Нсл.
зазваць, зазавў-вёш-вёць-вём-віцё, прош. вр.-зваў-зеала-звалі, соверш., nepex.—прнг-ласнть. Гсл. Прйч. зазваны-прнглашенный. Нсл. 168. Зазваныя госьці. Нсл. Падружкі мае зазваныя, ды не частаваныя. Гарцава Стдуб.(Косіч 239). Соверш. ПЯЗВЯЦЬ-заву-вёш-вёць-вём-віцё, соверш., nepex. 1. назвать. Ар. не назавуць яго рыцарам. Кіт. 1614.
КНІГІ ОНЛАЙН
