Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
знутры
458
зразумёць
•знутры, нареч.—с внутренней стороны, нзнутрн. Бясл. Хату знутры пабялілі.
Палуж Краснап.(Бясл-).
•зроду, нареч.—ОТ рождення. Нсл. 612, отроду. Зроду радоў ня бачылі такога ЛІХа. Маластоўка Краснап.(Бясл.). Зроду НЯ бачыў я таго, што цяпер бачу. Нсл.
•зроды-радоў, нареч.—от начала века, рода человеческого; ннкогда. Нсл. 612. Зроды-радоў гэтага ніколі нябывала й ня будзе. Нсл. Зроды-радоў я там ня бываў. Нсл.
•зрозь, нареч.—с разных сторон. Нсл. 219. Зрозь прышлі. Нсл.
•зросласьць-цг, ж.—рост. Нсл. 219. Добрую мае зросласьць. Нсл. He глядзі на зрос-ласьць ягоную. Тм. He па гадох зрос-ласьць ягоная. Нсл.
•зрост-cmy, предл.-сьце, м.—рост. Нсл. 219. Пшонка зростам харошая, але якава зярнём будзе. Нсл.
•зрослы-лая-лае, 1. высокорослый. Нсл. 219. Зрослы мужчына, зрослаядзеўка. Нсл. 2. проросшнй, сросшнйся. Нсл. 612. Зрос-лыя снапы асобна палажы. Нсл.
•зросны-ная-нае—возрастной. Нсл. 219, взрослый. Зросны хлапец, пара жаніць. Нсл. 219.
•зросьцьвіна-ны, предл.-не, ж.—место на дереве, где срастаются внлы нлн толстые сучья. Варсл. Зросьцьвіну цяжка ськяпаць. Варсл.
•зрочча-ча, (Укропава), ср. 1. вндный, пред-ставнтельный человек. Якое тут зроч-ча, ёсьць тут каго біць. Mix. Мая Мар’яна не вялікае зрочча, яна можа і ў будцы пераспаць(сказана на сьмех праз жонку). Mix.
2. важный, представнтельный вйд? У яго зрочча малое, а ліха поўна. Варсл.
•зрабіць < м под рабіць.
•зрабіцца см. под рабіцца.
•зрахман-іўшыся-/ййа—см. под рахманіц-ца.
•зрада \-ды-дзе; мн. ч„ род.-даў, ж.—обіцее согласне в совеіцаннн, еднномыслне. Нсл. 218, постановленне, вынесенное на сове-іцаннн. Войш. Зраду зрабілі, каб пабіць мяне. Нсл. У васадназрада, а ў нас другая. Нсл. Зраду меж сябе мелі, як гэта зрабіць. Тм. У двух — рада, у трох — зрада. Войш. •зрада II Нсл.; Гсл.; Кіт.; Вост., Смл.(Даль), ізрада, Wcn.-ды-дзе; мн. ч., род.-даў, ж.—нз-мена. Нсл. 218; Гсл; Кіт.; Смл-(Даль); БНсл.; Бясл. Сам парадзіў мне, дый зраду зрабіў. Нсл. Ізраду мне зрабіў ён: нёпрыяцелю майму прадаўся. Нсл. 224.
ізрада гаспадарства—государственная нзмена.
•зрадаваць—под радаваць I.
• зрадліва, ізрадліва, нареч.—неверно, нзменннческн. Нсл. 218, коварно. Зрадліва парадзіў мне. Нсл.
•зрадлівы, ізрадлівы-вая-вае, 1. невер-ный, на которого положнться опасно. Нсл. 218. Зрадлівая рада. Нсл.
2. вероломный. Гсл. Зрадлівы прыяцель. Нсл. 218.
3. нзменчнвый. Нсл. 218. Зрадлівая пагода. Нсл.
4. ненадежный. Нсл. 218. Зрадлівы мост. Нсл. Зрадлівая вяроўка. Нсл.
5. коварный. Такі зрадлівы. Багд.
• зрадна, нареч.—ненадежно. Па лёдзе сьняжок падыліў, затым зрадна йсьці. Варсл.
•зраднік, ізраднік, (Даль)-гка, предл.-іку, Зват.-Іча, м.—нзменннк. Гсл.; Нсл. 218; Даль; Наш Край 1929, Но. 10, стр. 33; Бясл., предатель. Зраду прымаюць, а зрадніка вешаюць. Нсл.
•зрадніца, ізрадшца-цы-цы, ж. к зраднік, ізраднік.
• зрадны, ізрадны-ноя-нае, (МГсл.) 1. нзменннческнй, предательскнй. Нсл. 218. Зрадная рада. Нсл. Чэзла зраднае насень-не, і зьнікалі злосьць і гнеў. С. Музыка.
2. непостоянный. Нсл. 218. Зрадная пагода. Нсл.
3. ненадежный. Нсл. 218. Зрадны мост, паром. Нсл.
•зрадзіць, ізрадзіць, (Даль)-джу-дзіш-дзе, соверш. каго, 1. нзменнть. Гсл.; Нсл. 218; Даль;НК: Пособ. 141;Бясл. Ведаў Бог, што вы нецярплівы, і зрадзіце сваею нецярплі-васьцяй душы вашы. Кіт.15б5. Няпрыго-жа... уцёк, зрадзіў. ЗСД 270. Зрадзіў і перайшоўшы быў к Тэкінцам. ЗСД314. Ты першы раз зрадзіў нас. Тм. 385. Каб цябе апрагло, як ты мяне зрадзіў. НК: Пособ. 141.
2. подвестн(свонмн действнямн поста-внть в затрудннтельное, непрнятное положенне; обмануть чьн-л. надежды, ожндання, С.) Юрсл. Зрадэіў ты мяне сваёю радаю, няхай бы ня купляў валёй тога бачонка. Юрсл.
зраджаць, ізраджаць-вю-веш-ае; повел,-ай-айма, несоверш. каго, 1. нзменять.
2. несоверш. к зрадзіць 2.
•зрадзіць—см. под радзіць 1, 2.
•зрадзіцца, зраджавацца—см под радзіц-цо.
•зрадзтва, ізрадзтва, (Даль)—нзменннчес-тво. Нсл. 218, предательство. Даль. Зрад-зтва тваё табе ж пашло на зло. Нсл.
• зраза-зы-зе, ж.—образец. Ксл. Наста прынёсла палатно кашулі на зразу. Чар-нагосьці Беш.(Ксл.).
•зразавы-вая-вае—образцовый.
•зр-азаць-эзачь—см. тд рэзаць.
•зразаода, зрэзацца—см. под рэзацца.
•зразіць—см. под разіць.
•зразіцца—под разіцца.
•зразумёла, нареч.—понятно. БНсл.
• з раз умёлы-лая- лае— понятн ый. Гсл.
•зразумёць- см. под разумёць.
зраканьне 459 зручаецца
• зраканьне-ня, предл.-ню—отреченйе. Дай зраканьне, што ты да мяне нічога ня маеш. Нсл.
•зракацца-аюся-йешся, несоверш. 1. к зрачыся I.
2. несоверш. к зрачыся 2.
зрачыся, зракўся, зрачэшся, соверш. 1. отречься(обьявйть кого-л. блнзкого чужнм, отказаться от знакомства, нт.п.с кем-л. 6лйзкйм, С.) Нсл. 21«. Зроксясвайго дому, роду — усяго. Ст.
2. отречься, отказаться от чего-л., не прнзнать свойм. Зракаецца, зрокся, што гэтага не казаў. Нсл. 218.
•зраненьне-ня, предл.-ню—нанесенне ра-ны. Нсл. 218, раненне, пораненйе. Як ён бедны выцярпеў такое зраненьне. Нсл. •зранёньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, 1. преждевременное рожденне нежнвого дйтятй. БНсл.; Нсл. 219. Зранёньне дзеця-няці. Нсл.
2. нечаянное выпусканйе йз рук. Зранёнь-не хусткі, голкі. Нсл. 219.
•зраніць г« под раніць II.
•зраніць см. под раніць.
•зраніцца с« под раніцца II.
•зраньня, нареч.—С утра. ПНЗ; Ар.; Шсл.; Ксл.; Нсл. 218; Гсл. Зраньня яшчэ нічога ня еў. Стралкі Беш.(Ксл.). Як пойдзе ліха зраньня, дык аж да зьмярканьня. Послов. Нсл. •зраскашавацца—под раскашавацца. •зра-стацца-сьгдся—под расьці.
•зрасьці'— см. под расьці.
•зря-сырцця-шчацца—см. под расьці. •зрасьлявіць—под расьлявіць.
• зрасьл-яць-гг^ь—см. под расьліць. •зрасьл-яцца-гцца—сл. под расьліцца.
•зраўнаньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў —уравненне. БНсл. Зраўнаньне коэфіцы-ентаў. нт 1.
•зраўн-аваць-дг^ь—см. под раўнаваць. •зраўнавацца—под раўнавацца.
• зрэб’е-б'я, предл.-б ’ю, ср. 1. третйй худшдй сорт льна. Гсл.; Ар.; Шсл. Напрала дваццаць хунтаў зрэб ’я. Ст.
2. грубое полотно йз льняного волокна худшего(третьего, Ар.) сорта, Ар.; Пятаіцкая Беш.(Ксл.). См. Ізрэб’е.
•зрэбніна-ны-не, ж. 1. худшйй (третйй, Ар.) сорт льняного волокна. Ар.; Ксл. Із зрэбніны трэба выткаць на дзяругі. Сяркуці Сян.(Ксл-).
2. грубое полотно йз льняного волокна худшего(третьего, Ар.) сорта. Ар.; Ксл. Сарочак ІЗ ЗрэбнІНЫ НЯ ткуць. Лужасна Куз.(Ксл.) См. зрэб’е 2.
•зрэбны, ізрэбны-ная-нае—сшнтый йз "зрэб’я" Ар. Узяў бы хлеба, троху сала ў торбу Ізрэбную. Кавыль(Б. Думка, Но. 12-13, стр. 16). Носе зрэбную сарочку. Турэц Сьміл.(Шсл.).
•зрэдку, нареч.—дзредка. мгсл. Зрэдку даносіўся тужлівы шум недалёкага лесу. Кулакоўскі: Дабраселцы. ЯнЫ толькі зрэдку пазіралі на гадзіньнікі. Сяднёў: Корзюк. Зрэдку там а там пёк з акон захаваў-шыся нёпрыяцель. Дзьве Душы 88. Зрэдку, цяпер вельмі-вельмі рэдка, знаходзяць і рэчныя пэрлы. Караткевіч: У шал. вышыні. У жываецца зрэдку. Янк. і(под азуццау Зрэдку здыймае ў вядро рыбу. Брыль: Жменя 6. Зрэдку лучалі цемна-зялёныя елачкі. Гамолка. Краскі пасьмяглі пад сонцам і толькі зрэдку пакорна калыха-ЛІСЯ. Гарэцкі: Песьні 25. Зрэдку пыхала бліскаўка. Тм. 82.
•зрэдзь, нареч.—йзредка. Шсл.; Варсл. ХОЦЬІ зрэдзь, але праходзілі дажджы. Варсл. Зрэдзь дзе й добрае лўча каліва. Бор Сьміл.(Шсл.).
•зрэзкі-жаў, мн. ч.—веточкй фруктовых деревьев для прнвнвкй дйчков. Варсл. Мы зрэзкі ўжо прыгатавалі. Варсл.
• зрэнка-ка, предл.-нку; мн. ч.-нкі-нкаў, ср.—зраЧОК. Гсл.; Ар.; Вулянавічы Сян.(Ксл.); Варсл.
•зрэпіць-плю-піш-пе-пяць, соверш.— креп-ко схватйть. Варсл. Я зрэпіў яго зарукў ды дзяржу. Варсл.
•зрэпіцца, 3-ее л. мн. ч. зрэпяцца—крепко вцепнться. Яны зрэпілісяўзагрудкі, алені той таго, ні той таго не павале. Варсл. •зруб—см. под Ізрўб.
•зрўга, зрўгі, зрўзе, ж.—надругатель-ство. Нсл. 219; мгсл. Зруга зхлапца. Нсл. Ты ськінеш зругу а прыгон. Салавей: Сіла 34.
• зруганьне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў —презрйтельное, небрежное обрашанне с предметамн; злоупотребленне. Нсл. 219. Зруганьне з хлеба. Нсл. Прынамся зру-ганьня зь яго няма. тм. Ср. наруга.
•зругяцця-аюся-аешся, несоверш. з каго-чаго, 1. презрмтельно обраіцаться с предметом, нздеваться. Гсл.; Нсл. 219. Ня зругайся з Божага дару. Нсл.
2. обраіцать во вред что-л. полезное. Нсл. 219. Із свайго здароўя зругаешся перазь сілу падымаючы. Нсл.
зругнўцца, -нўся-нёшся-нёцца-нёмся -ніцся, соверш. каму, 1. сделать наперекор, в досажденйе. Нсл. 219. Я табе калі-колечы зругнуся. Нсл. 219.
2. обратнть во вред что-л. полезное. Нсл. 219. He пашоў есьці, не каму, а сваёй кішцэ зругнуўся. Нсл. Ср. наруг-ацца-нўцца. •зрўшла, безлйч.—cm. nod рупе, безлйч. •зруш-аць-ыць—см. под рушаць.
•зруш-яцця-ыцца—см. под рўшыцца.
•зрушэньне-ня, предл.-ню—надсада(пов-режденде чего-л. от чрезмерного напря-ження снл, натуга, С.). Нсл.219. Дватыдні, як на зрушэньне хворы. Нсл.
•зруч-аецца-ьмася, безлйч.—см. под ручац-ца.
зрўчна
460
зволі
•зрўчна, нареч.—подручно, удобно, вы-годно, Нсл. 219. удобно, с рукй. Гсл. Ехаць мне туды ані ня зручна. Ст. Далі ясьмо ім Грунт, гдзе ім зручна. Квятк. 151. Прев. cm. зручнёй. Ня зручна мне ехаць туды, a сюды зручнёй. Нсл. 219.
•зрўчнасьць-ір, ж. 1. удобство. Нсл. 219. Ты лепшую маеш зручнасьць там; табе бліжэй. Нсл.
2. способность, ловкость. Нсл. 219. Зруч-насьці ня мае малаціць. Нсл.
•зручнёць-ёю-ёеш-ёе, несоверш.—стано-вйться удобнее. Нсл. 219. Саха патроху зручнее, пазручнела. Нсл. Соверш. пазруч-нець. Нсл. 219. См. зручнёць.
•зручнік-га, м.—полное веретено пряжй. Бясл. Досьвету мама зручнік напрала, a тады ўжо ў печы цепліць стала. Пацкава Імсьц.(Бясл.).
• зрўчны-няя-нае—выгодный, ловкнй к чему-л. Нсл. 219, удобный. Зручны manop. Нсл. Зручная каса. Тм. Зручная дарога. Тм. Вельмі зручная палачка. Слопішча Шацк. (Шсл.). Зручнае касьсё ў тваёй касе. Лужасна Куз. (Ксл.). Ср. cm. зручнёйшы. Прев. cm. найзручнёйшы.
•зры, сокр.—сделай. Шсл. Зры, што казаў табе. Клятное Пух.(Шсл-).
•зрызыкаваць—см. под рызыкаваць. •зрьімсьціць—см. под рымсьціць.
•зрынуць—CM. под рынуць.
•зрынуцца—см. под рынуцца.
•зрьівак, зрыўка, предл. зрыўку, м.—обры-вок одежды, лохмот. Шсл. Бяры свае зрыўкі ды йдзі, Ст.
•зрываць—см. под ірваць.
•зрывацца—под ірвацца.
•зрыўкі-каў, едйнств. ч. нет. 1. окончанне уборкд с поля льна йлй коноплй. Варсл. У нас заўтра зрыўкі будуць. Варсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
