Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•зьмясыццца—см. nod мясьціцца.
•зьмя-сы$цца-шчацца—см. nod мясьцгцца. •зьмяшаць— см. под мяшаць.
•зьмяшацца—см. nod мяшацца.
•зьмяшчаць см. nod зьмёсьціць.
•зьмяшчацца—умешаться. Соверш. зьмя-шчацца, -аюся-аешся—помеіцаться, вмеіцаться. Нсл. 213. Зьмяшчайцеся ўсі тут. Нсл. Соверш.. памясьцГцца, памяшчў-ся, памёсьцішся—поместнться. Ты тут памясьціўся, а імне няма йдзе сесьці. Нсл. Памёсьцімся ўсі тут. Нсл. Соверш. умясь-ці"цца[умёсьціцца, Нсл.] —вместйться-(внутрн чего-л., С.) Нсл. 62. Няма чаго песьціцца, калі ё дзе ўмесьціцца. Послов. Нсл.
•зьмятусГць cm. nod мітусіць.
•зьмілав-аньне-аць—cm. nod мілаваць.
• зьмілавацца—cm. nod мілавацца.
•ЗЬМ15ПЦЦВ-ЛЮСЯ-ЛІШСЯ, прош. вр. зьміліў-ся, повел. зьмілься, зьмільмася—умйлос-тйвйться. А і зьмілься, Божа правы! а і зжалься, Божа шчыры! НК: Старцы 81. •зьмін-аць-ўць—cm. nod мінаць.
•Зьмітроука-ўкг-ўцы, ж.—неделя св. Отец н роднтельская Суббота пред празднй-ком св. Днмнтрня. Нсл. 211. Наняў у батракі да Зьмітроўкі. Дсл. 271. На Зьмітроўку гэта было. Нсл.
•зьмітусіць—cm. nod мітусіць.
• зьмітусіцца—см. nod .Mirny сіцца. •зьнебарачыцца—cm. nod небарачыцца. •зьнёхаця, нареч. 1. протйв волй, нежелая, Шсл. неохотно, Гсл. без желання, нехртя. Зьнехаця зробіш, як прыпруць. Ст.
2. невольно, нечаянно, неумышленно. Гсл.
•зьнёкуль, нареч.—откуда-то. Быццам зьнекуль скрылатыя коні, абганяе ка-ЛОСЬсе МЯНв. (Калосьсе 1, 1935 г, стр. 9). I бягуць, і бягуць зьнекуль хвалі. Тм. Чуе зьнекуль галашэньне. Дуб.(КаА>сьсе, Но. 3/20, стр. 154.) Зьнекуль едуць людзі з вазамі. Ст. См. аднёкуль.
•зьнесьці—cm. под нёсьці.
•зьнёсьціся—cm. nod нёсьціся.
• зьнёткуль, нареч.—откуда-то. См. ніс-куль. Сьняжынкі сіроткамі сыпяцца зьнеткуль згары. Дзык Душы 40.
• зьневажоны, -ная-нае, прйлаг. йз прйч. —лншнвшнйся честн, уваженйя. Нсл. 215. Зьневажонаму ня дорага чэсьць. Нсл.
•зьневажаць-аю-аеш-ае, несоверш., перех. —поносйть(оскорблять, Гсл.), бессла-вйть. Нсл. 215. Хто бацьку й матку зьневажае, той дабра ня знае. Послов. Рапан. 89. Соверш. зьняважыць-жсу-лсыг//-жа, перех.—оскорбйть. За мае добрае, дый мяне зьневажаеш, зьняважыў. Зьнява-жыўшы, дый перапрашаеш'. укусіўшы, залізаць хочаш. Нсл. 215. Прйч. зьняважаны, 1. посрамлённый. Нсл. 215. Перад людзьмі так зьняважанаму й сьвет ня міл. Нсл. 218.
2. оскорблённый. Отгл. ймя cytp. зьнева-жэньне-ня, предл.-ню—поношенйе. Нсл. 215. Hi ад кога не цярпеў я такога зьнева-жэньня, як ад цябе! Нсл.
•зьневяраць-аю-аег«-ае, — несоверш. к зьняверыць,—узуверять. Соверш., перех. зьнявёрыць-ру-рын/-ра—разувернть, до-водамн заставйть отказаться от уверен-ностн, убежденностй в чем-л. Прйч. зьнявераны—лйшйвшййся(лншенный, С.) доверйя. Нсл. 216. Зьняверанаму веры няма. Нсл.
• зьневярацця-аюся-аешся, несоверш. 1. терять доверйе, навлекать на себя подозренйе, Нсл. 216. лйшэться доверйя.
2. делаться(оказываться, проявляться, С.) неверным, ложным. Нсл. 216. Чуткі зьневяраюцца, зьняверыліся. Нсл.
3. разуверяться, утрачйвать веру в кого, во что-л., уверенность в чем-л.
зьнявёрыцця-руся-рышся, соверш. 1. лйшйться доверйя. Гсл. Хто раз зьняве-рыўся, таму цяжка паверыць. Нсл.
2. оказаться неверным, ложным. Прара-каньне тваё зьняверылася. Нсл.
3. —потерять веру, Гсл. разуверйться. Я ні ў жыцьцю, ні ў людзёх не зьняверыўся, людзкую ласку дбайна сьцерагу. Панчан-ка(Полымя, Но. 6, 1967, стр. 248). Калі ня маеій цярплівасьці, то й не бярыся за дзела, бо яго ня зможаш, а другі збезахоціцца да гэтае справы, зьняверыўшыся ў сваю ўстойнасьць. Рэч.(Пет., II, 264). Ведаў ён, што людзі даўна ўжо зьнявёрыліся, і Крыўленя, ягоны сусед, зацеміў нядаўна яму на носе, сказаўшы, што "нашы ад нашых уцякаюць і свае сваіх баяцца".
зьнёцейку
468
зьні'клы
Дудзіцкі(Бацьк. Но. 1-2/437-438). Чаму Ж ён такі выгадаваўся? Чаму адарваўся ад зямелькі? Зьняверыўся з моладу? Марціно-віч(Беларус, Но. 159).
•зьнёцейку, нареч.—неождданно, Гсл. врасплох. МГсл. внезапно. См. зьнецеўкі, зьнеціцкі, зьнеціку. У яе самой зьнёцейку так апалі рукі ад(зь? С.) безнадзееньня. Дзьве Душы 146.
•зьнёцеўкі, нареч.—нечаянно(внезапно, С.) Шсл. Зьнецеўкі выцяў. Ст. См. зьнёцейку, зьнецікі.
• зьнёцікі, нареч.—неожйданно, Нсл. 216. внезапно, врасплох. См. зьнёцейку. Соча за ёй гарачым вокам шчасьлівы Йванька, каб злавіць яе зьнецікі. ЗСД61. Зьнецікібац яго па зубах. Нсл. Зьнецікі выліпла на сьценах загада нямецкага комэнданта. зсд 306.
•зьнёціку, нареч. Вост.(Даль) — ЗЬНецейку. •зьнябыцца -сч. под быць.
•зьняха-еньне-гць—см. под няхаіць.
•зьняхацца—см. под няхацца. •зьнядбайліць—см. под нядбайліць. •зьнядбайліцца г« под нядбайліцца. •зьнядўжаць—см. под дужаць.
• зьнялюбёласьць-цг, ж.—состоянйе по прнлаг. "зьнялюбелы". Абдзіраловіч чуў нейкую зьнялюбеласьць да Гвардзейца. Дзьве Душы 9.
•зьнялюбёлы—опротавевшйй.
•зьнялюбёць-ею-еей/-ее, соверш.—перес-тать нравнться; опротаветь. Гсл. (Ахві-цэры) вылічалі волю найцішшаму ўцека-чу, таварышу-санітару, каторы не разумеў, адылі, за якую волю ён зьнялю-беў ІМ. Дзьве Душы 14.
•зьнямога-огі-озе, ж.—йзнеможенйе. Гсл. Дзяцюкі скакалі да зьнямогі. Гарэцкі: Песьні 74.
•зьнямёлы—онемевшйй. Гсл. •зьнямёць-ш. под нямёць.
•ЗЬНЯСІЛІЦЬ ГАІ под сіліць.
•ЗЬНЯВОЛІЦЬ— CM. под няволіць.
• зьнявага-гг-зе, ж. 1. неуваженйе (ос-корбленне, С.) Нсл. 215. Што нам за зьнявага! Чым наша сястра блага? йз песнн, Нсл. 26(под благі). Дурныя дзеці зьнявага айцу. Нсл. 215. Якая тут табе зьнявага? Тм.
2. неуважнтельное, непочтнтельное от-ношенне к кому-чему-л.
• зьняважлівы, -вая-вае—неуважяте ль-ный, пренебрежйтельный, Гсл. непочтй-тельный, См. зьняважны.
• зьняважны, -ная-нае—неуваждтель-ный(не оказываюіцйй уважендя к кому-л., непочтйтельный; свйдетельствуюіцйй об отсутствйй уваженйя, С.), невежлй-вый. Нсл. 215. Які ты зьняважны хлапец! Хоць бы ты зважаў старых людзёў. Нсл. •зьняважыць—см. под зьневажаць.
•зьняверыць—см. под зьневяраць.
• зьняве'рыцца ч под зьневярацца. •зьняўцёіцца —см. под няўцёіцца.
•зьняць—см. под імаць.
•зьняцца—см. под імацца.
•зьнячэўку, нареч.—нечаянно(неожйдан-но, С.) Шсл., внезапно, Гсл. врасплох. См. зьнёцейку, зьнёціку, зьнёцікі. Раптам бомкнуў зьнячэўку звон. Валошка(Прыйсьце, Но. 1). Зьнячэўку мароз прыхапіў гуркі. Навасёлкі Пух. (Шсл.).
•зьнячывілі, нареч.—выражает действйе, пройсходяіцее от какого-то невольного, бессознательного побужденвя, йлй тако-го обстоятельства, в котором человек нй по своей воле, нй под влняннем чужой, опрометчйво, без всякого сознанвя действует; бессознательно, опротью. Зьнячывілі кінуўся ў вагонь. Нсл. Зьнячы-вілі ірваў на сабе валасы, шчыпаў свае цела. Нсл.
•зьшба-бы-бе; мн. ч„ род.-баў, ж.—сердеч-ное томленне. Гсл.
•зьнібелы-лая-лае—томйтельный, то-МЯІЦйЙСЯ. Гсл. Сны ЗЬНІбелыя. Крушына: Лебедзь 3.
•зьнібёць-ёю-ёеш-ёе, несоверш.—іцемйть, ныть, болеть. мгсл. Зьнібее сэрца за розныя падзеі і да працы гукае. НГсл., Перадмова ill. Яна ледзь не заплакала, казала, што сэрца яе зьнібее, быццам вяшчуючы нешта няшчаснае. Дзьве Душы 177. Отгл. ймя суіц. ЗЬНІбёньне-НЯ, предл.-НЮ, ср. Прайшла гэта зіма Лясьніцкаму ў няўпынным зьнібеньню збалелага сэрца. ЗСД 244.
азьнібець, соверш. к зьнібець. Соверш. зазыпбець. Сэрца яго было зазьнібела. Дзьве Душы 36. Безлйч. ЗЬНІбее, соверш. зазыгібела—ідемнть, заіцемйло. мгсл. •зьніз-зу, м.— "кажух”н ”жупан”вмесхе, рукав в рукав. Гсл. Малцы, распусьціў-шыся на конях, у зьнізах, штырхаюць, штырхаюць іх пад бокі. Дзьве Душы 110. Уменьш. зьнізак-зку, предл. й зват.-Зку, м.—две одежды вдетые одна в другую. Ксл. Надзень зьнізак, будзе цяплей. Прусаў-кі Аз. (Ксл.).
•зынзак-зкя, предл.-зку, м. 1. короткая нйжняя одежда той же тканй й покроя, что "насоў”, едва доходяіцая до поло-ВЙНЫ стегна. НК.: Очеркн, III.
2.—см. под ЗЬНІЗ.
•зьнізаць,—см. под нізаць.
•зьнізкі-зак, мн. ч.—нанйзанные бусы. Будде: Тул.-Орл. слов.)
•зьніж-аць-ыць,—см. под ніжыць.
•зьніж-ацца-ыцца,—см. под ніжыцца.
•зьніжэньне,—см. под ніжыць.
•зьтк-гмьнв-аць-нёньне-ці.—см. под ні-каць.
•зьшкбіць,—CM. nod НІкбІЦЬ.
•зьнікля-лі-лг, ж.—чуть-чуть замерзшая полынья. Ксл. Лўчыў у зьніклю і ўтапіўся. Даўгое Беш. (Ксл.).
•зыпклы-лая-лаг—нсчезнувшйй. Нсл. 216. Зьніклая вада. Нсл. Зьніклае здароўе. Нсл. Ср. зьнікці ( прд нікаць).
зьністожыць
469
зьвяглівы
•зьністожыць,—см. под ністожыць.
•ЗНІШЧ-ЭНЫіе-ЭЧ6-ЫЧЬ, — см. под нішчыць.
•зьнітаваць,—см. под нітаваць. •нітавацца,—см. под нітавацца.
•зьнітнасьць-ш, ж.—плотность. нк.: Очер-№, Но. 436.
• зьні'тны-ная-нае—плотно прйлажен-ный, прнстаюіцйй друг к другу. нк.: Очеркн, Но. 436.
зьнітна, нареч.—плотно, вплотную.
•зьшчка-чкг-чцы, ж. 1. падаюіцая мгно-венно звезда. Нсл. 216. Зьнічка паляцела. Нсл.
2. метеор. Нсл. 216.
3. побегунья, которая вдруг явйтся й вдруг уйдет. Нсл. 216. Зьнічка гэта ня ўседзе на адным месцу. Нсл.
•зьнюхаць,—см. под нюхаць. •зьнюхацца,—см. под нюхацца.
• зьвёдама, нареч.—йзвестно. Горд. Акты ХУІІ, 524. I я пытаў таго Міска: каму бы то зьведама было, іж-бы ты яму ўдарыўшы чалом і дабравольне ад яго ясі пашоў. Гордз. Акты, 8.
•зьвёдамы-ліая-ліае, 1. йзвестный. Нсл.200. Гэта наш зьведамы чалавек. Нсл. Я ня зьведам таго. Нсл. 200.
2. осведомлённый. Ён зьведам прагэта, a я ня ведаю. Тм.
зьведамым быць—знать; быть осве-домлённым. Стт. 1529. --- або мяніў барышнікі, каторыя таму зьведамы. Стт. 1529, хп, 17.
•зьвекаваць,—см. под векаваць.
•зьвекавёчыць-чу-чыш-ча, соверш.—уве-ковечнть. Гсл.
•зьвёку, нареч. 1. йзвечно, йздревле, Нсл. 200; Гсл.
2. от роду. Нсл. 200. Ён зьвеку такоўскі. Нсл.
•ЗЬВер-р#, предл.-py, зват. ЗЬвёру; мн. ч. зьвяры-оў-ом-ы-амі-ох, м.—зверь. Ар.; ЗСД 288.
зьвер касматы—пушной зверь. Прада-валі на рынку зьвер касматы. Ст. Акты. Собйр. ЗЬВЯр’ё-ря.Я, предл.-р’ю, ср. Смаргоні, Аш. Увелш. зьвярўга-гі, обш. Уменьш. зьвярўжка-жкі’, дат., предл. зьвярўжцы, обіц. Чатыры нагі, а не зьвяружка, шмат пер’я, а ня птушка (ложак із падуш-камі.) Рапан. 342. Была ў іх курка рабушка і сучка зьвяружка. Мл.
зьвярына ( зьвярына, Нсл.)-ньі, обіц. 1. огромный страшный зверь. Шсл. Мядзь-ведзь — дык найстрашнейшая зьвярына. Ст. Гэта ж ня конь, а зьвярына нейкая: да яго й падыйсьці нельга. Ст.
2. человек злого характера. Нсл. 200. Зьвярыну гэтага нічым не ўламаеш. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
