Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. соверш. к заходзіць в 2-е.ч зн.—войтй, пронйкнуть куда-л. Гусі зайшлі на чужую сенажаць. Ар.
3. іоверш. к заходзіць « 3-ем зн.—зайтд, перейтм. Немцы зайшлі за Дзьвіну.
4. соверш. к заходзІЦЬ в 4-то.ч зн.—подойтй обходом. зайтд. Н яўпрыцям ён зайшоў нам з боку.
5. зайтв за предмет. Месяц зайшоў за балку.
6. опустйться за горйзонт. Сонца зайшло. Ар.
7. каго—постараться предварйтельно склоннть кого-л. на свою сторону. Трэба зайці войта, каб ён ня высунуў нашага сына г некруты. Нсл. 190.
заходзе, соверш.. зайшло, без.ійч.—неметь, цепенеть. Вада сьцюдзёная: г рукі заходзе, зайшло. Ар.
ЗЫХОДЗІЦЬ, несоверш. к ЗЫйсЬЦІ—СХОДЙТЬ.
зыйсьці, зыйдў, зьійдзеш, зыйдзе, зый-дзем, зыйдзеце, зыйдуць, соверш. з чаго —йдя, спустйться внйз; СОЙТЙ. Гсл.; Ар. Ангелы зь неба зыйдуць. Кіт. 30а9.
находзіць-дзе, несоверш.—подходйть, прнбывать. Ухапаеайце, ухапіце сена'. дождж находзе. Нсл. 669(no0 ухапаваць). Схапавай, схапі баржджэй хусьце з паркану, дождж находзе. Нсл. б25(«о<) схапаваць). Соверш. найсьці.
паходзіць, -джу-дзіш-дзе , несоверш.
—пройсходйть.
пахадзіць-джу-махойзгйі-дзе, соверш.
—ходйть некоторое время, походйть.
падходзіць, падыходзіць, 1. несітерш. к падыйсьці—подходйть. Ар.: Ксл.
2. о тесте: поднйматься, вздуваться.
Ар„ Шсл. Як доўга сядні хлеб не падыхо-дзе, пара б ужо садзіць. Ст. Соверш.
падыйсьш, падьшдў, падыдзеш, падый-дзе, падыйдзем, падыйдзеце, падыйдуць, 1. ПОДОЙТЙ. Ар.; Ксл.; ЗСД. 181, 182, 235, 303, 322, 326. Я глушка на лева вушка, падыйдзі бліжэй. Нсл.
2. чым,—подтечь снйзу. Пуня падыйшла вадою. Дзяды Сір. (Ксл.).
3. о тесте.— ПОДНЯТЬСЯ (вздуться, Ар.) Шсл. Хлеб падышоў, будзем садзіць. Ст.
пайсьці, пайду, пойдзеш, пойдзе, тверш. к ісьці, 1. пойтй. Лясьнік пашоўу лес. Ар. Да неба ня пойдзе. Кіт. 18а13. Пан Бог кажа ім да ласкі сваей Божай пайсьці. Кіт. 2163.
2. ад каго-чаго,—уйтй. Яны пайшлі ад нас. Ар.
3. па кім,—роднться, стать похожйм на кого-л. Сын па бацьку пайшоў. Ар. Ср. удавацца, удацца ў каго.
пахаджаць,-аю-аеш-ае, повел.-ай.-айма. нв.—расхажйвать. На дварэ пахаджае карОЛЬ. Н. (Афанасьев, 1, 1913,210).
пераходзіць-дзші-дзе, несоверш. (к перай-сьці) 1. што або пераз што,—перехо-дйть. Пераходзілі рэкі а балоты.
пераходзячы, нареч. — переходя. Пера-ходзячы пераз сенажаць, урасіўся. Ар. 2. о дожде, граде. снегех перепадать.
дождж ідзець пераходзячы—дождь перепадает, ндет с перерывамя. Ар.
перахадзіць каго—превосходнть. Ар.; Гсл. Дзеці бацькоў пераходзяць. Ар. Соверш. перайсьці, перайду, пярэйдзеш пярэйдзе, пярэйдзем, пярзйдзеце, пярэйдуць, 1. што або пераз што—перейтй. Ар. Перайшлі пераз ручай і апынуліся заграніцаю.
2. пройтн, окончйться, перекратнться(об осадках). Пажджы ў нас, пакуль дождж пярэйдзе. Ар.
3. перен.. каго-превзойтн. Сын бацьку перайшоў. Ар. Вучанік перайшоў вучы-целя. Дубіна Вал.
перайці на веру—прднять католмческое йлй нное веройсповеданне. Шсл. Васілёк перайшоў на каталіцкую веру. Ст.
праходзіць-джг-дзгш-дзб’, несоверш. к прайсьці—проходйть. Соверш. прайсьці, прайду, пройдзеш, пройдзе—пройтн. Ар. Надабе прайсьці паглядзець гавяды. Амельна Пух. (Шсл.). Соверш. прахадЗІЦЬ-джГ, праходзіш-дзе, 1. провестн некоторое время в ходьбе, проходнть. Дзень прахадзіў, шукаючы каня. Ар.
2. у чым,—ходйть в чем-л. йлй как-л. в теченйе какого-л. временй, проходдть. Пяць год прахадзіў у гэтых ботах. Ар.
прыходзіць, прысыц, (Ар ), прыці", (Шсл.; Нсл.)—прнйтй. Шсл. Mae дзядзька к нам прыці. Ст. He пасьпеў прыці на пару. Нсл. 516. Без.ійч., с отрйцанйе.ч: НЯ прыХОДЗв, соверш. ня прышло—непрялйчно. Ня прыходзіць імне там быць із вамі. Нсл.336. Ня прышло табе гаварыць гэта імне. Тм.
СХОДЗІЦЬ, соверш. зысьці.
схадзіць-джг-дзгш-дзе, соверш.—пойтй куда-л. й, побыв там, вернуться обратно; сходйть. Каб ты схадзіў лапаты (заняў лапату) да суседа. Ар.
выхоцзіць-джу-дзіш-дзе, 1. несоверш. к высьці,—ВЫХОДЙТЬ. Ар.
2. быть обраіценным куда-л., в какую-л. сторону, выходйть. Вокны выходзяць на вуліцу.
3. уходнть. мГсл. Яны ўжо выходзяць ад нас. Ар.
4. в 3-е.ч .ійце ед. ч., наст. вр.—СЛедует. І3 словаў вашэцевых выходзе, што надабе ехаць. Ар.
5. в 3-еч л. ед. ч.. наст. вр. ВЫХОДЗв—СталО быть, следовательно. Соверш. высьці, выйці, выйду-дзеш-дзе, 1. выйтй. Ар.; Нсл. Maui некуды вышла. Ст.
выхадзіць
509
зыйсьціся
2. язрасходоваться, яздержаться, выйтя. Ар.; Шсл. Вышаў увесь корм. Ст.
3. случяться(в результате какого-л. действня, хода, С.). Шсл. Так вышла і нічога ня зробіш. Ст.
выйшаўшы, прйч. наст. вр.—вышедшн, был вышел(перед тем, чем что-л., прон-зошло). Пан выйшаўшы з двара. Нсл. 83. Соверш. аыхацзіць-джў-дзіш-дзе, соверш. —обойтн всё, побывать во многнх местах; ясходнть.
уходзіць-джу-дзіш-дзе, 1. несоверш. (к ўвыйсьці)—ВХОДЯТЬ. Ар.; НЦАфанасьев, II, 1913 г., 210); Ксл. Уходзе ен У хату. Чартовічы Сур. Север.(Шэйн, п, 418). Уходзіць у новую хату. Нсл. 570. Пераз вушы вужы, гады ўходзяць і выходзяць. Кіт. ІЗОаЗ.
2. вЗ-ем .1. ед. ч. уходзе—ндет, есть к лнцу. Табе гэта шапка ўходзе. Ар.
3. каму, да каго-чаго—подходнть, соот-ветствовать. Яму бакі ня ўходзяць. Со-верш. увыйці-вымду, (Рэдзькіна Ржэўскага пав. Грннькова: Тудаўляне, стр. 307), увыйдў, (Вял.), увыйдзем, увыйдзе, увыйдзем, увыйдзеце, увыйдуць, прош. вр. увыйшоў, увышоў, Вял.; П. Новыя Млыны на Сейме. Курнло: Матеріялн —войтн. Соверш. ухарузйуь-джў-дзіш-дзе. ynomp. в прош.юм вр.—быть в довольстве относнтельно нарядов.
узыходзіць, -джу-дзіш-дзе, несоверш. —восходнть, подннматься вверх. Ксл. Узыходзіць на гару. Ар. Соверш. узысьці.
усходзіць—восходнть, появляться над горнзонтом(о небесных светнлах). Сонца ўсходзе. Ар.
узыйсьці, узыйду, узыйдзеш, узыйдзе, узыйдзем, узыйдуць, прош. вр. узышоў, соверш. к узыходзіць, усходзіць—взойтн. Узышоў на званіцу. Ар. Узышло сонца. Крылцова Сян. (Ксл.). Як узыйду рана на зары, узрадую дробныя дзетачкі. Места Погар Стдуб.(Косіч 68).
• ісьціся, ідзецца, страд. к ісьці. Вось узялося на пагоду і будзе лёгка ісьціся дамоў. Адамчык: Арж. колас. Тут добра йдзецца. Многократ. хадзіцца, ходзіцца.
абходзіцца, з кімсь, з чымсь, несоверш. 1. обраіцаться с кем-л., чем-л. Ар. Кінь стрэльбу, бо ты зь ёй ня ўмееш абхо-дзіцца. Азярэцк Сян. (Ксл.). Ніхто так не абходзіцца з бацькам. Ст. Ураднік ізь людзьмі добра абходзіцца. Варсл.
абходжаньне-ня, предл.-ню, ср.—обра-іценяе.
2. кім, чым,—довольствоваться малым, уметь прожнть, выйтн нз положеняя, огранячяваясь тем, что нмеется в распо-ложення. Ар. Так-сяк абходзьцеся сваім, ня лезьце ў доўг. Нсл. 354.
3. без каго-чаго,—обходнться без кого-чего. Шсл. Дзядзька без чужніка абхо-дзіцца ў гаспадарцы з работаю. Варсл. Абходзяцца без найміта. Ар.
4. стоят, говоря об яздержках. Ар. Вясельле нам ня танна абходзіцца. Нсл. 354. Соверш. абхадзіцца, абходзіцца, —прнвыкнуть ходять в чем-л. Гэты бычок, як абходзіцца, дык добра пойдзе ў сасе. Варсл.
абысьцГся, абыйдўся, абыйдзешся, абыйдзецца, абыйдзецеся, абыйдуцца; прош. вр. абышоўся, абышлася, абышліся, соверш. 1. (к абходзіцца 1)—поступнть с кем-л. какнм-л. образом, обойтнсь. Юрсл. стр. іУпод абыйціцца). Ня хораійа ён із табою абышоўся. Ар.
2. соверш. к абходзіцца вЗ-ем зн.. кім-чым,—обойтясь. Пошару ня будзем купляць, абыйдземся сваім. Ар.
3. без каго-чаго, соверш. к абходзіцца ў 3-ім зн.—обойтнсь. Шсл.; Нсл. 354. Безь цябе там абыйдуцца. Кляшчына Беш. (Ксл.). Абыйдуся, абыйдземся й безь цябе. Ст. Абыйдземся бяз цукру. Ар.
4. соверш. к абходзіцца е4-о.ч зн.—обойтясь. Падарак твой абыйшоўся мне даражэй, чымся купля. Нсл. 354. Дорага абышлося ім ігрышча. Ар. Першы дзень, як у поле выганяюць, ля кароў стой а стой, пакул яны абыйдуцца, бо босца пачнуць. Юрсл.
5. прнвыкнуть. Юрсл. стр. 14(лод абыйціц-ца).
адходзіцца, ад каго чаго, нетверш. к адыйсьціся—отлучаться, отходнть на время; отходять недалеко. Ар.
адыйсьціся, адыйдуся, адыйдзешся, —отойтя на небольшое расстояняе; отлучяться. Ар. Ад народу адыйдуся, сьлізамі абальлюся. Дсл. Адыйдзіся адгэтуль, стань вундзе. Ар. Ср. адхінуцца.
даходзіцца-і'ччя. зав. к даходзіць—дохо-днть. Нсл. 144. Ня добрыя аб табе даходзяцца чуткі. Нсл. Соверш. дайсьціся (дайціся, Нсл.). Дайшліся да мяне нядоб-рыя аб табе ведамкі. Нсл. 144. Маёда мяне дайшлося. Нсл.
2. выявяться, обнаружяться. Ці дайш-лася ваша кража? Варсл.
3. безлйч. дайшлося—довелось. БНсл.
Дайшлося табе зь мяне сьміяцца. Нсл. 144. заходзіцца-джуся-дзішся, несоверш. — завертывать, пряходять по путн. Затым што сяліба іхная блізка да дарогі, дык да іх падарожныя заходзяцца.
зайсьціся, зайдуся, зойдзешся, зойдзец-ца, зойдземся, зойдзецеся, зойдуцца, соверш. к заходзіцца в 1-ом зн. 1. зайтя по путя куда л. ялн к кому-л. Ідучы да Крэва, зайшоўся да Вішнёўкі. Ар.
захадзіцца Х-джўся-дзішся, 1. устать от хожденяя. Гсл.
зыхозузійуза-джуся-дзішся, несоверш. (к зыйсьціся) ЗЬ КІМ—СХОДНТЬСЯ. Ар.
зыйсьціся, зыйдуся, зыйдзешся, зый-дзецца, зыйдземся, зыйдзецеся, зыйдуц-ца, соверш. (к зыходзіцца). зь кім—сойтнсь. Ар.; ЗСД. 134.
праходжацца
510
ісьціцца
праходжацца, -джуюся-джуешся —прохажнваться, прогулйваться. Адзель-ск. Ср. праходак. Соверш. прайсьці'ся, прайдуся, пройдзешся—пройтн немного йлй не спеша, прогуляться, пройтнсь.
ня прыходзіцца, ня прышлося, ня прыдзецца, соверш.. безлйч. с отрйцанйем. 1. не следует, не дело. Нсл. 336.
Ня прыходзіцца, ня прышлося табе ўчыць мяне, бо я больш за цябе знаю. Нсл. 336. 2. не йдет, некстатн. Імне ня прыходзіцца гаварыць яму гэта; а валей ты скажы. Нсл. 336.
прыходзіцца, 1. несоверш., / й 2-го лйца нет; о временй-. совпадать. Вербная нядзеля прыходзіцца, прышлася на самае Дабра-вешчаньне. Нсл. 515.
2. равняться, быть в уровень с кем. Нсл. 515. Куды ты прыходзішся, прыйшоўся да яго?
3. быть в пору; быть соответствуюіцйм чему-л., подходяіцйм в каком-л. отно-шеннн, прйходйться. Твая сьвітка ня прыходзіцца імне, вузкая. Нсл. 516.
прыйсьціся, (Ар.), прыйціся, (Нсл.уйдуея-йдземся-йдзецца. 1. соверш. к прыходзіцца I.—совпасть. Нсл. 515.
2. соверш. к прыходзіцца 2. Прыйшлася сьвіньня да каня, ды шэрсьць не такова. Нсл. 515.
3. соверш. к прыходзіцца 3. Боты твае прыйшліся імне як раз на ногі. Нсл. 516.
4. прнйтн, прнводя с собой другого, другнх. Чаго ты прішшоўся сюды із сваімі сябрукамі? Нсл. 516.
КНІГІ ОНЛАЙН
