Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
калюгавіца
533
камёзасьць
•калюгавіна-ны-не, ж.—углубленяе от колес на дороге, колея. Ар_; Mix. См. калюга.
• калюжны-ная-нае, прйлаг. к калюга. Калюжны шлях праракаюць трэфы. Кавыль: Думы, 16. Выгнанца шлях калюж-НЫ. Кавыль: Думы, 32.
•калюжына-ны-не, ж.—рытвнна, выбо-нна, яма на дороге, Ар. то же, что калюгавіна.
•калюкі-каў, мн. ч.—колякя (стреляюіцне болн) прн разлнчных болезнях. Лячу Прахору калюкі'. Калюкі, каліцеся, парыцеся, ад Прахора адчапіцеся. із замовы, Навасёлкі Пух. (Шсл.).
•калючка-чкг-чцы, ж. 1. колнкн. Калюч-ка падпала. Нсл. 243.
2. обш.—любяіцнй колоть словамн. Калючка нягодны, кажнага ўколеш або ўкусіш. Нсл. 243.
•калючка-кг, ж.—шяп. мгсл.
• камора-ры, (Растсл.; Гсл.), дат.. предл.-ры, ж. 1. кладовая пря сенях. Пачаевічы Чаш.
(Ксл.);Шсл. Сала стаіць у каморы. Ст. Юрка сьпіць у каморы. Ст.
каморка-ркі-рцы, а) уменьш. к камора.
б) ноздря. У нях (грябов) много "камо-рак” — ноздрей, отделеняй. Дсл. 42. ( под бубехі).
2. камера. Гсл.
•каморнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.
—камергер. Іно яго каралеўская мі-ласьць, за жалабаю князя Курпскага, каморніка яго каралеўскае міласьці Міхайлу Нарбута...зь лісты, мандаты яго каралеўскае міласьці...паслацірачыў. Ліст праз аграбленьне Немцамі Курбскага. (Янчук: Нарысы, 68).
•камабой-оя, предл. й зват.-ОЮ, м.—каме-нобоец, рабочнй заннмаюіцяйся разбя-ваняем камня в іцебень. Пруж.; Вал.
•камаклёў-ёва, предл. й зват.-ёве, м.—каме-нотёс.
•камалом-ома, предл.-ому, зват.-оме, м. —каменолом.
•камаломня-нг-нг; мн. ч.-ні-няў, ж.—каме-ноломня.
•каманьдзер-ра, предл. й зват.-ру, м.—ко-мандяр. Шсл.; Нсл. Ен служыць за камань-дзера. Ст.
•каманьдзерка-ркі-рчы, ж.—женіцяна командяр. Каманьдзерка гэта нікому ня дасьць задрамаць. Нсл. 736.
•камары мак таўкуць—первые по весне ройные метанья комаров. нк.: Очеркн, Но. 876.
•камашы-шаў(одйн камаш)—ботннкя (с голеняіцамя, Ар.). Заронава Куз. (Ксл.).
•камачос-са, предл.-су, м.—каменотёс. Вал. •камэда-ды-дзе, ж.—комедня. Шсл. Ка-мэда зь ім — дый годзе! Ст.
•камэдыян-на, предл.-ну, зват.-не, м.—komm к. Mix.
•камэдыянец-нца, предл.-нцу, зват.-нча, м.—комеднянт, фокуснмк. Шсл. Камэ-дыянцы паказавалі ў Сьмілавічах усяля-кія штукі. Ст.
•камэдыяніцца, -нюся-нішся, нееоверш. —показавать фокусы, фокуснячать. Дзяцюкі папіліся й сталі камэдыяніцца. Mix.
•камёль-ля, предл.-лю; мн. ч.-лі-лёў-лём-лі-лямі-лёх, м. 1. ннжняя часть ствола у пня, Сянно (Ксл.) толстый конец(ствола дерева я Т. П.). Гсл.
2. ННЖНЯЯ часть снопа, куля Я Т. П. У.ченьш. камлюк-юка; мн. ч.. дат.-КОМ, мн. ч„ предл-кох.
камлюк-юка; мн. ч„ дат.-КОМ, мн. ч., предл.-кох, м. 1. похожяй на "камель”, прязе-мнстый, здоровый мужчмна, женіцнна. 2.—<м. под камель.
•каменка-кі, dam., предл. каменцы, ж.—ка-менная печка. Узьлі вады на каменку. Селішча Гар. (Ксл.).
•камённы-ная-нде, прйлаг. к камень—сос-таяіцяй нз камня, каменный. Ар.; МГсл.
• КІмень-меня, предл. й зват.-меню: мн. ч-мяні-нёў-нём-ні-нямі-нёх, м. 1. камень. Каменя гэтага ніяк не падыймеш. Нсл. 228. 3 пад каменя вада цячэць. Тм. Як цяжка каменю па вадзе плыці, так горка майму сыночку без мацеры жыці. Тм. Доўга сядзеў памеж камянёў. Цэлеш: Ярылаў агонь. Узбоч мільгаюць, быццам таксама бягуць на сустрач....прыда-рожныя камяні.- Марціновіч(Беларус, Но. 159). Гляджу ляжыць хлапец памеж камянёў. Цэлеш(Ярылаў агонь).
кінуць каменям на каго—упрекнуть в чем-л. позорным. На беларускую дзяў-чыну ніхто йшчэ каменям ня кінуў і не паважыцца кідаць. Собйр. камёньне-ня, предл.-ню. Гсл.—множество камней. Ка-меньням закідаць. Нсл. 228. Капала карэньне з пад белага каменьня. йз песнн, Нсл.
каменьніка-ка, предл.-ку, ласкат. к ка-меньне. Зьбяры гэта каменьніка на жлукту. Нсл. 228. Каменьніка падлажы пад бакі, каб не валілася на бок. Тм. Уменьш. камёнчык-ыка, предл.-ыку, зват,-іча, м.—камушек, Шсл.; Ар. камешек. Хлапцы гуляюць у каменчыкі. Ст.
2 . лятовская (белоруская) мера веса, составляюіцая 40 лнтовскях фунтов я равная с русскям фунтом н 17 1/2 лотом. Словарь Горбачевского(Гордз. акты, ХУІІ, стр. 54). • каменьніца, -цы-цы, ж.—бесплодная женіцнна. Знаць яна каменьніца, што дзяцей ня родзе. Нсл. 228.
• камёч ыць- чу-ч ыш- ча, несоверш.—ком-кать, преврашать в комок. У руках камечыць шапку. Рамановіч(Канадні, Но. 2,23). •камёчыцца. Жыцьцё камечыцца памеж таго каменьня. Крушына: Творы, 40.
•камёза-зы, обіц.—лобатый-тая. Гсл. •камёзасьць-ір, ж.—комолость. Гсл.
камёзы
534
камы
•камёзы-зяя-зяе—комолый, безрогнй. Гсл.
• камёлак-лкя, предл. зват.-лку, м.—толс-тячок, крепенькнй, хорошо сложенный мальчнк. Бегае, як камёлак, камёлачак. Нсл. 243. Уменьш. камёлачак-чка, предл. U зват.-чку. Нсл. 243.
•камяга-ягі-язе, ж. м. Туд Ржэўскі п.(Грннь-кова ІУ) 1. рыболовное судно — саЖенной длйны корыто, йз толстово древесного ствола, доходягцего в днаметре до арш. й более, с прнлаженымн вдоль бортов обьемнстымі "крыльямі", которымн бывают йлй цельные бревна толіцйною верш. в 4, нлн брусья той же толіцйны. НК.: Очеркн, 513.
2. челн, выдолбленое йз дерева длннное корыто, к которому по обе стороны для устойчнвостй прнкрепляют доскн. Вая-водкі Віц. (Ксл.); Мал. Туд (Грннькова ІУ).
3. корыто(понть скот, Ксл.). мгсл. Гані каровы да камягі! Сураж (Ксл.).
4. ЖОЛОб. Пісараўка 1мгл(Серж.: Отчет, 91).
•камяк-якя, предл.-якў, зват.-яча, мн. ч.-КІ-Коў-КОМ, мн, ч„ предл.-КОХ, м. 1. КОМ. Шсл. Мука ўся ў камякох. Ст. Уменьш. камячок-чка, предл.-Чку, зват. камячку, мн. ч., дат-чком, мн. ч.. предл.-ЧКОХ. Сьціснулася ў камячок. Каласкі, 1955, Но. 29-30, 1.
2. густая картофельная каша, пренму-іцественно с постным маслом йлй с маком. Гсл.
•камяне'ць-ёю-ёеш-ёе—обраіцаться в камень, каменеть. Соверш. скамянець-ею-ееш-ее—окаменеть. Гсл. Каб ты скамя-неў! Ар. Ваўкі, як стаялі разявіўшы рот, так і скамянелі. Слуцак (Сержп., 3). Навокал людзі быццам скамянелі. Крушына: Лебедзь, 48.
СКаМЯНІЦЬ-НЮ-Н!1«-ш'ць, соверш.. перех.
—окаменйть. Ср. скамянець.
•камятца-цы-цы, ж.—каменное строенне вообіце й жнлой дом — по преймуіцес-тву, нк.: Очеркн, Но. 470. каменный дом. Гсл. •камярдзёлак-лка, предл. й зват.-лку, м. —крепыш. Шсл. Хлапец здаровы, як камярдзёлак. Ст.
•камячыць-чў, камечыш-ча, несоверш., перех.—мять (комкать, С.), мять. Шсл. Ср. камяк.
камячыць кулакі—сжнмать кулакн. Ст. Давай камячыць на яго кулакі. Ст. Соверш. пакамячыць-чу-чыш-ча, перех.—помять. Шсл. Пакамячыў шапку, аж нельга надзець. Ст. Прйч. пакамёчаны. Шсл. Уся адзежа пакамечана. Ст.
скамячьіць, соверш., перех.—СМЯТЬ. Шсл. Скамячыў сьеітку ды кінуў у куток. Ст. Прйч. скамечаны—смятый. Шсл.
•камячьіцца-чўся, камёчышся, несоверш. —мяться. Шсл. Адзежа валяецца ды камёчыцца. Ст. Соверш. пакамячыцца —помяться. Пакамячыўся жакет, еа-ляючыся.
скамячыцца, соверш.—смяться. Шсл. Шапка скамячылася, валяючыся. Ст. •камізэлька-лькг-льць/, ж—жнлетка, Ар.; НК.: Очеркн, 108; Бешанковічы(Ксл.);Шсл. ЖЙЛет. Гсл.
•камінок-нка, предл.-нкў, зват. камінку, мн. ч., дат.-НКОМ, мн. ч., предл-НКОХ, м.—СТСКЛО в лампе. Бадр.; іг.; Шсл. У лянпе ляснуў камінок. Ст. Закўраў камінок у лянпе. Ст.; Шсл.
• камінак-нка, предл. й зват.-нку, м.—в нзбах пред печью очаг. Раскладзі трэсак на камінку. Нсл. 243. На камінку корч палае. Колас. Сядзіць перад камінкам. Капыловіч: Хлеб (Беларус, Но. 157). На камінку смалякі пасыхаюць. Кавыль: Пад зорамі, 19. См. камянок.
•камянок-нка, м.—очажек. Раскласьці агонь на камянку. Нсл. 243.
•камінар-apä, предл.-арў, зват.-äpy; мн. ч-ры-роў-ром-роў-рамі.рох, м.—трубо-члст. Гсл.
•каміся-сі-сі, ж.—комнссня. Учора мяне паслалі Ў камісю. Белагузава (Бузук: Невель, стр. 14).
• камлёт-ёту, предл. й зват.-ёце, м. 1. суконная йлй шерстяная ткань, Гс плот-ная шерстяная ткань, камлот.
2. женская одежда нэ этой тканл, Гсл.
•камлыга-ыгг-ызе, ж.—ком, глыба зем-лй. Нсл. Камлыгаю балота пусьціў у лоб, заляпіў вочы. Нсл. Собйр. камлыжжа-жа, предл.-жу—сбор, множество глыб. Кам-лыжжам закідаў. Нсл. 244. Уменьш. кам-лыжка—комок, небольшая глыба. Нсл. 244. Як ён даскародзе, ты грабелькамі паразьбівай з краю камлыжкі, падграбі зямлю з лажка. Гс Камлыжкамі сьнегу закідаў. Нсл. Камлыжкаю лўчыў у вока. Нсл.
•кампора-/іы-ры, ж.—камфора. Шчэз проста, як кампора. С. Музыка 112.
•кампаньнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. собеседнйк. Войт разагнаў нашых кам-паньнікаў. Нсл. 244.
2. соучастннк. Бяруцца за заводцаў, прыймуцца й за кампаньнікаў'. валей уцякайма адгэтуль. Нсл. 244. Ср. кумпаня. •камуністая-ае, суіц.—коммуннстка. Ср. камуністы. Уменый. камунісьціца-цы-цы, ж. Ср. камунісьцік.
•камутсхы-тага, суіц.—коммуннст. Шсл. Запісаўся ў камуністыя. Ст. Кітайскія камуністыя пачалі выдаваць свой тэо-рэтычны часапіс. Бацьк. Но. 3(439). Уменьш. камунісьцік-гка, предл.-іку, зват.-ча. Шсл. Наш Рыгор — камунісьцік.
•камчыць,—см. под комчыць.
*камы~моў, мн. ч., дат.-МОМ, мн. ч., предл.-мох, м. 1. кушанье в влде шарнков, не превышаюшйх велнчнны кулака, прнго-товляемых йз разварённого й растол-чённого боба, гороха, картофеля. нк.: Очеркн, 19.
каноплі
535
канаваць
2. картофельная каша, йногда с горохом, бобом, Ксл. каша йз бобов с картофелем. Шсл. Уперад звараць боб, тады бульбу скрабаную; усёразам стаўкуць у казане і завецца гэта камамі. Альшанігі Беш. (Ксл.). Нашы ўжо стаўклі камы. Матарова Сьміл. (Шсл.).
3. гутая картофельная каша с салом йлй маслом. Гсл.
канопельныя камы — суслы. НК.: Очеркн, 29.
камы з душой—клёцкй с кусочкамй сальца внутрй, т. е. пельменй, в которых вместо мяса завернуты кусочкй сала. Ар. •каноплі-яель, едйнств. ч. нет.— конопля. Ар.; МГсл.; Шсл. Куры выграблі ўсе каноплі. Ст. Шугі, шугі, галубы, на дзедавы каноплі. Косіч 5. Выскачыў, як із канапель ўсяроўна. Ст. Уменьш. канапёлькі, одна канапелька. Старэнькі дзедка кана-пелькі сее. Косіч 5. А чаму ты, канапелька, не зялёна стаіш? Северш. (Косіч 5).
• канада-ды-дзё, обш.—плакслйвый, бы-ваюіцнй часто недовольным; надое-даюіднй просьбамн, сопровождаемымй жалобамй, сетованйямй, вногда плачем. міз. См. канадзіць.
• кйплдзіць-джу-дзіш-дзе, несоверш.—пе-нять, плакаться, жаловаться.
•каназобка-кч, предл. й зват.-ЦЫ, ж.—лу-кошко (ручная корзйнка йз лубка йлй прутьев, С.). Падай сюды каназобку, Марыся! Астроўна Віц. (Ксл.).
• канападзь-дзг, ж.—сгусток коломазй. Ксл. Каля колаў канападзі вазьмі. Сукрэмна Сян. (Ксл.).
КНІГІ ОНЛАЙН
