• Газеты, часопісы і г.д.
  • Вялікалітоўска - расійскі слоўнік  Ян Станкевіч

    Вялікалітоўска - расійскі слоўнік

    Ян Станкевіч

    Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
    Памер: 1329с.
    Нью Йорк
    626.59 МБ
    4.	с черствым сердцем, Гсл. жестокйй. У гэтага карэлага Бога няма ў сэрцу. Нсл. 248.
    5.	слово бран. Ідзі адсюль вон, карэлая! Нсл. 248.
    •карэністы-тая-wae—коренастый. Ду-бы карэністыя сьсек. Крушына: Лебедзь, ю. •карэнь-раня, предл.-раню, зват.-рэню, мн. ч.-рані-ранёў-ранём, мн. ч.. предл.-ранёх, м.—корень. Ар.; мгсл. Даэрму (араб. пасад Божы) таго дзерава карані. Кіт. І24а3. Собйр. карэньне-ня, предл.-ню, <р.—корнй. Гсл. Адпосьнікаліся траўным карэньням. Кіт. 94а2. Па карэньне траўное пашоў. Тм. 94а4. Ласкат. карэньнейка-xa. Я й марозу не баюся, зараз раськінуся: карэньнейка ў сыру зямлю, лісьцейка да дому. Кажамякі Імгл.(Косіч 43). Ласкат. КарЭНЬНІКа-КЯ. Табачнае карэньніка. Нсл. 246. Уменьш КарЭНЧЫК-ЫКД, предл. й зват.-ыку, 1. корешок. Ар. Карэнчык грыба. Ар.
    2.	пробка. Шсл. Няма карэнчыка, чым замкнуць пляшку. Ст.
    • карэц-p^ä, предл.-рцў; мн. ч -рцы-рцоў-^ рцом-рцы-рцамі-рцох, м. 1. железная кружка, ковш, пнз. ковш, йз дерева выдолбленный, с рукояткой, Нсл. 246. КОВШ. Пск.(Неропольскнй); Тмб. (Даль). ЗасІЛІ карцом вады. Нсл. Падалі ў карцу ваду. Капыловіч: Хлеб(Беларус, Но. 157).
    2.	лйтовская(велнколйтовская, бело-русская, С.) мера, содержаіцая в себе 20 гарнцев. Нсл. 246. Ср. стболг. кор.
    3.	деревянная подставка вндзу сохй, на которую одеются лемехд. У маей сасе карэц зламіўся. Мар’янава Куз. (Ксл.).
    4.	деревянная палочка с дыркой, прй-крепляемая к верхнему жернову для враіценйя.
    5.	большая медведнца. Рэч.(Пет. п, 8). См. воз.
    •карэрь-эю-эеій-эе, повел.-эй-эйма, несо-верш.—покрываться слоем нечйстоты, Ар. загрязняться, будто корой покрываться. Гсл. Міскі нямытыя карэюць. Нсл. 248. Соверш. абкарэць—засохнуть, покрыться коркой. Абкарэе міска, а тады дзяры, баба, КІПЦЮрамІ. Красьніца Чаш. (Ксл.). Соверш. закарзць, 1. покрыться грязью, Ар. покрыться слоем грязй, Шсл. покрыться
    (как бы, С.) корой. Закарэла мая кашуля. Пятніцкая Беш. (Ксл.). НочвЫ закарэлі. Ст. Закарэла дзяцё. Ст. Закарэе сарочка. Дсл. 2. закоснеть. мгсл.
    накарэць, соверш., чым-—засохнуть(на чем-л. С.), превратнться (как бы, С.) в кору. Балота накарэла на каткох. Нсл. Прйч. накарэлы—засохшнй (на чем-л.) до степенн коры. Абскрабаць накарэлае балота. Нсл.
    прыкарэць, соверш.—прйсохнуть, прн-лнпнуть й засохнуть, Гсл.; Ар. прйсохнуть в внде коры. Цеста прыкарэла дарукава. Нсл. Завязка прыкарэла к больцы. Ст. Ануча аж прыкарэла к лаўцы. Санкі прымерзьлі, прыкарэлі палазамі да сьнегу. Капыловіч.
    •карэчыЦЬ-ЧГ-ЧЫІД-ча, несоверш., nepex. 1. корчйть, сгнбать(о ногах); Нашто ты карэчыш, скарэчыў ногі. Нсл. 246. Ср. кірэчыць. Соверш. скарэчыць. Нсл. 246.
    2.	скорбнуть(становчться заскорузлым, С.). Кажушок на печы карэе, скарэў. Нсл. 248. Соверш. скарэць—стать скорблым, заскорузлым. Ануча скарэла, лежачы на печы. Ст. Прйч. скарэлы—высохшйй после мокроты, скорблый. Нсл. 585.
    • карэчыцца- чуся-чышся, несоверш.—ко р-чйться, сгйбаться, особенно в пред-смертных корчах. Карэчыцца сусед, не падыхае. Нсл. 246. Соверш. скарэчьіцца. Уборзьдзе скарэчыцца. Нсл. 246.
    •карболь-лг, ж.—карболовая кнслота. МГсл.
    •карбаты,—см. под карабаты.
    •карбааарь-бую-буеш-буе, несоверш.. перех. —делать пометкй на лесном матерйале, Шсл. помечать нарезкою, зарубать, делать зарубку, затесь. Вят., Вост.(Даль). Сягодня карбуюць бярвеньне, а заўтра будзем вазіць. Ст.
    •карбачаньне,—см. под карабаціць.
    •карбаці'ць, см. под карабашць.
    •кархавіньне-ня, предл.-ню, мн. ч.-ні-няў, 1. мокрота, (Гсл.) прй кашле. Затры свае харкавіньне. Нсл. 230. Накархаў карха-вінызя ўсюдых. Стралкі Беш. (Ксл.).
    2.	лягушечья нкра. Жабы напушчалі харкавіньня. Быкоўшчына Беш. (Ксл.).
    •кархаць, кархаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, нееоверш. 1. харкать(отхаркнваться, выплевывать мокроту, Гсл.). Што ты нешта харкаеш так дужа. Нсл. 230.
    Кархаць крывёй будзеш, пакуль возьмеш. Отгл. ймя суіц. кархайЬНе-НЯ, предл.-НЮ —харканде, кашлянве. Карханьне з крывёй. Нсл. 230. Дадзеў сваім карханьням. Тм. Соверш. абкархаць—обхаркать. Нсл.347. Прйч. абкарханы—охарканный. Нсл. 347. Однкр. карханўць, кархнуць-нў-нёш-нёйй-нём-ніцё—харкнуть. Што кархнў, кар-хну — то кроў. Нсл. 230. Соверш. абкархац-ца—обхаркать собственную одежду. Нсл. 347.
    кархёль
    545
    карпаць
    Хворы пачаў адкархавацца. Дсл. У грудзёх залягло, цяжка адкархавацца, адкархацца. Нсл. 373. Соверш. адкархацца-аюся-аешся. Нсл. 373. Однкр. адкархнуцца-нўся-нёшся-нёцца-нёмся-ніцёся—отхар кнуться. А д-кархнуўся з крывёй. Нсл. 373. Досіць табе кашляць, адкархніся! Жыркі Куз. (Ксл.). Адкархнуўся дзявал — і з кархавеньня тога пашлі балрты, дрыгвы, горы. Дсл. 2. перен., на каго, на што—плевать. Нсл. 230. He кархай на людзёў, на самога будуць кархаць. Прйч. карханы, 1. к кархаць 1.
    2.	к кархаць 2., оплевываемый(оплевы-ванный, С.). Хваліць Бога, нашы бацькі сьлінамі ня карханы. Поговор. Нсл. 230. Соверш. накархаць—нахаркать. Кадзе падмялі, а ты ўжо накархаў. Нсл. 308.
    ацкархавацца-хуюся-хуешся, несоверш. —отхаркнваться. Дсл.
    •кархёль, междомет.—тьфу, наплевать. Кархель на цябе. Нсл. 230.
    •кархёнь-ня—кашель. Кархень нешта на цябе напаў. Нсл. 230.
    •кархўн-ун<7-уну, повел.-ўне, мн. ч., дат.~ НОМ, мн. ч., предл.-НОХ, м.— кашляюіднй мужчдна, кашлюн. Кархун гэты нікому спаць не даець. Нсл. 230.
    • кардоўнік-гку, предл.-іку, зват.-іча, м. —ежеголовка, раст. Гсл. См. плюшчай. №карзўн-уна, зват.-не, мн. ч.-ны-ноў-ном-НЫ, мн. ч.. предл.-НОХ, м.—слншком ярый нехолоіценный самец-свннья. Гсл. »каржак-ака, предл.-акў, зват.-ача, ш. ч.. дат.-КОМ, мн. ч., предл.~КОХ, м.—~ сухая лепешка. Шсл. Напяклі каржакоў. Ст. •каржакаваты, -тая-тае—суховатый. Шсл. Каржакаватая бярэзіна. Ст.
    »каржапець-ёю-ёеш-ёе, повел.-ёй-ёйма, несоверш.—грубеть от грязн, от небла-гопрнятны внешннх условнй. Гсл. См. каржэць.
    •каржаахць-аўлю-авіш-аве, соверш.. перех. —засушнвать в печн прн печенйй. Якая ты гаспадыня, што хлеб часта каржа-віш, і цяпер закаржавіла. Нсл. 246. См. Корж. Соверш. закаржавІЦЬ, перех. Нсл. 246. •каржэнь-жня, предл.-жню, мн. ч.-жні-жнёў-жнём, мн. ч„ предл.-жнёх, м.—сухар, засушенная лепешка. Хлеб засушаны як каржэнь. Нсл. 246.
    •каржэць-эю-эеш-эе, повел.-эй-эйма, несо-верш.—грубеть от грязн, от неблаго-прнятных условнй, засыхать. Без даг-ляду й боты каржэюць. Гсл. См. каржа-вець, каржавіць. Хлеб каржэе, закаржэў, на сонцу лежачы. Нсл. 246.
    заскаржэлы—закоренелый. мгсл.
    •карма-ь), ж.—угловой конец мешка, сетн. Глянь, ці няма рыбы ў карме. Падбярэзьзе Віц. (Ксл.).
    •кармазын-ь/ну, предл. й зват.-ыне, м.—алое сукно, ткань темно-красного, малйно-вого цвета, Гсл. сукно яркокрасного цвета, тонкое, алое(светло нлй ярко красное) сукно, кармазнн. Кармазыну купіў жонцы на кабат. Нсл. 230.
    •карамазыновы, -вая-вае—кармазнн-ный, яркокрасный. Кармазыновае сукно. Тм. Зялёненькі, кармазыновы, як васі-лёчак(насьмех над дзяўчатамі, што ня ўмеюць адрозьневаць колеру). Нсл. •карміцелка-лкі-лцы, ж.—кормнлнца. НК.: Очеркн, 186. Хула Божухну, троху мадзеем, карміцелка наша. НК.: Старцы, 92. Карміцелка — паіцелка. НК.: Бабы 12.
    •карміцель-ля, предл. й зват.-ЛЮ, мн. ч.-ляў, м.—кормнтель. Сьвятое слова "кармі-цель”. Брыль: На Быстранцы. Он (Бог) ест добры празор і карміцель. Кіт. 2іаіі. Хіба ў карміцелі якія я вам наймаўся. ЛНч. 39. •кармІЦЬ-ЛМЮ, КормІШ-ме, несоверш., перех.
    1.	кормнть(ребенка с ложкй йлй жйвот-ных). Ар.
    2.	откармлнвать. Ар. Соверш. укарміць, nepax. 1. накормнть(старательно, усн-ленно кормя, С.). Ар.; Шсл. Вось есьць кабыла — гэтак яе й не ўкарміць намІСх. He ўкарміць цябе. Гарадок (Ксл.).
    2.	(откормнть, Ар.)—утучнять. Худы быў — НІЯК не ўкарміць. Лужасна Куз. (Ксл.). Парсюка добра ўкармілі. Ар.
    •карнахы-тая-тае, 1. окарнанный, бес-хвостый, нк.: йгры, Но. 52. кургузый, с отсеченым хвостом, вообіце обрезанный слншком коротко. Карнаты кот. Нсл. 246. Карнаты каптан. Нсл. Карнатая кабыла. Тм.
    2.	нмеюіцйй отрезаные ушн. нк.: йгры, Но. 52. Ласкат. карнаценькі—кургузенькнй. Карнаценькая сьвітка. Нсл. Нареч. карната —кургузо. Карната пашыў кажушок. Нсл. 246.
    •карнавухі-хая-хае—с поврежденымн ЙЛЙ постоянно опуіценымн ушамн. Лас-кат. карнавўхенькі. Сабачка наш карна-вухенькі. Гсл.
    •карпач-ача, предл.-ачў, зват.-ача; мн. ч.-чы-чоў-чом, мн. ч., предл.-ЧОХ, м.—кто-л. ннзкого роста. Аш.
    •карпа-пы-лг, вйн.-пу, meop.-пам, предл. й зват.-ne, мн. ч.. вйн. карпы, м.—карп(рыба). •Карпа-пы-пу, вйн.-пу, предл.-ny, Зват.-пе, м.—Карп (ймя). БГсл.; Гсл.
    •карпаносы-сая-сое—курносы. Валожына (Шакун). Карпаносы малады. Нсл. 230.
    •карпйты, -тая-тае—в морідннах, с большнм колйчеством моріцнн, моріцй-ннстый. Карпаты від. Валожына.
    •карпаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несо-верш.—ковырять, копаться, медленно делать, Гсл. медленно, леннво работать. Ты толькі карпаеш, а не капаеш грады. Нсл. 230. Пакуль ты будзеш карпаць? Тм.
    карпацца
    546
    карцёць
    2.	перех.—шйть, говор. о нейскусном сапожнйке йлй медленной швее. Няхай карпае андарак, вучыцца шыць. Нсл. 230. Am, карпаю сабе боты; скарпаю да сьвету. Нсл. Соверш. скарпаць. Як скарпаў, так і насіць будзеш. Нсл. 581.
    •карпацца, -аюся-аешся—кропотлйво работать, копаться, Гсл. ленйво работать, копаться. Ня робіш, а карпаешся каля работы. Нсл. 230. См. корпацца в 2-ом см. Отгл. ймя cyuf. карпаньне-ня, предл.-НЮ, ср.—кропотлнвая, медленная н непронз-воднтельная работа, Гсл. медленная, ленйвая работа. На цэлы дзень будзе твайго карпаньня. Нсл. 230.
    •карпач-ча, предл.-чў, зват. карпачу, мн. ч-чы-чоў-чом-чы-чамі-чох, м. 1. моріцйна. Як карпачы робяцца пры ўсьмешцы. Вал.(Шакун).
    2.	рогатнна, которой сбрасывают навоз с телегй. Адзель, карпачом вытну. Нсл. 230.
    3.	ленйвый медленный работнйк. Паслалі карпача на работу. Што там гэты карпач зробе. Нсл. 230.
    карпачык-ь/^, предл.-ку, уменьш. к карпач в 2-ом й 3-ем см. Нсл. 230.
    •карпўн-Jttä, предл.-унў, зват.-ўне, мн. ч., дат.-НОМ, мн. ч., предл.-НОХ, м.—леНйВЫЙ, медленный работнйк. Нсл. 230. Ня борзда дажджэшся работы ад гзтага карпуна. См. карпач в 3-ем см.
    •каршак-кя, предл-кў, зват. каршача, мн. ч.~ кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—ястреб. Ка-ршак дзярэць куры. Баранаўка Куз. (Ксл.).
    • каршэнь-шня, предл.-ШНЮ, мн. Ч.-ШНІ-шнёў-шнём, мн. ч.. предл.-ШНёх, -W. І.задняя часть шей. Шсл.; Гсл.; Пск., Тверск., Смл. (Даль). Ён дастаў добра ў каршэнь. Ст.(Шсл. под надаць). Дай яму ў каршэнь. Зароб’е Сян. (Ксл.). У каршэнь яго. Нсл. 247.