Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•кёска—кошелек, кчса. Гсл. Кеску з грашамі згубіў. Нсл. 234.
•кёшкала-лы, обш.—медленно работа-юіцйй йлй медленно собнраюіцййся в путь, Іг. медлйтельный, непроворный, КОПОТЛЙВЫЙ.
•кёшкацца-аюся-аешся, несоверш.—ко-пошйться, Гсл. воротйться з чем-л., делать что-л. слйшком медленно, ко-паться. іг. Старая ўсё кешкаецца ў запечку. Ст. Яна ўвесь дзень кешкаецца. Бешанковічы (Ксл.). Соверш. абкёшкацца —копошась, копаясь, сйльно загряз-нньбся. Абкешкаўся, як сьвіньня. Луб’ева Аз. (Ксл.). Соверш. акешкацца—(слегка, С.)—очйстйться. Шсл. Троха акешкалася ад
•кёўзаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несо-верш., перех.—пачкать, замуслнвать, гово-рнтся о детях, Шсл. (распространять по поверхностн что-л. что-л. мажуіцее, Жйрное), размазывать. Ср. кезаўка. Ня кеўзай ты кашы па стале. Ст. Соверш. абкеўзаць—обмарать, размазывая что-л., мазюкая. Шсл. Прйч. абкёўзаны. Шсл. Абкеўзаныя анучы, а ён абувае. Ст.
•кёўзацца-аюся-аешся, несоверш.—ма-раться.
абкеўзацца—обмараться, размазывая что-л., мазюкая. Шсл. Чыста ўсё дзяцё абкеўзалася ў кашу. Ст.
•кялтуя-уг-у’і, ж„ област.—рукоятка цепа. Ар.
•КЗЫМС-СЙ^), предл.-ce, м.—карннз. Бешан-ковічы (Ксл.).
•кібіта-іты-іце, ж.—невысокого роста ’’прысадзістая", ловкая девушка. Mix.
•кГбіць, 1. упругая выпуклость. Гсл.
2. древко лука. Гсл.
•кГгаўка-кі, дат.. предл.-цы, ж.—чайка. Чутны стогны багны, чутны кігаўкі плач. Дуб.
•кі'гаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несо-верш.—крнчать, пніцать, вйзжать, свойс-твенно младенцу йлй поросенку. Дзяцё кігае. Нсл. 234. Парасяты кігаюць бяз маткі. Нсл. 234.
•КІП, г.іаго.іьная частйца,— ПЛач, крнк ребенка. Ты тут гуляеш, а дзяцёўдварэ кігі спраўляе. Нсл. 234. См. куга в 1-ом см. ; перен.—ребенок. Яму Бог даў кігі. Нсл. 234. См. куга в 2-ом см.
•кіг\каць-аю-аеш-ае, несоверш. 1. говорйт-ся о чайке: пйіцать, крйчать. Гсл.
2. пніцать свойственно ребенку. Дай дзяцяці цыцкі, няхай ня кігікае. Нсл. 234.
3. внзжать, свойственно поросятам. Парасяты на дварэ кігікаюць, маткі шукаюць. Нсл. 234. Отгл. ймя суіц. кігіканьне-ня, предл.-ню, 1. пйск. Табе не дадзела слухаць гэта кігіканьне? Нсл. 234.
2. вйзг поросят. Двое тых парасят, a кігіканьня на цэлую хату. Нсл. 234. Однкр, кхг'ікнуць-ну-неш-не. Дзяцё нешта кігік-нула, дый зайшлося. Нсл. 234.
•КІХ-КІХ, междомет., однкр.—ПОДавЛбННОе ха-ха. Гсл.
кіханьне
558
раські'даць
•кіханьне-ня, предл.-ню, мн. ч.-ні-няў, ср.—хнхйканье. Гсл.
•кідае, безлйч., см. под кідаць.
•кіданўць,—CM. под кідаць.
• кіданьне-ня, предл.-НЮ; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суіц. к кідаць, 1. бросанне, кнданне.
2. саженйе под плуг картофеля.
3. оставленйе без внйманйя. Кіданьне дзяцей на чужыя рукі. Нсл. 234.
•юдаць-йю-aeuz-ae; повел.-ай-айма, nepex. —клдать, бросать. МГсл. Кідай снапоўе на асець. Нсл. 234. Ня туды ты кідаеш, куды трэба. Нсл.
кідаць на жэрабя—клдать жребйй, бросать жребйй. Ар.
2. саднть под плуг картофель. Нашы паехалі кідаць бульбу. Ст.
кі'дае, кінула, безлйч.—бросает н мечет. . Куды цябе кідае, кінула? Нсл. 234. Цябе туды віхром кідае—знач. сломя голову спешнть. Нсл. Каб цябе кінула, дый не адпусьціла. Нсл. Однкр. кіданўць-ну-неш-нёць-нём-ніцё—5рость, метнуть. Кіда-нуць яблыкам, дый ў самае вока лучыў. Нсл. 234.
кінуць-ну-неш-не, однкр.—бросйть. Кінь прад сабой, знойдзеш за сабой. Послов. —что посеешь, то й пожнешь. Ар.; віл.(ЛБ. 3768).
абюдаць, 1. соверш. к абкідаць в І-о.ч см.—обсыпать песком йлй землей. Шсл. 2. обшйть. Шсл. Яшчэ толькі проразку трэба абкідаць(у сарочцы. С.)
Несоверш. абкІДЙЦЬ, nepex. 1. обсыпать песком йлй землей. Шсл. Сядні трэба абкідаць капец. Ст.
2. обшлвать края в куске полотна. Шсл. адкідае, соверш. адкінула, без.ійч.—воз-враіцается(о болезнч). іг. Хваробу адкі-дае. 1г.
адкідаць-аю-аеій-ае, повел.-ай-айма, со-верш., nepex.—отбросйть, откйнуть в несколько прнемов; откйдать. Несоверш. адкідадь-аю-аеш-ае, nepex. 1. откйдывать, отбрасывать(бросать, кндать в сторону, С.). Шсл. Адкідай, адкідай, адкінь адсюль снапоўе. Нсл. 374. Хворы кідаецца, адкідае ад сябе падушкі. Дсл.
2. раскрывать весною "капец" с карто-фелем (й т.п., С.). Шсл. Бацька адкідае капец на гародзе. Ст.
3. обособлять кого-л. от корня, содей-ствовать выделенйю, разделу. Дзядзька адкідае ад сябе братаніча. Дсл.
адкіне, адкінула, безлйч.—отбросйт, отбросйло. Яго адкінула на бок. Ар.
адкшупь-ш-неш-н«', еоверш. — адкідаць в 1-омсм.—ОтброСЙТЬ, ОТКЙНуТБ. Нсл. 374.; Ар.; Шсл.; Гсл.; Ксл. Трэба адкінуць сьнег ад ганку. Ст.
2. соверйь к адкідаць в 2-ом см.
3. соверш. к адкідаць s 3-ем см.
паадкідаць—поотбрасывать (бросать в сторону многократно, Ар.). Шсл. Паадкі-дай сьнег ад ганку. Ст.
дакідаць-аю-аеш-ае, соверш.—добросйть (многое). Ар. Несоверш. дакідадь-аю-аеш-ае—добрасывать.
закі'даваць—намекать с задней мыс-дью; говорйть, подозревая в чем-л. Гсл.
закідаць-аю-оеіа-ае, повел.-ай-айма, со-верш.. nepex.—завалйть, МГсл. забросйть в несколько прйёмов. Прйч. закіданы —недосмотренный, плохо выкормлен-ный. Шсл. Ён бы й дарма быў конік, але закіданы. Ст. Несоверш. закідай,ь-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, nepex. 1. забрасывать. Шсл. Закідаць сеці. Нсл. 170. См. закінуць ві-о.ч см.
2. обделывать гряды, выбнрая борозды. Шсл. He работніца я, калі ня здолею баразны ўжо закідаць. Ст. Соверш. закінуць -ну-неш-не—заброснть, (Шсл.) закннуть. Некуды закінуў manop ды не знайці цяпер. Ст. Закінуць сеці. Нсл. 170. Толькі адна залвіца за мяне слова закінула. Дсл. 239.
закі'нуць слова: а) за каго—сказать мнмоходам что-л. в пользу другого. Закінь там за мяне слаўцо. б) да каго—проговорйть вскользь к кому-л., спомянуть вскользь о чем-л.
закінены. (Ар), закінуты, (Шсл.), прйч. к закінуць—заброшенный. Шсл.; Ар. Вэнь аж куды закінуты рукавіцы. Ст.
закінена (закінута) слова—прогово-рено, сказано что-л. в пользу кого-л. йлй вскользь к кому-л. Да талачанскае вячэры падходзяць усі, да каго "закінута было слова”. НК.: Пасоб., 118.
закінуць у шулумейку—выпйть. нк.: Очеркн, 70.
накідаць, соверш.. nepex.—набросать что-л. на что-л. Накідайце снапоўе на асець. Нсл. Соверш. накінуць—наброснть. Гсл.
пакГдаць, соверш., nepex.—побросать в разных местах. Пакідаў усі снадзі свае, ня прыняўшы. Нсл. 457.
перакідаць, соверш.. nepex.—переброснть в несколько прнёмов. Несоверш. перакідаць, nepex.—перебрасывать. Ар.; Шсл. Дошкі давядзецца пераз плот перакідаць. Ст.
перакінуць, соверш.. nepex.—переброснть. Ар.; Шсл. Перакінь мех на гэты бок. Ст. Прйч. перакі'нены, (Ар.), перакшуты, (Шсл.) —переброшенный. Ар. А жэрдка пера-кінутая так і ляжыць на Паўлюковым гумне. Ст.
прыкГнуць вокам—определмть прнблн-знтельно на глаз меру, вес, длнну чего-л. Прыкінуўшы вокам, колькі вазоў будзе. ЛНЧ 29.
раськідаць, еоверш.. nepex.—разбросать, (Шсл.) в несколько прйёмов. Што там цяжка дзяліць сенах узяў, раськідаў па парэбранцы ды ўсё. Ст. Раськідаць трэба копы сена, што дождж памачыў. Нсл. 555.
раськіданы
559
пакінуць
Прйч. раськіданы, 1. разбросанный, (Шсл.) раскйданный. У хаце ўсё раськідана, і не знайсьці, дзе што ляжыць. Нсл. 555.
2. разоренный. Гсл. Раськіданае гняздо — назоў драмы Я. Купалы. Несоверш. рась-кідаць, nepex.—бросать в разные стороны, разбрасывать, Шсл.; мгсл. раскндывать. Раськідайце, раськідайце копы сена, няхай падсохнуць. Нсл. 555.
2. разорять. мгсл. Прйч. раськіданы —разбрасываемый, раскйдываемый.
ські'даць, соверш.. nepex. 1. склнуть счего-л. вннз в несколько прйемов, скндать. Ськідаць кулі з вышак. Ар.
2. кндая, сложнть в одно место, сбросать. Ськідаць каменьне ў крушніне ў крушню. Ар.
ськідаць, несоверш. к ськідаць, ськінуць, 1. сбрасывать, (Шсл.) скйдывать. Ты вязі ськідаць гной. Ст.
2. ннспровергать. мгсл.
3. сннмать(что-л. одетое), скндывать. Ськідай кажух. Ар.
4. ськідаць малако—сннмать сметану с простоквашй. Ар. Прйч. ськіданы. Ар. Ськіданае малако. Отгл. ймя суіц. ські-даньне-ня, предл.-ню. Ськіданьне малака.
5. ськідаць дзяцё—рождать преждевре-менно ребенка нежйвым(тоже о жнвот-ных, Ар.) Шсл. выкндывать. Соверш. ськГ-нуць-ну-неш-не, 1. сброснть.
2. снять(что-л. одетое). Скінь шапку. Ар.
3. ськінуць дзяцё—роднть преждевре-менно ребенка нежнвым(тоже о жнвот-ных, Ар.).' Шсл.; Ар. Сымоніха ськінула дзяцё. Ст.
ськінуць гаршчок—полечйть жнвот (такнм образом, что) на желудок ставят опрокннутый горшок й зажйгают под ннм паклю, чтобы обезвоздушнть под ннм пространство, от чего желудок втягнвается в горшок. Ксл. Ськінуць гаршчок надабе, га? Казімерава Сур. (Ксл.).
ськінуць малако—снять сметану з простоквашн. Ар.
выкідаць-аю-аеш-де, повел.-ай-айма, со-верш.—кндая, выброснть в несколько прнёмов, одно (одного) за другнм; выбросать.
выкідаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несо-верш.. nepex. 1. выкндывать выбрасывать. Шсл.; МГсл.; Ар.
2. йзвергать. мгсл. Соверш. выкінуць-ну-неш-не, повел. выкінь-ньма, nepex.—выбро-снть, (Шсл.) выкннуть. Ар. Іскрак із носа выкінуць. Кіт. 43а6. Выкінь шуму вон. Ст.
укідаць-аю-аеш-ае, поеел.-ай-айма; со-верш., nepex.—вкннуть в несколько прне-мов, вбросать, вкндать. Несоверш. укідаць-аю-аеш-ае, поеел.-ай-айма, nepex.—вкн-дывать, вбрасывать. Душы свае да пекла ўкідалі. Кіт. 11364.
укінуць, 1. вкннуть, вброснть. Ар.
Шайтан у нутр мой укінуў скупасьць. Кіт. І9а!б. Укінь усё гэта ў вагонь. Нсл. 655.
2. ввергнуть, МГсл. вброснть. Гсл.
уськідаць, несоверш., nepex.—взбрасывать, вскндывать. Соверш. уськтуць-ну-неш-не, nepex. 1. взброснть, Шсл.; Нсл. 665. ВСКйНуть. Ар. Уськінь гэта палена на воз. Ст. Клёпкі ўскінуў на гару. Ст.
2. поколотнть йлн высечь розгамл, дать гонку(нагоняй, С.). Ладне ўськінулі яму, няхай здароў носе. Нсл. Уськінуў яму кія, не шкадуючы. Ст.
наўськідаць, соверш. каму—накласть, побнть. Шсл. Наўськідалі яму коліка добра. Ст.
•кшуць,—™. под кідаць, кідаць.
•кідаць-аю-аеш-ае, поеел.-ай-айма, несо-еерш., nepex.—оставлять. На каго ты кідаеш, кінуў двор? Нсл. 234. Кідаеце прарока. Кіт. 28612. Ня кідайце роднае мовы: бо запраўды дзеля свайго народу тады вы памерлі. Цётка: Піан. род. слова (’’Лучынка”, 3-яя кніжка 1914 г.). Сядлай, МІЛЫ, каня, каня вараненькага, прыяжджай, мілы, ня кідай, мілы, мяне маладзенькую. йз песнн. Соверйі. Кінуць-ну-неш-не, повел. кінь, кіньма—оставнть. Мамка мая родная, жаль мне мамку кінуць. Нсл. 279(под мамка). Кінуў хату не запершы. Нсл. 234.
КНІГІ ОНЛАЙН
