Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•кісьля-лі-лі, ж.—кнслота. Ар.; мгсл.
•кісьлявасьць-гр, ж.—кйсловатость. Яб-лык здаецца салодкі, а ёсьць у ім кісьлявасьць. Нсл. 235.
•кісьлявы-вяя-вае,—под кіслы.
•кісьлячка, -чкі-чцы, ж.—хохотунья. Кісьлячка наша ўжо пакацілася ізь сьмеху. Нсл. 235.
•кісьліня-ні-ні, ж.—кнслота. Ар.; Ад. С.м. кісьля.
•кішанёвы, прйлаг. к кішаня—карманный. кішанёвая адзежа—одежда с карма-намй. НК.: Очеркн, Но. 235.
•кішаня-ні-ні, мн. ч. кішэні-няў, ж.—кар-ман. Гсл.; Ар. См. кішэня. Выняла пярсь-цёнак ЗЬ кішані. Н.(Афанасьев,ІУ, 1914,287). ”У кашані”. НК.: Очеркн, 400.
•кішэня-ні-нг, ж.—карман. Сухарукава Аз. (Ксл.); Шсл.; МГсл.; Растсл. КІШЭНЯ парвалася ў сьвіце. Ст. Грошы зь кішэні выцягнуў. Нсл. 235. Палез, як у сваю кішэню. Тм. См. кішаня. Уменый. кішэнка-нкі-нцы—кар-'манчнк, кармашек. Ар.; Шсл, Ушыў маленькія кішэнкі. Ст.
•кішэнны, -ная-нае—карманный. Гсл. Кішэнная хустка. Нсл. 235.
•кіт, кіту, предл. й зват. кіце, м.—оконная замазка, Ар.; Пустынкі Сян. (Ксл.); Шсл.; Гсл. состав для замазыванйя окон, йз нстер-того мела й конопляного переваренного масла. Сам нарабіў кіту ды замазаў вокны. Ст. Тры хунты пайшло кіту на вокны. Нсл. 235.
•кітайка—род легкой бумажной тканй. •кітаваць-тўю-тўеш-тўе, повел.-тўй-тўйма, несоверш., перех.—замазывать для прйкрепленйя стекла в раме, Гсл. обма-зывать замазкой. Пара кітаваць вокны, пакуль суха. Нсл. 235. Деепр. наст. вр. кітаваны —обмазанный замазкой. Скрозь кітаваныя хораша вокны, вецер ня пройдзе. Нсл. Отгл. ймя суш. кітаваньне-ня-ню, 1. обмазыванйе стекол в раме замазкою. Нсл. 235.
2. самая замазка(в окнах, С.). Кіта-ваньне ўсе абсыпалася. Нсл. 235. Добрае кітаваньне не абсыпецца. Тм. Соеерш. абкітаваць, перех.—обмазать оконной замазкой. Ар. Валей за суха абкітаваць.
Нсл. 235. Деепр. наст. вр. абкІтаваНЫ —обмазанный стекольной замазкой. Вокны яшчэ ня ўсі абкітаваны. Нсл. 347. закітаваць, соверш., перех.—замазать оконной замазкой. Ар. Трэба закітаваць вОКНЫ. Кузьміно Сян. (Ксл.).
•КІТЛІКЧКЛ, предл.-іку, зват.-ІЧй, м.—рОД одежды, внешннм вндом несколько напомднаюіцйй жчлетку й корсет без РОГОВЙН. НК.: Очеркн, 117. См. шнуроўка, шнуравіца.
•ківом, нареч.—мнгом, в мгновенне. Ківом зьбегаў. Нсл. 234.
•КІвала-ЛЫ-ЛР, предл.-лу, Зват.-ле, м. 1. человек, которому поручено стеречь н нздалн давать знать другнм, посредс-твом махання чем-л., махальный, ма-халыцнк. Ківала ківае, знаць едуць. Нсл. 234.
2. плохой работннк. Ківала наш, пакуль раськіваецца. Нсл. 234. Отгл. ймя суіц. ківаньне-ня, предл.-ню—действйе по глаг. ківаць, ківацца, 1. раскачйванйе чего-л.
2. чым,—выраженйе желандя знакамн, жестамй(сйгналнзацйя, С.). He разумею я твайго ківаньня. Нсл. 234.
•ківаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несо-верш. 1. перех.—наклонять н подндмать что-л., раскачнвать. Ня ківай столу. Нсл. 234.
2. чым, —давать знать знакамн(накло-неннем головы, пальцем, палкой й проч., С.), кнвать, Гсл. Сйгналйзнровать, счгна-лйть. Ківай, ня ківай, а я скажу па праўдзе. Нсл. 234.
кіўнўць-нў-нёш-нёць-нём-ніце, 1. однкрт. к ківаць в 1-ом см. Стол кіўнуў, і страва палілася. Нсл.
2. чым,—дать знать знакамн, кдвнуть. Кіўнуў палцам. Нсл. 234. Соверш. паківаць. • ківацца-аюся-аешся—шататься. мгсл.; Ар. Шула, стол, зуб ківаецца. Нсл. 234.
2. двйгаться, ходйть(кое-как, С.). Am, ківаюся патроху. Нсл. 234. Тата ледзь ківаецца. Тм.
3. дремать(наклоняя й поднймая голову, С.). Досіць табе ківацца, ляж валей, засьні. Нсл. 234. Однкрт. кіўнўцца-нўся-нёшся-нёмся-ніцёся, 1. пошатнуться. Зуб кіўнуўся. Нсл. 234.
2. наклонйть голову, дремля. Кіўнуўся й ўдарыўся носам аб стол. Нсл. 234. Соверш. даківацца—дойтд куда-л. хромая йлй покачнваясь в сторону, шататься. Якая гэта хада! Ківуль, ківуль, пакуль дакі-ваецца. Нсл. 234.
праківацца, а) проболтаться за чем-л., кое-как работая. Праківаўся цэлы вечар за работаю; такая ж і работа была. Нсл. 523. б) продремать (наклоняя а поднймая голову, С.). Нсл. 523.
•ківе'ль — ківўль. 1г.
ківўль
565
клапаціцца
•ківўль, отгл. частйца. 1, ОЗНач. ОДНОК-ратное наклоненйе. Ківуль галавою. Нсл. 234. Ківуль сталом. Тм. Ківуль дый стук носам аб стол. Нсл.
2. означ. хроманне. Якая гэта хада! Ківуль, ківуль, пакуль даківаецца. Нсл. 234. •ківулька-лькі-льцы— кто-л. йлй что-л. шатаюіцееся. Старая кладка-ківулька ўтапілася ў Нёмне. ДудзіцкЦБацьк. Но. 49-50, 435-436).
•ківўн-н<і, предл.-унё, мн. ч„ дат.-НОМ, мн. ч„ предл.-нох, м.—указательный палец. Ад.
•КІў, КІву, предл. й зват. ківе, м. 1. ОДНОК-ратное двйженйе по знач. глаг. ківаць. Хто твайго ківу знае? Нсл. 234.
2. угроза выраженйем лйца йлй пальцем, угроза, намек, жест. Ар.; іг. He баішся ківа, пабаішся КІЯ. Послов. Нсл. 234; Вост. (Даль).
•кіў, отгл. частйца.—ОЗНач. быстрый кйвок. Кіў, міг на яго. Нсл. 234.
•КІ'ца-^Ы-ЦЫ, ласкат.—КОТЙК. Нсл. 235.
Уменьш. кшка-йкі-ішы, 1. ласкат. названйе КОШКЙ. НК.: Очеркн, 357.
2. КЛЙЧКа КОШКЙ. НК.: Очеркн, Но. 125. кіцанька-нькі-ньцы, ласкат.—кошечка.
Нсл. 235; Ар.
• КІЦЫ-КІЦЫ, междомет.—возглас для кош-Кй. Ар.
•кладок-дкя, предл. кладкў, зват. кладку, мн. ч„ дат.-КОМ, мн. ч., предл.-КОХ, м.—кладка овса, ячменя по 3 снопа в куче. Гарадок (Ксл.).
• клопат-awp, предл.-аце, м.—забота(т.е. беспокойная мысль о чем-л.; сосредо-точенность мыслей на нсполненнн чего-л., на удовлетворенйй какйх-л. потреб-ностей, С.). Гсл.; Шсл.; Ар. Нямаш клопа-таў табе. Кіт. 52а2. Замуж пайшла — шчэ й пагорала. Журбы-клопату шчэ й паболела. Жукова імгл.(Косіч 35). Малыя дзеці — малы клопат, большыя дзеці — большы клопат. Послов. Нсл. Клопату таго аж не абабрацца. Ст. Ня мела баба клопату, купіла парасё. Ст. Нашто мне той клопат із тваім мехам? Лужасна Куз. (Ксл.). "Клопат" сообряжен с большей йлй меньшей долей грустй, непрйят-ностн, тогда как "рупота" с этйм не сопряжена.
•клопат, нареч.—пускай, пусть! Растсл., не беда! Клопат мне! Клопат сабе! МГсл.
•клопатна(клапатно, Шсл.) 1. заботлнво, сопряжено с ’’клопатам". Чмель на ўзьлеску клопатна гудзе. Лойка: Л. песьня.
2. есть забота. Каму клапатно, a nany палатно. Дукора Сьміл. (Шсл.).
(Шсл.).
•клопатны-ная-нае, 1. требуюіцйй забот, беспокойства, сопряженный с "клопа-там”. Я не бяруся за гэтую клопатную справу. Нсл. 237. Справа гэта важная, але клопатная. Тм. Будзе жыць, бо клопат-НЫ. Лужасна Куз. (Ксл.).
2. выражаюіцнй заботуў’клошті”).
•кладка-кч, дат.. предл.-цы, ж.—пере кладйна (доска, бревно) через ручей йлй узкую речку. Ар.; Ісачкава Аз. (Ксл.); Шсл.; Гсл.; Нсл. 236. Старая кладка-ківулька ўтапі-лася Ў Нёмне. Дудзіцкі(Бацьк. Но. 49-50, 435-436). Асьцярожна йдзі па кладцы. Нсл. Палажылі ня роўна кладку пераз рэчку. Нсл. Уменьш. клацачка-чкі-чцы. Ар. Па кладачцы дзеўка ваду нясе. Косіч 258.
•кладзь-дз/, мн. ч.-дзяў, ж.—перекладйна через канаву, ручей й т.п. Гсл. См.кладка. • кланяцца-яюся-яешся, несоверш. каму —кланяться. Ар.
кланяцца шкляному богу—непрестанно ПйТЬ. НК.: Піт. 74. Отгл. ймя суіц. КЛЙНЯНЬНе-ня, предл.-ню. Нізкое кланяньне не заў-сёды праўдзівае. Нсл. 236. Соверш. адкла-няцца, зь кім, 1. простйться. Гсл. Ці адкланяўся ты з гаспадыняю? Нсл. 374.
2. ответнть на поклон, раскланяться. Гсл.
3. отпроснться от чего поклонамй. He адкланяешся ад розак. Нсл. 374.
4. окончйть кланяться. Адкланяўся нэмаз (араб. малітву). Кіт. 108а4. Галечка прыбіралася, да царквы ішла. На ганкі ўзыйшла — ганкі ўкланілісь. Росуха Імгл. (Косіч 56).
•клапатарка-ркі-рцы, ж.—требуюіцая забот, ухода, сопряжённаяс "клопатам Гаспадарка — клапатарка. Послов. Рапан.: Прык. 93.
•клапатаць-аю-аег«-вг; повел.-ай-айма, несоверш. праз што, 1. заботнться, беспо-конться о чем-л. Нічога б ня было, калі б загадзя не клапаталі. Нсл. 237. He клапа-тай аб гэтым, Бог дасьць. Нсл.
2. выражать заботы, беспокойство(’кло-пат’ў Досіць табе мне клапатаць аб гэтым. Нсл. Бяду сабе купіла, ды за свае грошы, кажуць мужа любіці, а ён не харошы, і стары і малы, яшчэ к таму неўдалы. А як стане клапатаць, хоць із хаты уцякаць. Нз песнн, Нсл. Отгл. ймя суіц. клапатаньне-ня, предл.-ню, 1. заботлн-вость, беспокойство. Клапатаньня было шмат, пакуль гэта зрабілі. Нсл.
2. печаль, тоска. Клапатаньням сваім па ім не паможаш. Нсл.
склапатацца-аюся-аешся, соверш.—йз-нурнться от забот, беспокойства, неуве-ренностй. Склапатаўся я, чакаючы цябе. Нсл. 583.
•клапатлівы-вая-вае—заботлнвый. Кла-патліваму гаспадару ўсё рупіць. Нсл. 237. Толькі адна Параска заплакала, чуючы сьвякрову журлівую, чуючы сьвёкарку клапатлівага. Касьцюковіцкі р. Калінінскае акругі.(Наш Край, 1928, Но. 6-7, 48).
•клапацГцца-чуся, клапоцішся, несоверш.
1. заботйться, Шсл. беспоковться. He клапаціся дарма, не дастанецца табе. Нсл. 237. Век свой клапаціся. Тм.
2. тосковать, печалйться. Клапаціў, клапаціў дый перастаў. Нсл. 237. He клапаці, усё Бог дасьць. Нсл. Соверш.
клапаціць 566
накласьці
заклапаці'ць, (Скар. 11 Ц.)—запечалйться (С.), начать "клапаціць". Ня дужа то я заклапачу па табе. Нсл. 170, •клапаці'ць-ачг, клапоціш-це, несоверш.— заботйться, беспокойться. Клапаціся, ці не забіты вы. Дзьве Душы, 16. He клапаці'. я дагледжу малога. дагледзіць).
Соверш. заклапаціцца—озаботчться, Шсл. предаться заботе — "клопату". Закла-паціўся наш наш старьг. вышаў корм жывёле. Ст. Прйч. заклапочаны—озабо-ченный. Шсл. Заўсёды ён ходзе заклапо-чаны. Ст.
праклапаціцца—беспо койться, забо-тйться некоторое время. Праклапаціўся па табе. Нсл. 523.
• кланьнё-ня, предл.-ню—клад ка(дейст-вне), укладыванйе. Кланьнё дзяцяці спаць. Нсл. 236. Дурное твае кланьнё, што ня ведаеш. дзе паклаў. Тм.
•класьці, кладў-дзёш-дзёць-дзём-дзіцё-дўць, несоверш.. nepex. 1. укладывать, Нсл. 236. класть, укладывать. Шсл. Кладзі добра, a не абы-як. Ст. Хадзілі класьці снапы на воз. Ст.
2. (белье, платок); надевать. Ар.
На мэййіта (араб. нябожчыка) маем узлажыць два саваны, а болей класьці нягожа. Кіт. 4961.
класьці спаць—укладывать в постель. Ар. Кладзі дзіцё спаць. Нсл. 236.
3. класьці агонь, цяпло—разводйть огонь. Пастухі клалі агонь. Ар.
4. класьці надзею на каго—возлагать надежду. Надзею маю на аднаго Бога кладу. Нсл. 236.
абкладаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несоверш., nepex.—обкладывать. Шсл.; Ар.; Ксл. На зіму хату давядзецца абкладаць кайстрыцаю. Каб хоць саломаю аб-класьці, дык і тоб цяплей было б. Ст. Гэтым гноем авкладаць яблыны ня МОЖНО. Міхалі Куз. (Ксл.). Отгл. ймя суіц. абкладаньне-ня, предл.-ню—обложенйе. мгсл. Соверш. абкласьці, абкладу-дзёш-дзёць-дзём-дзіцё—обложнть (положйть что-л. вокруг кого).
КНІГІ ОНЛАЙН
