• Газеты, часопісы і г.д.
  • Вялікалітоўска - расійскі слоўнік  Ян Станкевіч

    Вялікалітоўска - расійскі слоўнік

    Ян Станкевіч

    Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
    Памер: 1329с.
    Нью Йорк
    626.59 МБ
    3.	йзлагать. Гсл. Выкладаць навуку. Нсл. 83.
    4.	преподавать. мгсл.
    5.	обьяснять, разгадывать(гадать, воро-жнть, С.). Выкладае добра, кідаючы на карты. Нсл. 83.
    выкласьці, выкладу-дзеш-дзе, 1. соверш. к выкладаць « 1-ом см., выложйть. Гнілыя ігрушы выкладзі, а добрыя пакінь. Нсл. 83.
    2.	выгрузйть.
    3.	соверш. к выкладаць в 3-ем см., йзложйть.
    4.	соверш. к выкладаць « 5-ом см., обьясннть, разгадать. Загадку выклала добра. Нсл. 83.
    укладаньне-ня, предл.-ню, мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суіц. к укладаць, укладацца, 1. вкладыванйе. Укладаньне тавару ў воз, хусьця ў скрыню. Нсл. 655.
    2.	постановленйе, соглашенне о чем-л., достнгнутое в результате переговоров; сговор. Меж намі праз тое ніякага ўкладаньня ня было. Нсл. 655.
    3.	упражненйе.
    укладаць-аю-аеід-ае, повел.-ай-айма, несо-верш., nepex. 1. вкладывать. Укладаць тавар у воз. Нсл. 655., перен.—вкладывать. Укладаць тавар у воз. Нсл. 655., перен. —вкладывать, проннзывать чем-л.(сло-ва, продзведенйя й т. п.). Во які сэнс поэта ўкладае ў свае словы., перен.—отда-вать, посвяіцать кому-чему-л. (сллу, чувство, мысль й т. п.). Ен душу ўкладае ў сваю працу.
    укладаць, 1. складывать. Гсл.
    2.	установлять. Укладаць парадак. Нсл. 655. Укладаеш правы, а сам іх не выпаў-няеш. Нсл.
    3.	составлять. Гсл.
    4.	прокладывать. Пераз маю пожню укладаюць, уклалі дарогу. Нсл. 655.
    укласьці, укладў-дзёш-дзёцігдзём-дзі-цё, І.соверш.кукладаць в 1-омсм.—вложнть. Гсл.; Ар. Укладай, укладзі хусьце ў кубел. Нсл. 655.
    2.	соверш. к укладаць в 2-ом знач.—устано-ВЙТЬ. Нсл. 655.
    3.	соверій. к укладаць в 3-ем см. Прйч. укладзены—вложенный. Укладзеныя рэчы выкінуў вон. Нсл. 655. Дзяцё ўкла-дзена ў калыбку. Тм.
    ускладаць-«ю-«еш-ае, несоверш., на каго, што, 1. поручать кому-л., возлагать. Лішні цяжар на мяне ўскладаюць, усклалі. Нсл. 655.
    2.	возводйть напраслйну, клевету. Шсл. Няма чаго на мяне ўскладаць бяды. Ст. Сам шкоду зрабіў, а на другогаўскладае. Ст.
    3.	надевать (белье, головной убор, на плечй большой платок). Ар.
    ускласьці
    569
    клётка
    ускласьці, ускладў-дзеш-дзець-дзіце, 1. соверш. к ускладаць в 1-ом см., поручнть кому-л., возложйть.
    2.	соверш. к ускладаць в 2-ом см.—взвестн напраслйну, клевету. Шсл. На мянеўсклаў сваю віну. Ст.
    •класьціся, кладўся-дзешся-дзёцца-дзё-мся-дзіцёся, несоверш.—ЛОЖЙТЬСЯ. МГсл.; Ар, Кладзіся спаць. Нсл. 236. Деепр. наст. вр. кладучьіся —ложась. Ар. Кладучыся спаць. Нсл. 236. Соверш. налажыцца-жўся, наложышся—прйобресть навык. Шсл. Як наложышся, тады работа барджэй пойдзе. Ст.
    адкладацца, страд. 1. быть отклады-ваему. Складанчык гэты не адкладаецца а высуваецца. Нсл. 374.
    2.	откладываться. поступать в запас. Гаспадыня наша добрая, ад кажнага гаршка адкладаецца — і перадаецца дачцэ. Дсл.
    закладацца-аюся-аешся, несоверш.—за-ключать парй, держать парн. He закла-дайся, праграеш. Нсл. 170.
    закласьці, закладўся-здёшся-дзецца-дземся-дзіцеся, 1. заключдть парн. Закладземся аб рубля. Нсл. 170. Ср. заклад. 2. основаться. Гсл.
    залажыцца-жўся, заложышея, соверш. (к закладацца)—пойтн в парн. Шсл. Зала-жыліся на бутэльку гарэлкі. Ст. Хлапцы залажыліся на пугі, хто зь іх бардзей дабяжыць да ракі. Варсл.
    пакладацца, 1. укладываться(для отды-ха, С.). Гсл.
    2.	взаймн.—условлйваться. Як паклада-емся, паклаліся мяжсобку, так няхай і будзе. Нсл. 457.
    пакласьціся, пакладуся-дзешся-дзецца-дземся-дзіцеся, соверш. 1. полечь. Шсл.; Ар. Усе разам паклаліся спаць. Ст.
    2.	взаймн.—условйться. Нсл. 457. Ср. пакла-дацца в l-ом см.
    перакладацца-даюся-даешся, несоверш. —перекладывать свой веіцн с одного(й проч., С.) на другой. Перакладайцеся, перакладзіцеся з маіх калёс на сваю падводу. Нсл. 403. Соверш. перакласьціся-дўся-дзёшся-дзёцца-дзёмся-дзіцёся. Нсл. 403.
    прыкладацца, несоверш.—прнлежать (относйться с прнлежаннем, усерднем, вннманнем, С.). Прыкладайся да рамяс-тва. Нсл. 501. Соверш. прыкласьціся. Прыклаўшыся добра, усё зробіш. Нсл. 501. Отгл. ймя суіц. прыкладаньне-ня, предл-ню—прнлежанне, старательное занятне. Пішы з прыкладаньням. Нсл.
    раскладацца-аюся-аешся, несоверш. 1. раскладываться, раскладывать, разме-іцать свой веіцн. He раскладайцеся надта, зараз ізноў пойдзем у дарогу.
    2.	доходйть до полного морального падення, расстройства, упадка, дезор-ганнзоваться, разлагаться.
    3.	страд. к раскладаць. Усі кнігі раскла-даюцца. НК.: Старцы, 78.
    раскласьціся, раскладўся-дзёшся-дзец-ца-дземся-дзіцеся 1. разложнть, раз-местнть свой веідн. Падарожны расклаў-ся ўжо начаваць.
    2.	дойтй до полного морального паденйя, расстройства, упадка.
    складацца-аюся-аешся, повел.-айся-ай-мася, несоверш. з каго, чаго, 1. составлять-ся. Гсл. Рубель із грашоў складаецца. Послов. Рапан. 47.
    2.	состоять. Гаспода складаецца зь пяцёх пакояў.
    3.	целнться.
    4.	печат.—набнраться. Гсл.
    скласьціся, складўся-дзёшся-дзёцца-дзёмся-дзіцёся, соверш. 1. составнться. Чытань склалася з колькіх часьцяў.
    2.	прнцелнться.
    3.	дать деньга на какое-л. обіцее дело(о многнх); устронть складчдну.
    4.	собрав, уложнть свой веіцй для отьезда.
    5.	создаться, возндкнуть в результате наблюденйй йлй заключенйй. Праз яго склаўся гэткі пагляд. Гэтае слова мімоволі прыдумалася й склалася ў яго галаве. Дзьве Душы, 123.
    укладацца-даюгя-аей/гя, повел.-айся-аймася, несоверш. 1. (складываться, собй-рать свой веіцн готовясь в путь, С.), укладываться. Вост., Вят. (Даль). Укладацца, укласьціся ў дарогу. Нсл. 655., 2. зь кім —делать между собою постав-ленне, договарнваться. Укладайцеся, укладзіцеся мяжсобку так, каб нікому крыўды ня было. Нсл.
    укласьціся, укладўся-дзёшся-дзецца-дземся-дзіцеся, соверш. к укладацца в 1.2.3-ем см.
    •клёпяшня-HZ-Hz, ж.—клешня. МГсл. См. клюшня.
    •клёшчы-адў, едйнств. ч. нет., 1. деревян-ные полуовалы в хомуте. Шсл. Сукрэмна Сян. (Ксл.). Зламаліся клешчы ў хамуце. Ст.
    2.	шест с раздвоенным концом для ловлн раков.
    •клёшчыцца, лйшь в 3-ем лйце мн. ч. КЛСШ-чацца, несоверш., взаймн.—соеднняться, совокупляться, говорнться о собаках н о такнх насекомых, которые соеднняясь, с трудом расходятся. Нсл. 236, 583.
    склешчыцца, соверш. 1. Соверш. к клеш-чыцца. Нсл. 236.
    2.	плотно соеднннться, СПЛОТЙТЬСЯ. Cm. склешчавацца.
    склешчавацца, несоверш.—сплачйваться. Дошкі крывыя, ня склешчуюцца, ня склешчуцца добра, і ігліцы няўдзержуць. Нсл. 583.
    •клётка-к/, дат., предл. клетцы, ж. 1. помеіценйе для птйц й жйвотных co стенкамй йз металйческнх йлй дере-вянных прутьев, клетка. Ар.; мгсл.
    клетнік
    570
    клякаць
    2.	устар.—лавка. Увесь прыбытак (у ХУ стг. ў Менску) ад "клетак” (драбныя крамы) прызначаны на ратушу. Даўгяла (Наш Край, 1928, 1, б. 13).
    3.	четыреугольнйк, йзображенный на поверхностй чего-л. Абрус вытканы ў клеткі.
    4.—см. под клець. Уменьш. клятўшка-шкі-ШЦЫ. НК.: Очеркн, Но. 253.
    •клетнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. дух, оберегаюіцйй "клець" й, в случае опас-ностй от огня й вора, будто являюіцййся хазяйнвку во сне, а йногда й на яву в темноте с огненнымй глазамй. У клет-ніка, кажуць, дужа ясныя вочы. Нсл. 238. 2. бранное,—вор. Ты вялікі клетнік, цябе колькі разоў лавілі ў клеці. Нсл. 238.
    •клец, клеца, предл.-ецу, зват.. -еча, м. —вставной бороннй зуб, НК.: Очеркн, Но. 786. зуб в бороне. Гсл. См. клёц.
    •клець-ід, мн. ч.-ці-цяў, ж. 1. амбар, мгсл. не большой амбар для храненйя зерна н разных продуктов. Шсл. Кладзі гной на поле густа, то ў клеці ня будзе пуста. Послрв. Ст. Схадзі ў клець па Сявенку. Пустыр Сір.(Ксл-).
    2.	кладовая, (Нсл. 238) прохладная комнат-ка. Гсл. Ці ўсе спажыць, што ў чужой клеці ляжыць. Нсл. Уменьш. клёзка-ткі-тцы—небольшая "клець". Гсл. Пакладзіў клетку хамуты, нарогі, саху. Нсл. 238.
    •клёк-ку, предл.-ку, м. 1. жйзненная снла в зерне, клейкость. Шсл. Зярнё здаецца й буйное, але клёку мала. Нсл. 236. Хлеб ня мае свайго клёку. Ст.
    2.	(жйзненная, С.) снла(вообіце, С.). Ня лезь! А тоўвесь клёк выцягну зь цябе. Нсл. (Лес) п’ець сытны клёк. Гарун(ст. ’’Ноктур-но”). Як відаць, мала, чалавеча, клёку ў цібе ў галаве. Ст. У галоўцы няма клёку. Гарун: Кан. Паўлючонка.
    3.	перен.—смысл. Гсл. У гаворцы тваей клёку не стаець. Нсл. 236.
    •КЛёН-Нв( дерево\ну ( кленовое дерево), зват. клёне, мн. ч. кляньі-ноў-ном-ны-намі-нох, м.—клен. Ар. Стаялі кляны ў еваім глыбака зялёным убору. ЗСД. 367.
    •клёнка-нкі-нцы, ж—проклятйе(бранноё слово). Ен бяз клёнкі не абыйдзецца. Mix. •клёп-лу, предл. й зват.-ne, м.—СПОСОб оттягнвання острня косы молотком. Ці добры мой клёп? Нсл. 236. Просьле твайго клёпу каса не бярэць(ня косе, С.). Нсл. 236. •клёпка-пкі-пцы, ж.—клёпка. Ар.
    •клёпчаты-тая-тае—сделанный йз клё-пок. (Судзіна) бывае клёпчатая й даў-бежная. НК.: Очеркн, 86.
    •клёўк, отгл. частйца от клёўкаць. Шсл. У сярэдзіне нешта клёўк! Клёўк! Ст.
    •клёўкаць-аю-аеш-ае, несоверш.—буль-кать внутрй органязма. Шсл. Вось, як пойізем борзда, дык нешта ў сярэдзіне й клёўкае. Ст.
    •клёц, кляца(клеца, Нсл.), предл.-цу, мн. ч-цы-цоў-цом-цы-цамі-цох, м.—зуб в боро-не. Гсл.; Нсл. 236. Барана зроблена з дваццайёх кляцоў. Гравы Сян. (Ксл.).
    клёц у клёц, 1. равныя зубья. Нсл. 236.
    2.	точь в точь, как равны между собою "кляцы”. Нсл. 236. Уменьш. кляцок-цка, предл.-цкў, зват. клёцку. Нсл. 236.
    •клёцка-цкг-ццб/, ж. 1. галушка, Ар.; Гсл.; Нсл. 236. шарнк йлй катышек теста. Нашто ты з хлеба зрабіў клёцку? Нсл. 236. Едйнств. ч. Клёччына-НЫ. НК.: Очеркн, 17. Маўчы, клёцка мая! Нсл. 236.
    2.	перен.. ласкат.—малютка.
    •клёцкі(одн« клёцкаУцак, ж.—галушкй. Ар.; Харавічы Сьміл. (Шсл.). Клёцкі вараць ІЗ дранае бульбы, з пшоннае й прыварковае мукі. Альшанікі Беш. (Ксл.). Я васІЛЬ Нй работу ня сіл, а як клёцкі ў малаку, за чатырох валаку. Нсл.
    клёцкі з душою—клёцкн с маленькймй кусочкамй свйного сала. нк.: Очеркн, 17; Полацак.
    спусканыя клёцкі кушанье, в котором довольно тонкое тесуо(клёцкі, С.) берут ложкою й спускают в кнпяток. Нсл. 236. •кляйно-н<7, мн. ч. клейны-наў, ср.—знак, отметка, клеймо, Гсл. клеймо. Нсл. 236. Зь верху і з падолу на том будзе есьць кляйно Кур’яновічаў. Гордз. Ак. хуіі, стр. ХХХУІІ.
    •кляйноды—атрнбуты властн. Гсл. •клякохка-ткі-тцы, ж. треіцетка. мгсл.; Mix. Вартаўнічы ходзе з клякоткай. Гарун: Варажба. См. ЛЯХОШКа.
    •клякатаць, клякачў, клякочаш-ча, несо-верш.—клокотать. У канаве вада аж клякоча. Войстрава Сьміл. (Шсл.). Бусел закінуў на плячо чырвоную глюгу і заклякатаў. Шакун: Сьлед, П. Клякатаньне (буслава) зьлілося зкраканьням цыранак. Шакун: Сьлед, II.