• Газеты, часопісы і г.д.
  • Вялікалітоўска - расійскі слоўнік  Ян Станкевіч

    Вялікалітоўска - расійскі слоўнік

    Ян Станкевіч

    Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
    Памер: 1329с.
    Нью Йорк
    626.59 МБ
    • клыпайла-лы, м. обш.—медленно йду-іцнй, как бы хромая. А нуты, клыпайла, ідзі баржджэй. Нсл.
    •клыпаць-аю-аеш-ае, несоверш.—прнх-рамывать, нметь прнседаюіцую поход-ку, Гсл. медленно йдтй, прнхрамывать, ковылять. Так клыпаўшы, ня дойдзеш борзда. Нсл. Отгл. ймя суіц. клыпаньне-ня, предл.-ню, ср.—прнхрамыванне, медлен-ная ходьба, ковылянье. За тваім клы-паньням, мы сядні не дацягнемся да места. Нсл. 237.
    ІіаКЛЫПаЦЬ-0Ю-0вй/-0£, несоверш., перех. —полотать(поглебать, С.). Шсл. Адзін паклыпаў усю зацірку. Ст.
    дакльшаваць-прю-дрегд-дуе, повел.-пуй-пуйма, несоверш.—доходйть хромая, йлй медленно. Ну, баржджэй даклыпуй двара. Нсл. 138. Соверш. даклыпаць. Нсл. 138. •КЛЫШ-ОЛг-ШЎ, зват. клышу, мн. ч.-ШЫ-шоў-шом-шоў-шамі-шох, м.—храмоно-гнй, Гсл. человек, ставяіцйй прн ходьбе ступню носком внутрь, косолапый.
    •клышаногі-ая-ае—(ставяіцйй прн ходь-бе ступню носком внутрь, С.), косола-пый.
    •клычанка-нкг-нцы, ж. 1. нзмятая соло-ма, остаткй после вязанйя соломенных кулей. Клычанка гадзіцца на подсьцілку. Нсл. 237.
    2.	охлопье йлй оческн от пенькн, льна. Вяроўкі з клычанкі. Нсл.
    •КЛЫЧЫЦЬ. Смл.(А,аль.)-чу-ЧЫШ-ча, несо-верш., перех.—ероШЙТЬ. МГсл. КлЫЧЫЦЬ, склычыць валасы. Нсл. 238.
    2.	(рвать йлй взбнвать клочьямн, С.), клочйть, мять, клочйть. Ён ня хораша порыць касою, клычыць траву. ЗСД. 140. Парасяткі клычаць саломку. Гарэцкі: Песьні, 61.
    3.	перемешйвать, прйводнть в беспо-рядок. Нсл. 238. Нашто ты клычыш, паклычыў маю работу? Нсл. 238. Ня клыч хусьця'. яно складзена добра. Нсл. Прйч. кльічаны—всклоченный, нзмятый. Клы-чаная воўна. Нсл. 237. Клычаны лён. Нсл. Клычаная салома. Нсл. Отгл. ймя суйу клычаньне-ня, предл.-ню, ср. 1. ерошенне. Клычаньне валасоў, воўны, лёну. Нсл. 237.
    2.	клоченйе чего-л. Нсл. 237.
    3.	(склока, С.) ссора между прнятелямн (вообіце ссора, С.) вследствне клеветы, сплетень. Клычаньне меж імі зрабілі ліхія людзі. Нсл. 237. Соверш. паклычыць, nepex. 1. взьерошнть. Паклычыў воласы.
    2.	всклочнть. Паклычыў ніткі, лён. Нсл. 238.
    3.	прнвестй в беспорядок. Нашто ты паклычыў маю работу. Нсл. 238. Прйч. паклычаны—(взьерошенный, С.) вскло-ченный. Паклычаная кудзеля. Нсл. 458 . 3 паклычанымі валасамі ходзіш. Нсл. Соверш. расклычыць—разобрать на клочья.
    Карачэўск п. (Будце: Т.-Орл., слов.).
    СКЛЫЧЫЦЬ, соверш., перех.—(сйльно взье-роШЙТЬ, С.), ВСКЛОЧЙТЬ. Нсл. 238; МГсл. Прйч. склычаны—всклоченный, Нсл. взьеро-шенный. мгсл. Склычаную кудзелюўзноў перачасаць трэба. Нсл.
    усклычаць, соверш.. перех. (взьерошйть, С.), всклочйть. Усклычыць кудзелю, валасы, пяньку. Нсл. 71. Прйч. усклычаны —взьерошенный,( С.) всклоченный. Усклычаныя валасы. Нсл. 71.
    •клычыцца-чыцца, несоверш.—ерошнться, лохматнться.
    заклычыцца, соверш. 1. задраться до йзнеможення. Пятухі сусім заклычы-ліся. Дсл.
    2.	йзнемочь от сйльной работы. Заклы-чылася сусім гаспадыня — ірвуць бат-ракі на ўсі бакі.
    3.	разорваться(о платье). Дсл. 239.
    4.	прйнять небрежный вйд. Дсл. 239. Заклычылася мая галава ад клопату і залахманілася ад клопату. Дсл. Соверш. паклычыцца—нзмяться, взьерошнться, ВСКЛОЧЙТЬСЯ, ВСКЛОЧЙТЬСЯ до некоторой степенй. Шэрай воўнай паклычыўся сумарак. ЗСД. 343. Соверш. склычыцца. Масальскі а Жыздрынскі паветы(Шахматов: Курс. 156)—всклочнться, спутаться, совершен-но взьерошйться, всклочйться. Валасы незаплеценыя й незаеязаныя склычыліся. Нсл. Воўна чэсаная склычыцца тут лежачы. Нсл.
    усклычыцца, Соверш. 1. взьерошйться, всклочнться.
    2.	перен.—возволноваться. Лясьніцкі раптам схапянуўся, усклычыўся. зсд. 13. •клюбы-баў, едйнств. ч. нет.—(слесарное прнспособленйе для зажнмання обро-батываемого предмета, С.)—тйскй, Гсл. слесарскне тйскй. У клюбы ўзяць шруб. Нсл. 238.
    узяць у клюбы—зажать(йлн взять) в тйскй. Вазьмі яго добранька ў клюбы, усю праўду скажа. Нсл. 238. Уменьш.
    клюбкі—ручные маленькне тйскй. Нсл. 238.
    •клюка-кг, дат., предл.-ццы, ж.—кочерга. Пск.(Даль). Памяшай клюкаю печ. Заста-рыньне Беш. (Ксл.).
    • клюнка-нкі-нцы, ж.—клюв. Хваліўся дзяцел, што клюнка даўгая. Послов. Рапан. 158.
    •КЛЮШНЯ-НІ, дат., предл.~НІ, мн. ч.-няў, ж. 1. клешня. Ар. Бач, які пан добры. сам ракі паеў, а другім клюшні аддаў. Рапан.: Прык. 12. У рака ё клюшні. Сянно (Ксл.) 2. шупальце для хватання.
    клюваць
    574	кніжнік
    •клюваць, клюю-люёш-люёць-люём-ЛЮІцё, несоверш., перех.— клевать. МГсл. Вераб’і клююць, паклюеалі каноплі. Нсл. Отгл. ймя суіц. КЛЮВаньне-НЯ, предл.-ню—клеванйе. Каноплі шчаджаеш, хіба на клюваньне аераб'ём: чаму не бярыце іх дагэтуль, як людзі свае пабралі. Нсл. 238. •кмен-ну, предл. й зват.-не, м.—ТМЙН. Шсл. Выскрэбуе...зярняткі кмену. Яна ня любе, каб лучаў кмен на зубы — забіва-ецца тады хлебны пах. Міско: Хлеб(Беларус, Но. 174). 3 кменам хлеб неяк ляпей. Ст. •кменны-ная-нае—тмннный.
    •кмёціць, 1. прймечать. Гсл.
    2.	понймать, постйгать. Гсл.
    •кнораз l-за, мн. ч. кноразы, м.—кабан самец пронзводнтель. Гсл.; ВульлянавічыСян. (Ксл.); Смл. (Даль). За кнораза — сорак грошай. Стт. 470. См. кныр, кнур.
    •кнораз II-за, предл. й зват.-зе,-ЗЫ, м.
    —нутрец, жнвотное, у которого по оскопленйй остается одно ядро; недо-холоіценный, особенно это случается у кабанов й лошадей. Нсл.
    •кнот-тр, предл. й зват.-це, м. 1. свечной й ламповый фйтйль. НК.: Очеркн, Но. 675; Гсл.; Ар.; ПНЗ; Пустынкі Сян. (Ксл.); Шсл. Ссукай кнопгу на сьвечкі. Нсл. 239. Мокры кнот не гарыць добра, а ўсе трашчыць. У мяне згарэў кнот. Ст.
    2.	фнтйль вообіце. Уменьш. кнаток. нк.: Очеркн, Но. 675. Уменьш. КНОЦІК. НК.: Очеркн, Но. 675; Шсл.; Ар. Кноцік ценкі ў сьвечкі. Нсл. 239. У газьніцу ўцягні маленькі кноцік. Ст. •кнотввы-вая-вае, прйлаг. к кнот—фй-тнльный. Кнотавыя ніткі. Нсл. 239.
    •кнэхціцца, кнэхчуся, кнэхцішся, несо-еерш.—перевертываться, поворачяваться с боку на бок, нз стороны в сторону; шевелнться. Што ты кнэхцішся, калі лёг, дык сьпі. Mix. Парасяты ў гнязьдзе кнэхціліся, пакуль супакоіліся. Тм.
    • княгаць-аю-aeiu, несоверш.—плакать, прося чего-л., говорлтся о ребенке. Ар.
    2.	крйчать, орать на кого-л., набрасы-ваться (накйдываться) с крнком, упре-камн на кого-л. Калі (як) пачалі на мяне княгаць усі воступіцаю. Войш.
    •княпня-ні-w, ж. 1. княгйня. Гсл.
    2.	невеста во время свадьбы. Гсл. Выйдзі, выйдзі, Дарачка, княгіня! Косіч 251.
    3.	совершеннолетняя невеста. нк.; Дудар, Но. 7. Княгіні туды толькі й глядзець, адкуленька музыкі лятуць. НК.: Дудар, 171. Яна як ёсьць княгіня (празь дзяўчыну 20-ёх І болый год). НК.: Очеркн, Но. 880.
    •князёўства—княжество. Гсл.
    •князёўна—княжна. Гсл.
    •князіня-w-Hi, ж.—княгйня. Што яна князіня якая ці што? Войш.
    •князскі-квя-кве—княжесквй. Каля та-го места астрог, каторыробяць...людзі КНЯЗСКІЯ... ’’Рэвізія Сьвіслацкага стараства” 1560 г.(Наш Край, 1928 г., Но. 6-7, стр. 33).
    •князь, КНЯЗЯ, предл.-ЗЮ, зват. княжа, мн. ч.-зі-зёў-зём-зёў,-зьмі-зёх, м. 1. князь. Гсл. Собйр. князьзё. Бачылі ўсялякага князьзя. Сакуны 8.
    2.	женйх на свадьбе. Гсл.
    князь і княгіня—названйе новобрачных от момента возложенйя венцов в церквн ДО браЧНОГО СОЙТЙЯ ЙХ. НК.: Нгры, Но. 14.
    3.	князь малады—женнх на свадьбе. Нсл. 239. Пытайся мама ў дачкі: ці мая? He твая, мамачка, не твая; ды таго князя маладога, зь кім на вянцу стаяла. йз свад. песнн, Нсл.
    •князьства-во, мн. ч.-вы-ваў, ср.— княжес-тво. МГсл.
    •княжо-жаці-жаці-жо-жом-жаці, ср. —дйтя князя.
    • княжацкі-кая-кае—княжескнй. Кня-жацкі двор. Нсл. 239. Княжацкі род. Нсл. •княжыць-жу-жыш-жа, несоверш.—вла-деть княжеством, княжйть.
    •княвяць-аю-аеш-ае, несоверш.—еле тас-каться, еле жйть. Шсл. Княвае, як няжывы ўсё роўна. Ст. Старая ледзь княвае. Ст. •кшбіць-блю-бг'йі-бе, несоверш.—доку-чать(надоедать, беспокойть, С.) прось-бамн. Досіць табе кнібіць, не дадуць. Нсл. 239.
    •кшга, кнігі, кнізе, ж. 1. кннга. Уменьш. кніжыца-і^ы-цы, ж.—кннжка. Малая падарожная кніжыца. Скарына.
    2. только « мн. ч. кнігі—часть жолудка жвачных жйвотных. Уменьш. кніжкі, мн. ч-жак(-жкаў). Кніжкі зварылі. Нсл. 239.
    •йнігар-ара, предл.-арў, зват.-äpy, мн. ч.-ры-роў-ром-роў-рамі-рох, м.—кнйготор-говец.
    •кнігарка-ркі-р^ы, ж.—кнйготорговка.
    •кнігарня-мі-w, мн. ч.-рняў, ж.—кнвжная лавка, кнйжный магазвн. Гсл.
    •кнігатай-ая, предл.-аю, зват.-аю, мн. ч.-аі-аёў-аём-аёў-аямі-аёх, м.—бухгалтер. Дворны кнігатай. Лужкі Дз. (Дсл.).
    •кнігаўка-кч', дат.. предл.-ЦЫ, ж.—ПЙГО-лнца, (НК.: Очеркн, Но. 53) ЧйбйС. Вят., Вост. (Даль); Шсл. Во калі вясна'. кнігаўкі крычаць на балоце. Ст. Лётае кнігаўка над балотам. Сукрэмна Сян. (Ксл.). Ужо прыля-целі КНІгаўкІ. Каверзіна Меж. (Ксл.). Плача кнігаўка і стогне. Хмара. Слухалі жалоб-ныя стогны кнігавак. Цэлеш(Ярылаў агонь). •кнігаўкі-вак(-каў), едйнств. ч. нет., ж. — кйшкй й в особенностн желудкя жвачного жнвотного, обваренные, йск-рошенные й "затушаныя" в жйдком тесте. НК.: Очеркн, 24.
    •кнігі-гаў, едйнств. ч. нет. 1, КНІгаўкІ. НК.: Очеркн, 24.
    2.	см. кніга.
    •кніжня-нг-нг, .т. ч.-няў, ж.—бйбляотека. Гсл. Уменьш. кніжніца-цы-цы. Гсл.
    •кніжнік-іка, предл.-іку, Зват.-іча, м. 1. грамотный.
    2.	любйтель й знаток кнйг, кнйжнйк.
    3.	йнтеллектуалнст.
    кнур
    575
    кросенны
    •КНур-pä, предл.-рў, зват.-кнўру, мн. ч.-ры-роў-ром-ры-рамі-рох, м.—свйной нехо-лоіценный самец. Нсл. 239; Ар.
    •кныхала-лы, обйу—плакса. Заткні горла кныхалу. Нсл. 239.
    •кныхяць-аю-аеш-ае, несоверш.—хны кать, ныть. Кныхай, ня кныхай, не дадуць есьці, пакуль не памолішся. Нсл. 239. Отгл. ймя суіц. кныханьне, -ня, предл.-ню, ср. —хныканйе. На кныханьне твае не пагляджу. Нсл. 239.
    •кныр-ра, предл.-рў, зват. КНЫру, мн. ч.-ры-роў-ром-ры-рамі-рох, м.—кабан, самец прОЙЗВОДЙТвЛЬ. Шсл.; Заронава Куз.(Ксл.). Сьвіньня хоча кныра, нешта ўсё лётае. Ст. См. кнораз 1, кнур. Ст.
    •крохкасыіь-ш, ж.—(свойство по знач. прлл. крохкі, С.) хрупкость, НК.: Дудар, Но. 17. ЛОМКОСТЬ, МГсл. ломкость, крупкость. Нсл. 253. Крохкасьць зялеза. Нсл. 253.
    •крохкі-кая-кае, 1. рассыпчатый(о хлебе й некоторых густых кушаньях). НК.: Очеркн, Но. 794. Крохкі хлеб. Нсл. 253.
    2.	хрупКйЙ (О дереве). НК.: Очеркн, Но. 794; НК.: Дудар, Но. 17; Ар.
    3.	хрупкйй(легко распадаюіцййся на частй, С.). Шсл.,—ломкнй, (МГсл.) хруп-кнй. Ар. Крохкі камень. Нсл. 253. Крохкае зялеза. Нсл. Крохкая сталь у нажу. Ст. Сьнег на вуліцы зрабіўся крохкім. зсд. 15. Сьвідруе цемру, крышыць, ломіць, бы крохкае й сухое лісьце. Золак(Прыйсьце, Но. 1).