Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
Соверш. перакрышыць, перех.—перело-мнть вдруг. Нсл. 404. Якое таўстое дзерва перакрышыў вецер! Нсл.
крышаны, прйч. к крышыць в 1, 2 йЗ ем см. Буракі яшчэ ня крышаны а печ даўно цепліцца. Нсл. Крышанае бацьвіньне ляпей, чымся сечанае. Нсл.
крышэньне-ня, пред і.-НЮ, отгл. й.чя суіц. к крышыць в І.2йЗ-емсм.—крошенне. Нсл. 256; Ар. Крышэньне хлеба, буракоў. Нсл.
крыша, іоеерш. перакрышыла, безлйч. — крушнт, разрушает(о болезненном прнпадке). Нсл. 256. Блага мне, ломе мяне й крыша. Нсл. Каб цябе перакрышыла! Тм.
накрышыць, 1. соверш. к крышыць в І-ом см., накрошнть в каком-л. колнчестве. Накрышыў місу хлеба.
2. соверш. к крышыць s 2-ом <м., насорнть крошкамн. Ар. Дзеці хлеба накрышылі на стол. Нсл. 310.
3. соверш. к крышыць в 3-ем см., нарезать мелко(в каком-л. колнчестве, Ар.). Нсл.ЗЮ; Ар. Накрышыць буракоў. Нсл.
накрышаны, деепр. наст. вр. к накрышыць в I. 2. 3 см. Накрышаны хлеб не зьмятай на мост. Нсл. 310.
накрышыць, соверш. к крышыць e I. й з знач., окончнть крошнть. Ар. Ці ты ўжо накрышыла бацьвіньне? Але, накрыійыла. Ар. Прйч. пакрышаны—покрошенный. Нсл. 459; Ар. Пакрышанае бацьвіньне рассыпала. Нсл.
•крышыцца, крышыцца, несоверш.—кро-шнться. Ар.; Шсл.; Нсл. 256. Хлеб крышыцца, пакрышыўся. Нсл. Пірог крышыцца. Ар. Во нешта крыша мае зубы, чыстая бяда зь імі. Ст.
адкрышыцца-ыцца, соверш. 1. отломлн-' ваться(чему-л. мелкому, С.). Дсл.; Нсл. 375. Зуб адкрышыўся. Дсл. Бераг ад гаршка адкрышыўся. Нсл.
пакрышыцца
589
крывяніць
2. перен.—отделнться от семейства. Нсл. 375; Дсл. Сястрыца мая адкрышылася ад таткавага двара. Нсл. Пятрок ад нас адкрышыўся. Дсл.
3. дать ловкйй одпор, на брань, злосло-вне. Дсл. Пачаў лаяць мяне. Я, браце, ад яго адкрышыўся. Дсл. Соверш. пакрышьіц-ца, крышыцца. Нсл. 256; Ар.
выкрышавацца, -шуюся-шуешся, несо-верш. к выкрышыцца—отпадать частнч-камн. Нсл. Зуб выкрышуецца, выкры-шыўся. Нсл. Соверш. вьікрышыцца—йск-рошнться. Нсл. У Нвана выкрышыўся зуб. Ст.
•крывота-о/77ы-ог<е, ж.—несправедлнвые отношенйя. Адным чынам'.бядота, дыкі крывота. Марціновіч (Беларус, Но. 159).
•крывотлівы-вая-вае—завнстлйвый. Моз. •крывабокі-гая-кае—крнвобокнй. Другі — крывабокі. Цэлеш(Ярылаў агонь).
• крывабёг-гр, предд.-ёгу, зват.-ежа, м.
—кровообраоденне. Гсл.
•крыважэрнасьць, -ці, ж.—кровожад-НОСТЬ. Гсл.
•крыважэрны, -ная-нае— кровожадный.
А вочы іхныя(крумкачовы) прагныя, крыважэрныя. Цялеш (Дзесяць, 8).
•крыважэрца-цы, обіц.—кровожадный. МГсл.
• крывакутнік-іка, пред.і.-іку, зват.-іча, м.— косоугольннк. МГсл.
•крываногі-гоя-гар—крнвоногнй. мгсл.
•крываножка-кі, бат.. предл. крываножцы, ж.—женіцйна с крлвымі ногамн. Бабка крываножка на золаце скача(качарга). Рапан. 329,
• крываньдзяка-які', предл.-яку—хромой, презр. Шсл. Крывандзяка ты, куды ты лезеш! Ст.
•крывапіўца-г<ы, безлйч.— кровопнйца.
•крывапрысяга-ягг-язе, ж.—клятвопре-ступленне. Гсл.
•крывапрысяжнік-гка, предл.-іку, зват-іча—клятвопреступннк. мгсл.
•крывапуск-iwa, предл-ўску, зват.-шча, м.
1 . лошадный кровопускатель. Нсл. 737.
Крывапускі ходзяць па сяле, трэба пазваць, каб кроў пусьцілі каню. Нсл.
2 .-ўску,—трава тысячалнстннк, которую нарочнто кладут в нос, чтобы возбуднть нз него кровотеченне во время головной болй. Нсл. 737.
•крывасмок-ока, предл.-оку, зват.-оча, м.—кровопнйца. мгсл.
• крывавецАца, предл.-цу, зват. крываўча, м.—серДОЛЙК. Hoc (Запнскя Рус. геогр. О-ва по отд. этнографнн, У, 1873, 47); Нсл. 252. Пярсь-цёнак із крываўцам. Нсл.
•крывавікі-лаў ( одйн крывавік)—6лйны растворенные на кровн. Ксл. Крывавікі ўчыняюць на сьвежай крыві. Альшанікі Беш. (Ксл.).
• крывавіць-<7^лю-<2в/г«-4ве, несоверш., перех. 1. ударять до кровн, Нсл. 252. окровав-лнвать. Гсл. Колькі разоў ты мяне крывавіў, акрывавіў. Нсл. См. крывяніць 1. 2. марать в кровн. Нсл. 252. Крывавіць, акрывавіць рукі, хусьце. Нсл. См. крывяніць 2.
акрывавіць, соверш. к крывавіць 1, 2. Нсл. 252. Прйч. акрываўлены—окровавленный. Нсл. Акрываўленымі рукамі бярэшся за хлеб. Нсл.
накрывавіць-оўлю-авіш-аве, соверш., перех.
1. (залнть кровью, С.) окровавнть. Нсл. 309.
2. замарать кровью. Накрывавіць рукі. Нсл. 309.
3. окраснть кровью. Накрывавіць ваду. Нсл. 309. Прйч. накрываўлены, 1. залнтый нлн нспачканный кровью, окровав-ленный.
2. (немного, С.) запачканный кровью. Сарочка накрываўлена. Нсл. 309.
3. окрашенный кровью. Нсл. 309. Накры-ваўленае вады ніхто піць ня будзе, Нсл.
• крывівіцца-аўлюся-авішся, несоверш., возвр. 1. окровавлнваться.
2. мараться в кровн (, кровью, С.) Нсл. 252. Ня крываўся каля мяса. Нсл. Соверш. акрывавіцца-аўлюся-авішся. Акрыва-віўшыся, садзішся за стол. Нсл. 252.
•крывавы-авая-авае, 1. пршаг. к кроў, —кровавый, состояіцнй нз кровн, крова-вый. Ар.; Нсл. 252. Крывавы сьлед, Нсл. Крывавыя каплі. Нсл. 252.
2. с кровью. Мяса крывавае. Нсл. 252.
крывавыя маціцы (кралі)—ожерелье, состояіцее нз гладкнх зерен темновнш-невого цвета. нк.: Очеркн, ізі.
•крываўка-ўкі-ўцы, ж.—кровавый понос, дезннтерня. Гсл.; Ар.: Заазер’е Сян. (Ксл.).
•крываўнікі ( одіп крываўнік)-коў—кол-басы, начнненные кровью, которая смешнвается то с груднымн внутрен-ностямн то с растйтельнымн предметамн — крупою, мукою, картофелем. НК.: Очеркл, 51, •крываўніца-цы-цы, ж„ раст.—кукушкнн лён. Гсл. См. перакус.
• крывёць-ёю, соверш. скрывёць—пока-зывать вйд неудовольствня. Mix. Дзяцё згалела й скрывела. ( галець — прнхва-рывать).
•крывянікі ( одін крывянік)-коў — "драчоньГ’н "ладкі"— пекутся нз того же уторного теста, взболтанного разлнчной мукой, к чему прнбавляется еіце кровь убоЙНОГО ЖЙВОТНОГО. НК.: Очеркн, 9.
•крывяніць-ню-н;й/-не, несоверш., перех. 1. ударять до кровй, Нсл. 253. окровавлнвать. См. крывавіць 1.
2. пачкать в кровн. Нсл. 253. Рукі свае крывяніш, укрывяніў. Нсл. См. крывяніць
2. Соверш. накрывяніць, перех.—окраснть кровью. Нсл. 739. Мыючы свой HOC, накрывяніў ваду. Нсл.
крывяніцца
590
крыўда
укрывяніць, соверш. к крывяніць 1, 2. Нсл. 253.
•крывАшцца-нюся-нішся, несоверш., возвр. 1. окровавлйваться.
2. мараться в кровн. Нсл. 253. Каля мяса рукі крывяняцца, укрывяніліся. Нсл. Со-верш. накрывяніцца, соверш., возвр.—окра-снться кровью. Вада накрывянілася ад тваіх нячыстых рук. Нсл. 739.
3. становйться ярко-красным, как бы окрашяваться кровью. Had лесам крыва-вілася неба. ЗСД 164.
укрывяніцца, соверш. к крывяніцца 1, 2, 3. •крывянка-нкі-нцы, ж.—кушанне, йспе-ченное в толстой Кйшке йз кровй, мукй й крупы. Шсл. Нашы дык вельма любяць есьці крывянку. Ст.
•крывімяшаньне-ня, преал-ню, ср.—кро-вомешенне. мгсл.
•крывінка-нкі-нцы, ж. 1. капелька кровл. Шсл. У ім і крывінкі няма: такі бляды. Ст. 2. кровяное тельце.
•крывіньдзя, обчц.—часто обнаружйва-юіднй-іцая лйцом неудовольствйе. Ар.; Mix. Чаго ты крывішся? Крывіньдзя ты! Ар.
•крывісты-тая-тае— (многокровный, много кровй содержаіцйй, С.) кровл-стый, Нсл. 253. полнокровный, кровнстый. Гсл. Крывістая жыла. Нсл.
•крывіточа-чы-чы, ж.—кровотеченйе. МГсл.
•крывшкі, -кая-кае—велнколнтовскнй, белорусскйй. 3 табой ніколі не памрэць крЫВІЦКІ род. Салавей: Сіла, 93. О ВІЛЬНЯ родная, каханая, цябе зальле крывіцкі рух. Жылка.
• крывГць, крыўлю, крывіш-ве, несоверш.. перех. 1. прямое делать крнвым, Шсл. косым, Нсл. 253. крнвнть, йскрйвлять, мгсл. перекатывать. Крывіць, скрывіць рот, вочы. Нсл. Роўненька вядзі каня, ня крыві ў бок.
2. обнжать. Шсл. Ня можна, дзеткі, крывіць старога чалавека! Ст. Ср. крыўда. Хай каралі нятрывалыя, я ж душою ня крывіў. Ня крывіў душой, каханая, чорным часма пець ня мог. Крушына: Лебедзь, 28. Соверш. СКрывіЦЬ, Нсл. 253. —скрнвнть. Ар.
крыўляць-яю-яегляе, несоверш.—перед-разннвать. Нсл. 253.
•крывіцца, крыўлюся, крьівішся, несоверш. 1. косйться, делаться крнвым, косым (, крйвнться, С.,) Нсл. 253. Вароты крывяц-ца, скрывіліся. Нсл.
2. показывать внд неудовольствня, негодованйя, Нсл. 253; Ар.; Mix. обнжаться, Шсл. перекатываться в грнмасе, крнвйть-ся ( о лйце, рте, губах). Няма чаго глядзець, што ён крывіцца. Нсл. Няма чаго на свайго бацьку крывіцца. Ст.
3. моріцйться от болй. Нсл. 253. Дзяцё крывіцца нешта, можа галоўка баліць. Нсл.
скрыві'цца, соверш. к крывіцца 1, 2, 3. Нсл. 253; Ар. Скрывіўся, як серада на пятніцу. Нсл.
•Крывіч-ча, предл.-чў; мн. ч.-чы-чоў-чом-чамі-чох ( от кроў, крыві)—велйколд-твйн, белорус. Ср. Нсл. 737: ’’Крывічы может быть пройзведено от "крыві”, й в таком случае может значйть: кровные, едйнокровные”. Мы, з брат-дзеці, ад аднае крыві, ад аднаго дзеда, ад аднаго прадзеда паходзім. Нсл. 737.
Толькі нам, Крывічом-Ьеларусам, мож-на вытпкаць падобны абрус. Случчанін. Варшавы "гжэчныя" сыны тварылі суд над Крывічамі і катавалі бязь віны. Кавыль: Ростань, 39. Быў гатоў ісьці на сьмерць я і пакуты, каб не памерлі Крывічы, каб не насілі вечна путы, чужыя войстрачы мячы. Тм. Я зьвяр-нуўся не адзін а з сынам — нашчадкам Крывічоў. Салавей: Сіла, 93.
• Крывічаюн-Інд, предл.-іну. Зват.-іне, мн. ч. Крывічане, м.—велнколйтвнн, белорус. См. Крывіч.
• Крывічвнкв-нкі-нцы, ж.—велйколлт-вннка, белоруска.
•крывіччына-ны-не, ж. 1. совокупность всего подлннно велйколйтовского (бе-лорусского).
2. Крывіччына—Велйколнтва, Белорусь. Скажу, уклякшы: Крывіччына сьвятая! Ты не памрэш, Крывіччына! Салавей: Сіла, 93.
•Крывічы, -чоў-чом-чы-чамі-чох,—Ве-ллколйтва, Белорусь.
•крывўля-лі-лг. ж. 1. крявой предмет. Шсл. Бярэзіна — нейкая крывуля. Ст.
2. йзгй6, крлвйзна. Гсл.
3. человек с тяжелым характером. Гсл. Уменьш. крывўлька-кг, дат., предл. крывуль-цы, ж.—йскрнвленная продолговатая веіцйца, напр. ложка, палочка с крючком й т.п. Нсл. 253. Крывулька крывая, а ўсіх к'орме (лыжка). Рапан. 324. Палец крывуль-ка. Нсл. Hoc. як крывулька. Нсл.
крывулечка-чкг-чг{ы, уменьш. к крывуль-ка.
•крывўліца-г^ы, дат., предл.-ЦЫ, ж.—что-л. крйвое. Кіну крывуліцу цераз тын на вуліцу, сякачыкі сякуць, Андрэй пава-рачае (лыжка, язык, зубы). Рапан. 324.
•крывы-вая-вое, 1. крнвой. Ар.
2. косой (, косоглазый, С.) Нсл. 253; мгсл. Крывы глядзіць сюды, а бача там. Нсл. Рыжага а крывога бойся, як пса злога. Послов. Нсл.
3. перен.—неспокойный, недовольный Нйчем. Крывому нічым ня ўгодзіш. Нсл. Крывое дзяцё ўсё крыўляецца. Тм.
•крыўда-ды, дат., предл.-дзе, ж.—обйда. МГсл.; Ар.; Шсл.; Нсл. 252. РабІ так, ЯК кажуць'. крыўды табе ня будзе. Ст.
КНІГІ ОНЛАЙН
