• Газеты, часопісы і г.д.
  • Вялікалітоўска - расійскі слоўнік  Ян Станкевіч

    Вялікалітоўска - расійскі слоўнік

    Ян Станкевіч

    Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
    Памер: 1329с.
    Нью Йорк
    626.59 МБ
    *кубрыць-рр(от кубар}. несоверш. каля каго—подшучнвать с обйдою. Нсл. 257. Ён каля цябе кубрыць, а ты слухаеш яго, як дурань. Нсл.
    кубрэньне-ня, предл.-ню—насмешкй, обядные шуткн, увершкй. Нсл. 257. Пакінь свае кубрэньне. Нсл. Соверш. накубрьіць. Нсл. 257. Нехта каля мяне падкубрыў. выцягнуў(шутя, Нсл. 442) машонку з грашыма. Нсл.
    закубрыць-рў, Соверш.—загулять, заку-тнть. Дсл. 240. Гаспадар наш закубрыў. Дсл. •куга, междомет. 1. передает кряк груд-ных детей(а также совы, С.). Шсл.; Іг; Нсл. 257. Малое плача'. "Куга! Куга!"Сл. Куга!я табе ня слуга. Поговор. Нсл.
    2.	ймя суіц., несклон.—младенец. Нсл. 257. Яму куга Бог даў. Нсл.
    • кугакаць-аю-аеіч-ае, несоверш. 1. крй-чать свойственно младенцуір младенце-. плакать, йздавая крйк ”куга!". Шсл ). Нсл. 257. Дзіцё кугакае, ідзі пакармі. Нсл. На елцы кугакае сава. Я.Г.: кі: Казкі, Но. 2, стр. 6.
    Отгл. ймя суйі. кугаканьне-НЯ, предл,-ню—кряк младенца. Нсл. 257. Які тый склізень, а кугаканьня на ўсю хату. Нсл. Соверш. закугакаць—заплакать(о ново-рожденном ребенке). Дсл. 240.
    2. крячать свойственно совам. Нсл. 257. Там сядзіць, ідзе й совы ня кугакаюць. Нсл.
    кугакнуць-нр-ней/-не, однкрт. 1. крнк-нуть свойственно сове.
    •кўхаЛЬ-ХЛЯ, предл. й зват.-ХЛЮ, мн. ч., род-хляў, м.—бокал большого размера, глнняная кружка, Гсл. муравленная глнняная кружка. Нсл. 262. У кухлю стаіць. Нсл. Уменьш. кўхлік-ка, предл.-ку, м:
    1.	глйняная кружка с ручкой. нк.: Очеркн, 90.
    2.	муравленный кувшйнчйк. Нсл. 262. У кухліку, р кухліку малака спарыць дзіцяці. Нсл.
    кўхлічак-чга, предл. й Зват.-чку, уменьш. к кухлік. Нсл. 262.
    3.	глйняный чайнйк. пнз.
    •кўхар І-ра, предл. йзват.-ру, м.—повар. Вр.: ІПсл.; Нсл. 262; Гсл.; Вят., Кал. (Даль). Даўней ён р дварэ за кухара служыў. Ст.; НК.: Под. пос. 51; Ар.
    •кўхар W-Xpa, предл. й зват.-хру, м.—баул. Ар. Цэлы кухар адзежы наскладала. Ст. •кухірка-ркі-рцы, ж.—стряпуха, кухар-ка. Ар.
    •Кухавар-äpa, предл. й зват.-äpy, мн. ч.. род-араў, м.—повар. Гсл.
    •кухаварка-ркі-рцы, ж.—поварвха, стря-пуха. Гсл.; Вяг. (Даль).
    •кўхва-вы-ве, ж.— сороковедерная бочка с двумя ДОНЬЯМЙ. Гсл.
    • кудакхаць-чу-чаш-ча, несоверш.—крн-чать свойственно курнце: ”Куд-куд-кудак!” Ар. — кудахтаць. Шсл. Ходзе курачка па хаце, раскудакталася'. "Як кудак, дык кудак, пашла за муж, ды не так”. Росуха імгл.(Косіч 61). Курыца зьне-слася ды кудакча. Ст.
    •кудаса-сы, ж.—метель. Ксл.; Віленш., Ко-венш.(Нсл. 237). На двары вялікая кудаса. Мар’янфельд Беш. (Ксл.). Кудаса на дварэ. Нсл. •кудаса-сь/, ж.—метель, вьюга, хурта. Вост. (Даль).
    •кудэма, нареч. — кудэю.
    •кудэю, нареч.—по какому направленчю. Шсл. Кудэю тут прайсьці?
    •кудкудакіаць-кчу-кчаш-кча, несоверш. — кудахтаць.
    •кўдла-лы-ле, ж. 1. патла, косма, прядь растрепаных волос, шерстн на человеке йлй на жнвотном, Ар.; Вят. (Даль) кудер, клок волос, говор. презр. Нсл. 257., названде длйнных, всклоченных волос. нк.: Очеркн Но. 308. Во выпусьціла кудлу з-пад наметкі. Нсл. Распусьціўшы кудлы ходзе. Нсл. Паўрываю ўсе кудлы табе з галавы. Ст.
    кудласты	596	кукобіць
    2.	обіц.—нечеса, Нсл. 257. растрепа, Ар. женіцйна с всклоченнымй волосамн. Ар. Узяў замуж нейкую кудлу. Ст. Кудлу гэтага й Богу маліцца не наўчылі. Нсл. Ходзе кудла кудлаю. Тм.
    3.	клвчка косматой собакй, Нсл. 257. названне длйнно-шерстной, кудрявой собакй, какою может быть пудель. нк.: Очеркн, Но. 308.
    •кудласты-тая-даае—с всклокоченнымй волосамй, йлй шерстью, нк.: Очеркн, Но. 308., "кудлаты" в большей степенй.
    •кудлаты, -тая-тае—взлохмоченный, косматый, Гсл. мохнатый, с длйннымй й всклокоченнымй волосэмй(йлй шерс-ТЬЮ, С.). Вят., Вост. (Даль.).
    •кудлаваты, -тая-тае—колтуноватый, йлй с длйннымй нечесанымй космамй. Нсл. 257. He хадзі ты, кудлаваты, каля мае хаты, не тапчы ты, кудлаваты, мае руты, мяты. Нсл.
    •кудлач-ачд, предл.-ачў, зват.-ачу, мн. ч.-чы-чоў-чом-чоў-чамі-чох, —растрёпа, с всклокоченнымй волосамв. Шсл. Адыйдзі ты адгэтуль, кудлач ты! Ст.
    •кудлачыць-чг-чыш-ча, несоверш.. перех. —взлохмачнвать, Ар. косматнть, (Шсл.) взбйвать й растрепывать кому волосы, ДЛЙННуЮ шерсть. Даль. Ня кудлач ты воўны. Ст. I вецер кволаю рукою мае кудлачыў валаеы. Кавыль: Ростань, 38. Соверш. пакуд-лачыць—взлохматнть. Пакудлачыў ва-ласы. Ст. Деепр. пакудлачаны—взлохма-ченный. Уся воўна пакудлачана. Ст. Лён пакудлачаны. Ст.
    •кудлачыцца, несоверш.—взлохмачйвать-ся. Нешта кудлачыцца мая кудзеля. Ст. Соверш.
    пакудлачыцца—взлохматйться. Паку-длачылася кудзеля, аж нельга й прысту-піцца да яе. Ст. Деепр. наст. вр. пакудла-чыўшыся. Ар.
    •кўдря-ры-ры, ж.—хвойная роіцча. Ар. Уменый. кудзеркя-ркі-рцы—хвойная ро-іцйца, Ар. роіЦйЦа. Віленш, Ковенш., Горо-дзеншч.(Нсл. 257). А там далей лесу кудзер-ка відаць. С. Музыка, 187.
    •куды, нареч.— Куда. Ар.; МГсл.; Шсл.; Нсл. 257. Куды ты лезеш? Нсл. Куды людзі, туды й я. Пос.юв. Нсл. Куды я, туды й доля мая. Поговор. Ст.
    •куды хоця—куда угодно. Можахадзіць куды хоця. ЗСД. 245. Скрозь, куды хоця ЗІрнІ. Гарун: Блр. марш.
    •кудысь, нареч.—куда-то. Гсл.; 1г.; Доры; Сакуны, 92. Зялёны гай і пералескі плылі кудысь, ЯК )’ сьне. Кавыль: Ростань, 38. Гледзячы кудысь у далячыню, Алесь прылёг на пліто. М. Вольны(Б. Ускалось, Но. 6). Колькі часу глядзела кудысь. я. Васілё-нак(”Полымя”, 1967 г„ Но. 12, стр. 191). Пазіраў яму кудысь пад ногі. Вышынскі: Хата пад ліпою(Беларус, Но. 155).
    • кудысьці, нареч.—куда-то. Дсл.: іг. Я кудысьЦІ ішоў бы, ляцеў. Кавыль: Ростань, 14.
    •куёўдзіцца, -джуся-дзішся—двягаться, ворочнться(С.). Растсл.—куелдать, елды-жйть, мутнть, ссорвть, заводйть брань, раздор, свару, смуты. Даль.
    • каёчыць-чу-чыш-ча, нееоверш.—бйть, толкать, тормошйть. Аш.
    закуёчыць, -чу-чыш-ча, еоверш.. перех. —медленно убнть многймй ударамй, хотя й не сйльнымй.
    •кудзеля-л/-л/, ж.—кудель. Ар.; Шсл.; Пачае-вічы Чаш. (Ксл.). Адну кудзелю ўжо спрала. Ст.
    •кудзельніца-ды-і(ы—участннца посй-делок с куделей.
    •кўзІК-//«7, м.—пуговнца. Растсл.; пнз.
    • кузуятка-ткг-тды, ж.—жнлет. Дсл. 522 (под одежда).
    •куЗЬНЯ-ш’, дат., предл.~НІ; мн. ч., род.-няў, ж.— кузннца. Ар.; Шсл.; Дрыкольле Куз. (Ксл.); Гсл.; Дсл.(ло0 выгнуць).
    •кузю, кузю, кузю, междомет.—возглас, которым прйзывают жеребенка. Ар.
    •кўжаль-ЛЮ, пред.і.-лю, м. Север. Сур.(Шейн, 1-2, 497), 1. первый сорт( вычесанного, С.) льна, Гсл. первосортное волокно для прядення, НК.: Очеркн, 146; Ар. луЧШйЙ СОрТ льна, прйготовленного для пряжн. Шсл. 2. полотно йз волокна "кужалю", Ар. полотно лучшего сорта — тонкое. Шсл.; Раманаўка Сян. (Ксл.). Выткала кужалю дзьве губкі. Ст. Уменьш. кужялёк-льку, пред.і.-лькў. Растсл.; Ар.
    •кўжалыгіца, (Сурынка), кужэльніца, (НК.)-цы-цы, ж.—пряха "кужалю”. НК.: Очеркн. 148.
    •кужэльны-«ая-нар, прйлаг. к кужаль, НК.: Очеркн, 148; Ар. сделанный йз "кужалю”. Шсл. Кужэльнае прадзіва, палатно. Ар. Кужэльная кудзеля. НК.: Очеркн, 148.
    Надзеў кужэльную сарочку. Ст. Кужэль-ныя ніткі. Ар.
    •кукоб-еньне-ены,—< м. под кукобіць. *КукобІЦЬ-блю-бІШ-бе, нееоверш.. перех. —лелеять, Растсл.; Косіч 233; Гсл. ВОСПЙТЫ-вать, няньчйть, лелеять, Нсл. 258. нежвть, холйть, лелеять. Смл. (Даль). На раццэ вутка сакоча, Андрэйкава маці рагоча, не кахала, ня кукобіла, ёсьць каго пасылаці, ёсьць каго пабуджаці. Лупскі Стдуб.(Косіч 251). До табе кукобіць — раздурыш. Лужасна Куз. (Ксл.). Дачка ня бацькава карысьць, я ж яе гадавала й кукобіла, а прышоў час і трэба аддаць г чужыя людзі, хоць бы яна яшчэ гадочак пакрасавалася у дзеўках. Косіч 233. Во табе, маці галавата, апусьцее твая хата, дуньку мы возьмем і песьню запяем. Ня кукобіць табе дзеўку, бывай матка, бывай хатка. Горц. (Кот. 211). О, зямля! Гэта ты, толькі ты жыцьця-дайнаю казкай шапцела, ты адна майго зла нераты разрывала, кукобіла цела. Салавей: Сіла, 49. Усё пільней кукобяць думку Асмолаўцы аб нейкім дзіве — ці-то аб зямлі, ці-то аб волі. Вось нехта
    кукобены
    597
    куктаты
    аб’явіцца і прынясець дзіва із сабою... Гарэцкі: Песьні, 10. Деепр. наст. вр. кукобены —неженный с детства; воспйтанный (лелеянный, С.). Нсл. 258. Moil кукобены хлопчык. Нсл. Паненка імною кукобена: Тм. Отгл. ймя суіц. КуКобеньне-НЯ, предл.-НЮ. Нсл. 258. Падзякаваў добра за маё куко-беньне. Нсл. Ен майго кукобеньня. Тм.
    кукоблены, деепр. наст. вр.—взлелеять. Нсл. Деепр. наст. вр. выкукабены—взле-леянный. Нсл. Мною ўсі дзеці твае выкукабеныя. Нсл.
    ускукобіць, соверш.. перех.— взлелеять, воспйтать. Нсл. 72. Ускукобіў сіротку. Нсл. Кукобіла, ускукобіла яго, як роднае дзяцё. Нсл. 258.
    •	кукобіцца-блюся-бішся, несоверш.—не-ЖЙТЬСЯ. Гсл.
    •кукобніца-і^ы-цы, ж.—женіцйна, кото-рая "кукобе" — лелеет. У полю не работніца, р доме ня кукобніца. Козіна Пуців.(Халанскі, 127).
    •кукобны-«ая-нае, Смл. (Даль)—нежный (ребенок).
    •	кукольнік-ка, пред.і.-іку, зват.-іча, м„ област. — валачэбнІК. Лань Нясьв.
    •	кука, кўкі, куццы, ж.. НК.: Очеркн, 395 —орудне для разбнванья комьев землй, состойт нз короткой толстой чуркн, прнлаженной к тонкой рукоятй, в внде молотка, НК.: Очеркн, 397. деревянный молот глушнть рыбу. Ксл.
    •кукабака-акі-аццы, ж.—рукоятка сна-ряда, на который всовывается "вітуш-ка". Аш.
    •кўкаль-лю, предл. й зват.-ЛЮ, м.—Сорный цветок красного цвета, растет в пшеннце. Аш.
    •кукйрда-ды-дзе, мн. ч.. род.-даў, ж.—ко-карда. Ар.; Шсл. Думае, што кукарду начапіў, дык пан вялікі. Ст.
    •кукарўчыць-чу-ЧЫШ-Чй, несоверш., перех. — закручйвать. Нсл. 258. Кукуручыць валасы. Нсл. Деепр. нает. вр. кукарўчаны —закрученный. Кукаручаныя вусы, вала-сы. Нсл.
    •кукарўчыцца-ўчі’ся-гчышся, неюверш. —закручнваться. Нсл. 258. Валасы кука-ручацца. Нсл. Соверш. закукарўчыцца —закрутнться. Нсл. 258. Hoc закукуру-чыўшыся твой. Нсл.
    •кyкaвäць-^i’ю-^)’eш-^^’^,,■ пове.і. кукўй-куйма, несоверш. 1. КукОВЭТЬ. Ар. Отг.і. ймя спц. кукаваньне-ня, пред.і.-ню—кукованье. Ласкат. кукаванейка-юг. Ужо тваё міну-лася веснавое кукаванейка. пнз. 46.
    2.	перен.—сожалеть, плакать. Шсл. Памрэ твой муж, тады будзеш кукаваць. Ст. Соверш. закукаваць—загоревать. Дсл. 240. Закукуе сёлета бяз хлеба. Дсл.
    •кукаўка-кі, дат., пребл. кукаўцы, ж.—ля-гушка, нздаюіцая звукй похожне на звукн кукушек. Сьпягліца.
    •кукярэчкі-чак, едйнств. ч. нет.—корточ-кн. Гсл. Сесьці на кукярэчкі. Гсл. См. куркішкі.
    •кўкла-лы-ле, мн. ч.. род.-лаў, ж. 1. узел (волос у женіцйн сзадй головы), Ар. закрученные волосы в прнческу. Ксл. Закруціла ў’ЖО куклу. Навасёлкі Сян. (Ксл.). Выйшла босая маладзіца бяз хусткі з русымі валасамі, субранымі на патыліцы 1“ куклу. Адамчык: Арж. колас.