• Газеты, часопісы і г.д.
  • Вялікалітоўска - расійскі слоўнік  Ян Станкевіч

    Вялікалітоўска - расійскі слоўнік

    Ян Станкевіч

    Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
    Памер: 1329с.
    Нью Йорк
    626.59 МБ
    2.	бутон. Ксл. Глянь, якія куклы на рожы. Доўжа Куз. (Ксл.). См. ПІПУХ.
    3.	мера льна в шесть "ручаяк", Шсл. около 20 фунтов чнстого льна в связке. Пск. (Даль). У дзесяток лезе дзесяць куклаў. Ст. •кўкса-сы-се, мн. ч„ род.-саў, ж. 1. рука без пальцев йлй с уродованымн пальцамн. Нсл. 258. Куксаю сваёю нічога ня зробіш. Нсл.
    2.	рука, неспособная к мелкой, нежной работе. Нсл. 258. He з тваімі куксамі гэта зрабіць. Нсл.
    3.	кулак, нмеюіцнй направленне для удара co стороны большого н указа-тельного пальцев(тычок, С.). Шсл. Сунуў яму куксаю г зубы. Ст. Куксамі біць. Нсл. 258. Куксаў пад бок надаваў. Тм.
    4.	человек с нзуродованной рукой, ненмеюіцнй пальцев н т.п. Гсл.
    •KyKcäpb-aro-äeui-äe, пове.і.-ай-айма, нет-еерш.. перех.—бнть кулакамн, толкать. Нсл. 258. Ты яго часта куксаеш. Нсл. Однкрт. куксанўць, -нў-нёш-нёць-нём-ніце—уда-рнть кулаком, особенно под бок. Няма ведама за што куксануў ты яго. См. куксіць. Соверш. накўксаць. Нсл. За што ты накуксаў яго? Нсл.
    •кўксіць, несоверш., перех.—бнть кулакамн, "куксамі" (толкать, Нсл.). Шсл.; Нсл. 258. Падабраў пад сябе ды давай куксіць. Ст. За што ты яго куксіш? Соверш. накўксіць —насовать "куксамі”, Шсл. надавать толчков. Нсл. 310. Накуксілі пад бок табе добра. Ст. Соверш. прыкўксіць, перех.—прй-колотнть. Шсл. Сусім прыкуксілі яго, ледзь жывога пакінулі. Ст.
    •куксіцца—быть в состояннн недома-гання. Сьцюдзена табе, Алюся? Спы-таўся стары, зацеміў, што яна не такая, як заўсёды, быццам мімаволі куксіцца. Дзьве Душы. 84.
    •кўкта-/мы, мн. ч„ род.-таў, ж. 1. рука нлн нога с отрубленнымн пальцамн. Шсл. Гэта ж ня рука, а кукта; на ёй няма палцаў. Ст.
    2.	свернутые на голове в вйде узла женскйе волосы, Шсл. узел волос на голове. Ст. Валасы закруціла ў кукту. Ст. См. кукла.
    • куктаты-тая-тае—с нзуродованною рукою йлй ногою. Шсл. Яна ж куктатая, на аднэй руццэ няма двух палцаў, яна ня зможа табе рабіць. Ст.
    кукўць
    598
    куляшок
    •кукўць-ф?, предл.-ЦЮ, зват. кукў'ЦЮ, мн. ч-ці-цёў-цём-цямі-цёх, .— род свнстка на подобне кукушкй, отчего й получйл он свое названйе. Пройзводят "кукуці” горшечнйкй в м.-ке Крево Ошмянск. уезда.
    •кулага-агі-азе, ж. (НК.: Очеркц 479)—ку-шанье йз вареного сладко-кйслого теста, Гсл. кушанье, прйготовленное йз мукй проросшего овса; род кушанья, пнз. полугустое кушанье, преймуіцественно сладкое. Ксл. Варылі яшчэ ў прытульлю ежу, каторая звалася "кулага". Гэта быў густы кісель із прарослага аўсу — з пахам хлебнага квасу. (перакладзена). Голубев; Мальчнк нз Уржума. Ср. МІЛта., —Жйдкое кушанье, вроде похлёбкй, йз ржаной мукй й солода. Раст.: Смоленск, 150. Ср. кулажына.
    ласая кулага—суп, прнготовляемый нз всех почтй ягод, а также яблок й груш. НК.: Очеркя, 21. Набралі ягадаў, наварылі кулагі. Сьвярдлы Беш. (Ксл.).
    •кулажына-«ы-не, ж.. топогр.—нйзмен-ное, мокроватое торфянйстое место. Ар. Гусі на кулажыне. Ар.
    •кулаЖШК-г'ка, предл.-іку, зват.-Іча, .ч.
    —насмешлйвое названйе ждтеля города Могйлева. Нсл. 258.
    •кулажніца-цбі-ды, ж. к кулажнік. Нсл. 258. •кулажыцца-жыцда, несоверш. 1. стано-вйться пасмурным, расположенным к дождю. Нсл. 258. Сяднішні дзень з ранызя пачаў кулажыцца. Нсл.
    2.	быть расположенным к плачу, йлй болезнд; крйвляться. Нсл. 258. Дзяцё сядні нешта кулажыцца. Нсл.
    закулажавацца-жгейг^й, несоверш.—ста-НОВЙТЬСЯ пасмурным. Дсл. 240. Соверш. закулажыцца. Дсл. 240. Неба закула-жылася. Дсл.
    •кулак-кф предл.-кў, зват. кулйча, мн. Ч.-КІ-коў-ком-кі-камі-кох, м. 1. кулак(кйсть рукй с согнутымй й прйжатымн к ладонй пальцамн). Ар.
    2.	зуб в шестерне. Паглядзеце, як яны зьясьнялі слова кулак — гэта у шась-цярні. Хведаровіч: Пісьменьнікі, 60. Собйр. кулачча-ча. Косіч 83.
    •куламеса,—™. под каламеса. Нсл. 258.
    •куламесіць,—см. под каламесіць.
    •куламёсіцца,—см. под каламесіцца. •куламесны-ноя-нае,— см. под каламесны. •кулачыць-чу~ЧЫйі~ЧСІ, несоверій., перех. —бйть кулаком, колотйть. Ср. адкула-ЧЫЦЬ. Соверш. адкулачыць—отколотйть. Дсл. Здорава яго адкулачыў. Дсл.
    •кулдыячаньне-«я, предл.-НЮ, отгл. ймя суйу к кулдыячыць—лепет, невнятная речь. Гсл.
    •кулдыячыць, 1. лепетать, говоря о детях. Нсл. 258. Кулдыячыць няма ведама што. Нсл.
    2.	говорйть нескладно н в особенностй на йном языке, Нсл. 258. невнятно говорнть, скрадывать слогй й слова. Гсл. Хто яго разьбярэць, што ён кулдыячыць. Нсл. Жыды кулдыячаць пасвойму. Нсл. Я сам... я пайду...я ж іду — увесь беды ад крыўды й сораму, што ўчынілі над ім гвалт, кулдыячыў Гаршчок гарадавым. Дзьве Душы, 73. Соверш. закулдыячыць, Нсл. 258 —начать так говорнть.
    •кулдык І-ка, предл.-кў, зват. кулдыча, мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—йндюк. Смл. (Даль).
    •кулдык II, междо.чет.—означает КрйК нндейского петуха й более употребля-емое, когда желают посмеяться над говоряіцйм неявственно йлй нескладно. Нсл. 258. Am! кулдык, кулдык, як тый індык, так і гаворка ягоная. Нсл.
    2.	насмешку над хромым, как й кулдыб. Нсл. 258.
    •кулдыкаць, -аю-аеш-ае, несоверш.(звуко-подр.)—крнчать, свойственно йндейскому петуху. Нсл. 258; Смл. (Даль). Індык кулды-кае Нсл.
    2.	говорнть громко, но не явственно. Нсл. 258. Хто яго ведае, што ён кулдыкае, закулдыкаў. Нсл.
    закулдыкаць, соверш. к кулдыкаць в 1-ом й 2-ом см.—начать крдчать, как інд. петух йлй начать говорйть громко, но не явственно. Нсл. 258. Індык закулдыкаў. Нсл. •кулдыкайца-аюся-аешся, несоверш.—ку-выркаться. Гсл.; Шсл. Дзятва кулдыкаецца па траве. Ст. Соверш. перакулдыкнуцца. Шсл. Перакулдыкнуўся тры разы. Ст.
    •кyлдычкa-^i, дат.. предл.-ЦЫ, ж.—нндей-ка(самка, С.). Смл. (Даль).
    •кулеш-ляшў, предл.-шў, зват. кулёшу; мн. ч.-шы-шоў-шом-шы-шамі-шох, м. 1. род кушаньня, пнз. жддкое тесто йз горо-ховой мукй, жардтся на сковороде, Косіч 38. мучное пшенйчное йлй гречневое кушанье, в роде соуса, Нсл. 258; Шсл. суп йз ячменной, гороховой й бобовой мукй, по густоте занймает среддну между 6лйн-ным тестом й густым овсяным Кйселем, НК.: Очеркн, 18. мучное кушаньне, густое, с салом йлй колбасой, Гсл„ жйдкэя каша. Мценскнй у.(Будде:-Орел, слов.). Намачаліся 3 блінамі куляшу. Ст. У вясну кажны, хто ня мае хлеба, вара кулеш, беле малаком a калі няма малака, дык здаволены й ПОСНЫМ. Альшанікі Беш. (Ксл.). Наварыла куляшу, што й есьці ня можна. Нсл.
    2.	перен.—Неудачное густое(гуіце обык-новенного, С.) какое-л. кушанье. Шсл. Наварыла не заціркі а нейкага куляйіу, што й есьці нельга! Ст.
    3.	перен.—смута, непрйятность. Нсл. Нарабіла куляшу мяж людзьмі сваймі зводнямі. Нсл.
    куляшок-iz/w, предл.-ШКЎ, зват. КуЛЁШКу, мн. ч.. дат.-КОМ, мн. ч.. предл.-КОХ, 1. глі. к кулеш в 1-ом й 2~ом см.
    кулёўе
    599
    куляцца
    2.	жйдко разболтанное веіцество. Нсл. 258. Куляшок зрабіць на абклееньне акон. Нсл. •кулёўе, кулеўіка,—под куль.
    •кулёк, кулька, предл.-кў, зват. кўльку, мн. ч„ дат.-КОМ, мн. ч., предл.-КОХ, м.—ПЙДЖаК, Дз.; Ксл. куртка. Мне надабе пашыць свайму сыну кулёк. Прыстоі Чаш. (Ксл.). Дрыс.; Дз. Уменьш. кулёчак-чка, предл. й зват. кулёчку— курточ ка.
    2.	< м. куль.
    •КўлЯ-Л/, дат., предл.-ЛІ, ж. 1. пуля. Ар.; Шсл.; ВоўсішчаСян. (Ксл.); МГсл.; НК.: Очеркн, 528; Нсл. 259. Стрэльба куляю набіта. Нсл. Уменьш. кулька-лькі-льцы—пулька. Нсл. 259. Куль-ку ўсадзі ў пісталет. Нсл.
    кўлечка-чкі-чцы, уменьш. к кулька—пу-лечка. Нсл. 258.
    2.	(шаровлдный сплошной снаряд, прн-менявшнйся в гладкоствольной артал-лернн, С.) ядро. Гсл.
    •кулякўшкі(кулікўшкі, Гсл.)-1«ЯК, едйнств. ч. нет.—детская нгра В прятКй. НК.: Бабы, Но. 7; Гсл.
    •кўлям(от куль}, нареч.—стремглав. Нсл. 258. Кулям у ногі пакланіўся. Нсл.
    •куляньне-ня, предл.-ню, мн. ч.-ні-няў —йгра, переверт всего тела чрез голову, йлй двйженйе "катком ” в одну сторону, до полного головокруженйя, что охотнее делается нгрокамн с горного ската, НК.: Очеркн, Но. 596. любймая детская забава, состояіцаяся в кувырканье чрез голову, НК.: Пасоб, Но. 50. кувырканье.
    2.	поклоны в ногй. Нсл. 259. Куляньням да ног адпрасіўся. Нсл.
    3.	опрокйдыванче. Ср. куляць.
    •куляшок,—см. под кулеш.
    •куляпушчала-ла, мн. ч.-лы, ср.—пулемет. •куляшэць-эю-эеіч-эе, несоверш.—делать-ся реже обыкновенного; становнться водяннстым. Нсл. 258. Клёцкі куляшэюць. Нсл. Соверш. раскуляшэць. Нсл. 258. Клёцкі раскуляшэлі да вечара. Нсл.
    •куляшыць-ійў-1«бгш-шыць, 1. несоверш., перех.—разболтывать ЧТО-Л. Нсл. 258.
    2.	разводнть, реднть. Нсл. 258. He куляшы вараніны, заціркі. Нсл.
    раскулёшыць-гду-іг/ыш-ша, перех.—воз-мутнть что-л. Жйдкое, взболтать. Нсл. 556. Сіляючы з дна квас, раскулешыш ты яго, піць ня можна. Нсл.
    2.	густое что-л. йз кушанья обратйть в размазню. Нсл. 556. He раскуляшы кашы. Нсл.
    3.	бнть до опухолн, распушать. Нсл. 556. Ня лезь к імне, морду раскулешу тваю. Нсл.
    •куляшьіцца-й/ўся-шышся, несоверш. к раскулешыцца в 1-ом, 2-ом й 3-ем см. Гліна ад дажджу куляшыцца. Нсл.
    раскулёшыцца. соверш. к куляшыцца, 1. прннять вйд клейстера йлй Кйселя; расплыться. Нсл. 556. Клёцкі безь яец пад вечар раскулешыліся. Нсл.
    2.	сделаться вялым йлй неспокойным, расположеным к плачу. Нсл. 556. Нешта ты сядні раскулешыўся. Нсл.
    3.	о погоде: делаться пасмурным, дождлйвым. Нсл. 556. Дзень сядні раску-лешыўся на нёпагадзь. Нсл.
    •куляць-яю-яеш-яе, несоверш. 1. падать в ногй. Нсл. 259. Куляй, ня куляй, не дарую. Нсл.
    2.	опрокндывать. Ар.; Шсл.; Доўжа Куз. (Ксл.). Кінь ты куляць гэты камень, бо надар-вешся. Сянно (Ксл.). Коце бочку куляючы. Ст. Соверш. перакуліць-лю-ліш-ле, nepex. 1. опрокннуть. Ар.; Ксл. Адзін перакуліў воз сена. Лужасна Куз. (Ксл.). Перакуліў чаркі дзьве гарэлкі(зн. выпіў). Ст.
    2.	перевалйть, особенно через верх(чего-л.). Нсл. 404. Перакулі гэтыя цяльпушкі на іншае месца. Нсл. Перакулі іх пераз плот. Тм.
    перакўлены, прйч. к перакуліць, 1. опрокйнутый. Мар’яна ўсё таўклася каля перакуленага панарада, шукаючы ПЛЯШКІ. Дудзіцкі(”Бацьк.” Но. 1-2, 437-438).
    2.	переваленный. Нсл. 404. Мех перакулены хахлом падыспад. Нсл. Соверш. выкуліць-лю-ліш-ле, перех.—вывернуть кого йлй что-л.(напр. з повозкй, С.) Ар.; Шсл. Ня выкулі дзяцяці із саняў. Ар.
    акуляць-яю-яегд-яе, повел.-яй-яйма, несо-верш.. перех.—устранять от себя, чуждать-ся, презнрать. Нсл. 362. Усі мяне акуляюць, як бедны стаў. Нсл. Ой! Mae суседачкі п’юць ды гуляюць, мяне адну бяздоль-ную, адну акуляюць. Ііз песнн, Нсл. Соверш. акуЛІЦЬ-ЛЮ-ЛІШ-Ле, перех.