Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. соверш. к КвОЛІЦЬ в 2-ом см. Нсл. 232—ПОДО-ждать. Пакволь троху тут мяне. Нсл.
• кволіцца-люся-лішся,—жаловаться на боль, слабость. Шсл. Дзеўка ўсё нешта кволіцца ■— у баку баліць. Ст. Maui ў нас нездараўчаная, усё кволіцца ды жаліцца на болі. Кулакоўскі: Дабраселцы. Аднялося Ў яе здароўе... Вось і цяпер усё кволіцца'. баліць у сярэдзіне. Капыловіч: Хлеб(Беларус, Но. 157).
• кволы-лая-лае, 1. ХНЛЫЙ. Ар.; БНсл.; ПНЗ; Вят., Вост. (Даль). Относнтельно одушев-ленных: слабый снламн, Нсл. 252. слабый. Шсл. Наша Гануля дужа кволая. Селядцова Беш. (Ксл.). Ён дужа КвОЛЫ. Луб’ева Аз. (Ксл.). Які ж ты кволы: абышто дык і захварэў. Ст. На кволай кабылцы няма чаго ехаць г дарогу. Нсл. Кволаму няма чаго паты-кацца на цяжкую работу. Нсл.
2. слабый, ломкнй (хрупкнй, С.) Нсл. 232. Асіна кволае дзерва. Нсл.
Ср. cm. квольшы, 1. слабее. Нсл. 736.
2. более хрупкнй. Нсл. 736. Квольшую выбраў дугу, вяроўку. Нсл.
3. более свободный ( о временн, С.) Нсл. 736. Хіба ў квольшы час зраблю, а цяпер няма калі.
•квота-оты, предл.-оце, ж.—процент, рост. Нсл. 233; Гсл. Жыд бяз квоты ніколі ня дасьць. Нсл. Квоту вялікую бярэць. Нсл. •квотавы-вая-вар—накопленный про-центамн. Нсл. 233. Квотавым грошам жывець. Нсл.
• квотнік-ка, предл.-ку, зват. квотніча, м.—растовіцнк. Нсл. 233. Таргач кажны квотнік. Нсл.
• квотны-ная-нае—процентный. Нсл. 233. Кеотны доўг. Нсл. Квотным жытам засеяў. Тм.
•квадра-ры-ры, мн. ч.-раў, ж.—внд(фаза, С.) луны, четверть лунного течення. Нсл. 231. У першую квадру сусім ня было пагоды. Нсл. Трэйцяя настала квадра. Тм. • квадранец-нца, предл.-нцу, зват.-нча, ч. —четверть часа. Нсл. 231. За квадранец прыду. Нсл.
•квадравы-вая-ваг—относяіцнйся к чет-вертн лунного течення. Нсл. 232. Квадравая пятніца. Нсл. Квадравыя зацемы рабіць добра. Тм.
•ккакаць-аю-аеш-ае, несоверш.—квакать. Жабы квакаюць. Соверш. праквакаць. Жабы праквакаюць. Кавылы Ростань, іг. • •квактаньне—лягушачья нкра. Гсл.
•квактаць, -кчў, квокчаш-ча, несоверш. —клохтать(о курнце). Ар. Курыца пачала квактаць. Ар.
•квактўха-xz, öam.. предл. квактусе, ж. —курнца, которая клохчет, т.е. особным крнком проснтся на яйца, Ар. наседка, ПНЗ; МГсл. курнца наседка. Шсл. Трэба дзе дастаць квактуху, каб пасадзіць пыля-няты. Ст.
• квакўха-хг—курнца наседка. Растсл.; МГсл. Прысела, быццам якая квакуха... царква. Гарэцкі: Песьні 6.
•кварта-ты, мн. ч.-таў, ж.—четверть гарнца, бутылка. Гсл.; Ар.
•квасоўка-гкі-гцы, ж.—хлеб, прнготов-ленный для нскрошення для кваса.
адкрышыць квасоўку—нскрошнть прн-готовленный для кваса хлеб н положнть в квашню, добавнв последнюю водой. Дсл. Ці ёсьць г нас сядні квас? Ды не, сядні толькі адкрышыла квасоўку. Дсл.(под адкрышыць).
•квасіны-наг, едйнств. ч. нет. 1.—веіцество, служаіцее возбуднтелем броження, зак-васка. Да таго й другога квасу загадзя гатуюць ’’квасіны”—печенья нз отрубей, простой отвар последннх, хлебные коркн, залнваные водой. НК.: Очеркн, 67.
2. осадкн от кваса. Нсл. 232.
3. отстой от всякой жндкостн. Нсл. 232. Самы гарзлачку, піўцо выпілі, а нам квасіны заставілі. Нсл.
4. квасы, сок, в котором мочат кожн. Нсл. 232. Квасіны аўчыньнікавыя. Нсл.
•квашаніна, (Ар ), квашаніна. Шсл.-мы-не-не, ж.—холодное, Ксл. студень. Шсл.; Ар. Замерзла г стопцы квашаніна. Ст. Дзеці елі квашаніну з парасячых ног. Сьвеча Беш. (Ксл.). С.ч. ЛЯК в 2-о.ч см.
•квач-4<і, предл.-чў, зват. Квачу, мн. ч.-ЧЫ-чоў-чом-чы-чамі-чох, м.—(кясть, пома-зок для змазкн колёс, С.) мазнлка, Шсл.; МГсл.; Нсл. 232. помазок, чем мажут. ПНЗ. Падай квач мазаць калёсы. Ст. Квачом беле хату. Нсл. Уменьш. квачык-ыд'«, предл-ыку, зват.-ыча—дегтевая мочалка. Нсл. 232. Дзягцёвы квачык згубіў. Нсл.
•квэцаць(квецаць, ПНЗ)-аю-аеш-ае, несо-верш.—замазывать. пнз. Соверш. абквэцаць —опачкать чем-л. чёрным(дёгтем, са-жей). Шсл. Деепр. наст. вр. абквЭЦаНЫ. Шсл. Усе рукі абквэцаны р дзёгаць. Ст.
• квэцацца-аюря-аешся, несоверш.—пач-каться. Соверш. абквэцацца—опачкать-ся. Шсл. I собіла ж табе гэтак абкеэ-цацца! Ст.
квет
594
кубялок
•квёт, квёту, предл. й зват. квёце, м.—цвет. нсл. 233; Кур., Пск. (Даль). Войчанька мой міленькі, рожавы квеце — пабывай г мяне хоць раз г леце. Нсл. Квет мушка-товатый. Прывілей 1499 г. месту Менскаму (Мухановскнй сборннк, Но. 68, М. 1836, стр. 96). Я ўсі кветы бачу, што хораша расквіта-юцца. Ц.С. Палуева Росл.(Раст. Смоленск). Косы чорныя маўкліва распусьціла ноч па сьвеце, на лістку, на кажным квеце. С. Музыка, 250.
•квётка-ткі-тцы, мн. ч.-так(-ткаў), ж. —цветок. Ар.; МГсл.; Растсл.; ПНЗ; Нсл. 233; Тул„ Смл. (Даль). Якая прыгожая кветка! Нсл. Дзіцятка маё, кветка мая дарагая! Тм. Мы кветкі ірвалі. Ніна Тарас. Беларусь, мая ты кветка, буду век цябе кахаць. Кавыль: Ростань, 7. Уменьш. КвётйЧка-ЧКІ-ЧЦЫ, 1. цветочек. Нсл. 233; Ар. Ай ты ж, мая кветачка! Куды ж я цябе ладжу? Айня ў цэркаўку пад вянец, ды на могілку г ПЯСОК. Пахоўн. галашэньне. Нсл.
2. украшення коровая, внтые яз теста, в роде цветов. Нсл. 233. Пшонка мая прыдалася, ды на каравай зьгібалася, на каравай, на кветачкі, лучы, Божа, нашы дзетачкі. Нсл.
•кве'тня-н/, дат.. пред.і.-ні, ж.—цветннк. МГсл.
• Кветунь—город в Трубчевском уезде, б. Орловской губ.
•квяліць-лю, квёліш-ле, несоверш. каго-што—раздражать. Пц.; Сц. He квялі яго. Пц. Гоенай раны ня трэба квяліць. Варлыга: Прык. Нашто КвЯЛІЦЬ боль. Машара: Хлеб(Калосьсе, кн. 2, 1935 г., стр. 77).
•квяліцца-люся, квелішся, несоверш. Сус-трэцца жадаеце? Квеліцеся. Юхн.(Узгоркі). •квяцкты-твя-тае—цветнстый. Гады маленства вялі г гамон бор, лугоў квяцістых шыр. Кавыль: Думы, 29. Раўніна ў'СЯ — квЯЦІсты сад. Карп Р.: Успамін(Б. Ускалось, Но. 6).
•КВЯЦІЦЬ, Квячу, Квеціш-ціць. несоверш. —цветнть, пестро раскрашмвать, расц-вечнвать. Соверш. расквяціць—расцве-тять. Бярозку ўсю бельлю прыгожа расквяцілі мароз І зіма. Машара(Калосьсе. кн. 1-ая 1934 г„ стр. 81). Ср. расквяціцца.
•квіленьне-ня, предл.-ню, ср.—жалобные крнкн птнцы, зверя. Гсл.
•квіліць—жалобно крнчать, петь. Соверш. заквіліці—жалобно запніцать, запеть.
•квісыв, квісьць, (Нсл.), квітў, квіцёш, Квіцёць, Квіцём—ціцё, несоверш.—цвестя, находяться в цвете. Нсл. 232; Гсл. Грэччына квіцець, адквіла. Нсл.
адквісьці, адквітў, адквіцёш-цёць-цём-\ЦІЦе—ОТЦВ6СТЯ. Нсл. 232. Несоверш. адкві-таць-аю-аеш-ае—отцветать. Нсл. 374.
Красачкі мае ўжо адквітаюць, адквілі. Нсл. Отгл. ймя суіц. адквітаньне-ня, предл-ню—отцветанне. Адкеетаньне красак.
Нсл. 374.
расквісьці, расквітў-квіцеш-квіцець, соверш.—расцвесть. Несоверш. расквітаць —расцветать. Ластсл. 606.
квісьціся, квіцецца, несоверш. Яўсі кветы бачу, што хораша расквітаюцца. Ц.С. Палуева Росл.(Раст.: Смоленск).
•KBIT, Квіта, предл. й зват. Квіце, мн. ч., дат-том, мн. ч.. предл.-тох, м.—распнска, квнтанцня. МГсл. Уменьш. квіток-тка, предл.-ткў, team. квітку, мн. ч., дат.-КОМ, мн. ч„ предл-КОХ, 1. КВЯТанцня, МГсл.;ПНЗ;Шсл. запнсочка. Нсл. 232.
2. распнсочка в прянятня чего-л. Нсл. 232.
• паквітавацца за свае ўчынкі—попла-ТЯТЬСЯ. МГсл.
•кўбак-бка, м.—кружка. Ар.; мгсл.
•кубан-на, предл. й зват.-не, м.—взятка. Віленшч., Ковенш.(Нсл. 357). Узяў кубано, a не зрабіў, як трэба. Нсл.
•кубар-ара, пред.і.-арў, зват.-apy, мн. ч.-ры-роў-ром-рьі-рамі-рох, ,м.—взятка. Гсл. Няправеднымі кубарамі забагацеў. Нсл. 257.
•кўбел-блд, предл. й зват.-бле; мн. ч.. род.-блаў, .—ведерная посудяна с крышкой я ушкамя вверху, чрез которые проходят задвяжка; в середнну крышкя вправлена бывает гнутая ручка, за которую клеп-чатая кадка с двумя ушкамя вверху, с накладной крышкой, запяраюіцеюся деревянной задвяжкою, на трех ножках, которые есть продолженные вняз клёп-кя, нк.: Очеркн, 136. кадка с крышкой в место сундука. Гсл. Большой ушат с крышкой для храненйя преймуіцест-венно женского платья, Растсл.; Ар. дежка С уіПКаМЯ Н КрЫШКОЙ ДЛЯ беЛЬЯ. Косіч; Ар. Маці налажыла ёй цэлы кубел субояў і адзежы. Прыстой Чаш. (Ксл.). Наклалі цэлы кубел палацён. Ст. Повен кубел адзежы. Нсл. 257. Ідзі. дачушка, бяз кубла, чаму мычачкі ня скубла. Горц.(Кот. 208).
2. бочка(ушат, С.) с крышкой для складываняя сала, мяса а также н ссыпаняя мукя, Шсл. кадка с ушкамя я крышкой для храненяя сала(мяса вооб-іце, Ар.). Раст.: Смоленск 149. 3 парсюка налажылі цэлы кубел сала. Ст. Ой кубле, мой кубле, ды што й у цябе бубне? Косіч 243. У.ченьш. КубёлеЦ-ЛЦй, предл.-лцу, зват. -лча. Шсл. Сала зложана г кубелцу. Войс-трава Сьміл. (Шсл.). Нейдзе г стопцы глуха стукала кубелцам сястра. Адамчык: Арж. колас.
кубёльчык-ыка, предл.-ыку, уменый. к кубёлец. Шсл. Масла стаіць г кубёльчыку. Ст.
кубёлак-лка, предл. й Зват.-лку, у.ченьш. к кубел. Шсл. Кубёлак насыпалі пшоннае мукі. Ст.
кубялок-лга, предл.-лкў, зват. кубёлку, мн. ч., дат.-ЛКОМ, мн. ч., предл.-ЛКОХ, у.ченый. к кубел. Нсл. 257. Кубялок да хусьця добры. Нсл.
кўблік
595
кўдла
КўбЛІК-ZKö, предл.~ІКу, зват.-ІЧа, уменьш. к кубел., ушатец с ушкамй н крышкою. Нсл. 257.
кўблічак-чка, предл. й зват. кублічку, уменьш. к кублік—небольшое ведерко (емкость гарнец йлй два) с двумя ушкамй й крышкою, в среднне которой есть гнутая ручка; чрез последнюю н ведер-ные ушкй проходчт задвджка. нк.:Очеркн, 77.
•кубло-м, мн. ч. кублы-лаў, ср. — кубел. Шамнулі вазочкі на дварэ, паглядзі, мамачка, ці не да мяне? Па цябе, дачухна, па цябе. Гатуй, мамачка, кубло мне. Ідзі, дачушка бяз кубла, чамў мычачкі ня скубла. Горц.(Кор. 208).
•кубліць-лю несоверш. каля каго—шутйть, острйть. Нсл. 257. Досіць табе кубліць каля мяне. Нсл. См. шкёліць. Соверш.
падкубліць. Нсл. 257. Ён майстра кубліць, не каля аднага падкубліў. Нсл.
•кубраваць-рўю-ргейу-рўе, повел.-рўй-рўйма, несоверш. 1. заннматься хожденнем с проснтельной кнйгою на церковь. Нсл. 257. Цэлы год кубраваў, а грошай мала прывёз на царкву. Нсл. Деепр. наст. вр. кубраваны—собранный посредством хождення с просйтельной кнйгою. Нсл. 257. Кубраваныя грошы ня пойдуць на карысьць. Нсл. Ня кубруй каля мяне. Нсл. 2. подшучйвать с обндою, Нсл. 257.
шутйть, труннть, насмехаться. Вят. (Даль). кубраваньн е-НЯ, предл.-НЮ, отгл. ймя іуш. к кубраваць в і-ом см. 1. хожденне с кнйгою для йспрошення подаяняя на церковь. Нсл. 257. Быў бедны, а пераз кубраваньне забагацеў. Нсл.
2. отгл. ймя суіц. к кубраваць в 2-ом cm., уверткн, шуткй. Нсл. 257. Дадзеў сваім кубраваньням. Нсл. Досіць табе падпуш-чаць свае кубраваньне. Тм.
КНІГІ ОНЛАЙН
