Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. проявлять нежность к кому-л., нежчть. Адну (думку) бы пшчолы матку, я кунежу. Кавыль: Думы, 3. Кветкі вясна кунежа на кургане. Кавыль: Думы, 25.
кунёжыцца
602
закуплены
3. прнводнть в состоянне негн; услаж-дать, нежнть. Яно (мора красы палёў) кунежыць нас, гавора ў мове блізкіх СЭрцу слоў. Салавей: Сіла, 48.
• кунёжыцца, -ЖуСЯ-ЖЫШСЯ, несоверш.
—нежнться, прнхотнйчать по нездо-ровью, Смл. (Даль) нежлться.
• кўня-вд-зд, .— куннца. Нсл. 259.
• куніца,— см. под куна.
• куні'чнае-нага—подать (прн крепост-ном праве) помеіднку за девнцу, выхо-дяіцую в замужество. Нсл. 259.
•кунічны-мая-нде—относяіцнйся к кунй-це. Нсл. 259. Кунічныя грошы. Нсл.
•кунпан-ана, предл.-анў, зват.-ане, мн. ч„ дат.-НОМ, мн. ч., предл.-НОХ, м.— КТО СВЯЗЯН С кем дружбой, друг. Mix.
•кунпанка-нкі-нцы, ж.—связанная с кем дружбой, подруга. Mix.
•кунпанаваць-нрю-нўеш-нўе, пове.і.-нўй-нўйма, несоеерш.. ЗЬ КІМ—ДруЖйТЬ. Mix.; Ар. •кунпяк,— CM. под кумпяк.
•кунюткі,—см. под каткі.
•куныкаць-аю-аеш-ае, несоверш.—мурлы-кать. мгсл.
•куп, кўпу, предл. й зват. КІ'Пв, м. 1. покупка(действне, С.). Нсл. 260. 3 гэтага купу мала заработку. Нсл. Куп купу розьніца. Тм.
2. купленная веіць.
•купоўля—купля. Нсл. 260.
*купа-пы-пе, ж. 1. КОЧКа. НК.:Очеркн,Но.895. кўпіна-ны-не, ж.—одна кочка. нк.: Очер-кн, Но. 895; Ар.; Семянцова Беш. (Ксл.); Шсл. См. купа. Ён паваліўся на даўгую купіну. Шакук Сьлед, 19. На купіне знайшлі гняздо. Ст. Собйр. куп’ё, куп’я, предл. куп’ю, собйр. — КОЧКй. Ксл.; Ар.; Шсл.; Гсл. Зрэж куп’ё на балоце. Зямковічы Сян. (Ксл.). На сенажаці адно куп’ё. Ст.
2. торф. пнз.
•купала-лы-лу, м.—первенствуюіцее лйцо в забавах, бываемых в ночь перед рождеством Нвана Крестйтеля, как і Купаліш, Купалка. Нсл. 259.
•КупалІШ-twa, предл.-Uiy, зват.-шу, мн. ч., род.-шаў, м.—руководнтель во время купальсклх обрядов, Горц.(Кот 12) парень, которого другне парнн нзбнраютглавою плясок й нгр во время забав на "Купаль-ле”. Нсл. 259. Ай нету, нету Купаліша. як над нашага Мікалая, ён на коніку выяжджае, сабе дзеваньку выглядае. 3 Нз купал. песнн.
•купалка-А/, дат., предл. купалцы, ж.—ру-ководнтельннца во время купальскнх обрядов, Горц.(Кот. 12) девлца, которую нз средн себя нзбнрают девнцы же, участ-нйцы купальных забав, первенствуюіцею йлй царнцею плясок (й нгр) на "Купаль-ле”. Нсл. 260. Уменьш. Купалачка-чкі-чцы. Нсл. 260.
• Купальле-л.ч, предл.-лю, ср.—ночь на 24 юня, Нванов день, белоруссклй праздннк в честь весны. Гсл.
•купарвас-ср, предл. й зват.-се, м.—купорос. Гсл.
•купаваць-пў,ю-пўеш-пўе; повел.-пўй-пўй-ма, несоверш., перех.—ПОКупатЬ. Нсл. 260; Вят.(Даль). Міска ацец Паўлаў і Ясюцін, пашню купаваў. Гордз. Ак„ хуіі, 7. Купуе зброю. Кіт. 1613. Яны вялікай мерай сабе купавалі. Росуха імгл(Косіч 51). Жывем, не гаруем, хлеба ня купуем, а з рынку ЖЫвІМСЯ. Послов. Нсл. Отгл. ймя суіц.
купаваньне-ня, предл.-ню—торгованне, Нсл. 260. покупка (действне). Купаваньням сваім ты толькі цану псуеш. Нсл. Соверш. кутць-плю-тш-пе, соверш. к купаваць, купляць, перех.—купнть, прйобрестн за деньгн. Ар. Деепр. наст. вр. кўплеНЫ — купленный. Ар. У нас нічога няма дармавога, усё купленае. Нсл. Нсл. He дамовая, а купленая рэч. Нсл.
Куплёны-ная-нде, прйлаг. йз деепр. наст. вр.—покупной. Ар. Яго ж то дар, дарагі тавар, куплёны, зьлюблёны. Косіч 240. Насіла куплёныя сарочкі. Косіч 42. Смокча сваю цікавую куплёную піпачку. Гарэцкі; Песьні. 59. Несоверш. куііляць-яю-яеш-яе; повел.-яй-яйма, несоеерш. каго-што—по-купать. Ар.; Растсл.; Гсл.; Нсл. 260; Пск. (йеропольскнй). Мужык болей Ня купляў ёй крамных сарочак. Косіч 42. Купляй, калі грошы ёсьць. Нсл. Купляй кароўку блізка. Тм. Деепр. наст. вр. купляны—покупаемый, покупной. Гсл.
адкупляць, несоверш.—выкупать закла-денное(нлн покупать самым проданное, С.). Нсл. 375. Адкупляць, адкупіць сваю частку. Нсл.; Ар. Соверш. адкупіць. Нсл.; Ар.
закупаваць-пўю-пўеш-пўе, несоверш.. пе-рех.—закупать. Нсл. 172. Закупаваць на заказ(поаряд) пяньку, на зіму дровы. Нсл.
закупіць-плю-шш-ле, nepex. 1. соверш.(к закупаваць)—закупнть. Закупіць на зіму дровы.
2. закупіць(абедню, імшу, панахвіду) —заказать, чтобы отслужнлй. Гсл. За тыя намазы(араб. малітвы) хтобы меў іх закупіць, то мае даць па батману пшаніцы. Кіт. 49610.
3. подкупйть подаркамн, взяткой, сде-лать подкуп. (Гсл.).
4. йст.—прннять к себе человека во временное невольннчество до отработкн долга, закабалнть. А пак лі бы мужыка або жонку закупіў, тагды маець прыйці перад удар і, у чом закупіць або із суда ў заплаце якой будзець выдан, да кніг запісаці, і будзець лі сума вялікая, тагды тот закуп і закупка за сем лет із тых пенязей вырабіціся маець. Стт. 451.
закуплены, деепр. наст. вр.кзакупіць 1,2,3, 4 см. Прйлаг. закуплёны.
закуплёная абедня—заказанная обедня. Дсл. 240. Сядні абедня йдзець закуплёная. Дсл.
накупі'ць
603
курапа
накупіць, соверш., перех. 1. купнть(во множестве, С.), накугшть. Гсл.
2. сделать подкуп, Гсл. подкупйть, Сма-ленш подкупом, подаркамн склоннть на свою сторону. Нсл. 310. Накупіць войта, сьветак, суседзяў. Нсл. См. закупіць(под купаваць).
накупляць, соверш.. перех. 1. купнть чего-л. в каком-н.(обычно в большом) колн-честве, накупнть. Накупляў коні на продаж. Нсл.
2. нковерш.—подкупом СКЛОНЯТЬ. Нсл. 310. Накупляеш таварышаў на мяне, каб набілі. Нсл.
скупаваць-яўто-пўеш-яўе, повел.-пўй-пўйма, несоверш., перех.—скупать. Нсл.
Купец скупае пяньку. Нсл. Соверш. скупі'ць-плю-піш-пе, перех.—скупнть. Нсл. Скупіў шмат лёну. Нсл.
адкупляцца, несоверш.—откупаться, (Дсл.) отделываться от чего-л. деньгамн нлн подаркамй. Нсл. Адкупляцца, адкупіцца ад прыгону, ад некрут. Нсл. Сярэдні брат ад някрутчыны адкупляецца. Дсл. Соверш. адкупіцца. Нсл.; Ар. Соверш. дакупі'цца-плюся-пішся,—нметь возможность ку-пйть. Гсл. Гэткая ж дарагоўля'. ані дакупіцца. Гсл. Соверш. накупГцца.І. доста-точно накупйть. Гсл.
2. задаться целью.
пракупляцца-яюся-яешся, соверш.—обе-зденежеть, часто покупая. Нсл. 524.
Пракупляліся мы, купляючы цэлую зіму хлеб. Нсл.
•купаўнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—по-купатель. Ср. прадаўнік.
•купацца, -аюся-аешся, несоверш., возвр. — купаться. Удзень Джэбраіл (араб. Гаўрэль) па разу купаецца. Кіт. 13368. Дзяцюкі купаюцца ў ставе. Ар. Соверш. пакупацца—покупаться. У палудзень касьбіты пакупаліся. Ар.
•купена-ны-не, ж.—внд ландыша,(ра<т.), Гсл. трава, Соломонова печать. Крес-тьянскйе девнцы употребляют ее умы-вання, чтобы быть белымй. Нсл. 260.
•купёц-лг(0, предл.-пцў, зват. кўпча, мн. ч„ dam. KVnilOM, мн. ч.. предл.-ЦОХ, м.— купец.
2. всякйй покупатель. Нсл. 260; Гсл.; Ар. Ой, купча! Ты ўжо купіш! Нсл.
• купёцкі-кая-кае—купеческнй. Гсл.; Нсл. 260; Ар. Ня люблю абы-якога, люблю сына купяцкога. Гсл.
• купёцтва-ва, ср. 1. купечество, (Гсл.) обіцество, сословйе купцов. Нсл. 260.
Купецтва шмат паехала на кірмаш. Нсл. 2. торговля, Нсл. 260. занятне купца. Купецтвам займаецца, з таварамі па дарогах езьдзячы. Нсл.
•куп’ё,—под купа.
•кўпіна,—под купа.
•купГць,—под купаваць.
• кўпленіна-ны-не, ж.— купленная веіць. Нсл. 260. Гэта купленіна, а не свае работы рэч. Нсл.
•кўплены,—см. под купаваць.
•куплёнік-ікд, предл.-іку, зват.-іча, м.—по-купная веіць. Ніхто ўжоў сяле сам хлеба не пячэ, а Тарасіха не прызнае куплёніка (куплёнага хлеба). Міско: Хлеб(Беларус, Но. 174).
•куплёны, см. под купаваць.
•кўпля-лі-лі, ж. 1. покупка(действне, тарговая сделка, С.). Гсл.
2. покупка(купленая вегць, С.). Нсл. 260; Войстама Вял. Якія грошы, такая й купля. Нсл. Зямля гэтая — наша купля. Войстама Вял.
•купляць,—CM. nod купаваць.
•кўпнасыіь-ш, ж.—совокупность. Гсл.
•кўпнік, (Гсл.), купні'к-/кі\ предл.-ікў, зват,-іча, мн. ч.-кі-коў-ком-камі-кох, м. 1. кочкй. Ксл.; Гсл.; Сакуны. На лугу толькі купніку, што касіць нельга. Чарніца Лёз. (Ксл.).
2. кочковатое место. Гналі аж дакупніку з высокаю маладою асакою. Гарэцкі; Песьні 24. Па купніку вельмі дрэнна касіць. Сураж. (Ксл.).
•купцаваць-іііто-ф’егд-цўе, — купчаваць. Вост. (Даль).
•купчаваць-чі'ю-чі’еід-чге, повел.-чўй-чўйма, несоверш.—купечествовать, занн-маться торговлею, Нсл. 260. купечест-вовать, быть купцом н торговать. Вост. (Даль). Гады тры, як купчаваць стаў, a двор які збудаваў. Нсл. Отгл. ймя суіц. купчаваньне-ня, предл.-ню—торговля. Нсл. 260. У карчме сядзіць і купчаваньням займаецца. Нсл. Соверш. скупчавацца-чуюся-чуешся—купечествуя, обанкро-тнться. Некалісь купчаваў, а цяпер скупчаваўся. Нсл. 343(лод некалісь).
• купчы ліст—купчая. Пакладаў ліст купчы перад імною. Горд. Акты, ХУІІ, стр. 7. •кур, куру, предл. й зват.-ру, м.—мельчай-шая земленая нлн дождевая н т.п. пыль. Гсл. Кур-пыл на вуліцы. Гсл. Зь неба белым курам пыляцца сьнежынкі. Дзьве Душы, 40. •куродым-jwv, предл. й зват.-ме, м.—куре-нне(дым). I дам чудосы на небе ўгары ды знакі на зямлі далавах; кроў а агонь a Куродым. Тат.: Дзеі апост. 2:19.
2. дым, ндуіцйй йз печкн йлй очага на нзбу. Шсл. Нарабілі куродыму поўну хату. Ст. У ваччу паплыў сіні куродым, як 1’ нядзелю, калі маці пякла бліны. Корзюк. •куросадне-ня, мн. ч„ род.-няў, ср.— курн-ный насест. Шсл. Куры пазьляталі з куросадня. Ст. Каб хоць якое зрабіць курам куросадне, a то няма на чым сядзіцца. Ст.
• куросаньнік-гкі’, предл.-іку, зват.-іча, м.—насест для кур. Ар. Куры ўжо ў куросаньніку. Ар. См. куросадне, седала. •кўрак-рка, предл. й зват.-рку, м.—ушко, петля в лаптях, в которую протягнвают веревку. Ксл. Цімох сплёў лапці на дванаццаць куркоў. Ксл.
•курапа-пы-ле, ж.—жаба. Гсл.
•курапа-мь/, ж.—лягушка. Растсл.
курапата
604
кўрчына
•курапата-аты-аце, ж.—куропатка. Шсл. Злавілі курапату. Ст.
•курасадня-ні-нг, ж.—курйный насест. НК.: Очеркн, Но. 476; Нсл. 261. См. куросадне, курасадзь, курашэсьце.
•курасьлёп, (Ар.)-Ш’, предл. й зват.-пе, ч.. раст.—ветренйца тенйстая й лютачная. Шсл. Насілі плач свой жулікі над жоўтым ку’расьлепам. Пысін (Б. Голас, Но. 70). Дзеці нарвалі курасьлепу. Дуброўка Пух. (Шсл.). •курашэсьце-дя, преоі-йю, мн. ч.-ці-цяў, ср.—шест, жердь, балка где летом но-чуют куры. НК.: Очеркн, Но. 476.
•курашк a-шкі-шцы, ж.—высушенная древесная гнйлушка, дымом которой пользуются для выкурйванья пчел йз улья йлй дупла(бортй). НК.; Очеркц 432, Но. 514.
• курашчўп-па, предл. й зват.-пе, м., насм. —мужчйна, досматрйваюіцйй кур й вообіце ведуіцйй по хозяйству женскую работу. Шсл.; Ар. Курашчуп гэты сядзіць дома, нійдзе й не пакажацца. Ст. •курашыцца-шуся-шышся, — кўраць. Шсл. Дровы ніяк не загарацца, усё курашацца. Ст.
КНІГІ ОНЛАЙН
