Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• ані ў знак, нареч.. област.—без всякого знака, незаметно. Урэзаў штуку й ані ў знак. Загай Пух. (Шсл.)
•ані ў званьне — ані званьня. Шсл. Ані ў званьне не баіцца цябе ніхто. Ст.
•ані званьня, в знач. наречй.я—НЙСКОЛЬКО,* Шсл. ннчуть. Ар.; мгсл. Хлеба не засталося ані званьня. Ст.
•ані кога, честойм.—совершенно нйкого. Шсл.; Ар. У хаце а нікога, усе пашлі. Ст. Любі мяне, а я цябе, болей а нікога. Нз песнн, Войш.
ані каліва
53
аполак
•ані каліва, ні каліва, нареч.—нйсколько, Нсл. 339; Ар. НН маЛО, Нй чуть. МГсл. Hi каліва не баюся. Нсл. Hi каліва ня еў. Нсл. Уменьш. ні каліўка. Нсл. 339. Hi каліўка не спалохаўся цябе. Нсл.
• ані кім кагёнька, местойм.—совершенно ннкого. Гсл.
ані чым-чагёнька, местойм.—совер-шенно ннчего. Гсл. Згалелітак, што няма ў іх анічогенькі, ані чым-чагенька. Гсл. •ані'ж, сравн. союз—нежелн. Нсл. 6. Лепі ж малодшага брата ўзяць, аніж мяне зь дзецьмі разлучаць.
•ашкаваты, -тая-тае—глуповат(слабо-умен, Нсл.), Гсл.; Нсл. 6. Хлапец на пагляд здаецца добры, але анікаваты. Нсл.
•анІВЭЗЬ, нареч., усйляет отрйцанйе, област. —ннсколько, ннкакнм образом. Нсл.; Ар. Анівэзь ня ўгнеш. Нсл. Анівэзь, ані чым чагенька. Поговор.
•антонаў агонь—гангрена. мгсл.
• антонаўка-ўкг-ўцы, ж.—нзвестный ве-лйколнтовскйй(белорусскйй) сорт ябло-нй, а также ее крупные ароматные яблокй кнсло-сладкого вкуса, созре-ваюіцне осенью. Ар.
•антонаўскі-кая-кае—антоновскдй (о яблоках н яблонях "антонаўках”). Ар. •анталяжы-жаў, едйнств. ч. нет.—кружева. Ар.; Шсл. Хрысьціна зрабіла абрус із анталяжамі. Ст. Крашаніна можа быць умоўна аднесена да галіны сялацкага малярства, да якога належаць: росьпіс, вышываньне, анталяжы й крашаніна. Фурман: Крашаніна, 11. I ЯКІХ убораў толькі на паненках ня было. Анталяжы ў дзьве рОЛЬКІ. С. Музыка, 219.
•антыхрыст-с^яа, предл.-сту, зват.-сьце, м. 1.—антнхрнст.
2. бранное. Нсл. 6.
•антылёра-ры-ры, ж.—артнлерня. Шсл. 19. Служыў г вантылеры. Ст.
• антылёрнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.
—артнллерйст.
•атыпаха-ты, ж.—антнпатня.
•анў, междомет. 1. употребляется прн отогнанйй в значенйй ’’прочь”. Нсл. 6. Ану адчапіся. Нсл.
2. выражает досаду: ну вот. Нсл. 6; Ксл. А ну які ты дакучлівы. Нсл.
3. невольное согласне: пусть, пускай. Нсл.
6. Ану яго! Ану як сабе хочаце. Нсл.
4, побужденне: ну. Нсл. 6.
5. предположенне: авось. Нсл.6. Ану, ці ня дасьць Бог заўтра пагоды. Нсл.
• анўж, междомет.-тоже, что ану в 4-том й 5-том зн. Нсл. 6.
• анўтыкі, междомет.—а вот; Нсл. 6. Ану-тыкі цягнеш добра. Нсл.
• анўча-чы-чы, ж. 1.—обмотка для ногн под сапог нлн лапоть, портянка, онуча. Ар.; Шсл.; Нсл. 364. Брат аборы паўе, матка анучы падзярэ, сусім дзеўку прыбярэ. Лупекі Стдуб. (Косіч 61).
2. тряпка вообіце. Шсл.; Ар. Акно заткнулі анучамі. Ст. Глядзі, бо хвазану анучаю ў вочы. Ст.
3. женгцнна дурного поведення йлй неопрятная. Нсл. 364. Выгнаць вон ізь сяла надабе гэту анучу. Нсл. Ануча, анучаю ходзіш. Тм.
•анучка-чкі-чцы, уменый. к ануча 1, 2. Абуў белыя анучкі.
• анўчнік-гка, предл.-іку, м.—скупіцнк тряпья. Шсл.; Ар. Анучнік едзе па сяле — трэба голак купіць. Ст.
•анцыбўры-раў, едцнств. ч. нет.—лншнне остроты, пустые разговоры. Дсл. Панёс свае анцыбўры. Дсл.
•анцыхрыст-стд, предл.-сту, зват.-сьце, м.
1. антнхрнст. Ар.; Нсл.; Шсл. Перад канцом сьвету прыдзе анцыхрыст. Ст. См. ан-тыхрыст.
2. слово бранное: немйлосердный. Нсл.; Шсл. А нцыхрыст гэты закапейку скуру із жывога зьдзярэць. Ст.
•аподка-дкч-дцы, ж.—дно в улье. Шсл. На аподцы ізжменю было пшчол няжывых. Лядно Пух. (Шсл.). Ср. под.
• апоіна-ны-не, обіц. 1. с жадностью пьюіцйй-шая. Нсл. 365. Досіць табе жлоктаць малако, апоіна ты. Нсл.
2. пьянйца, много употребляюшнй хмельного. Нсл. 365. Апоіну гэтага ня борзда споіш. Нсл.
•апоіны-гн й -інаў, едйнств. ч. нет.—остаткн от пойла, особенно прнготовляемого для телят. Нсл. 365. Апоіны вылі сабакам. Нсл. • апойкі, апоек й апойкаў, едйнств. ч.
нет.—остаткн от пойла. Дсл. Вылі апойкі сабакам. Дсл.
• апока \,-окі-оццы, ж.— кусок нзвес-тй(мельннчное дело). Католін Росл. (Дсл.).
•апока II,-кі, обйу 1.—прожора, Гсл.
обьедало. Нсл. 365. Апока гатоў покаць датуль, пакуль папокае ўсё. Нсл. См. покала. Ср. покаць.
2. жестокнй пьянйца. Нсл. 365. Гэтаму апоку й гарца мала на дзень. Нсл.
3. лентяй, лежебок, Гсл.; Ксл.; Дсл.; Юрсл.; Сакуны 77 любяіцнй долго спать, Дсл. лодырь. Юрсл. Во ўдалася апока: і сьвет ня чуў, і людзі ня бачылі. Юрсл. Ен апока — у работу ня годзіцца; ляжаў бы на баку ды жлукціў гарэлку. Дсл. Гэты апока й гаспадарства нябёснае прась піць. Дсл.
• аполак-лкй, м. 1. горбыль, плоско-выпуклая доска, крайняя нз бревна. Ст. (Шсл.); Ксл.; Ар. 3 кажыннага бярна два аполкі. Сухарукава Аз. (Ксл.). Трэба купІЦЬ аполкаў, каб абгарадзіцца. Ст. I яму падумалася, што вось было б добра будавацца, ачэсаваць сырыя дзеравіны, кідаць звонкія аполкі. Адамчык: Арж. колас.
2. край подошвенной кожн. Нсл. 365. 3 аполка выразаць падошвы на чаравікі, a ценшы край пойдзе на падножкі. Нсл.
аполкавы
54
апалані'ць
3. полка, железная лопаточка у сохн. Нсл. 365. Аполак нехта зьняў ад сахі. Нсл.
•аполкавы-вая-вйв—выбранный нз "а-полка". Нсл. 365. Аполкавыя падошвы на чаравікі добрыя. Нсл.
•апона-ны-не, ж 1.—то, чем покрывают что-лнбо, покрывало. Уменьш. апонка-ню-нцы, ж.—оболочка.
2. завеса, Гсл. занавес, занавеска.
3. ткань(? С.) Гсл.
•апоркі-рак й -ркаў( одйн апорак)—сапогн с отрезаннымн голенніцамн. Дсл.; Гсл.; Ар. Насунь на ногі апоркі і выскач на двор. Навасёлкі Куз. (Ксл.)
• апорышча-ча; мн. ч.-чы-чаў, ср.—под-спорье, прнбыль. Дсл. Заставіла сына ў парабкі, усё ж будзе апорышча ў дварэ. Дсл.
•апошю-хоў, мн. ч.—последнее. Ар.
• апошні-няя-няе—последннй. Ар.; Гсл.; Шсл.; Ксл. Даелі апошні хлеб. Якшы Беш. (Ксл.). Загубіў апошні стогн. Гарун(ст. ”На сьмерць”). Будзе прарок апошні, каторы ўвесь сьвет наверне к Богу. Кіт. 103617. Апошні раз казаў табе: не рабі ты гэтага! Ст. Выняў дурань апошні бохан Хлеба. Крамушоўка Н. (Демнд: Веров. 92). Чырвоны ліхтар, матляючыся ззаду апошняга вагону, згас. Сяднёў: Корзюк. Добра сьмяецца, хто сьмяецца апошні. Послов. Рапан. 220. Яшчэ апошняга ў печ ня ўсыпаў—нмею еіце запас. лб. 176.
• апоўдні, апаўдні, нареч.—в полдень. Сонца ня мела тае цяпліні, як апаўдні. Шакун: Сьлед, 10. А поўдні, як сонца вісела высака, Дзімка сядзеў на прызьбе. Капы-ловіч: Хлеб.
• апоўзак-зка, м.—оползень. Ксл. На беразе ракі апоўзак. Пясочак Куз. (Ксл.).
•апоўзіна-ны-не, ж.—связанные в верх-ннх концах "дубцы", Янк. I. связанные веткн, которые кладутся на верх стога. Шсл. Апоўзіны накладаюць накрыж на верх стога. Янк. і. На стог трэба яшчэ пакласьці апоўзіны, бо раськідаецца верх. Ладцо Пух. (Шсл.).
•апоўзлая—употребляют нз суіц. ”жа-ба”, означает: ннкчёмность. Янк. I. Жабу тую апоўзлую не пасылай. Янк. I.
•апоўзлы-лага, во смысле сут.—апоўзьлік. Апоўзлы чалавек ён. Новае Сяло Беш. Ксл.). •апоўзьлік-іка, предл.-іку, зват.. уменый. —неповоротлнвый, слабый человек, Ксл. слабоснльный, хнлый. Куды ты пашоў, апоўзьлік ты! Асіпова Аз. (Ксл.).
• а поўначы—в полночь. Ар. А поўначы хатку няведама хто падпаліў. Гарун: Жабрачка. Учора а поўначы мужыка ў ЛЯЧЭЛЫІЮ выправіла, Вышынскі: Хата пад ліпаю(Беларус, Но. 155).
•апочына-ны-не, ж.—плотовое весло. Калупайла.
•апахаць,—
КНІГІ ОНЛАЙН
