Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
3. сложйть частн чего-л. Шсл. Разбурыў гадзіньнік, цяпер жа злажы яго. Ст.
4. выдумать, солгать.
5. сочйнйть пройзведенйе. Шсл., соста-внть(кнйгу). Гсл. Во гэта нехта добрую кніжку злажыў. Ст.
6. вырубнть сплать. Серадня, зладзюга, так злажыў усё(высек бярэзьнік). Вышын-скі: Хата пад ліпаю.
7. злажыць рок—установйть, назначйть, определйть(срок). Заплаце злажыў ясьмі рок у НЯдзелІ. Гордз. Акгы ХУП, Но. 19. Прйч. зложаны, 1. сложенный.
2. солганный, выдуманный. Нсл. 209. Усе няпраўда, усе зложана гэта. Нсл.
3. составленный, сочйненный
Отг.і. ймя еуіц. злажэньне-«я, пред.і.-НЮ,
—выдумка, Нсл. 209. Гэта, паночку, злаженьне на мяне, a то ўсё няпраўда. Нсл. Соверш. налажыць, 1. наложвть.
налажыць імя—наречь, Смл дать ймя. Дсл. Жонка нарадзіла імя, налажыла яму імя Нван. Дсл. Усім прозьвішча наложым і пачнем мы на кулачыкі, дый атў малцаў зь места. Смл. (Дсл.).
2. побнть. Дсл. Я яму налажыў. Дсл. налажыць галавой—погнбнуть, уме-реть. За слова тваё галаеой налажыць. Салавей: Сіла гневу 7. Прйч. наЛ0Жаны-Н<7Я-нае—груженный(воз), с грузом. Воз парожні маець уступаваці возу нало-жанаму. Стт. 374.
пралажыць дарогу—провеств путь. Пралож, пралож дарожачку да сяла. Касьцюковіцкі р. Калінінская акр.(Наш Край, 1928, Но. 6-7, 59).
разлажьіць-жў, разложыш-жа, каго-што, соверш. 1. разложять.
2. развестн(огонь, С.) Ар.; Селядцова Беш. (Ксл.). Пастухі разлажылі на балоце агонь, а капа загарзлася. Селядцова Беш. (Ксл.).
узлажыць-жў, узложыш-жа. соверш. к ускладаць, 3,—надеть(белье, головный убор, на плечй большой платок). Ар. На мэйшта(арабізм. нябожчыка) маеш узлажыць два саваны. Кіт. 4961.
лажыцца
614
прыламаны
2. надеть(прнладнть, укрепнть, прнкре-пнть) какой-л. предмет на чем-л, на что-л.
3. возложнть, торжественно положнть.
вылажыць—нзложнть. Стт. 1529. Яка есьць у кнігах пісанага права вылажана. Тм.
•лажыцца-жўся-жышся—ложнться. Як лажыцца, дык ня можна набыцца; а як уставаць, дык разьлік браць. Послов.(о ленйвом). Войш. На пасьцелі лажачыся гадзіну глядзеў на кнігу. Кіт. 1461.
2. (перен.) Лажыцца зморай праца на рукі загрубелыя. Крушына: Творы, 14. Соверш. аблажыцца, 1. обложнться, обложнть себя чем-л., расположнть во множестве вокруг себя. Сядзіць, аблажыўшыся кнігамі.
2. положнть что-л мнмо кармана. Згубіў грошы — аблажыўшыся. Дсл. злажьіцца-жўся-жышся, соверш. —прнцелнться. Злажыўся стрэльбай — кляпсь! ня паліць, як рамзель з другога не пячэць... Тарас на Парнасе. Гарэшка Злажыўся леварвэрам на Карповіча. Дзьве Душы 92.
•лайба-ы, ж.—баржа, Ксл. большая ладья, барка. Гсл. У Вяліжу будавалі вялікія судны-барліны, стругі, пастругі, шкуны, пакуль не зьмянілі іх драбнейшыя лайбы. Віцьбіч(Бацьк., Но. 49-50/435-436). Лайбы ў Süpy часта цягнуць лямкаю. Маркаўшчына Віц. (Ксл.). За бяртом лайбы мэлёдычна хлюпалі хвалі. зсд 1 ю.
•лайба-бь'г, ж.—ругательство. Нсл. 264. У вадным куце ўзьняўся глухі гоман, нейкая баганіна, хрыпаты сьмех і лайба. Дзьве Душы 66. Якая гэта лайба! Ня так трэба яго лаяць. Нсл.
•лайно(лайна, Кіт.)-на, ср. 1. связка белья, Ксл. связка стнрального белья сколько может поднять женіцнна. Нсл. 264. Лайно хустаў. Нсл. лайніна-ны-не, ж—отрезок полотна для прнкрытня чего-л. Шсл. Во яшчэ палатна застанецца і на лайніну. уменый. лайнінка-нкі-нцы. Шсл. Накрый дзяжу хоць гэтаю лайнінкаю. Ст.
2. как н в слав., помет, навоз, особенно свнной. Нсл. 264. Парасяты ў лайно закапаліся. Нсл. Лайна чалавечае будзе. Кіт. 4364. Лайна прысхнець на целе або на адзежы, то тэгрэт фэрз{араб., род рэліг. права) кіт. 72аЗ.
• лайнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.—без-дельннк. Шсл. Ай лайнік ты, што ты робІШ? Крамяні Пух. (Шсл.).
•лактаць, лакчў, локчаш-ча, несоверш., перех.—локать, хлебать, Гсл. пнть, как бы лакая; хлебать, говорнтся укорнзненно. Нсл. 271. Малако бяз хлеба локчаш, палоктаў. Нсл. Няхай сабакі локчуць памыі. Нсл. Соверш. палактаць. Нсл. 271.
•ламота-ты, дат., предл.-це, ж.—ломота. (Праца ля цяпла прыводзе) галоўкі ламоту. НК: Очеркн 53. Сымон учыніў малітаўку ад ручак ламоты. НК: Старцы 81.
•ламаніна-ны-не, ж. 1. головоломное дело. Нсл. 271. Ламаніну дзеля галавы задаў. Нсл.
2. ломота. Нсл. 271. Ламаніна ў касьцёх. Нсл.
3. беспокойство, оіцуіцаемое прн нспра-вленнн чего-л., особенно ломкого. Нсл. 271. Ламаніна рэчаў, коні, людзёў. Нсл.
•ламанцы(ламанцы, Нсл.)-цоў, мн. ч.—оп-реснокн нз мукн н картофеля, Шсл.
кушанье нз лепешек, нспечённых до суха, поломанных н залнтых конопляным молоком н такнм образом поджарен-ных. Нсл. 271. Ламанцы памачалі ў мак. Дукарка Сьміл. (Шсл.).
•ламавоз-за, предл.-зу, м.—ломовнк(ло-МОВОЙ НЗВОЗЧНК, С.) МГсл.
•ламаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш., употребляют огранйченно, в отношенйй к овоіца.«. 1. ломать. Ар. Загнулася гаспа-дыня f баразьне, бацьвіньне на абед ламаць. Гарэцкі: Песьні 62. Мама пайшла капусту ламаць. Ар.
ламаць рукі—ломать рукн, о жесте, выражаюіцем снльное rope, волненне н т.п. Малада дзяўчына дурны розум мае, па садочку ходзе, ручанькі ламае. Ар. Прйч. ламаны—ломанный. Ар. Тут баць-віньне ламанае. Однократ. ламануць-нў-нёш-нёць-нём-ніцё-нўць, а) ударнть. Нсл. 271. Ламануў па галаве. Нсл.
б) побежать. Нсл. 271. Ламануў, аж пыл ды дым. Нсл.
в) рвануть. Нсл. 271. Конь ламануў разам. Нсл. Соверш. заламаць—забороннть посев поперёк. Варсл. Авес я ўжо заламаў і перавалок. Варсл. Соверш. наламаць-аю-аеш-äe, чаго—наломать. Ар. Наламала бацьвіньня. Ар. Прйч. наламаны, —на-ломанный. Ар. Ля ляхі стаяў кош наламанага бацьвіньня. Ар.
2. печать,—верстать, располагать набор по страннцам. Соверш. зламаць. Заўтра будзем часапіс ламаць. Прйч. зламаны —сверстанный. Газэта зламана.
прыломаваць[прыламліваць, Нсл.]-мую-муеш-муе; повел.-муй-муйма, несоверш. да чаго—прнучнть к какой-л. работе нлн ремеслу. Прыламуй дзяўчыну да рамяс-тва. Соверш. прыламаць, перех.—прнучнть к какой-л. работе нлн ремеслу. Нсл. 503. Прыламаць маладога каня да арбы. Нсл. Прйч. прыламаны, 1. прнученный к работе нлн ремеслу. Нсл. 504. Хлапца маю да кажнае работы прыламанага. Нсл.
2. сломленный в конце. Нсл. 504. Прыла-маная голка. Нсл. Прыломаны гвозд. Тм.
3. надломленный, нскрнвленный. Нсл. 504. Прыломаны нос. Нсл.
ламацьцё
615
лапа
•ламацьцё-фг, предл-цю, ср.—ломота. Шсл. Ламацьцё ў плячох, нельга й павару-шыцца. Ст.
•лямяцця-аюся-аешся, страд. к ламаць, 1.—быть ломанну. Гародніна лёгка ламаецца. Соверш. абламацца—обломать-ся. Абламалася цэлае прасла плоту. Крамяні Пух. (Шсл. 4). Соверш. наламацца, 1. прнучнться(с трудом) к чему-л. Шсл.; Нсл. 311. Троху наламаўся гўкаць папольску. Ст. Хлапец наламаўся малаціць. Нсл. Конь наламаўся к сасе. Нсл.
2. набедствоваться, возясь. Нсл. 311. Наламаўся я з гэтым дубінаю канём, пакуль прыўчыў хадзіць у сасе. Нсл.
прыламавацца-л/^юся-лірей/ся, повел-муйся-муймася, несоверш. к прыламацца. —прнучнться к чему-л. Соверш. прыла-мяцця-аюся-аешся—прнучнться к чему-л. Шсл.; Нсл. 503. Прыламаўся хлапец малаціць. Нсл. Жарабок прыламаўся к сасе. Нсл. Во, як прабыў трох ў месьце, дык прыламаўся жыць далікатней. Ст. •ламёсіна-ны, ж.—отломанная часть ветвн. Лань Нясьв. Як вазму я ламесіну ды адаб’ю цябе. Лань Нясьв.
•ламзьлі'вы-вая-вае—любяіцнй говорнть без нужды, лншнее а нередко несколько вредное. Ар. Ср. лэмзар.
•ламі-галава-вы, обц.—сорвн-голова, чрезвычайный шалун, отважный, дерз-кнй, неуважнтельный человек. Нсл. 271. Уймі ты гэтага, гэтую ламі-галаву. Нсл. Гэтаму ламі-галаве нічога ня зробіш. Нсл.
•ламІЦЬ, ламлю, ломіш-ме, несоверш., перех. 1. ломать. Нсл. 271. Вецер дзярэўе ломіць. Нсл. Соверш. адламіць—отломать. Ар.; Ксл. Адламіў бачок талеркі. Нсл. 32(под бачок). Плешачка адламілася, гваздок не дзяр-жыць. Нсл. 419(под плешачка). Адламі імне скарыначку хлеба. Баравая Куз. (Ксл.). Соверш. зламіць. Нсл. 271. Рамёнак зламіў. Нсл. 554(под рамёнак). Соверш. пераламі'ць-млю, пераломіш-ме, перех.—переломнть. Гбануў і пераламіў. Нсл. 110(под гбануць).
пераламіла, пераломе, безлйч.—невн-днмая снла сломнла. Каб цябе перала-міла! калі цябе пераломіць. Нсл. 405.
Багдай цябе пераламіла. Красновічы Сураск. (С.ержп.: Отчет, 10).
2. делать что-л., не обраіцая нн на что вннмання. Нсл. 271. Ломіць з пляча, ні на што не глядзіць. Нсл.
3. бежать. Нсл. 271. Ломіць не азіраючыся з усіх ног. Нсл.
абломлеваць-лмюю(-л<леваю), несоверш. —обламывать. Шсл. Траву ірві ў градах. толькі капусты неабломлевай. Ст. Соверш. абламіць.
наломлеваць-люю-люеш-люе, 1. надла-мывать. Нсл. 311. Наломлеваць, наламіць нож, касу. Нсл.
2. ломпі ь во множестве. Соверш. наламі'ць-млю, наломіш-ме—надломать, Нсл. 311. надломнть, сделать надлом. Гсл. Соверш. наламіць—наломать во множестве. Прйч. наломлены, 1. надломленный. Нсл. 311. Наломлены чож. Нсл. Асадка наломле-ная. Нсл.
2. наломленный во множестве.
•ламіна-ны-не, (Сакуны)—одна часть чего-л. поломанного?
•ламіцца, ламлюся, ломішся, несоверш. —ломаться. Соверш. абламіцца—обло-мнтся. Ксл. Ганак абламіўся. ХмяльнікБеш. (Ксл.). Соверш. адламі'цца—отламаться. У касы пятка адламілася. Соверш. наламіц-ца, 1. надломнться. Нсл. 311. См. наломле-вацца, 1.
2. быть наломану во множестве.
наломлевацца-лююся, несоверш. 1. над-ламываться. Нсл. 311. Нож наломлюецца, наламіўся. Нсл.
2. быть ломану во множестве.
•лантўх—большой мешок(соляной, на-пр'.) Гсл.
•лантўх—жнвот, внутренностн.
•лантухі'-хоў, мн.’ч.—внутренностн. мгсл.
•ланьнё-ня, предл.-ню, собйр., ср. 1. связка перемываемого белья. НК: Очеркн, 138.
2. ворох грязного белья. НК: Очеркн, 138. См. лайно.
ланіна-ны-не, едйн. ч. к ланьнё 1, 2. НК: Очеркн 138.
•ланьня-м-Hz, мн. ч., род.-няў, ж.—охапка. Паеду за Дняпро, прывязу чатыры ланьні дроў. Дсл.
•ланцўг-га, предл. ланцузё(ланцугў), мн. ч. ланцугі-гоў-гом-гі-гамі-гох, м.—цепь. Ар.; Растсл.; ПНЗ; Шсл.; Ксл.; МГсл.—железная цепь. Нсл. 264. Каня важаюць на ланцугу. Жалудова Лёз. (Ксл.). Мядзьвядзя водзяць на ланцугу. Нсл. Добрага сабаку на ланцугу дзяржаць. Нсл. Уменьш. ланцужок-жка, предл.-жкў, зват. ланцўжку, мн. ч.-ЖКІ-жкоў-жком-жкі-жкамі-жкох, м.—це-почка. Ар.; Ксл. Купіў гадзіньнік із ланцужком. Ар.
•лянцужкя-жкі-жцы, ж.—танец, нспол-няемый одннмн девнцамн, сост. нз кругообразных фнгур. Шсл. Цяпер няхай музыка паграе нам ланцужку. Ст.
КНІГІ ОНЛАЙН
