Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•ланцўжнік-ікя, предл.-Іку, зват.-іча, м. 1. злодей, закованный цепью. Шсл.
2. (перен.) вороватый(нечестный, плуто-ватый, хлтрый, С.) человек. Шсл.
3. служнт бранью. Шсл. Гіцаль ты, ланцужнік! Ст.
•лап! междомет.—хвать! БГсл.
•лапонік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—раз-лнвная ложка. Ксл. Лапонік у шапе. Даргейкі Сян. (Ксл.).
•лапа-лы, дат., предл.-пе, ж. 1. ступня У жнвотных н птнц, лапа. Ар.
2. презрйт.—рука. Ар.; Нсл. 264. Дай яму па лапах. Нсл. He тваімі лапамі гэта рабіць. Нсл. I ты сюды лапу сваю ўмачыў. Тм.
лапка
616
лапатўн
3. хвойная ветвь. Гэтыя аконцы... жудасна з-пад навіслых лап старых ялін і рассахатых галін хвоі. Лынькоў: Воўчы лог.(Калосьсе, Но. 2, 1935 г, стр. 98).
лапка-пкг-пцы, 1. лапка, Ар. ножка небольшого жнвотного нлн небольшой птнцы. Нсл. 265. Гуска лапку адмаразіла. Нсл. Кацянё дурэе із сваймі лапкамі. Ст.
2. dem.—ручка у детей раннего возраста, прнмерно колебельных, НК: Лгры, Но. 4. ручка. Нсл. 265. Лапкі зьмерзьлі. Нсл. Дай лапкі памыю. Нсл.
3. небольшая еловая нлн сосновая ветвь, Ар. ветка еловая. Нсл. 265. Лапак насячы надабе на жыдоўскія будкі. Нсл. Лапкамі ўслана дарога. Тм. Had ім лёгка калыха-ЛІСЯ ХваёвЫЯ лапкі. Адамчык: Арж. колас. Пуховы сьняжок так прыгожа вісеў на лапінах хвой. Цялеш: Дзесяць, 13.
•лапйная, « см. суіц.—картежная нгра, в которой меняют карты для составлення пар н в которой одна карта должна быть лншняя, беспарная. Оставшегося с нею называют свннкою. Нсл. 265.
•лапаносы-сая-сае—с прнплюснутым носом. Нсл. 265; Ксл. У яе нос лапаносы, як лапата, хоць хлеб садзі ім у печ. Сукрэмна Сян. (Ксл.). Лапаносы чорт. Нсл.
•лапаны-ноў-ном, мн. ч., предл.-нох,(одйн лапан)—взяткн. Нсл. 265. Дастанёцца табе за твае лапаны. Нсл.
•лапаны-ная-нае—взятый несправедлн-во, взяткамн. Нсл. 265. Лапанае ня пойдзе на карысьць. Нсл.
•лапата-аты-аце, ж.—лопата(только для сажання хлеба в печь), нісл. всякая деревянная лопата. Ар. Зрабіла букату на ўсю лапату. Ст. Мама будзе садзіць хлеб; я прышоў лапаты(зн. пазычыць лапаты). Ар.
лапатка-ткі-ті(ы, 1. уменьш. к лапата.
2. лопатка — часть тела(плоская, шнро-кая треугольной формы кость в верхней частн спнны, Ар.) Шсл.; Ар. Баліць у мяне памеж лапатак. Ст.
3. окорок нз лопаткн. Шсл. Лапаткі з парсюка будзем цяпер есьці, а сьцягнякі пасолім. Ст.
• лап-ахаіуь,-ачў-очаш-оча, нееоверш. 1. лепетать, тараторнть, Гсл. говорнть бойко, резко, неумолчно, бестолково нлн невнятно, Ар.; Ар.; Вят, Ряз.. Твер. (Даль). болтать вздор. Нсл. 271. Макрына лапа-тала, лапатала ды раптам змоўкла. ЗСД 159. Макрына пачала наіўна лапатаць аб сваім далыйым жыцыро. ЗСД 158. Лапоча, сам ня ведае што, аж слухаць няма чаго. Нсл. 271. He лапачы, бо нічога не разаб-раць. Ст. Што ён лапоча? Ар. Соверш. адлапатаць, бранн.—сказать быстро. Дсл. Адлапатаў пану лекцу. Дсл. Соверш.
залапатаць—заболтать. Нсл. Ён сваё залапатаў. Нсл. Залапочаш ты ў мяне інакш. Тм.
залапатацца, залапачуся-почашся, несо-верш.—заболтаться, залепетаться. Нсл. 173. Ах залапатаўся доўга. Нсл.
2. на каго (возводнть напраслнну такнм образом, С.), клеветать. Нсл. Соверш. налапатаць на каго. Нсл. 271. Ты ўжо налапатала на мяне! Нсл. Отг.і. й.ч.ч суіц. лапатаньне—ня, преб.і.-ню, 1. лепетанне, болтовня. Нсл. 271. Цэлае даабедзьдзеўсе ў лапатаньню праводзіш. Нсл.
2. на каго—клеветанне. Нсл. 271. Твайго лапатаньня ніхто не паслухае. Нсл. Co-верш. налапатаць— "лапатаць" некоторое время. Палапачы яшчэ, пакуль па зубах возьмеш. Нсл. 462. Соверш. пралапатаць —проболтать. Нсл. 524. Ты сваё прала-патаў, цяпер я сваё скажу. Нсл. Соверш. пралапатацца —проболтаться(прогово-рнться, С.) Нсл. 524. Глядзі не пралапачыся перад панам. Нсл. Соверш. разлапатаць —разболтать о чем-л. тайном(н не тайном, С.) Нсл. 549. Ён усё разлапоча, што тут дзеялася. Нсл. Соверш. разла-патацца—разболтаться(увлечься бол-товнёй, Шсл.; Нсл.). Дужа ты разлапата-лася, хоць бы троху памаўчэла. Нсл. Сьціхні ты, разлапатаўся на ўсю хату! Ст. Соверш. узлапатаць, презрйт.—загово-рнть громко, с жаром. Нсл. 53. Ці ўжо ізноў узалапатаў? Нсл. Соверш. узлапа-тацца—разлепетаться, пуснтнться в непрнятный рассказ, Нсл. 53. увлечься болтовнёй. Нешта ты сядні ўзлапа-таўся. Нсл.
•лапахкі-так(одна лапатка)—молодой, неразвнвшнйся еіце струк стручковых растеннй. Ар. Віейца пасоля з павіслымі стручкамі-лапаткамі. Гарэцкі: Песьні 63. Гарох яшчэ ў лапатках. Ар.
•лапахлівы-вая-вае—взбалмошный. Ар. Ведама, наш Вінцук лапатлівы. Ар.
•лапатня-ні-ні, мн. ч., род.-няў, ж. 1. треск от ломкн. Нсл. 271. Якаясь у лесе лапатня чутна. Нсл.
2. пустые, вздорные разговоры. Нсл. 271. Калі б што добрае гукалі, атолапатнёй займаецеся. Нсл.
3. (перен.)—сплетнн. Нсл. 271. Am, гэта ўсё лапатня. Нсл.
•лапатшк-і'ка, предл.-іку, м.—угол в сенях, в котором стонт лопата, вода н т.п.
•лапатнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—ра-бочнй С лопатой. НК: Под. пос., 34.
•лапатўха-ўхг-ўсе, ж. 1. болтунья, таран-та. Ар., ж. к лапатун. Шсл. Сьціхні ты лапатуха! Ст.
2. лопотяіцая(даюіцая звук, треск? С.), выпуклость в косе, пронсходяіцая от неумелого клепання. Шсл. Вось майстра-. узяўся кляпаць касу ды нагнаў лапатуху! Ст.
•лапатўн-уна, предл.-унў, зват.-ўне, мн. ч„ дат.-НОМ, мн. ч„ предл.-НОХ, м.—болтун, таранта. Ар. Лапоча лапатун гэты. Ст.
лапацёнь
617
аблаплены
• лапацёнь-тня, предл.-тню, мн. ч.-тні-тнёў, мн. ч.. предл.-тнёх, м. 1. доска в жерновах шнрнною в 3 верш., одан конец которой неподвнжно укреплен, а другой может подннматься н опускаться, — расположенная піэд помостом, в отступе от него вершк. на 6, НК: Очеркн 327. часть мельннчного постава,меляіцая зерна. Вяжышча Беш. (Ксл.).
2. говорун, меляіцнй вздор, нелепостн. Нсл. 271. Лапацень гэты ўсяго нагавора. Нсл.
3. обіц.—неумолчный болтун,-нья, Нсл. 271. кто лопочет, болтун, таранта. Пск., Твер. (Даль). Лапацень наша ўзноў залапатала. Нсл.
•лапацець, лапачў-аціш-аціць. несоверш. 1. мелко н часто "лопаць"—хлопать.
2. быстро бежать(о лошадях), Шсл. пронзводнть частый стук во время бега. Ну й лапацяць коні; аж тут чуць! Ст.
залапацець, соверш. 1. начать "лапацець", мелко н часто "залопаць”—захлопать.
2. быстро побежать(о лошадях), Шсл. часто застучать, побежав. Коні спудзіліся ды як залапацяць — толькі й бачылі іх! Ст.
3. зашуметь лнстьямн. Дсл. 142. Залапацела асінка ад ветрыку. Дсл.
•лапаць-пця, предл.-пцю, мн. ч.-пці-пцёў, у лапцёх, м.—лапоть. Ар.; Шсл. А каля іхных ног у вялікіх лапцёх прымасьціліся два. Гарэцкі: Песьні 29. Спалохаўся, што хлап-чук у лапцёх, напоўадзеты вёскі сын, у роднай мове ўчыцца змог? Купала.
абуць у лапці—провесть в денежных делах; обманом довестн до нніценства. Шсл. He абірайце гэтага п’яніцу за старшыню: абуе ён вас у лапці. Ст. Абулі мяне ў лапці з гэтым канём. Доўжа Куз. (Ксл. под абуць). Уменьш. лапЦІК-ZKa, предл,-іку, м.—лапоток. мГсл. Абуў новыя лапцікі^Ст.
•лапёза-зы, обіц.—аляповатый-тая, с шнрокнм расплывшнмея лнцом н осо-бенно носом, Нсл. 265. аляповатый, некраснвый. Гсл. Во якую лапезу ўзяў за жонку! Нсл. Увелйч. лапёзішча-ча, «бйр —рожа, очень шнрокое, некраснвое лнцо. Нсл. 265. Лапёзішча дурное! Нсл. Якая лапезішча твая нявестка. Нсл.
• лапёзаваты-ліая-тае — "лапеза" в меншей степенн. Лапезаваты хлапец, від. Нсл. Лапезаватая нявестка. Нсл. Лапе-заватае дзяцё. Тм.
• лапе'зны-чая-нае—аляповатый. Ар. На-реч. лапёзна—аляповато. мгсл.
•лапёшка-юкі, дат., предл. лапёшчы, ж. —часть ЛОЖКН без ручкн. Варошчына Куз. (Ксл.).
• лапік-гко, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. заплата в одежде н обувн, НК: Очеркн 203, Но. 288. заплата, мгсл.; Нсл. 265.( латка Растсл.) заплатка, Растсл.; Ксл.; Смл. (Даль);
Раст.: Смоленск 149. Колькі ў цябе лапікаў на спадніку? Купіна Віц. (Ксл.). Лапік на лапіку, а голка ня была(галоўка капусты). Нсл. Боты з лапікамі. Тм. У лапіках ходзіць. Тм.
2. (перен.)—часть землн, Нсл. 265. неболь-ШОЙ участок землн. Раст.: Смоленск 151. На маім лапіку асяліўся. Нсл. На гэтым лапіку добра пшонку пасеяць. Тм. А пошні лапік няскошанае сенажаці. ЗСД 140.
3. (перен.)—часть чего-л., какого-л. прос-транства. На небе плылі... хмары, з памеж якіх выглядалі лапікі сьвежа-сіняга неба. ЗСД 357. Конь узьбіўся на чужую пожню і выскуб ужо добры лапік. Гарэцкі: Песьні 56.
•лапікла-ла, мн. ч.-лы-лаў, ср. 1.—лапік, Ксл. большая заплатка. Шсл. Набраў трыма палцамі махоркі, насыпаў на пакамечанае лапікла газэціны. Дудзіцкі (БацьКаўшчына, Но. 376-377). Кажух увесь у лапіклах. Цяшна Чаш. (Ксл.). Няма лапікла залапіць порткі. Ст.
2. место, малый участок землн, часть землн. Нсл. 265. Места так было усеяна ямамі ад бомбаў, што здавалася б, не знайшоў бы меж іх цэлага лапікла, каб МОЖНй было сесЬЦІ. Акула 138. Уменьш. лапіклачка-ка, <■/>. Уся зямля была падзеленая на маленькія лапіклачкі, што зелянеліся гароднінаю. Акула 136.
•лапІЦЬ 1-ПЛЮ-ПІШ-пе, несоверш., перех.
—налагать заплату, заплаты, Растсл.; Гсл.; НК: Очеркн, Но. 288.; Нсл. 265. заплатывать, Шсл.; Смл. (Даль) СТаВЙТЬ Заплаты. Раст.: Смоленск 149. Маці лапіць сарочку. Ст. Адну дзірку лапіць, а другая глядзіць. Послов. Нсл. Прйч. лаплены, 1. заплатанный. НК: Очеркн, Но. 288; Нсл. 265. Лапленая сарочка. Нсл. Лапленыя локці. Тм. Кажух на плячох лаплены. Вольны.
2. О скотнне: —пегнй. НК: Очеркн, Но. 288. Лаплены конь. Соверш. залапіць, што —заплатать. Нов. Сяло Беш.(Ксл.).; Шсл.; Бясл. Я залапіла сарочку, можаш надзяваць. Забалоцьце Расьняе(Бясл-). Пустым СЛОвам дзірку не залапіш. Послов. Рапан.: Прык. 153. Залапіў кажух. Ст. Падаруйце палацен-цам залапіць каленца. Просьба старцава, Нсл. Прйч. залаплены—заплатанный. Ксл. Ён заўсёды ў залапленым ходзе. Бешаякавічы (Ксл.). Кравец увесь залаплены. НК: Очеркн 434. Соверш. падлапіць—несколько запла-тать. Прйч. падлаплены—несколько зап-латанный. Той стаяў у падлапленых портках і босы. Соверш. палапіць—запла-тать. Нсл. 265. Палапіць страху, павець. Нсл.
2. каго—обннмать. НК: Очеркн, Но. 288.
аблапіць, 1. покрыть заплатамн. Прйч. аблаплены—покрытый заплатамн. Дсл. Апрані лезучы хату, аблаплены кажу-шок. Дсл.
2. аблапіць, каго— обнять. Мядзьведзь вось-вось аблапіць. С. Музыка 190.
лапнік
618
ласка
•лапнік-гка, предл.-іку, зват.-ІЧй, м.—. Ратуючыся ад злоснага й дужога сабакі, воўк забіўся пад лапнік густое елкі і адтуль анрызаўся. Цялеш: Дзесяць91.
КНІГІ ОНЛАЙН
