Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•лётапісец-сца, предя.-сцу, м.—летоплсец. См. летапіс.
•летапісьменьнік-/ка, предл.-іку, зват.-іча, м.—летопнсец. Г. Радзімы, Но. 41(998).
•лётась, нареч.—в прошлый год, Шсл. прошедшего года, Нсл. 274. в прошлом ГОДу. Гсл.; Ар.; Пск.(Неропольскйй). Гута Сту-дзянецкая Сосьніцкага пав. на Чарнегаўшчыне (Труды, Но. 9, стр. 172). Летась быў урод, a сёлета блага. Нсл. Летась быў добры ўрод. Нсл.
•лёташак-шка, м.—Жйвотное(самец), роднвшееся в прошлом году. Ар.
• лёташка-алсг, дат., предл.-шцы, ж.—жй-вотное-самка(телка, Ксл.), родлвшаяся в прошлом году. Ар.; Ксл. У яго ладная леташка. Вугляны Куз. (Ксл.).
• лёташні, -няя-няе—прошлогоднйй. МГсл.; Ар.; Нсл. 274; Ісачкава Аз. (Ксл.); Шсл. Летась — леташняе, а сяголета -сяголетняе. Ст. Леташнія яблыкі дахаю ваў да новых. Нсл. Леташні яшчэ хлеб ямо. Ст. Баюся я цябе, як леташняга сьнегу. Ар. Ляжаў слой леташняе сало-МЫ. Заставін(Бацьк.. Но. 49-50/435-436).
лёташнік
627
лёскат
•лёташнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—жл-вотное-самец, родлвшееся в прошлом году. Копцевічы Чаш. (Ксл.).
•лётаваць, -тую-туеш-туе, несоверш. —проводнть лето. Гсл. Імнеўбацечкі дый ня летаваць, дый ня летаваць і вянка ня вІЦЬ. Крапіўнае(ПНЗ 44). Соверш. аблетаваць-тую-туеш-туе—прожлть все лето, Нсл. 348. провестл лето. Дсл. Аблетуйунас. Нсл. Прйч. аблётавалы-лйя-яае—прожчвшлй лето. Дсл. Аблетавалае цялё. Дсл.
•лётнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, 1. летняя дорога. Косіч 79.
2. летняя одежда. Нсл. 274. Узімку ў летніку ходзе. Нсл.
3. дача, загородный дом для летнего отдыха городсклх жлтелей.
•лётнікавец-айца, предл-аўцу, зват.-аўча, м.—дачннк.
•лётны-ная-нае—летнлй. Гсл.
летная вада—доступная для купанля, комнатная вода, банная жаркая слегка разбавленная холодною(около 20 град.) НК: Очеркн, Но. 931, 299, вода слегка подогретая, тепловатая. Гсл.; Ксл. У красавіку вада ў возеры бывае летная. Ходцы Сян. (Ксл.)
•леварвэр-эра, предл. й зват.-эру, мн. ч„ род-раў, м.—револьвер. Ар.
• леў, лява, лявў, предл. ляве, зват. лёве, стр. лявом, мн. ч. лявы-воў-вом-вы-вамі-вох, м.—лев.
левянё-няці-няці, левянё, левянём; мн. ч-няты-нят-нятам-няты-нятмі-нятах, ср— детеныш льва, львёнок. Ар.
• Леў, Лява, предл. Ляву, зват.Лёве, м.—ямя Лев.
• лёўка-ю, дат.. предл. леўцы, ж. 1. черпак для вылнванйя воды нз ЛОДКЛ. Даўгое Беш. (Ксл.).
2. кружка. Ксл.
левачка-ю, дат., предл. левачЦЫ, ж., уменьш. к леўка 1, 2. Падай левачку вадзіцы. Падрззы Чаш. (Ксл.).
•лёці: у лецях—в годах. Дзяўчынка ў лецях. Гсл.
• лёціна-ны, ж.—летнее время. Трэба наняць парабка на леціну. Тверск.(Афанасьев, У, 1914, 96).
•лёціць ваду—доводлть холодную ллл жаркую воду до нужной прн купанне длтятн л мутье(?) в бане температуры. НК: Бабы, Но. 21.
зьлеціцца, (о воде). соверш.—стать' ”лет-най”. Вада зьлецілася. НК: Очеркн, Но. 931. •лець, s см. глаг.—следует, прлллчно. Нсл. 274. Ці лець табе гэтарабіць? Нсл. Ня лець табе гаварыць гэта. Нсл.
•лёгка-абычны-ная-нае—ветренный. Дсл. 371. Дзеўка лёгка-абычная. Дсл.
• лёх, лёху, у лёсе, зват. лёша, м.—подзем-ный ход. Гсл.; Ар.
предл. й зват.-ацв, м.— КЛОКОТ, клокотанне. Барс.; Плц., Лепл.(Юхн.). Ср. лехатаць.
•лёд, лёду, лёду, предл. й зват. лёдзе, мн. ч. ляды-оў-ом-ды-амі-ох, м.—лёд. Ар.; Нсл. 267. А разам жа коўзаліся на лёдзе ўзімку. Марціновіч(Беларус, Но. 159). ПлЯСНуў, ЯК дзячыха па лёдзе. Послов. Рапан. 152. У яго і ўзімку лёду не дастанеш. Нсл. У лютага сьвёкра зь лёдам вады нап’ецца. Яблынка імгл.(Косіч 251). Ляды падняліся на раццэ. Нсл. Зашумелі рэчкі, ляды паплылі. Нз песнн, Нсл. Прйч. аледзянёлы-лая-лае—об-леденевшлй, обледенелый, оледенелый. Патрэбны штыршок застыгламу ў валедзянелых хормах жыцьцю. ЗСД 174. •ледзяшок-шка, предл. й зеат.-шку, м. —вытесанный кусок льда, служлт детям для катанчя. нк: Ягры, зо.
• лёк I, лёку, м. 1. селедочный рассол. Гсл.; Ст.; Ксл. Люблю я лёк ізь селядцоў. Зап-рудзьдзе Сян. (Ксл.).
2. всяклй рассол, особенно сельдяный. Нсл. 267. На капейку лёку, на цэлы дзень піцьця. Нсл.
3. густая наллвка. Нсл. 267. Самага лёку выцягнуў, нацадзіў. Нсл. Самы лёк сьпілі, a толькі гушч заставілі. Тм.
• лёк II, междомет.—выражает бленле сердца от лспуга, ёк. Нсл. Сэрца маё лёк, як ён сказаў гэта. Нсл. Ср. лекатаць.
•лёкі-каў, едйнств. ч. нет.—ЛСПуг. Нсл. 267. Зь лё'каў падпала трасца. Нсл.
•лёля-лі-лг, dem.—рубашечка. Гсл.; Нсл. 267. Ня пэцкай лёлькі, лёлі. Нсл. Уменый. лёлька, лёлькі, лёльцы. Нсл. 267.
лёлечка-чкі-чцы, уменый. к лёлька. Нсл. 267. Беленькую лёлечку надзелі. Нсл.
•лён, лёну, предл.-не, зват.-не, мн. ч. ляны-оў-ом-ны-амі-ох, м.—лён. Ар. Сяголета мы балей пасеялі лёну, як летась. Ст. Мы з Маланкай на лёне зарабілі па пяць тысячаў. Макаёнак: Каб людзі.... ЛяНЫ He ўрадзілі. Росуха Імгл.(Косіч 247); Ар.
•лёнаў-ава-йва—относяіцлйся к льну. Скрозь сіняе, бы лёнаў цьвет, вялікае цёплае неба. Гарэцкі: Песьні 68.
•лёпаць-аю-аеш-ае, несоверш. 1. пролзво-длть звук ладонью ллл плосклм чем-л. Нсл. 267. Ня лёпай лучынкаю па ўслоне, дзяцё пабудзіш. Нсл. За што ты яго так лёпаеш. Нсл. Однократ. лёпнуць-ну-неш-нг. Лёпні яго па шчаццэ. Нсл. 268.
2. говорлть зря, распространять нелепос-тл. Соверш. разьлёпаць—распространлть нелепостл. Разьлёпалі, што Зьмітра жонку кінуў, а ўчора ён ізь ёю прыехаў зь Юзава. Дсл. 241.
залёпаць, соверш. к лёпаць 1.
2. заговорпть зря, распространлть какой-л. мало основанныйслух. Дсл.241. Зй.гёім.іг бабы на сяле. Дсл.
•лёпнуць—см. тд лёпаць.
•лёскат-amy, предл. й зват.-аце, м.—трес-котня. Гсл. См. ляскотня.
лёсткі 628 Лях
»лёсткі-клу, едйнств. ч. нет.—лесТЬ, КОМ-плнменты. Гсл. Лёсткі пушчаць — навучыся ў яго ты! Гарун: Варажба. Уменьш. лёстачкі-каў. Ар. Лёстачкамі дух вый-мае. Ар. См. лестачкі. Падыйсьці зь лёстачкамі. НК: Старцы 74.
•лёсы, -сая-сае—обнльный(о дожде), Пархв
•лёсы-сая-сае—прелестный. мгсл.
•лёт, лёту, предл. й зват. лёце, м. 1. двнженне кого, чего-л. летяіцего, полёт. МГсл.; Нсл. 268.
2. (манера, способ летать, С.), полёт. МГсл.; Нсл.; Гсл. Лятуць адным лётам. Нсл. 268. Ціхі лёт. Нсл.
•лётала-ла, предл.-ле, мн. ч.-лы-лаў, ср., неол.—самолет.
•лётаць—см. под ляцець.
•лётка l-ткі-тцы, ж.—условной длнны легкая, нешнрокая доіцечка — суіцест-венно необходнмая прн судне(улье) радн прнсеста грузных от добычн пчел. НК: Очеркн, Но. 846.
•лётка П-ткі-тцы, ж.—малый леіць весом ДО 1 / 2 фунта. Падбярозьзе Віц. (Ксл.). Я злавіў дзьве лёткі. Тм.
2. лётка-іккг—густеря(рыба, С.) НК: Очер-кн, 493. См. луськерка.
• лётма, нареч.. усйлйвает г.іаго.і ляцець, лётаць. Нсл. Дзікія гусі лётма лятуць. Нсл.
•ля I, предлог срод. падежом. І.употреблЯЮТ для означення места, предмета шін лнца, в непосредственной блнзкостн от кото-рых что-то есть лн пронсходнт: у, прн. Мы зь ім сустрэліся ля току. Машчоны Сян. (Ксл ). Бо цябе ізноўку не знайду ля дому. Я. Макаль (Б. Ускалось, 1954, Но. 4, стр. 29). Ля балькі ўбіты гвозд. Капланы Сян. (Ксл.).
2. блнз, возле. мгсл.; Ар. Садзіся ля мяне. Ст. Во папараць цьвіце, я сяду ля яе, паначую ля яе. Горц.(Кот. 213). Ён там ля лазьні блізка жыў. Тарас на Парнасе.
3. подле(предлог, С.) мгсл. Дзе жылі вы?.. Мо ля рэчкі? Мо ля хаткі? Ля сялібы майго таткі? Гарун: Вясна.
4. над. Напіўся аіна, зваліўся з каня, ля яго людзі сьямяюцца. Горц.(Кот. 204).
•ля II, частйца. от глаг. глянуць, област.
—гля. Ваўк.; Слон.
•лябех-ха, предл.-ху, зеат. лябеша, м.—лен-ТЯЙ. Растсл. Ср. лебях.
•лябёдзька—см. под лебедзь.
•лябёдзюхна—< « под лебедзь.
•лябёрка-дкі-дцы, ж. 1. самка лебедя, лебедка.. Нсл. 266.
2. нежное(обычно в обраіденнн, С.) названне женіцнны. Нсл. 266. Ня плач, лябёдка мая! Нсл.
•лягкі'-кая-кое, 1. лёгкнй. Вял.
2. тнхнй, негромкнй. Да маткі прысту-піўшы, лягкім голасам клікаў. Кіт. 9468. 3. скорый в обеіцаннн ненсполннмого. Нсл. 266. Абяцаць ты лёгак, а спраўдзіць ніколі ня спраўдзіш. Нсл.
лёгенькі, ласкат. к лягкі 1, 2, 3. Як ты лёгенек гэта зрабіць! Нсл. 266. Лёгенькі Петрачок, лёгенькі Ксечка. Послов. Тм. Увешч. лягусенькі—легохонькнй. Нсл. 266; Ар.; Гсл. Лягусенькі, як пяро, як пух. Нсл. Ср. cm. лёгшы—легче. Ты легшую ношку ўзяў сабе, а цяжшую даў хлапцу; вазьмі сам яе. Нсл. 738. Сядні легшы мароз, чымся ўчора быў. Тм. Прев. cm. найлёгшы—лег-чайшнй.
лёгка, нареч. клягкі 1,2, 3. Абяцаць то лёгка, яле як зрабіць. Нсл. 266. Лёгка цягні, падыймай, трасі, сып. Нсл.
лёгенька, 1. ласкат. к лёгка. Нсл. 266. Лёганька няхай гікнецца(?) яму. Нсл.
2. слегка, Нсл. 737. Лёгенька пацягні вяроўку да сябе. Нсл.
3. тнхо, осторожно. Нсл. 737. Лёгенька здыймай стрэльбу, бо яна набіта. Нсл. Ср. cm. лягчэй—легче. мгсл.; Ар. Лягчэй пушчай вяроўку. Нсл. 266. Прев. cm. легшы. Нсл. 266.
лёгчы, сравн. cm., об.іаст.—легче. Нсл. 266. Н.ч еўшы легчы, а пад ’еўшы лепшы. Птмв. Нсл.
•лягкія-кгх, мн. ч.—лёгкне. Вяд
*лягчаць-аю-аеш-ае, несоверш., перех.—кас-трнровать, Ар. скопнть, ХОЛОСТНТЬ. Нсл. 266. Лягчаць, зьлягчаць жарабка. Нсл. Прышоў канавал, будзе лягчаць жараб-ка. Ар. Соверш. палягчаць—выхолостнть (многнх, С.) Шсл. Палягчалі сваіх пар-сючкоў. Ст. Соверш. вылягчаць—охолос-тнть. Ар.; Нсл. 85. Каня вылягчалі. Нсл.
•лягчэць— cm. nod лёгчаць.
•лягчыня-ні-ні, ж.—легкость. Ар.
• ЛЯГЧЫЦЬ-чў-ЧЫШ-ЧЫЦЬ, несоверш.—об-легчать. Пачалі карабль лягчыць, з карабля ў мора выкідаць. Кіт. 78616. Соверш. палягчьіць-чў—облегчнть. Палягчыць воз. Нсл. 460. Прйч. палягчоны( нареч.
палягчона)—облегченный. Яна паляг-чона ўздыхнула. ЗСД 136. Отгл. ймя суіц. палягчэньне-ня, предл.-ню—облегченне. Нсл. 460. Палягчэньне чую ў хваробе, у грудзёх. Нсл. Палягчэньне ў рабоце, на дварэ. Нсл.
•ЛЯГЧЫЦЦа-Ч^СЯ-ЧЬ/й/СЯ, несоверш., возвр. —облегчать себя.
2. раздеваться. НК: Очеркн, Но. 614.
палягчыцца, 1. облегчнть себя. НК: Старцы 79.
2. раздеться до рубашкн нлн ннжнего балахона. НК: Піт., Но. 11.
вылягчацца-аюся, возвр.—выбнраться в путь без запаса нлн легко одевшнсь. Нсл. 85. Дужа ты вылягчаешся, нічога не бярэш із сабою. Нсл. Соверш. вылягчыцца. Нсл. 85. Вылягчыўся на мароз. Нсл.
•Лях, Ляха, предл. Ляху, зват. Ляша, мн. ч. Ляхі-хаў, м.—поляк. Нсл. 276. Мудры Лях па шкодзе. Нсл.
ляхотка
629
лязо
•ляхотка-ткі-тцы, ж.—треіцотка. Ар.; Барс., Пц., Лепл. (Юхн.). У цябе ЯЗЫК, ЯК ляхотка. Барс., П ц, Лепл. (Юхн.). Ср. лехатаць, лёхат, лекатаць.
КНІГІ ОНЛАЙН
