Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• лякі, лякаў, мн. ч.—йспуг. Нсл. 275. Зь лякаў захварэла дзецянё. Нсл.
•ляклівасьць-ф', ж.—пуглнвость, бояз-лйвость. Нсл. 268. Дурная тая ляклівасьць. Нсл. За ляклівасьцю не пайшоў на двор. Тм. •лякл\вы-вая-вае—пуглйвый, склонный пугаться, Гсл. пугллвый, боязлнвый, Нсл. 268. боязлйвый, робкнй. Лякліваму няма чаго на ваўкі хадзіць. Нсл. Я не ляклівы, не спалохаюся. Нсл.(под неліклівы').
• лялёць-ёю-ёеш-ёе, нееоверш.—нграть рябью на солнце(когда говорнтся о теплой летной воде). Гсл. Краскі цьві-туць, вадзіца лялее. Гсл.
• ЛЯЛЯ-ЛІ-ЛІ, МН. ч„ род.-ляў, ж. 1. кукла.. Ар.; Бешанковічы; НК: Очеркн, Но. 276; Тм.: йгры, 23; Ксл.; Шсл. Ня плач, на ЛЯЛЮ. Глебаўск Сян. (Ксл.).
2. dem.—ймя маленького дйтятй, НК: Очеркн, Но. 276. ДйТЯ-малЮТКа, Нсл. 276; Ар. дйтя, днтятко, ребеночек, младенец. Вят. (Даль). Пацалуй лялю. Нсл. Ляля бусі дала. Нсл.
ЛЯЛЬКЯ-ЛЬКІ-ЛЬЦЫ, 1. уменьш. к ЛЯЛЯ 1
— кукла. Ар.; НК: Пособ., Но. 50; Ксл.; Шсл.; МГсл.; НК: Нгры 23; Нсл. 275. ДзецІ гуляюць у лялькі. Ст. Конь, як лялька. Ст. Сорам табе лялькамі бавіцца такой вялікай! Нсл. Табе ўсё лялькі на ўме. Нсл. Ученьш. лялечка-чкі-чцы—куколка. Гсл.; Нсл. 275. Лялечка мая, ня кідай мяне. Нсл.
2. уменый. к ЛЯЛЯ, 2., dem.—ДЙТЯ, Нсл. 275; Ар.; Вят.(Даль) названне маленькнх детей. НК: Пособ., Но. 50. Яму ляльку даў Бог. Нсл.
3. upon.—несчастное прнключенне, состо-яіцее в порубку нлн сломаннн рукн. Нсл.; Ар. Даў Бог ляльку, цяпер цацкайся з рукою. Нсл.
4. зрачёк, берётся за весь глаз. Нсл. 275. У яго лялька выкацілася. Нсл. Каб табе лялькі твае выкаціліся! Тм.
•лямаваць-мўю-мўеш-мўе, повел.-мўй-мўйма, несоверш., перех.—окаймлять, нак-ладывать на края чего-л. тесьму ллн тому подобное, Нсл. 276. окаймлять края юбкн, кофты, воротннк нлн рукава. Ар. Ляма-ваць хутра, адзежу, хамут. Нсл. Прйч. лямаваны—окаймленный. Нсл. 276. Лямо-ваны скуратом хамут. Нсл. Лямаванае хутра. Тм. Отгл. ймя суіц. лямаваньне-нл, npeäл.-ню—окаймленне. Нсл. 276. Ляма-ваньне хутра. Нсл. Соверш. аблямаваць —окаймнть.
•лямёха-ёхі-ёсе, ж. 1. саламата(кнсель нлн жндкая каша нз мукн с маслом нлн салом, С.). Нсл. 267.
2. (перен.)—густо сваренное кушанне. Нсл. 267. Наварыла ня клёцак, а лямехі, лямешкі; і ложкаю павярнуць цяжка. Нсл.
лямёшка-шкг-іацы, уменый. к лямеха, 1, 2. 3 грэцкае мукі лямешка ляпей, чымся із жытняе. Нсл. См. вераніна.
•лямёш, лемяша, област.-МЯШу, зват. лямёшу, мн. ч. лемяшы-шоў-шом-шамі-шох, м.—сошннк(лемех, С.) Ксл. Трэба ў саху новы лямеш зрабіць. Бешанковічы (Ксл.). См. нарог.
•лямёшка— cm. nod лямеха.
•лямец-лгца, предл.-мцу, зват. лямча, мн. ч„ pod. лямцаў, м. 1. ВОЙЛОК. Нсл. 276; Шсл.; Гсл.; Ар.; Растсл. Пасьцялі лямец пад бок. Нсл. Воўну звалілі на лямец. Ст.
2. подхомутнйк. Нсл. 276. Лямец выехаў з пад хамута. Нсл.
3. (перен.)—ярмо(бремя, тяжесть, С.), трудная, непрйятная обязанность. Нсл. 276. Лямец на сваю шыю надзеў. Нсл.
•лямёшка—cm. nod лямеха.
•ЛЙМПа-ЯЫ, ж.—лампа. Вішкавічы Чаш. (Ксл.); Ар.; Гсл.
лямцовы
632
ляпень
• лямцовы, -вая-вае—войлочный. Шсл. Дзед ходзе ў лямцовай шапцы. Ст.
•лямцоўка-да-ўйы, ж.—войлочная шап-ка. Шсл. I ўлетку, і ўзімку цягае лямцоў-ку. Ст.
• лямчыцца-...., несоверш.—сбнваться в ком(о шерстн, волосах). Нсл. 276. Валасы ў хеаробе лямчацца. Нсл. Соверш. аблям-чыцца—сваляться, смяться. Дсл. Аблям-чылася воўна — нельга прасьці. Дсл. Соверш. зьлямчыцца—сбнться в ком. Нсл. 276. Кудзеля зьлямчылася, перачасаць надабе. Нсл.
•лянота-оты-оце, ж.—леность, лень. Толькі лянота нашая а інэртнасьць не зацямляюць гэтага. Сядаёў(Б. Моладзь, Но. 18, 12). Бывае ляны, што нічога ня можа рабіць, а іншага як прыцісьне бяда, то ён возьмецца за работу і хоць у яго рабоце няма такога спору, як у працаўлівага, a ўсё такі робе, як можа. Значыцца, усякая лянота ад Бога, дык і няма за гэта ніякага грэху. Рэч.... п, 274. Праца чалавека корме, а лянота псуець. Послов. Рапан.: Прык. 100. He даеала думаць нейкая ЛЯНОта. Васілёнак(’’Полымя”, 1967 г., Но. 12, стр. 192). Тут вінна твая, сынку, лянота. Швэд: Сьцежкі 63.
•лянотна, нареч.—леннво. Цар лянотна нахінуўся. Крушына: Лебедзь 56. Шынкар пузаты лянотна выцадзіў: "Пара да хаты!” Кавыль: Думы 22. Цярэбяць кагаркі лянотна крыльле. Тм. 42. Цар лянотна НаХІНуўся. Крушына: Творы, 111.
•ляна-ны-не, ж.—лень. мгсл.
•ЛЯНГуЗ-^ЗЯ, предл.-узў, зват.-ўзе, мн. ч.-ЗЫ-зоў-зом-зоў-замі-зох, м.—отьявленный лентяй. Нсл. 238. Hi на сабаку ня годзіцца лянгуз гэты; толькі на печы гузно сваё грэе. Нсл.
•ляндар (йз арандар)-ара, предл.-арў, зват,--ару, м.—арендатор. Ляндар ня вера на ■крэйду. Нсл.
ляндарка-ркі-рцы, ж.—соде ржатель-ннца корчмы нлн постоялого дома, отдаваемого(-емых, С.) в аренду, Нсл. 267. арендаторша, откупіцнца. Папытайся ў ляндаркі, па чом гарнец аўсу. Нсл. 267. Уменьш. ляндарачка-чкг-чцы. Нсл. 267. Дай, ляндарачка, напавер; да душы прынясу. Нсл.
•ляндарскі-^я-кае—свойственный аре-ндуюіцему. Нсл. 267. Ляндарскае дзела, каб прыбытак мець. Нсл.
•ляндарства-ea, мн. ч.-вы-ваў, ср.—аренд-ный промысел. Нсл. 267. Ляндарствам займаецца на сяле. Нсл.
•ляскат-й/му, предл. й зват.-аце, м.—стук, хлопанне. Растсл. Ср. ляскаць, ляскатня. •ЛЯННЫ—CM. nod ільляны.
•лянпа-пы-пе, ж.—лампа. Закурала лян-па, дык і не гарыць добра. Ст. У лянпе ляснуў камінок. Ст. (Шсл. под камінок).
•ляны—см. под лёны.
•лянўха-хг, дат., предл. лянусе, ж.—выступ, прнступка кухонной печн. Ксл. На лянусе цёпла спаць. Даўгое Беш. (Ксл.). Уменьш. лянушка-шкі, дат., предл. лянушцы, ж. Ксл. Добра пагрэць на лянушцы старыя КОСЬЦІ. Сухарукава Аз. (Ксл.).
•лянўцька-кг, обіц.—лентяй,-ка. Ар.; Гсл. •ЛЯП, глаг. частйца, значйт. 1. Стучанне. Нсл. 276. Ляп, ляп у дзьверы, а нікога ня чуць. Нсл.
2. удар. Нсл. 276. Ляп па шчаццэ. Нсл.
•ляпа-пы-пе, ж. 1. пасть(рот зверя, рыло, Ар.) Гсл.; Ксл.; Ар. Уліў зельля карове ў ляпу. Пятніцкая Беш. (Ксл.).
2. насм.. презр,—шнрокнй рОТ, Шсл. боль-шой н некраснвый рот человека. Як воўк, расчыніў сваю ляпу. Ст.
•ляпайла-лы, обіц.—говоряіцнй вздор. Шсл. Няма чаго слухаць гэтага ляпайлу, што ён маніць. Ст.
•ляпаўдзеньнікавы, -вая-вае—около-мерццнанный.
•ляпаньне, отгл. ймя суіц. к ляпаць, 1, 2. Ляпаньням сваім здурыў галаву. Нсл. 276. •ляпаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несо-верш. 1. стучать(обыкновенно, С.) чем-л. плоскнм, Шсл. стучать( Гсл.) палочкою нлн ударяя обо что-л., пронзводнть стук, Нсл. 276. хлопать. He ляпай ты дзьвярмі. Ст. He ляпай па столе. Нсл. Нехта ляпае, ляпнуў у дзьверцы ў плоце. Нсл.
2. говорнть(вздор, Шсл.) что-л. глупо, грубо, некстатн. Як ткітабе ляпацьтак супроці бацькі! Нсл. 276. Яму што: абы ляпаць языком. Ст. Соверш. абляпаць —забрызгать, залнть чем-л. грязным, пачкаюіцнм. Дзеці ўсю сьцяну абляпалі балотам. Паўлавічы Клім. (Бясл.). Прйч.
абляпаны—забрызганный чем-л. гряз-ным. У цябе адзаду увесь кажух бало-там абляпаны. Шавялёўшчына Імсьц. (Бясл.). Соверш. заляпаць. 1. застучать чем-л. тонкнм. Нсл. 174; Шсл. Заляпаў па плоце палкаю. Ст. У дзьверы нехта заляпаў. Дзьве Душы 189. Заляпаў нехта у ваконь-ніцу. Нсл.
2. заіцолкать. Нсл. 174. Заляпаеш зубамі бяз хлеба. Нсл.
3. обдать грязью. Шсл. Ты ўвесь кажух заляпаў у балота. Ст. Прйч. заляпаны. Шсл. Гэта ж уся твая сьвіта заляпана ў балота. Ст. Соверш. паляпаць—постучать. паляпаць зубамі—постучать зубамн.
Нсл. 463. Зубамі паляпаеш, пакуль пусь-цяць у хату. Нсл. 463.
ляпнуць, 1. однкрт. Ляпнуў клямкаю — НІхто не адчыняе. Хведараўка Краснап.(Бясл.). Ляпнуць па шчаццэ. Нсл.
2. к ляпаць 2. Нсл. 276. Брыдкое ты слова ляпнуў Нсл. Ляпнуў здуру. Нсл. Вось дурань; ляпнуў, а цяпер і сам ня pad! Ст. •ляпень-яня, мн. ч.-пні-пнёў— "сачэнь”, намазанный тонкнм слоем "прыпёкі” н СНОВа Запеченный. НК: Старцы, Но. 27; НК: Очеркн, 7.
ЛЯПІЦЬ
633
ляснуць
•ляпіць-плю, лёпіш-пе, несоверш. 1. кленть, прйклейвать. Соверш. заляшць, перех. а) закленть. Гсл.; БНсл.; Ар.; БГсл. Заляпі канвэрт. Ар. Прйч. залёплены—заклеен-ный(напр. конверт). Гсл.
б) закйдать грязью. Гсл.
в) ударйть. Дсл. 242. Заляпіць у зубы. Дсл.
г) (чым)—дать взятку. Дсл. Заляпілі пісара. Дсл.
2. лепйть.
З.(о снегу)—падать большймя хлопьямй. Шсл. Сьнег лепе — сьвету Божага ня відаць. Ст. Соверш. паляпіць, о снегу—(на-чать, С.) падать хлопьямй. Шсл. Паляпіў сьнег, аж сьвету Божага ня відаць. Ст. Зараз як палепіць, дык нікуды й не паедзеш. Ст.
ляпёньне-ня, предл.-ню, ср. 1. прйклейка.
2. лепка(действйе, Гсл.).
абляшць, 1. обклейть(оклейть, С.) Ксл. Вучыцелка дала паперы вокны абляпіць. Халамер’е Аз. (Ксл.).
2. обклейть.
3. обсыпать. Дсл. Мухі ўсяго абляпілі. Дсл. Воспа ўвесь від абляпіла. Тм.
•ЛЯпГцца, 1-го й 2-го лйца нет, лёпІЦЦа, 1.—лепйться, клейться, прйклейваться. Гутарка спачатку не ляпілася. Дзьве Душы.
2. ляплюся, лёпішся—лезть, несмотря на тесноту. Нсл. 274. Тут і так цесна, а ты яшчэ лепішся сюды. Нсл. Соверш. уляпіцца, за што—вцепяться. Уляпіўся ён(чорт) зубамі за адзін канец скуры, а лапамі за другі. Мікольск М.(Демнд.: Веров. 105).
адляпіцца, соверш. 1. отстать, отклейться.
2. (трен.)—отвязаться. Нсл. 376. Адляпіся ты ад мяне, чаго ты прыстаў к імне, як смала? Нсл.
•ляпнуць—CM. nod ляпаць.
•лЙПЫШаК-ШКа, предл. й зват.-ШКу, м.—ля-пень. НК: Очеркн, 7.
•лярва-вы, дат., предл.-ee, ж. 1. (стадня развйТйя некоторых органйзмов: насе-комых, червей, рыб й т.п.), на которой органнзм уже освободйлся от зароды-шевых оболочек й ведет самостоятель-ный образ жйзнй, но отлячается по вйду й строенйю от окончательно сформвро-ванного жйвотного, а также сам жйвот-ный органнзм на этой стадйй — лйчйнкэ. МГсл.
2. непотребная женіцйна. Гсл.; Нсл. 276. Лярва заўсёды лярва, хоць і ў барее. Нсл.
3. неуклюжая, уродлввая йлй неопрятная женіднна. Нсл. 276. Лярваю ходзіць. Нсл.
• лярвёнак-нка, предл. й зват.-нку, обіц.. бранное, —выблюдок(незаконнорожден-ное дйтя, С.) Нсл. 276. Зь лярвёнкамі табе сорамна бегаць. Нсл. Носіцца зь лярвён-кам сваею. Тм.
•лясоўка-кг, дат., предл. лясоўцы, ж.—Дй-кая яблоня(груша, С.) Русінава Сян. (Ксл.). •лясёнкя-нкі-нцы, ж.—небольшая прос-тынька с плетеннымй по углам концамн,
для ношенйя травы й проч. Шсл. Нажала лясёнку травы каровам. Ст. Пазьбірай трэскі ў лясёнку. Ст.
•лясша-ны-не, ж.—дерево в лесу йлй йз лесу. Гсл. Одна ЛЯ&Апя-НЫ-Не, ж. НК: Очеркн, 2227.
КНІГІ ОНЛАЙН
