Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
ліст грамадзка-палітычнага значаньня —хартня. Вялікі ліст вольнікаў ув Англі. ліст хрышчоны—метрнческая выпнсь рождення н креіцення.
ліст дазволены—документ разреша-юіцнй на что-л. Сьпісаў копію зь лісту дазволенага,—т. е. разрешаюіцего по-купку зеМЛЛ. Гордз. Акты, ХУІІ, стр. хххіп.
ліст дарожны—путёвка.
ліст дароўны—дарственная грамота. Пташнцкнй: Кн. Пузыны.
ліст дзельчы—раздельная запнсь. Бу-дуць лі на лісьцех дзельчых паложаны якія абавязкі..., тагды подле свайго абавязку заплаціці вінен будзець. Стт. 370. ліст закрывальны—документ об нзья-тнн нз-под действня некоторых законов, делаемое для лнц, заннмаюіцнх особое положенне в государстве; документ нммуннтета, документ освобождаюіцнй от подсудностн всем судьям. Любавскнй: Очерк 164. Гэтыя дачыненьні(землясоб-сьнікаў, намесьнікаў-дзяржаўцаў да вайводы) былі ладне розныя залежна ад развоюрозьніцаўуўмовах "дзяржаньня” й "закрывальных лістоў", імунітэтаў, што звальнялі ад прысуду й самым вайводам. Пресняков: Лекцнн по рус. нст. II,М. 1939, стр. 119.
ліст запаведны—документ, содержа-іцнй "запаведзь”, т. е. содержаіднй запрет под угрозою наказання.
ліст запаведны на прадоўжаньне спра-вядлівасыц—документ центральной властн о мораторнн. Лістоў нашых запаведных на прадоўжаньне спраеяд-лівасьці людзкое, якаколечы задзержу-ючы яе, даваці ня будзем, кром толькі тых прычын, ніжэй апісаных’. первак-калі бы хто а рэч паспалітую ў непрыя-целяў нашых у вязеньню быў. Стт. 86.
ліст запісны—документ для запнсн в судебные кннгн. Хто бы хацеў запіс справаваці на каторую рэч рухомую, тагды маець кажны на сябе даваці ліст. Стт. 319.
ліст заручны—документ о "заруццы” —ручательстве, гарантнн.
ліст купчы, Квятк. 146—купчая, купчая крепость.
ліст зялезны—документ о мораторнн. Стт. 93.
пахоўны ліст—метрнческая выпнсь смертя.
ліст падачкавы—окладной лнст.
ліст пазоўны—нсковое заявленне. См. пазоў.
ліст паручоны—судебная доверенность. I пан Мікалай указаў ліст айца сваяго паручоны і паеедзіў, іжа то есьць ліст, у каторам ацец мой мнерэч перад правам а том мовіці паручыў і супоўную моц даў. Літ. мэтрыка II А, 219-221(Барысёнак: Адвакатура 134).
ліст старавечны—хартня.
ліст судовы—судебная бумага. А лісты судовыя і ўсякія выпісы маець пісар рукою сваею падпісаеаці. Стт.
ліст вызнаны—вексель, долговое обя-зательство. Ніхто ня маець бязь лісту вызнанага пазычаці большай дзесяці коп грошай. А хто бы большую суму пенязяй безь лісту вызнанага пазычыў, пенязі траціць. Стт. 334.
ліст урадовы—офнцнальный документ. ліст увяжчы—лнст вводный во владе-нне, в недвнжнмое нмуіцество. Маець на то ўвязаньне ехаці і там старану повадавую яка за тую суму, з права сказаную, так і за заруку, у лісьце увяжчам паложаную, у іменьне праціў-ніка ўвязаці і адправу на ём учыніці. Стт. 271. Паказуем ліст увяжчы, ніжлі я ўвязаньня табе жаднага не паступую. Квятк. 150.
•лістота-дгы, ж.—лнства. Пад лістотаю шумлівай чыясь заснула маладосьць. Е. Лось: Дома(Б. Ускалось, Но. 3). Ён СЬЦІШЬіўся, слухаючы шоргат дажджу ў лістоце. Карамазаў(Г. Радзімы, Но. 1066).
•лістоўка 1-кі, дат., предл. лістоўцы, ж.
—лнственное дерево. Пустынь Др. He дапушчалі магутныя вяршаліны хвойкаў а ЛІстоўкаў. Змагарка: Казка аб праўдзе.
лістоўка II
641
літаваць
•лістоўка ІІ-кі, дат., предл. лістоўцы, ж.—длннный топор. Ксл. Лістоўкаю тутацькі надабе секануць. Мікалаёва Куз. (Ксл.).
•лістоўны, -ная-нае—до кументальный. На воны грунт у суду жаднага права, яка лістоўнага, так ані знакоў яўных гранічных не паказаў, толькі голымі словы тот грунт своіў, а старана повадавая, як права лістоўнае або знакі яўна гранічныя паказала, тагды тако-вая старана, за паказаньням права лістоўнага пры грунце застаўлена маець быці. Стт. 358.
лістоўны довад—пйсьменное доказа-тельство, документальное доказатель-ство. Могуць тэж быці довады лістоў-ныя, то есьць запісы на йменьня і іныя выпісы або апаведаньня й зазнаньня з кніг канцылярыі нашае і з кніг судовых земскіх і замкавых. Стг. 260. А гдзебы пры даўнасьці земскай старана пазваная які-колечы довад лістоўны паказала, тагды й бяз прысягі ад абжалаваньня пры дзяржаньню сваем даўнам вольна бу-дзець. Стт. 324.
•лістазёлень-мг, ж„ бот. терм.—хлорофйл. •лГстапад-dp, предл.-дзе, м.—ноябрь. МГсл.; Нсл. 269. Лістапад — слова старое, рэдчас і цяпер ужыванае. Нсл.
•лісхаваць-тўю-тўеш-тўе, повел.-тўй-тўйма, несоверш., перех.—перелйстывать. Нсл. 269. Ня ўчыўся, хіба толькі ліставаў, пераліставаў кніжку. Нсл. Соверш. пера-ліставаць. Нсл. 269. Прйч. ліставаны—пере-лнстованный. Нсл. 269. Кніжка можа ліставана была, а ня чытана. Нсл. Отгл ймя суіц. ліставаньне-ня, предл.-ню—пере-лнстованне. Нсл. 269. Ліставаньне толькі, а ня чытаньне. Нсл.
•ЛІСТЙЦЬ-<ІЮ-<Іеі«-ве, несоверш., перех.—(пе-ревертывать странйцы, С.), переллсты-вать. мГсл.
•лісьліва, нареч.—льстйво, вкрадчнво, заяскйваюіце. Чорнае мора пала лісьліва й маўчыць. Моркаўка(Б. Голас, Но. 70). Так ліс.ьліва кажа імне гэта. Жукоўшчына Куз. (Ксл.). Тайнік загаварыў лісьліва а разам із тым злосна. ЗСД8. Толькі, стрэўшыся зь няпраўдаю, ня хлусілі б яны лісьліва. яр. Пархута. Пазіралі так лісьліва на заеж-джых тут людцоў. С. Музыка 132.
•лісьлівасьць-іД, мн. ч.-ці-цяў, ж.—льстй-вость, (Іг.) вкрадчлвость. Тайнік раптам страціў сваю лісьлівасьць і зірнуў на дзяцюкоў з радкой падазронасьцю. зсд 8. См. ільсьлівасьць.
•тсьлівіць-ўлю-віш-ве—льстйть.
•лісьлівы-вая-вае, 1. льстйвый. Шсл.; мгсл. А якая ты лісьлівая! Слопішча Шацк. (Шсл.).
2. занскнваюіцнй, подобострастный. Неяк сьмешна, зь лісьлівым, нязвыклым яму прыніжэньням, прасіў, маліў. зсд 165.
•лісьцёх(льсьцёх, Нсл. 2Н)-ёха, предл.-ёху, зват.-ёша, м.—льстец. Іг.; Нсл. 274. Льсьцёху ня трэба верыць. Нсл. Мала што льсьцёх гавора. Тм.
•лісьцёха, льсьцёха, Нсл., -ёхі-ёсе, ж.
—льстлца. іг.; Нсл. 274. Я ведаю, ты вялікая льсьцёха. Нсл.
•лісьцГцца, лішчўся, лісьцішся, несоверш.
—льстнть, стараться лестью снлскать расположенйе. Соверш. падлісьціцца—па-длёсьціцца( под лесьціцца).
аблішчацца, несоверш.—лестью добй-ваться чего-л. Дсл. Аблішчуюцца каля яго выпіць. Дсл.
•лішай—лншай. мгсл.
•лішка-шкі-шцы, ж.—нечетное чнсло. Ар.; Ксл.; Шсл.; Гсл.—нечет. Нсл. 270. Ці цот ці лішка? — Пара — цот, тры лішка. Пятніцкая Беш. (Ксл.). У ЛІШКу даў. Нсл.
2. лншнее, лншняя часть. Нсл. 270. Лішкі імне ня трэба. Нсл.
•тша-няя-няе, 1. лншннй. Ар.
2. нзлншннй. Нареч. лішне—нзлншне. Шсл.; Ар. Ня дурэй лішне. Ст. лішшы, ср. cm. к лішні 1, 2. За што яму лішшае даваць, як другім. Нсл.
•лппніца-чы, дат., предл.-цы, ж.—нзлншек. Шсл. Ня будзе сяголета лішніцыхлеба. Ст. •лппшы I,—см. под ліхі.
•лпшпы II—см. под лішні.
•ліштва-вы-ве, мн. ч., род.-ваў, ж. 1. обшнвка(то, чем обшнто что-л.)
2. нашнвка на плечах в рубахе, вышнвка белымн ннткамн.
3. подшнвка подола. Гсл.
4. налнчннк у дверей, окон, Гсл. карннз (горнзонтальный выступ, ндуіднй над окнамн нлн дверямн, С.) Нсл. 270. Да акон ліштвы добра пароблены. Нсл. Уменый. ліштоўка-.ўкг-ў’цы—карннзец. Нсл. 270. Каля акна ліштоўку трэба даць. Нсл.
ліштовачка-чкі-чцы. уменый. к ліштоўка —доіцечка прн карннзе. Нсл. 270. Лішто-вачка адпала ад акна. Нсл.
•літоўнік(літоўшчык, Нсл.)-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. лнтейіцнк. Нсл. 269. Літоўнік падняўся звон адліваць. Нсл.
2. паялыцнк. Нсл. 269. Ср. літаваць I, літаваны.
3. плавйльнйк. Нсл. 269. Ср. літавацца 2.
• літоўскі-кая- кае—лйто вс кйй, б елорус-СКЙЙ.
•ЛІтара-ры, дат., предл.-ры, ж.—буква. МГсл.
•літаральны-ная-мйв. Гсл.—буквальный. Нареч. літаральна—буквально.
•літаратўра-ры, дат., предл.-ры, ж.—лнте-ратура.
•літаратурны-няя-нае—лйтературный.
•тхавільны-ная-нае—плавшіьный.
•літаваць-тўю-тўеш-тўе, повел.-туй-туйма, несоверш., nepex. 1. паять(спайвать, С.) Нсл. 269; мгсл.; Гсл. Літаваць карэц медзяны. Нсл. Прйч. літаваны—паянный.
літавацца 642 паліць
Нсл. 269. Лівор ня новы, а літаваны. Нсл. Отгл. ймя суіц. ЛІтаваньне-НЯ, предл.-НЮ, мн. ч.-ні-няў, ср.—пайка. Нсл. 269. Благое было літаваньне, калі карэц цячэць. Нсл. Соверш. залітаваць, а) запаять. Нсл. 269; Шсл.; Дсл. Цынам залітаваны лівар. Нсл. 692(под цын). Залітаваў дзірку. Нсл. Трэба залітаваць конаўку, бо цячэць. Ст. Я ў сваёй рашцы дно добра залітавала смалою. Дсл. 241. б) занестн, покрыть чем-л. Дсл. 241.
Залітавала пяском зялёныя лугі. Дсл. Соверш. зьлітаваць—спаять. Нсл. 209.
Зьлітаваць волавам карэц, сквараду. Нсл. Прйч. зьлітаваны—спаянный. Нсл. 209. Зьлітаваны карэц. Нсл. Отгл. ймя суіц. зьлітаваньне, предл.-ню, мн. ч.-ні-няў —спайка. Нсл. 209. Зьлітаваньне твае ня добрае'. карэц і цяпер цячэць. Нсл. Соверш. прылітаваць—прнпаять. Нсл. 504. Пры-літаваць ручку да карца. Нсл. Прйч. прылітаваны—пршіаянный. Нсл. 504.
Кадзе прылітаваная ручка адламілася. Нсл.
2. отлнвать, нзготовлять лнтьем метал-лнческне нзделня. Звон новы літуюць, a стары пералітавалі. Нсл. Соверш. абліта-ваць-тўю-тўеш-тўе, повел.-туй-туйма, nepex.—отлнть нз металла. Нсл. 375.
Адлітаваць звон. Нсл. Прйч. адлітаваны —отлнтый нз металла. Нсл. 375. Адліта-ваны добра звон.
3. плавнть. Нсл.269. Ср. літавацца2. Соверш. пералітаваць—переплавнть. Нсл. 269. Звон новы літуюць, а стары пералітавалі. Нсл. •літавацца, страд. 1. находнться для паяння, паяться. Нсл. 269. Лейка ў бляхара даўно ўжо літуецца, пара зыскаць. Нсл.
2. плавнться. Нсл. 269. Волава баржджэй літуецца, чымся срэбра. Нсл. Соеерш. адлітавацца, страд. к літаваць 2,—быть отлнту. Нсл. 375. Ручка к гарцу прыліта-ваная, адлітавалася. Нсл.
•Літва-вы, собйр. 1. нацнональное нмя белоруссов, употребляемое от ХІП до конца XIX в., частнчно же (на некоторых террнторнях) н в настояіцее время. Тоже, что Велнколнтва.
2. страна, населенная Лнтвою, нначе Лнтвннамн, т. е. белоруссамн, Лнтва. •лівар-ра, предл.-ру, зеат.-ру, м.—лнвер. Нсл. 268. Ліварам нацяглі піва. Нсл.
•ЛІвўн-НЙ, предл.~нё, зват. ЛІвўне, мн. ч.. дат,-ном, мн. ч„ предл.-нох. м.—лнвень. Бывае такі лівун, што ня дождж ідзець, a проста вада льлецца. Рэч.діет. п, 16).
•ЛІЦО-I/Ö, предл.-цў, мн. ч. ліцы-цаў, ср. —полнчное. Ліцо, рэчы крадзеныя былі ў яго пазнаны. Стт. 478. Гдзе бы на яўнам яком выступе пайман быў або зь ліцом прыведзен быў, таму адзоў іці ня можаць. Стт. 249.
• ліцаваны-ная-нае—пойманный с "лі-цом” полнчным. Калі бхто чыйго слугу зь якім ліцом, рэчмі крадзенымі паймаў, тагды такога ліцаванага чалавека маець
КНІГІ ОНЛАЙН
