Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
лінаваць 638 ліс
дзесяток прынёс гасьцінца. Нсл.
ЛІНОЧак-ЧКЙ, предл. й зват.-ЧКу, уменьш. к лінок.
•лхнаваць-нўю-нўеш-нўе, несоверш. каго-што—графнть. Мгсл.
•ліьаць-яю-ае, 1. лннять, лзменять ярклй цвет в бледный. Нсл. 268. Істужка лінае, палінала на сонцу. Нсл. Соверш. зьлінаць —утратлть первоначальный цвет, яр-кость окраскл; сллнять. Соверш. палінаць —поллнять(выцвестл, С.) Нсл.; Ар.
2. ллняться шерстл, Нсл. 268. менять, обновлять в определенные перлоды свой наружный покров, теряя, сбрасывая старую шерсть, оперенле л т.п., ллнять. Нсл. Статак увясну лінае. Нсл.
Соверш. вылінаць, —сменлть старую шерсть(опереняе) на новую, выллнять. Нсл. 268; Ар. Калі конь ня вылінаў да Сьв. Нвана, няхай ідзець да другога пана. Поговор. Нсл.
3. (перен.)—пропадать. Нсл. 268. Нешта ў мяне грошы лінаюць. Нсл.
•лті\ць-ёю-ёіш-ёе, несоверш., перех. (МГсл.) —лнновать, графнть. Соверш. паліне'іць.
•ліня, ліні, дат., предл-ЛІНІ, ж.—ЛЛННЯ. Войш. ліня простая—прямая ллнля.
•лінўчы-чая-чае—склонный к ллнянню, ЛЛНЮЧЯЙ. Нсл. 268.
•ліповы-вае-ваг—ллповый. Ар.
•ліпа-пьг, ж.—ллпа. Ар. Одна ліпіна-ны-не, ж. Гсл. Одна ЛІПІНІН8-МЫ. НК: Очеркн, Но. 902. Уменьш. ліпка-пкі-пцы. Ар.; Нсл. 269. Абдзер, як ліпку. Нсл.
•ліпаўка-даўбежанка, ж.—прямая co вставным дном кадка для храненля меда. НК: Очеркн 86.
•ліпень-пня, предл.-ПНЮ, зват.-ПНЮ, м. —седьмой месяц года, люль.
•ЛЙіеЦ-ПЦЙ, предл.-ПЦу, зват.-пча, м.—мёд, собнраемый пчеламн с лнпового цвета. Нсл. 269.
•ійпёць-плю-піш-піць-пш-іцё, несоверш. 1. чуть держаться. Ар. Толькі што ліплю тут. Нсл.
2. еле жлть, дышать. Шсл.; Ар. Баба мая сусім слабая: ледзь ліпіць. Ст.
ледзь ліпіць—чуть жнвёт. Нсл. 269.
3. льнуть(яспытывать влеченне, С.), лнпнуть. Нсл. 269.; Гсл. Так і ліпіць туды твая душа, як муха да мёду. Нсл. Ад Каляд тры разы пяць, пастушкі ў поле ліпяць. Нсл.
•лшкі-кая-кае—падкнй, охочяй к чему. Нсл. 269. На прыбыткі ўсі ліпкі. Послов. Нсл. • ліпкі-кая-кое—прнятно-льнушлй( о людях), внлмательно-вежллвый, пред-упредлтельный. Ар. Дачка іхная такая прыемная, ліпкая. Ар. Дзеці іхныя такія ліпкія. Ар. Злосьць ейная, як і заўсёды, праходзіла ўборзьдзе, і яна ізноў стана-вілася Валяй — прагнай, увішнай і пякляна ліпкой. Корзюк.
•ліпнёвы-еая-вйв—люльсклй. мГсл. Ля дрывотні яшчэ не растаў халадок ліпнёвага раньня. Гарэцй: Песьні 68.
•ліпнік-гка, предл.-Іку, зват.-ІЧО, м.—ллпо-вый лес, в особенностл молодой, а также ляповая роіца; ллпняк. Мачульнікі зарандавалі ліпнік у нашага пана; лыкаў нейдзе дзерці. Нсл.(под мачульнік).
•ліпўчасьць-гд, мн. ч.-ці-цяў, ж.—прлллп-члвость (МГсл.), заразятельность, ллп-кость. Нсл. 269. Ліпучасьць смалы. Нсл.
•ліпўчка-чкі, дат., предл. ліпучцы, ж.—за-разная болезнь. Дзьвінск, Пагулянка; Вышкі, Прыдруйск, Краслаўка. Дагда, Асумшчына (усі Дзьвінскага пав.); Посінь. Сіняя, Корсаўка (усі Люцынскага пав.).
•ліпучьі-чая-чае, 1. ллпклй. Гсл.
2. клейклй. Гсл.
3. заразлтельный, (Гсл.) заразный. Дзьвінск, Пагулянка, Вышкі, Прыдруйск, Краслаўка, Дагда, Асумшчына (усі Дзьвінскага пав.); Посінь, Сіняя, Корсаўка (усі Люцынскага пав.); Негнявічы Н.
•ліпці, ліпнуць-ну-неш-не, несоверш. да чаго, 1. прлллпать(прлставать, ллпнуть, С.) Шсл. Балота ліпне да колаў — проста бяда! Ст.
2. льнуть(лспытывать влеченле, С.) Шсл. Да сэрца ліпне, а ў кішаню паглядае. Послов. Рапан. 59.
3. подходлть(лдтл, быть, С.) к ллцу. Шсл. Надзеў усё новае, а яно ані табе ня ліпне. Ст.
абліпаць-аю-аеш-ае 1. обллпать. Ксл. 2. прлставать(начать надоедать кому-л., обраіцаться с неотвязнымл просьбамл л Т.П., С.) Ксл.
Соверш. абліпій-пну-пнеш-пне, 1. обллп-нуть.
2. соверш. к абліпаць 2.—прлстать. Ксл. Чаго ты абліп, як смала? Застадольле Сян. (Ксл.).
адліпаць—отлйпать. Нсл. 375. Гліна адліпае, адліпла. Нсл. Соверш. адліпці. Нсл. 375.—отллпнуть, отстать, отклелться. Балота, як засохне. дык і само адліпне. Нсл.
заліпаць, несоверш. 1. сллпаться, покры-ваться лйпкйм веіцеством. Нсл. 173. Вочы заліпаюць ад возалку. Нсл. Отгл. ймя суіц. заліпаньне-ня, предл.-ню, мн. ч.-ні-няў —залепленле, заклеенле. Нсл. 173. Залі-паньне аччу сьнегам. Нсл. Соверш. залшці. Ці табе вочы заліплі, што ты ня бачыш. Нсл. Дзірачка чымсь заліпла. Тм.
2. затяглваться жндкостью. Шсл. Воз заліпае ў балоце. Ст. Несоверш. наліпаць —наллпать. Колькі разоў парываўся ўначы адгэтуль, бо чуў, быццам нешта ліпучае, жудаснае наліпае на яго. Дзьве Душы 164.
•ліс, ліса, зеат. лісе, мн. ч. лісы-оў-ом-ы-амі-ох. м.—ллса, ллслца(жлвотное). Ар. Вось дык Дзяніс. прадаець сабаку, a кажа, што ЛІС. Послов. Цішчанка(”Беларусь, 1959, Но. 2). Неяк пасябравалі мяжсобку ліс
лісам
639
ліст
і жораў. I. г. Лемантар, 62. Сьцеле, як ліс Хвастом. Послов. Рапан.: Прык. 155. Дзе б гэта ўзяць пораху з хунт які — на ліса пашоў бы? Камароўка Крыч. (Бяльсл.). Сёлета ў нашых горах лісы запладзіліся. Варсл.(под запладзіцца). Старога ліса не ашукаеш. Послов. Рапан. 210. Тры дні йшоў, аслабянеў ня меней за ліса. Леск. іу, 430. лісянё-няір, дат., предл.-НЯЦІ, мн. ч. ЛІСЯНЯты, ср.—Лйсё-нок. Ар. Будзе добра ласянятам і зайцом і лісянятам з гэтай прорвы уцякаць. Грахоўскі: Лясная казка.
•Лісоўшчыкі-кау(одгл Лісоўшчык)—ры-царн добровольческвх отрядов в ХУІІ ст., органйзованных Александром Лй-совскйм.
• лісам, в см. нареч.—подобно Хйтрой лйсйцс, с особенным ласкательством, лйсою. Нсл. 269. Лісам сьцелецца перад імною. Нсл.
•лісавы, -вая-вае —хнтро-ласкавый (вкраднвый, С.) Шсл. Андрэіха такая лісавая, — вось падкоціцца к табе і вымарачыць што. Ст.
•лісГца-цы, дат., предл.-цы, м. 1. лйса самка.
2. кусок тонкого бревна поверх саней. Ксл. Бальку ў лесе кладуць на лісіцу і вЯЗуць. Сьвеча Беш. (Ксл.).
3. грйб лнснчка [Cantharellus cibarius Fr.] Ксл.; Шсл. Лісіцаў каробку прадаў. Дабрыгары Беш. (Ксл.). Нашы жонкі пайшлі ў лісіцы, мо троха й назьбіраюць. Ст. Уменьш. лісічка-чкз-чцы. Лісічка, жоўты грыбок, сьлімакоў не баіцца. ЧЧ.(Б. Студіс, п, 1969,70). •ліеіцы-цоў, едйнств. ч. нет. 1. зажям(прй-способленне для зажйманяя, С.). Ксл. Склей ды ў лісіцы, дык добра прыпусь-ціцца. Лужасна Куз. (Ксл.).
2. тйскй.
•ліска-кі, дат., предл. лісцы—лвса самка. См. лісіца, 1.
•ліст, лісту, твор. лістам, зват. лісьце, мн. ч. лісты-оў-ом-ы-амі-ох, м. 1. лйст растеняй. Гсл. Няма макавага лісту. Козіна Пуців.(Халанскі, 141). 3 пад шурпатага лісту выкаціў свой бачок малады гарбуз. Гарэц-ю: Песьні 63. Колькі на дзерве лісту, толькі на чалавеку грахоў. Дсл.(под грэх). Хоуь ЛІСШОМ сьцелецца. Кавыль: Пад зорамі 27. Ён лістам ёй слаў. С. Музыка 247. Гавора, як лістам сьцеле. Послов. Рапан. 156. Собйр. лісьце, лісьцё-ця, предл. лісьцю. Зялёным лісьцям сонца паджымай. Лойка: Л. песьня. Лес... той самы сінякрылы; ён лісьцём бы п’ець вІНО. С. Музыка 251. Собйр., ласкат. лісьцейка. За лісьцейкам галовачкі ня відаці. Чаўпня Стдуб.(Косіч 237).
2. лйст бумагй, жестй, Гсл. тонкйй, плосклй кусок йлй пласть какого-л. матерйала(бумагн, картона, жестй й т.п.).
3. ПЙСЬМО. Нсл. 269; Ар.; Шсл.; Гсл. А MOÜ МІЛЫ лістоў НЯ шлець. Яноўшчына Беш. (Ксл.). Ты ці ня прынёс лісту? Нсл. Л. пісаў ліст Славіну. Вось пачатак таго лісту. ЗСД
178. Прышоў да мяне ягоны ліст. Ул. Караткевіч(Маладосьць, Но. 8, 1967 г, стр. 93). Дарма казаў яму аб лісьце ад аднаго чалавека. Дзьве Душы 87. Да быліначку буйны вецер калыша, брат да сястры ЛІСГП па ЛІСЬЦе ПІша. Забалоцьце Сьміл. (Шсл.). A а сьвеце піша Яан Багаслоў, у першым лісьце сваім, у разьдзеле пятым, што ўвесь СЬвет У ЗЛОСЬЦІ. Зізані: Талкаваньне. Захварэў Габрусь на службе, — ліст пісаці кажа. Гарун: Габруська. Я ліст да вас даўно ўжо напісала. В. Сірата: Мацеры. Шлюць адтуль лісты з уклонамі. Гарэцкі: Песьні 9. Вецер прытуліў ліст сына да еІІНЫХ рук. Юхнавец(Прыйсьце, Ho. 1). ПІшу табе ўжо трэйці ліст. Пушча(Калосьсе, Но. 1-18, 1939 г, стр. 17). Напэўна дзесьці ты на яве чытаеш ліст мае душы. Крушына: Эрот. іскрыпка. Гэты ліст ад бацькі — прачы-таеш. Корзюк(Канадні, У-УІ, 25). Ёй ліст каханага далёкі быў сьвежай кветкаю вясны. Кл.: Каліна, 164. ЯшЧЭ раз КІнуў пагляд на матчын ліст, што няма ведама як лучыў у вархіў і затым захаваўся. Сачанка: Ліст да маці(Беларус, Но. 177). Ліст ІЗ Бэрліну. Бацьк., Но. 38-39/573-574.
упісны ліст—заказное пйсьмо. лісток-тяка, предл.-ткў, зват. лістку, мн.
ч„ дат.~КОМ, мн. ч., предл.-KOX, а) уменьш. к ліспг, 1.—ЛЙСТЙК. Ар.; Нсл. 269.
б) уменьш. к ліст, 2.—ЛЙСТОК. Нсл. 269. Hi лістка ні лісточка паперы няма. Нсл.
езны лісток—бйлет на езду(поездом, автобусом й проч.).
емінны лісток—продовольственная карточка.
страўны лісток—карточка с обозначе-нйямй блюд(в столовой, ресторане н проч.).
уходны лісток—бйлет на вход(в театр, кйно, на выставку).
3. уменьш. к ліст, 3.—пнсьмецо. Ар.; Нсл. 269. Пан da пана прыслаў лісток. Нсл.
лісточак-ч^, предл. й зват.-чку, уменый. к лісток, 1, 2, 3. Нсл. 269; Ар. А напішам па лісточку дый пашлем да радочку, няхай радня прачытае. Нсл. Кукавала зязю-лечка ў садочку, прыхіліўшы галовачку к лісточку. Чаўпня Стдуб(Косіч 237). Яго маці старусенька усю ноч ня спала, да Данілачкі лісточкі пісала, слала: "Вой вярніся, сын Даніла, ты da дому свайго". йз песнн.
4. грамота, пнсьмо, посланне. Мы... тым жа лістам чынім знамяніта ўсім, каторым таго трэба, хто калітой ліст увІдзІЦЬ. Ліст князёў а баярЗьмітры Карыбута, кн. Ноўгарад-Северскага 1388г. HatUd печаць К сяму лісту вялелі ясьмі прывесіці. Ліст Ягайлаў 1388г.
5. друкарскі ліст—16 страннц печатного текста, как еднннца нсчнслення размера кннгн.
ліст
640
лістоўка I
6. позволенне пнсьменное. Нсл. 269. Без панскага лісту ня вянчаюць. Нсл.
7. офнцнальная бумага, Гсл. отношенне (пнсьменное, бумага).
8. пнсьменный документ. Гордз. акты хуіі, стр. XXXI. Колькі парсон адным лістам апісаліся. Стт. 334. Я, Н. прысягаю... усякія лісты яго міласьці гаспадарскія й урадовыя справядліве й пільне адносіці й аддаваць. Стт. 175. А пісар земскі маець паруску, літарамі і словы рускімі, усі лісты, выпісы й позвы пісаці, а ня іншым языком і словы. Стт. 165.
Каторыя йменьня сваі запродкаў нашых дзяржалі, тыя маюць і на патомныя часы дзяржаці, бы добра й лістоў нікаторых на то ня мелі. Стт. 15. Пісомыя дакумэнты("лісты") былі ў тым часе (ХЎІ стг.) у вялікім ужываньню. Гордз. акты, хуіі. стр. хххі. Уставуем, іж кожны дзержачы... будзець дзяржаньня свайго довадам даводзіці, т. е. людзьмі добры-мі, або лісты, або іншымі людзьмі гаднейшымі, блізкімі суседы. Стт. 1529 г. Старыя лісты гаспадарства... ня мала сьветчаць аб сівой мінуласьці Лугвенева, аб яго красных часох пад уладаю ўнукаў а праўнукаў князя Лугвена. Гарэцкі: Песьні. бязмытны ліст—документ, освобож-даюіцнй от таможеннной пошлнны. Захаваўся ў вактах Літоўскае Мэтрыкі "бязмытны ліст" Вял. Князя Казімера на імя мешчаніна менскага Лукаша Цярэшкавіча. Даўгаля(Наш Край, 1928, I, стр. 13).
КНІГІ ОНЛАЙН
