Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
3. каго,—договарнвать(кого-л.), Нсл. 658. условлнваться с кем-л. Умаўляй яго на год, ад Каляд да Каляд. Нсл. Умаўляй загадзя работнікаў. Нсл.
• мовіцца, моўлюся, МОвІШСЯ, нееоверш.. узаем.—условлнваться. Нсл. 286. Я мовіўся, змовіўся з табою на тыдзень, а рабіў болыйы тыдня. Нсл. Соеерш. змовіцца, (Скар I іууоўлюся-овішся, 1. уговорнться, Ксл. условнться, Нсл. 286. договорнться. Мы змовіліся ўжо з Андрэям. Сукрэмна Сян. (Ксл.).
2. сделать заговор. Змоеіліся ўдвух на аднаго мяне. Нсл. 212.
змаўляцца-яюся-яео/ся, несоверш. к змо-віцца 1,—договарнваться, Нсл. 212. усло-внться. Змаўляцца на год у работнікі. Нсл.
2. делать заговор. Мы думалі яны сьміяліся, аж яны змаўляліся. Косіч 134.
мовіцца, соверш. мовілася, безлйч.—гово-рнтся. Нсл. 286. Так і’ нас мовіцца. Нсл. Мовілася здуру. Тм.
абмовіцца-оўлюся-овішся, соверш. 1. ошнбнться в слове, говорнть то, чего бы не должно было высказывать, обмол-внться.(МГсл-); Нсл. 349. Абмовіўся, ня тое сказаў. Нсл.
2. оговорнться, сделать относятельно чего-л. оговорку; предупреднть, обьяс-ннть заранее. Паслы ад судоў ўсякіх пад соймам вольны будуць, аж пакуль ся із сойму зьвернуць. Аднак жа кажны такі маець ся суду чараз прыяцеля або слугу свайго адмовіці. Стт. 223.
абмаўляцца-яюся-яешся, 1. несоверш. к абмовіцца 1,—ошнбаться в слове, об-молвлнваться. Нсл. 349. Кажы ды не абмаўляйся. Нсл.
2. несоверш. к абмовіцца2,—оговарнваться. адмовіцца-улюся, адмовішся, повел.
адмоўся-ўцеся, 1. отказаться(отпереться, Гсл.). Ар.; Гсл.; Нсл. 376. Ніяк не адмовіўся ехаць ізь ім. Нсл. Несоверш. адмаўляцца-яюся-яешся, повел.-яйся-яймася—от ка-зываться. МГсл.; Нсл. 376; Ар. He адмаў-ляйся, купі гарэлкі. Нсл.
амовіцца, соверш.—ошябнться, обмол-внться. Нсл. 363. Амовіўся, ня тое сказаў. Нсл. Несоверш. амаўляцца.
дамовіцца-оўлюся-овішся, соверш. 1. договорнться, навлечь на себя какую-л. непрнятность речамн. Нсл. 139. Ты сядні (da, С.) чаго колечы ды дамовішся. Нсл.
2. намекнуть.
дамаўляцца-яюся-яешся, 1. несоверш. к дамовіцца.
2. намекать. Нсл. 140. Ці чуеш да чаго ён дамаўляецца? Дамаўляецца, каб пада-равалі яму каня. Нсл.
замовіцца-моўлюся-мовішся, соверш. к замаўляцца. Нсл. 174. Несоверш. замаўляцца-яюся-яешся-яецца, взаймн. 1. долго бесе-довать. Нсл. 175. He замяўляйцеся там дужа: замовіцеся — позна будзе йсці двору.
2. делать друг другу непрнятные намёкн. Нсл. 175. Замаўляюцца, замовіліся мяж-собку да сеаркі. Нсл.
3. заговарнваться о беспамятстве. Нсл. 175. Замаўляецца, сам ня ведае, што гавора. Нсл.
намовіцца-оўлюся-овішся, соверш. 1. условнться. Муса намовіўся із жаной сваей. Кіт. 80а8.
2. сделать соглашенне с целью совмест-ного осушествлення преступного замыс-ла, сделать сговор, заговор. Намаўля-юцца, намовіліся пабіць мяне. Нсл. 312.
намаўляцца-яюся-яешся, повел.-яйся-яймася, 1. несоверш. к намовіцца 2.
перамовіцца
661
моц
2. страд к намаўляць I.,—склоняться на убеждення. Нсл. 312. Дзеўка стала намаў-ляцца патроху. Нсл.
перамовіцца-оўлюся-овішся, соверш.. вза-ймн. 1. переговорнться. Нсл. 406. Перамаў-ляйцеся; як перамовіцеся, можа тады й заладзім справу. Нсл.
2. наговорнть друг другу грубостей, непрнятностей, упреков. Нсл. 406. Пера-мовіўшыся мяжсобку гневаюцца. Нсл.
перамаўляцца, 1. несоверш. к перамовіцца 1, Нсл. 406—переговарнваться. Гсл.,2.
2. несоверш. к перамовіцца 2, Нсл. 406. Ня ідзі да іх.: яны сталі мяжсобку перамаў-ляцца. Нсл.
прамовіцца-оўяюся-овггдся, несоверш.
—ошнбйться в речй н в особенностн высказать то, чего не следовало бы говорнть, Нсл. проговорнться. Глядзі, не прамаўляйся, не прамоўся. Нсл. Несоверш. прамаўляцца—проговарнваться.
прымовіцца-оўлюся-овішся, несоверш. — намекнуть(на что-л.). Прымаўляецца, прымовіўся, каб яму падараваў доўг. Нсл. 505. Несоверш. прымаўляцца—прнговарн-ваться к чему-л., Нсл. 505. намекать(на что-л.).
размовірца-оўлюся-овішся, соверш. 1. разговоряться. Як размовіліся, дык і пазнаёміліся. Нсл.
2. поспорнть, поссорнться. Нсл. 550. Сваты размовіліся дый разьехаліся. Нсл.
размаўляцра-яюся-яешся 1. соверш. к размовіцца 2,—спорнть между собою, разноречнть, ссорнться. Нсл. 500. Усё хораша гаварылі мяжсобку, а наапошку размаўляцца сталі. Нсл.
2. разговарнвать, толковать о деле. Нсл. 550. Размаўляйцеся, размоўцеся мяжсоб, пакуль я прыду. Нсл.
вымавіцца, вымаўлюся, вымавішся, со-верш. 1. отговорнться. Гсл.; Ар. Вымаўляй-ся, не вымаўляйся, ня вымавішся быць у мяне кумам. Нсл. 86.
2. выболтать, выболтаться(прогово-рнться, С.). Нсл. 86. Глядзі, не вымаўляйся, ня вымаўся, хоць бы як пыталі. Нсл.
вымаўляцца, несоверш. 1. отговарйваться. Гсл.; Ар. См. вымавіцца 1.
2. выбалтывать, Гсл. выбалтываться. Нсл. 86. См. вымавіцца 2.
умовпіпа-оўлюся-вішся, соверш. 1. дого-ворнться. Ср. умаўляцца 1.
1. условйться. Ср. умаўляцца 2. Несоверш. умаўляцца, 1. договарнваться. Нсл. 658. Ня хоча ўмаўляцца на год. Нсл.
2. взаймн..—условлнваться. Нсл. 658. Мы цяпер умаўляемся мяжсоб, ды калі б не адкідацца потым. Нсл.
3. склоняться на убеждення. Нсл. 61-.
Цьвярды ў сваім, ніяк не ўмаўляецца. Нсл.
»моўкну ну-неш-не, несоверш.—молкнуть, умолкать. Соеерш. замоўкці, Нсл. 174. замолчать. Замоўкні, a то па мордзе заробіш. Нсл. 174-175. Соверш. умоўкці, —умолкнуть, замолчать. To вымаўвіў-шы, умоўкла. Кіт. 96612.
маўчзць-чў-чьіш-чыць, несоверш.—мол-чать. Соверш. амоўчыць-умолчать, утанть. Нсл. 363. Амоўчыць свой выступак. Нсл. Прйч. амоўчаны—умолченный, утаенный. Нсл. 363. Амоўчаную віну выказаў. Нсл. Соверш. памоўчыць—помолчать. Нсл. 465. Лепі будзець, калі памоўчу. Нсл. См. памаўчэць. Соверш. памаўчэць—молчать некоторое время, помолчать. Нсл. 286. Дай, Божа, у добры час сказаць, а ў ліхі памаўчэць. Послов. Нсл. Ня можаш памаг-чы, дык валей памаўчы. Послов. Нсл.
змоўчыць, соверш.-чу-чыш-ча—промол-чать. Нсл. 212. Валей змоўчыць, чымся надражацца. Нсл. Хацеў спытацца іўзноў ЗМОўчыў. Дзьве Душы, 141. Несоверш. ЗМаў-каць-а/о-<іеій-ае, повел.-ай-айма, несоверш. смолкать.
прамоўчаваць-чую-чуеід-чуе; повел.-чуй-чуйма, несоеерш.—промалчнвать. Нсл. 526. За што мы яму гэта прамоўчуем, прамоўчылі? Нсл. Соверш. прамоўчыць —промолчать. Нсл. 526. Депі, калі прамоў-чыш. Нсл. Прйч. прамоўчаны—промол-ченный. Нсл. Прамоўчанае слова ня псуець. Нсл.
•моўнасьць-гр, ж. 1. выразйтельность. Нсл. 286. Добра баіць, але моўнасьці ў яго няма добрае. Нсл. Гавары з моўнасьцю. Тм.
2. красноречне, Нсл. 286. красноречнвость. Моўнасьць ягоная харошая. Нсл.
•моўны-ноя-нае, 1. словесный, Нсл. 286. способность говорять. Статак ня моўны, нічога ня скажа. Нсл.
2. разговорчнвый. Нсл. 286. Пан наш моўны, з кажным пагавора. Нсл.
3. красноречнвый. Нсл. 286. Моўная казань. Нсл.
4. нареч. моўна—выразнтельно, громко. Нсл. 286. Кажы моўна. Нсл.
•моўчанька, нареч.—тнхонько. Нсл. моўчкі—молчалнво.
• моўчыкам, нареч.—3 МОЛЧКОМ. Нсл. 286; Шсл.
•моц, моцы-цы, ж. 1. снла, Нсл. 292. фнзйческая снла, моіць. Моц’ю ўзяў. Нсл. Моц мае ў руках. Нсл. Моцы ня стала дзяржаць. Нсл.
2. сйла, важность. Хто ужывае херам (араб. забароненае), сем рэчай злога, сабе шкадлівага мае мець'. першае, жывот яго будзе чоран і просьба яго да Пана Бога будзе недаходна і моцы мець ня будзе. Кіт. 6564.
3. могуіцество. Бога твайго ў якой моцы разумееш? Кіт. 4а7.
4. власть. Ня думайся, ён мае вялікую моц-. яго ўсе баяцца. Ст.
моца
662
магільнік
5. моц—цы, ж. й моц-цу, м. (Нсл.)—кре-ПОСТЬ, Шсл.; Ксл.; Нсл. 292. СПйртуоЗНая крепость. Квас ўвыйшоў у самую моц. Ст. АнІ НЯ мае МОЦЫ. Новае Сяло (Ксл.). У гарэлцы моцу мала. Нсл. Піва моц свой страціла. Нсл. Моцы не бярэць. Даўгое Беш. (Ксл.).
•моца-йы-^ы, ж. 1. власть. Нсл. 292. Моцу мае над намі. Нсл.
2. снла, крепость, Нсл. 292. сгшртуозная крепость. НК: Очеркн, Но. 152. Моцы няма ў руках. Нсл. Піва моцу мае. Нсл.
3. в отношенйй к человеку—нравственная (но не фйздческая) моіць чело’века. нк.: Очеркн, Но. 152.
•моцны-ндя-нае, 1. свйдетельствуюіцйй о фйздческой сйле; сйльный, крепкчй, моіцный (об органах тела); крепкнй, жйзнеспособный; здоровый, сдльный, вынослйвый.
моцная арганізма,—сйльный, звучный, крепкйй(о голосе).
2. о человеке—сйльный нравственно. Ср. моца 3.
3. ймеюіцйй возможность. Бог рызк (араб., емінў) даваці моцан ест. Кіт. 4а9. Пан моцны, ўсё зрабіць над імною. Нсл.
4. СйЛЬНЫЙ. Ар.; Нсл. 292; Шсл. Моцны стук. Ст. Моцны мой Божа! Ст.
5. КрепКйЙ. Ар.; МГсл.; Нсл. 292. Ай, МОЦНЫ кухлік, не разьбіўся! Зямковічы Сян. (Ксл.). Моцная вяроўка. Нсл.
6. (дмеюіцйй спдртуозную крепость, Ар.), крепкнй, Нсл. 292; Шсл. содержаіцйй много растворенного веіцества. Тыя людзі напіткі моцныя маюць піць. Кіт. 5баі4. Моцны квас. Ст. Моцная гарбата. Ар. Нареч. моцна, 1. СЙЛЬНО. Шсл.; Ар.; Гсл.; Нсл. 292. Моцна выцяў, аж сіняк усхапіўся. Ст. Моцна сьцебануў яе. Лужасна Куз. (Ксл.). Моцна сьціснуў, выцяў. Нсл.
2. крепко. Ар.; Гсл.; Нсл. 292. Тыя людзі расказакызе Божа моцна дзяржаць. Кіт. 36615. Скрыня моцна зроблена. Ар.
3. громко. Чытай моцна, каб ўсе чулі. Ст.
4. шйбко, Шсл. скоро, быстро. Конібягуць моцна. Ст.
5. очень, Нсл. 292. весьма, сйльно. Моцна п’яны. Нсл. Моцна разумны. Нсл. Моцна баліць. Ар.
•моч-чы, ж.—моча. Шайтан рэк-. "Mae брацьця ражоныя ты я, каторыя стоя-чы моч пушчаюць, і тыя, што мочы несьцерагуцца. Кіт. 60a7, 10. Калі моч пусьціць, шлогна саромські мыць трэба. Тм. 72а6.
•мочыва-ea, ср.—что мочнтся йлй назна-чено в мочку, лен й пенька, холст й проч. Пск., Тверск. (Даль). Два мочывы выцягнуў. Рэчына Куз. (Ксл.).
•мабыць, нареч.—вероятно. Сц.; МГсл.; Ксл.; Нсл. 276. Мабыць ён ня прыйдзе. Шаркі Куз. (Ксл.). Надвор’е, мабыць, паправіцца. Нсл. Цішэе ў Сымона — расходзяцца, мабыць людзі. Лазукі Чаш. (Ксл., под ЦІШЭЦЬУ Сядня,
мабыць, будзе дождж. Ст. Пан мабыць сядні, ці ня прыедзе. Нсл. Адна ў нас з вамі, мабыць, доля. Кавыль: Ростань, 19. Мабыць чакаў, каб выгаварыліся ўсе колькі-хоця. ЗСД. 41. Мабыць сотні год прастоіў гэты магутны асілак, баро-нячы маладыя зарасьнікі ад нягоды. Гамолка. Я іду наперад, мабыць не адзін. Дуб.: Наля, 15.
•мага, магі, мазё, ж. 1. сйла. Нсл. 287. He ў магу мне гэта. Нсл. He мага мая далей цярпець. Нсл.
2. возможность. Нсл. 287. Дай, колькі магі маеш. Нсл.
як мага—как только возможно. Як мага пабеглі да хаты. Мікольск м.(Демнд.: Веров. 108). Мацніся як мага, пакуль будзе адкуль помач. Нсл. 2П.(под мацніся).
КНІГІ ОНЛАЙН
