Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• магазьін-нг, предл. й Зват.-не, м. 1. (торговое предпрйятае, продаюіцее товар в рознйцу, а также помешенче, прчспособленной для такой продажн, С.), магазйн, мгсл.; Ар.; Ашмяна, большая лавка. Спраўнік к магазыну сваю пячат-ку прыклаў. Нсл. 413(под пячатка). Купіла цукру Р магазыне. Ашмяна.
2. вместйлйіце для жйдкостей й газов, резервуар. Ар. Резервуар керосйновой лампы. Ар.; Пухлінка Сян. (Ксл.). Мала ўжо газы г магазыне лямпы.
3. лабаз, помеіценне для продажч йлй хранення зерна, мукй.
•магазынка-кг, дат.. предл. магазынцы, ж.—ламповая горелка. Ксл. Трэба купіць магазынку ў лямпу. Рулёўшчына Сян. (Ксл.).
• магазыньнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.—(заведуюіцнй "магазынам”з 3-ем зн., Ар.), лабазнйк. мгсл.
•магалейка-йк7-йі(ы, ж.—маленькая су-мочка, в которой носят "крэсіва, крэмень U цьер ". Сержпутовскнй(Жнв. Старнна. 1909.1,40). См. агнявіца.
•магарычнік-ка—свйдетель прй найме землй. Свйдетелй прн найме землй названы магарычнікамі. Гордз. Ак„ ХУП. стр. ХХХУ.
•магата, не ў магату. Дсл.(nod арестант). Рыштант такі, не г магату бярэцца. Дсл.(лод арестант).
• магдан-н<7, зват. магдане, мн. ч.-ны-ноў-ном-ны-намі-нох, м.—дегтярный завод. Ксл. У магдане таншы лзёгаць, чымся у Сяньне. Пажыткі Сян. (Ксл.).
• магёрка-ркі-рцы, ж.—небольшая вой-лочная шапка, Гсл. велчколйтовская (белоруская) поярковая шляпа без палей, Косіч227. поярковая шляпа, Растсл. валеная белая шапочка велйколйтвчнов (бело-русов), с загнутымй краямн в роде шляпной тулы. Віц. (Даль.). См. маргелка. •магільнік-ху, предл.-ку, зват. магільніча, .ч.— кладбйіце. Ар.; Ксл.; Рудня Аз.;3акур’е Чаш. (Ксл.). Каля магільніку я баюся хадзіць. Купіна Віц. (Ксл.).
магнэз
663
адмахаць
•магНЭЗ-ЭЗу, предл. й Зват.-эе, (Гсл.), магнэс-ЭСу, предл. й зват.-Эсе (Ар.; Шсл.; Нсл. 277; Ксл.)—магНЙТ. Ар.; Гсл.; Кляшчыно Беш. (Ксл.). Як магнэсам цягне яго туды. Ст. Магнэс цягнець. Нсл.
• магнэзаваць-зўю-зўеш-зўе, повел.-зўй-зўйма, несоверш.. перех.—магннтнзйровать. Гсл.
•магнэс,—см. под магнэз.
•магутнасьць-ір, ж.—могуіцество. Гсл.
• магўтны, -ная-нае—могуіцественный. Гсл.; Ксл. Лес магутны, рака шырокая плачуць. іванова Куз. (Ксл.). Магутны жыхар. нк.: Пособ., 94. Нареч. магўтна —могушественно.
•магучы-чая-чаг, 1. могучнй.
2. моіцный, могуіцественный, нмеюіцяй власть. Нсл. 287. Ты магучы нас іпакараць і памілаваць. Нсл. Бог магучшы за ўсіх. Нсл.
3. богатый. Нсл. 287. Ён магучы мужычок. Нсл. Нареч. магуча, а) СНЛЬНО, Нсл. 287. Магуча паціснуў. Нсл. б) много. Нсл. 287. Магуча ты сядні пацягнуў. Нсл.в) богато. Нсл. 287. Жывець магуча. Нсл.
•магчы, магў, можаш, можа, несоверш. 1. мочь. Ар.; Шсл.; Гсл. Калі буду магчы, дык зраблю. Ст.
2. 3-ее лйцо ед. чйсла наст. вр. МОЖЭ,—МОЖет быть. Ар.; Растсл.; Шсл.; Нсл. 287; Ксл. Можа На двое варожа. Послов. (Ляцкі, 21). Можа ты маніш. Нсл. А можа й так пройдзе. Нсл. Пагляджу, а можа й мала будзе. Чараўкі Сян. (Ксл.). Выгартаюць жар (можа дзе галавешка, каб не закурылася). Горадна (Полесье, 182). Хочаце можа, Ігнаце, пагрэцца. Гарун: Варажба.
Отгл. ймясуіц. МаЖЭНЬНе-НЯ, предл.-НЮ, мн. ч-ні-няў, ср.—возможность, снла. Нсл. 287. Мажэньня няма. Нсл.
. падмагаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несоверш., каму—ПОСоблять, Нсл. 444.
помогать. ІІадмагайце, памажыце ко-ням на гару ўзьвезьці вазы. Нсл. Соверш. падмагчы. Нсл. 444.
•магчьіма, нареч.—возможно, допустнмо. Гсл.
•магчымы-мая-мае—возможный, до-пустнмый, могуіцяй быть.
•магчымасьць-ці, ж.—возможность. Гсл.; Ксл. Якая тут магчымасьць, ні каня, ні кароўкі? Дубнікі Сян. (Ксл.). Пролетарыяту пастаноў СНК...стварае яшчэ болыйыя магчымасьці. Пісьменьнікі БССР аб рэформе правапісу блр. мовы. В Мннске, 1934 г., стр. 9.
•мах—мяг. мгсл.
•мах, междометйе: означает мгновенное двяженяе, вместо махнуў. Нсл. 283.
• маховы-авя-вае—моховой. Маховы дыван. ЗСД. 80.
•махала-ла, мн. ч.-лы-лаў, ср. 1. ветвь нлн хворостянка для отогнання жнвотных, Нсл. 282. предмет для отмахнвання. Шсл. Адганяй махалам куры, гусі, вароны, сьвіньні. Нсл. I махалам ад іх не адма-хаешся. Нсл. Вось жакуры лезуцьу градых
хоць ты махалам на іх махай. Ст.
2. маятннк. мгсл.
•махам, нареч.—мгновенно. МГсл. Яны махам крутнуліся ў бок. Дзьве Душы, 92.
•маханік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—ме-ханнк.
•махавікі(о<)цн махавіку-коў-ком, мн. ч.. предл.-кох, м.—грнбы, растуіцне на моху, поросшем СОСНЯКОМ, НК.: Очеркн, 30, Но. 65. грнбы, отлнчаюіцйеся от "масьлякоў" лншь тем, что ямеют табачный покров я растут на болотннах, хотя н в соседстве с болОТНЫМН соснамн. НК.: Очеркн, 473.
•махавы сажань—довольно неточная мера. Еслй йметь в вяду расстоянне между растянутымн в сторону рукамй возрастного человека, по концы пальцев, то сажень едва будет доходйть до 2 я 2 арш. НК.: Очеркн, Но. 930.
•махаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма чым, несоверш. 1. делать двнження, взмахн по воздуху, махать. Ар.
2. махая чем-л., давать знак. Нсл. Пан палкаю махае, сварыцца, што мы ў гаросе сядзім. Нсл. Соверш. замахаць —начать "махаць”.
3. йттй скоро, бежать. Нсл. Як ты борзда махаеш, з табою іці ня справішся. Нсл.
махнўць-нў-нёш-нёць-нём-ніц'е, а) однкр. к махаць 3. Нсл. 282. Махнуў, аж пыл падняўся. Нсл.
б) перех.—наскоро выслать. Нсл. 282. Махні яго куды-колечы дні на два. Нсл. Махні каня свайго назад. Тм. Соверш. абмахаць што—оббежать, скоро обойтн. Нсл.
Абмахаў усю аколіцу, пакуль даіскаўся. Нсл. Усі сёлы абмахаў. Нсл.
4. што,—скоро делать. Нсл. He na нашаму ты махаеш сваю работу. Нсл.
5. мотать(нерасчетлнво тратнть, С.). Нсл. 282. Соверш. размахаць. Нсл. Махае, размахае бацькава дабро. Нсл.
6. врать. Нсл. 382. Нашто табе махаць, калі гэта ня праўда? Нсл. Соверш. змахнўць -нў-нёш-нёць-нём-ніце—соврать. Нсл. Ты заўсёды махаеш, змахнеш. Нсл. Соверш. падмахнўць, 1. надуть, обмануть. Нсл.443. Падмахнуў мяне Жыд на мерцы. Нсл.
2. своровать. Нсл. 443. Ты ўжо mym падмахнуў нешта. Нсл.
абмахаваць-ху'ю-хуеігі-хуе каго, несо-верш.—обманывать. Нсл. 349. Таргачы абмахуюць нашага брата часта. Нсл. Однкр. абмахнўпь-нў-нёш-нёць-нёлі-ніцё, каго—обмануть, Нсл. 349. надуть, поддеть. Гсл. Ты мяне ня раз абмахнуў, ды цяпер не абмахнеш. Нсл. Вы ж мяне абмахнулі, за добры жупан далі дзіравую сьвітку. Гсл.
адмахаць, 1. наскоро йлй быстро йсполннть работу. Бач колькі лугу абмахалі. Дсл.
2. о быстром двнженнй, быстрой езде. Дсл. Адмахалі вёрстаў сто. Дсл. Я сядні абмахаў дваццаць вёрстаў. Вейна Сян. (Ксл.).
махацца
664
мадзёць
•махацца-аюся-аешся, 1. шататься. Нсл. Махаюся патроху. Нсл. Однкр. махнўцца-нўся-нёшся-нёцца-нёмся-ніцёся. Нсл. 282. Ён тут махнуўся, што-колечы падмах-нуў.
1. тереться. Нсл. Чаго ты тут махаешся? Нсл.
3. обороняться(отмахйваться, С.). Нсл. Соверш. адмахацца. Нсл. 1. отбйться. Дсл. Махалам махайся не адмахаешся ад іх. Нсл. Пшчолы як уязьвілісь — ніяк не адмахаешся — хоць у ваду лезь. Дсл.
2. устать после снльной фйзнческой работы, прйтомдться от староста. Дсл. Адмахаліся ручанькі, стамаваліся но-жанькі, псюк пад каменкамі кусае. Дсл. Соверш. замахацца, 1. заколыхаться. Нсл. 174. Галіны на дзерве замахаліся. Нсл.
2. утрудйться, устать. Нсл. 174. Замахацца на рабоце. Нсл. Соверш. замахнуцца—сде-лать двйженйе рукой с целью ударлть. Дсл. Соверш. пацмахнуцца-нўся-нёшся-нёцца-нёмся-ніцёся, соверш.—ошнбнться, обмануться по скоростй. Нсл. 443. Пад-махнуўся, перадаў троху за каня. Нсл.
а&махавайяа-хуюся-хуешся, повел.-хўй-ся-хўймася, несоверш. 1. махать мймо, не впопад. Нсл. 349. А бмахуешся каторы раз. Нсл.
2. ошнбаться в счете йлй расчете. Нсл. 3 таргачамі заўсёды абмахуешся. Нсл. Соверш. абмахнуцца, 1. промахнуться. Гсл.; Ксл.; Юрсл. Ага абмахнуўся, хацеў уды-рыць, але ня лучыў. Нсл.
2. ошнбнться(в счете йлй расчете, Нсл.) Гсл.; Ксл.; Юрсл. На гэтым ён абмах-нуўся. Жабяньцяі Сур. (Ксл.). Як табе памагала абмахнуцца? Нсл. Здаецца й глядзелі — і абмахнуліся-. купілі кульга-вага падсьвіначка. Юрсл.
3. попасть в просок. Гсл.
•махір-рв, предл. й зват.-ру, м.—прОЙДОХЭ, мошенннк, ловкач. нк.: Подпос, Но. 42.
•махлярства-ea, предл.-ве, ср.—плутовс-тво, мгсл. плутовство, мошенннчество. Ар.; Mix.
•махляваты-гаяя-дняе—плутоватый. Нсл. 282. Махляваты дзяцюк. Нсл. Махлява-тая дзеўка. Нсл. Махляватая справа. Нсл. • махляваць-люю-люеіа-люе. повел.-люй-люйма, несоверш.—плутовать. Нсл. 282; Ар.; Ксл.; Шсл.; Ряз. (Даль.). Ча ты махлюеш імне, быць Я табе паверу? Марцінкава Куз. (Ксл.). Няма чаго махляваць: колькі старга-валіся, дык і плаці. Ст. He махлюй! Нсл. Махлюеш, кажы праўду. Нсл. Отгл. ймя суш,. махляваньне-ня, предл.-ню—плутов-скне нзвороты. Нсл. 282. Пакінь махля-ваньне, а прызнайся валей у ўсім. Нсл. Соверш. змахляваць—сплутовать, смо-шенннчать. Змахляваў такі ён імне рубля. Ст.
•махляр-яра, предл.-ярў, лват.-яру, мн. ч-ры-роў-ром-роў-рамі-рох, м.—плут, Ар.; Шсл.; Нсл. 282. МОШ6ННЙК. Ар. ГлядзІ,
чалавеча, каб гзты махляр цябе не падмахнуў. Ст. Самасей ходзе на волі, зладзюга, махляр, прайдзісьвет. Макаё-нак: Каб людзі....
•махлярка-ркі-рцы, ж.—плутовка. Ар. См. махлёўка.
•махлёўка-ўкі-ўцы, ж.—плутовка. Нсл.282. Цябе махлёўку усі знаюць. Нсл. См. махлярка, ср. сяброўка.
•махнўць,—см. под махаць.
•махнўцца,—под махацца.
•махныхка-ткі-тцы, ж.—головня, еіце не погасшая, размахйваемая для разве-дення огня. Нсл. 282;Сакуны82. Махныткаю занёс агонь. Нсл.
•махра-ры-ры, ж. 1. бахрома. Нсл. 292. Махрою абшыта хустка. Нсл.
2. мохор, обношенный край чего-л. холіцевого. Нсл. 292. Махра валочыцца. Нсл. Мохры вісяць з пад адзежы. Нсл.
• махрачы-чоў-чом, мн. ч.. предл.-чох —бахрама. Аш.
•махрўтка-ткі-тцы, ж.—замухрытка. Ксл. Ня будзь ты махруткаю. Сухарукава Аз. (Ксл.).
•мае—мон; моей(род. п. ж. рода). Гсл. Сярод вас, мае вы дзеткі, мае суджанай няма. Гсл.
•маемасьць-цг, ж.—нмуіцество, состоя-нйе. БНсл.; мгсл.; Ст.—акты, ймуіцество. Гсл. У 1528 г....дзяржаўца меў абраць двух зямлян "годных веры”, каторыя мелі аб’ехаць усі (панскія) двары, пера-пісаць....колькасьць людзёў у іх, іхныя сохі і наагул "маемасьць”. Любаўскі: Очеркн,' Адбыўся падзел партыйнае мае-
масьці. Зімёнка(Беларус, 154). У Рыме трэ’ было спратаваць людзёў, што выдава-ліся небясьпечнымі, абдзіраць іх мае--масьць. Кво вадыс, 265.
ляжачая маемасьць —недвнжнмое нмуіцество. Ст. Акты.
КНІГІ ОНЛАЙН
